장음표시 사용
11쪽
Lectiones in . i. physic. Aristo t.
Iesa sint, eleuauit si pra elementa, & corpora grauia & l uia depressit i & in ipsis elementis etiam ipsa est summa iustitia: quia elementum leue locauit in loco supremo, praue vero in infimo.item ordinauit,ut elementa singula se inii cem cor ingeret, e in ipsis ordinauit qualitates,quibus me diantibus unum ageret in reliquum. Eadem est ratio naturae particularis, quae est ipsum agens natiarathut ignis cal
siciem:& in hoc natura iustissima est: quod quidem maxime declaratur a Galeno passim in libris de ulu partium: ea enim unicuique animali particulariter distribuit propriam
viriurem,non gratia sui,sed gratia operationu, de cum pro Portione ac mensura. Distribuit etiam opera singulis virtutibus.& hoc sacit nullo docente. ideo de docti nima. quis enim docuit insantem nuper natum aperire oculos, & suggere ubera matris i nullus profecto , scd sola natura, omniueo fit ima Ob eam cactum Galenus appellauit ipsam naturam docta mi cuia edit opera sua nullo docete, non secus acs docta suis et ab aliquo. Sed tu dices: Galenus videtur sibi ipsi contradicere: quia sexto de locis affectis appellauit naturam indocta n his vero libris paulo ante citatis dicit ipsam doctam. Dico,quod minime repugnat sibi Galenus: quia natura potest appellari docta,& indocta diuersis respectibus t de docta quidem, quia tanto artificio ac iustitia exercet opera sua, ut videatur docta: non enim indiget ad id
alterius doctrina:indocta veto,quia exercet opera sua nullo docente,de citra doctrinam: quoniam a nullo docta est. quare utrunque dici potestiac vere.& ita patet, utram; naturam, am uniuet salem , quam particularem, iustissimam esse. Cum autem philosophus naturalis imitetur naturam,
uind.ctu Averrois quia philosophus naturalis semper imitetur naturam: immo alibi dicit, quod monstra necari plar debent, quia no sunt utilia: de tame ipsa monstra lunt a natura. Dic alis,quod non sunt a natura per se,sed per accidens sunt en m a natura per accidens, hoc est a natura errante, de non recte petate, sed impedita a persectione sui muneris. Philosophus aut cm naturalis dctat imitari naturam in ijs, quae natura per se sunt, non aute a natura impedita ab opexatione sua. Tertio loco Aueriora id , quod declarauit de sortitudine,& iustitia, declarauit de temperantia, id est de abstinentia, quod.f. cui ex persecto philosopho naturali sequitur sortitudo , de tulit .ia, ita etiam sequitur abstinetia, cuius abii inentiae sunt duae species, magnanimitas, do temperantia temperantiae autem etiam duae sum species , ea scilicet quae est circa inores, ut circa honores, de dignitates; alia, quae est circa oblectamenta duorum sensuum, scilicet circa voluptates gulius, do tactus. de pi imo probat Averro. quia omne turpe sugiendu est: sed volupares horum duorum sensuum, cum modum excedant, turpe lunt: ergo. Paule turpes sint , de homini inutiles, probat Averroes: quia istae non sunt necessariae homini nec ad esse, nec ad bene euie.ergo euitandae sunt. Intelligatis vos, cum inodum excedant . non enim philosophus debet ab ipsis abstinere, sed
nacdiocriter ipsis, vii, non aute supra modum:quia,cum excedunt modum, sugicnda sunt. natura enim non producit ea,quae homini non sunt necessalia vel ad esse, vel laltem ad
Bene elli. erunt enim tales voluptates ex necessitate mat rix. de ipsas ordinauit Natura in naturalibus, ut consciuaretur individuum per aliquod icmpus, semper autem in specie.cum enim animal, necessitate materiae elici corruptibi-J Natura pruden , & sagax oldinauit nutritioncm ipsi anivial , v t non statim indiuiduli perii et, scd per aliquod tempus durate: pcr restaurationem deperditi. de talis teli aur
lio fit pcr nuta monita, quae Peniaci ad gustum, quia vero necelsarium erat, aliquando tale indiuidusi eorrumpi propter materiam, & ratione nutrimeti, quod similiter orium habet ex materia, non poterat dare perpetuitatem animali rideo Natura perpetuitatem, quam im potuit seruare in i diuiduo, voluit seruare in specie, mediante generatione. hae igitur operationes, mediocriter sumptae, necessariae sunt,de a Natura ordinantur: cum autem excedunt modum, non sunt necessariae neque ad esse, neq; ad bene esse i cum tamen liceat exercere haec opera. Natura enim ideo adiunxit ipsis delectationem,ut animal saepius ea exerceret, cum mensura tamen. ideo castitas illorum monachorum est praeter naturam quia omne animal debet generare sibi simile in specie, de sibi squale, sicuti institutum est a natura .Quarto asdit Averroes, de aliqui dicus,quod haec est alia ratio, d probandum philosophos naturales esse temperatos et quia, qui obseruat leges diuinas, id est naturale si temperatus. minor patet: quia sicut natura non ordinat omnia in debitum sinem, de ad eum omnia dirigit; ita de philosophus naturalis. gitur est temperatus .Quia velo Aristoteles posuit, duplices leges naturae, unam particularem, aliam, quae aequale vim habet apud omnes .ideo prosequitur declarans, quid intelligat A i istoteles per naturalem lege,apud Omne, equalem vim habentem. Aliqui exposuetunt, quod per legem habenrem vim communem apud omnes, intellexit leges communes homini Ac bruto: scuti delectatio in coitu: quia omnia animalia in eo 1 natura maximam capiunt deicet tionem: de hec lex communis est homini, & bruto, de m Ii, de seminae. Quoniam autem hoc non placuit diuo Thomae, ideo ipse aliter exponit, per lege habentem vim communem apud omnes,legem, qus sequitur ex primis principi js agibilium per se manifestis. exemplum: li dicamus: omne sumnium bonum summe est dilige dum: Deus est summum bonum: ergo summe diligendus. illa maior est principium ortum ex principijs perte manifestis, de omnibus commune estquis enim negaret, quod summum bonu summe est diligendum lilia enim propositio habet aequale vim apud omnes:quia est ex principijs naturae manifestis. Haec est lex naturae secundum diuum Thomam, quae a ualem vim habet apud omnes. Ideo Scotus. 3 7.dili inci ione tertia alio m ct interpretatur illa verba At illotelis ,& ampliat magis,quam diuus T homas. ipse enim appellat legem naturae habentem aequale vim apud omnes, non tantum ea,quae
sequitur ex principijs prinus, per se manifestis naturae, sed
.lunt&dedeua quae obscura sunt de deducta ex per se manifestis: quia
eli dubitatio apud ipsos unde illa principia theologica nucole Deum, sint opera naturae.idco voluit, quod elllini opera naturae, contra, diuum Thomam, maxime principia aias rinatiua: quia principia a stir maiiua non potest dispensare Deus: de etiam ipsa sunt opera natuis: quia talia dicuntur ex principijs per se manifestis naturae, licet ipsa non sint per se
mani sella. itaque dicemus nos,quod,qui imitatur leges naturae, siue ex primis piincipijs per se niani sistis ipsius nai rae agibilium, siue sint ipsa prima pi incipia, ille temperatus
est . . Secundo loco Aueri oes, postquam declarauit, quomodo illae tres virtutes morales princ ipales sequatur ex philolaphia naturali, descendit ad earum i cies, similiter e clarans, quo modo tales specics sequatur ex philosophia naturili & adducit exempla primo de bonitate, quae est
cies tulit: in dicitq; quod pitulosophi debet esse boni, id est
aut Obedire sccundum rectam obedientiam, aut dominari iecudum rectum impcrium. Secundo inquit Averroes: diaci tur philolbphi esse si ii, id est liberalesaiberalitas enim est i ultitiae species quod probati quia vilipe ut pecuniam; cum sciant pecuniam, estentia suavit messe, di nullum via
12쪽
te esse extollendum. ignobilius enim non est praeserendum nobiliori, ex lege natur'. ignobilia enim semper ordinantur in nobiliora. sed liomo nobilior est pecunia,cu si sinis omnium corruptibilium, & persecti simus omnium sublun rium, quare non est ipsi praeponenda pecunia,sed negligenda potius. Secundo, omne praeter naturam euitandu est,
nee desiderandum; sed desiderium naturae immodicum elipraeter naturam. natura enim paucis contenta est, & necessarius,&tantum appetit quae ad commoda vitae necessaria sum. cur ergo desiderium pecuniae supra modum lit de d sideriis praeter naturam ' ergo iure optimo est sopiendum.
Sed tu dices: quo modo potest esse veru ,q uod philosophi
sint libe rates, cum ut plui imum pauperes sint,& careant pecunia,de bonis fortunael theologhi dicunt, quod ad liberalitatem sui scit actus bonae voluntatis. unde, secundu ipsos, pauperes habentes voluntatem liberalitatis, liberales sunt. Aristoteles autem sexto Ethicorum negat ipsum actum voluntatis sacere liberalitatem, sed requiri ut actu liberalitas exerceatur.& ita oportet, ut sint diuites. unde, inquit Aristoteles, Deus non est liberalis, quia non habet pecuniam: ita ' pauperes, bonis fortunae carente , non possunt esse li-btrales. ideo,&c. Ad argumentu dico, quod illi philosophi. qui pauperes sunt, reuera non pos Iuni esse liberale , secundum A ristotelem. nisi dicamus, quod improprie sunt liberales, quonia habent actum voluntatis, id est darent, si haberem. ideo illi philosophi, qui diuites crunt, magis persecti erum hac virtute.quare apud Aristot.diuitiae moderatae non sunt cotemendae,quatenus sunt necessariae ad comm
da vitae nostrae.& illi, qui negligunt bona fortunae, sunt sa- tui,& non sunt philolophi. Sequitur alia virius, qui est si blimitas. philosophi enim debent esse sublimes . di per sublimitatem duo intelligere possumus, primo animi magnitudinem,qua est species temperantiae, & est circa honores: secundo fortitudinem quae eli duplex, una, quae est in te petantia iniuriarum, scilicet non pati iniurias, sed vicisti,&inserte vim inserenti: & talis suit Herculis, & Aiacis sortitudo: alia est squanimitas in utraque fortuna prospera stili cet,& aduersa. quae suit in Socrate, & ita per illam sublimitatem,quam dicit Averroes, possumus intelligere duo lisc. Addit postea Averroes et debent esse veri, veritas enim est species iustitiae ) id est obseruare veritatem dicto, & opere:
quia sunt imitatores naturae.natura autem nunquam mentitur. itaque & ipsi nunquam metiri debent . Addit ultimo fiduciam, id est seruare promissa. & haec est species iustitiae, quam similiter philosophi habere debent. Auermes igitur non contentus demonstrare nobis, quo modo ex phil
ἐophia naturali sequantur virtutes morales, id est capitales, voluit declarare earum species similiter ab ipsa philosophia sequi .Sed obij cu Averroes: quo modo verum est, o Philosophia naturali tales sequi virtutes morale um philos phi nostri temporis vitioli lint, atq; omnium maxime di lectici id est sophistae: qui non merentur esse partes ciuit iis . Respondet idem Averroes dicens, quod ligo dubitat io non est aduersus ipsum .nos enim diximus, cinquiuili quῖ-
libet vinus moralis per se, di secudum ordinein naturalem
sequitur ex philosephia naturali.philo hi vero nostri teporis non sunt studiosi , quia sunt praeter naturam dispositi.
ideo per accidens tales virtutes non lEquuntur ex philos phia naturali r quia enim a communitate gentium viles habentur,tunc existimant, quod haec vilipensio accidat eis exstentia, inquit Auermes: cum tame ipsis haec dispositis, sit praeternaturalis.si enim appetitus obtemperaret rationi tu ei sent secundum naturam dispositi. sed quia inferiora non temperat superioribus, & sensus dominatur rationi; ideo sunt praeter naturam dispositi; quare, relictis virtutibus,ri -
tia sequuntur. Sed tu dices: Auerroes aduersatur sibimet nhoc, quia supra dixit, quod virtutes morales sequuntur eκ philolophia naturali: sed, per se,prs supponit de omni,& necessario, ex primo Post.cap.de per se. ergo omnes persem scientia naturali, necessirio periecti erunt, virtutibus moralibus.'cur igitur dicit Averro , quod philosophi huius teporis sunt vitios ἰ Secundc Pu dices: Aueir saduersatur sibimen quia hic dicit, quod tempore Alexandri phil
sopiti virtuoli eram; secundo aute de anima dicit,quod C -nio Alexandri de anima rationali,quae ponebat animam rationalem corruptibilem, fuit in caula, vi multi errarent opinabantur enim ex hac opinione Alexandri non posse consequi ultimum eorum finem: id ,relicta philosophia,& cetteris scietijs, vitia sequebatur. quareno conliat sibi Aueserora. Tettio dubitatur,quia A i litoteles sexto Eihi eorum
dicit, quod si philosophi sapientes sum, carent prudentia, di
non sunt prudeles. quo modo ergo hic inquit Acerroes, Pex philosophia nec ei sario sequantur omne, virtutes morales. De primo, cum dicis,quod per se, praeiupponit de On ni,& necessari indico, 9, multiplex est,per se. quatuor enim modis dicitur, per se: x tunc,dico, quod per te primo modo& secundo modo dicta prxsupponunt de omni,& necessisti insicut etiam dicit Aristoteles primo Poll.& cxpolitores,
qui ita exponunt Atiliotelem, recte exponunuqui vero aliter, male exponui. inquit ergo Aruiolete , cum, Perse,quatuor modis dicatur, primo, S lecudo modo pre supponit de omni& neccssario, tertio vero,& quarto modo non pyx- supponit. ideo primus & secundus modus per se tantum in grediuntur demonstrationem, tertius autem & quartus m ni me.& tunc dico ad argumentum, quod virtutes morales per se sequuntur ex philolophia naturali,quario modo la
quam esse ius ex propria causa: & ita non praesupponit nocessitatem: icut descensus ex grauitate sequitur, tanquam , propria causa. potest tamen quandoq; impediritalis euentus:& sic non pis supponit de omni,& necessario. De secundo dico, verum esse quod hic Auermes dicit, nec repugna re et,quod dicit secundo de anima. hic enim dicit quod tepore Alexandri philosophi erant praediti x ii tutibus moralibus.quod verum est: quia nondum diuulgata erat opinio Alexandri. Dicit postea secundo de anima, ip opinio Alexandri de animae moralitate fuit in causa errandi philos phis. Dico etiam verum esse: quia postquam diuulgata fuit talis opinio, philosophi, relictis virtutibus, tradebant se viis iij v quia Alexander erat magnae auctoritatis apud ipsos. De tertio, cum dicit At istoteles sexto Ethicorum sapientes philosophos non esse prudentes: dico, quod duplex est
prudentia, una,quae est virtus moralis; ex qua nascutur vim
tutes morales: & hμ inest ipsis sapientibus: quia ex princiupijs philosophiae naturalis orium habet . alia est prudentia in multis alijs rebus, ut ad gubernationem ciuitatis, vel domus, vel equi, & hac prudentia carent philosophi, quia a studio scientiae impediuntur, ut talibus incubere non positat.
DECLARABAT Auermes in proc mio huius libri, quod diximus a Simplicio' ad verbum sumpsisse, primo in letum totius philosephiae naturalis, S intentum praesent iis libri, ecundo volitatem. & haec duo per-lacit,nunc aggreditur tertium,quisnam lit ordo huius libri ad reliquos libros philosophiae naturalis, qui s.ssit prius diis scendus a cupientibus philolophari.& dicit, quod hic libet Psiorem locum obtinet inter caeteros libros philosophiae
13쪽
Lemones in j Physic Aristo t. I 3
naturalis: de hoc rationabiliter: quoniam corpora naturalia in varia genera ac varias species diuiduntur.quaedam enim sunt periecta,quaedam imperfecta. persecta sunt iterum duplicia. quaedam enim sunt animata, quaeda inanimata, sicut
simplicia, de quatuor elemeta corruptibilia,& unum incoinruptibile, utcstu. de sic scilicet sunt mi xta. impet secta enim sunt liciat, ea quae generantur ex duplici habitu, humido, Ne sicco, in sublimiae rivi exhalationes, de qua bus in libro mei torum tractat. mixta vero perlecta in animata ,sunt, ni
talia ct lapides animata autem,animalia, Se planis.Cnm es-ro corpora naturalia dividantur in varia genera, di varias
species; io ad haec scienda requiritur ordo aliquis, us pilusci quae posterius sciri debeant. quoniam autem fisc corpora conueniunt in principijs communibus, de accidentibus communibus,quae sunt quinque, materia, ibrma, locus,tepus, ct motus; de differunt in principiis proprijs, & acci
dentibus proprijs, quae habent principia tum communia, tum propria: ideo requiritur horum notitia ad habendam persectam horum cognitione quia naturalia non cogno-icuntur,nisi ex principi j . ideo notitia principiorum debet praecedere notitia principiator v. dc cum duplicia sint pti cipia, ut diximu , tum communia, tum propria; initia pi incipiorum comunium debet etiam praecedere cognitionem principio tum propriorum. similiter, quia unumquodq; conoscitur non tantum ex principijs, verum etiam ex accientibus: Ne duplicia etia sunt accidentia, tum propriadum communia: de cognitio communium debet prscedere cognitionem propriorum: in hoc libro tam principioi u communium, quam accidui tum communium, notitia traditur.
primum igitur locum inter reliquos philosophiae naturalis libros hic liber obtinere debet. de hoc Aue troes triplici ratione probat, primo, quia ordo doctrinae debet esse ex natura prioribus: quia q libet scientia habet ortum ex natura. sicut enim res se habent in natura, ita a nobis desci ibi debent.sed res de natura habent ordinem talem ad inuicem, ut primo sint simplicia, deinde composita. ita partes etiam
scientiae tuc ordinem ad inuicem habere debent. ordo autem naturae debet esse ex prioribus natura. quae vero ordine naturae sunt communiora, etiam priora sunt. idem etiam
debet esse in partibus scientia; ut, quae in ipsa communiora sint, iii te ordine doctrinae priora sint. no enim est in nostro arbitrio ordinare scientiam, uti volumus: sed semper seruare debemus ordinem naturae: ita ut, quaemadmodum res se habent in natura, ita etiam disponantur in scientia.& hac de causa maxime laudandus est Aristoteles qui semper seruauit ordine naturae in traditione rerum scientiae. quare, cum in hoc libro agatur de principijs communibus, de accidentibus communibus omni u rerum naturalium; ac iure merito reliquis omnibus libris huius scientiae praeponendus est. Deinde dat s. udam causam Auermes, quod communiora debeam prscedere: quia communiora praecedere debent. ne idem saepius repetatur in scietia, exemplum in philosophia naturali habituri sumus sermonem de plantis, de de animalibus. de quia haec tum animalia, tum plantae habet
principia communia,in quibus conueniunt, tum materiam primam communem,tum ipsam formam,coueniunt etiam
in accidentibus comunibus ideo si non esset una pars scientiae, in qua traderentur tum lisc principia, tum accidentia communia ; pluries in eadem scientia particulari talia repeteremus: ut in notitia animalium repeteremus principia, de accidentia communia ipsis animalibus: de in notitia plantarum idem repeteretur. cum ergo in hac parte scientiae tradantur talia principia,& accidentia communia: igitur ratio Maluer alias paries riscedere debet. Tertiam causam addit Averroe . de haec bini iam legitur, tum asst maliue,tum negative. melius tamen est legere negative.quod scilicet, nisi esset una pars philosephiae naturalis, in qua declarentur haec pi in i pia,se accidentia comunia; sequeretur, quod ii scientia non demoliraret ex principij,; de ita propositiones in hac scientia non essent primae, nec propriae. Vos debetis scire, quod demonstratio debet collare ex propositionibus primis.quae careant alia demonstratione, de ipsi conclusioni demonstrandae primo conueniant, de nulli abi prius similiter. 6e collare debent ex immediatis, cilicet ut approprie tur ipli conclusioni demoni trandae, do conuertamur cu i sa.si ergo non sit una pars scientis, quae declaret haec principia communia, de accidentia communia; haec scientia non demonstrabit ex primis se proprij r quia, quae prima, sunt, sunt etiam principia, iuxta vel ba At illotelis primo linoster. cum ait, idem dico, primum de principium dii serui tantum
ratione: qtiare dicu tur principia, ut non habent quo dem strentur: dicuntur vero prima, ut conciulioni primo conueniunt, non ratione alterius. 5c hoc declarat Averrors de
triangulo, de is schele; qui, ut species trianguli, eum sub se continet; le inquit; si aliquis demonstraret de triangulo, Phabet tres angulos aequales duobus rectis: ex definitione trianguli recte talis demonstrat ex primis, de proprijs: sin autem idem probet de itas hele; ex illa definitione demonstratio non est ex erimis, de propriis: non quidem ex proprijs, quia propositiones communiores sunt conclusione: neque cX primis, quia prius competit triangulo, quam i sos cheli .sunt enim prime Sc propris tales propositiones rati ne generis, non speciei.qui ergo probant apud mathematicos de is chele, quod habeat tres angulo non probant exprimis, neque ex proprijs. similiter de in scientia naturali. qui demonitrat materiam, ut de plantis, S de animalibus hoc medio, quia transmutabili i sunt sic omne transmutabile habet materia animalia, seu platae transmutabilia sunt, igitur habent materiam: hie non demonstrat ex primis, de proprijs . quia illa conclusio no est prima, nec appropriata: quoniam planta, qua planta, non eli transmutabilis:neque, animal, qua animal, eli tras mutabile: sed eo,quod sunt corpora naturalia. ne igitur incidamus in huc error em, ut non demonstremus ex primis, S proprijs, Ac immediatis, non probamus transmutationem, neque materiam de plata, sed praesupposuimus h declarata uniuersaliter. pollea descen dimus ad particularia, de quae particularibus ipsis propria sunt .nisi vero esset una pars prima huius scietiae, in qua ii essent demonstrata. cogeremus talia scilicet principia demonstrare de particularibus, Ac ita talis demonstratio non esset ex primis: quia resultarent in aliam propositionem igitur,neque ex pro ijs. Haec inera A verrois potest etiam exponi astirmative, vidicamus: nisi esset una prima pars in philosophia naturali, in qua declararemur principia comunia,Omnes propositiones in philosophia naturali essent primae, do propriae. sed hoc est impolii bile, θ omnes sint primae,& propris. ergo impossibile, quod non sit una pars prima in philoisphia naturali,in qua declararetur. Sed hic est dubitatio in prima ratione Averrois: quia dixit, in scieni ijs est sequendus ordo naturae, scilicet quod communiora, ex quo natura priora sunt, sic scientiae de communioribus pisponi debent minus communibus .sed contra: quia sequeretur, quod scientia metaphysica esset prior tum matbem iura, uni naturali: quia eli de comunibus, di de natura primribus,scilicet de ente,ut eli ens: quod communius est. secv- do,quia multoties ordinem huc peruertit Aristotiles, sicut
in scientia de plantis. ipsam enim pinponit scientiae de an malibus, cum tame planir simpliciores sint,le natura prio
14쪽
res animalibus t quia prior est anima vegetativa, quam sensi tua: quoniam hec illam supponit .non igitur semper pri ra, de communiora Prscedere debent. Omnes enim G ti dicunt, quod ex cognitione animalis deuenimus incognitionem plantarum, ut Theophrastus . Dicam sicut supra diaxi,quod scilicet ordo doctrins est duplex, unus inter stiemtias totales, alter inter partes eiusdem scientis. tunc dico, Pordo inter paries eiustim scienti debet i qui ordinem natur ficte semper communiora & natura priora debent prν cedere in ordine vero inter totales scientias non est seruandus ordo naturae: sed cognitu faciliora debent praecedere difficiliora. quia igitur mathematica facilior est, ideo pro dere debet, deinde naturalis, ultimo metaphysica. de ita peruertitur ordo dominae, de naturae tu scient ijs totalibus; ut Aciliora praecedant. de partibus autem eiusdem scientiae non est sici quia non est ad libitum, eas tradere:sed oportet, ut delaribantur res, sicut sunt in natura & ita ratio Auesertas intelligitur inter partes eiusdem scientit, non autem inter totales scientias. Ad secundum, quod liber plantarum picedat librum de animalibus, dico quod est contra: multoties enim peruertitur ordo, sed cogimur peruertere quq priora cognostiantur ex posterioribus.& sic per accidens id fit .rationes vero Auerrois intelligutur per se, quia per accidens potest peruerti ordo. Aueri oes in verbis tuis loquitur
de dialectica dicens,quod etiam in ipsa se prs ponitur liber
Priorum libro Post. Deinde duo dicit Averroes aduerten
da, primum, quod logica est pars scienti; speculatius. dicit enim, Sicut accidit in logica, de in re liquis partibus haec uiaticis. Je hoc cotra nominales ; qui volunt quod logica sit scientia practica. Aliqui volunt, quod neq; practica sit,neq; speculatiua: quia istae sunt disserentiae scientiae realis. Secundo dicit,quod liber Prioru debet piscedere librum Post edialecticam. Quidam contra A uerroem opinati sun Ioa-nes Grammaticus, Apollinaris, Paulus Venetus, Egidius, diabj:quod se ilicet talis ordo inter libros logices; ut primo sit liber Pliorum, deinde liber Elenchoru,tertio liber Topicorum,quarto & vltimo liber Posteriorum.& eorum ratio est:quia pi tuatio immediate nobis innotescit ex babitu. sed in viii mo Euchorum agitur de syllogismo topico, qui est priuatio syllogismi liinpliciter, de quo agitur in libro Priorum. ergo post librum Pliorum immediate debet sis qui liber Elenchorum .deinde probat, quod liber Topicorum debeat praecedere Ibium Postes torum. quia communiora debent praecedere miniis communia. sed probabilia, de quibus in libro Topicorum , sunt communiora demonstrati uis: quia ipsa prodabilia alliquando sunt in materia necessaria, aliquando in mater ia contingenii; demonstrativa vero semper in materia necessaria. ergo plobabilia communiora sunt demonstrativis. ergo.oppol itum vero, ut patet, vult Auermes, di recte i quod lcilicet primus liber Prioiu, secundus Posteriorum, tertius Topicorum, quartus Ele
chorum, tu ita poli syllogismu simpliciter sequitur demo strativus,& prscedit librum Topicorum:quia per se necesi sarium prius est contin enti, necessario per accidens. sed huiusmodi est liber Post.ergo debet praecedere. similiter hi duo Ibri debent praecedere librum Elenchoium. quia syialogismus Elenchus est priuatio syllogismi demonii ratiui,
nedum syllogismi si inpli. iter. α dialectici.omnes aute habitus debent praecedere suam priuatione. ideo rectius sen iit Auerodis, qu in abj. Ad id autem, quod isti adducupt, quod cognoscitur priuatio ex suo habitu, Ac immediate sequi debri habitum: concedo hoc verum esse.quod vcro dicunt, quod syllogismus elenchus est priuatio tantum syli
si sint limplicit ei: dic quod hoc salsu est, sed est priuatia syllogismi demestrativi, ae dialectici, sicut etiam syllogimini sumpliciteticum habitus debeat prscidere syllogismum elenchum, quorum est priuatio.quare,&c. Quod addis si cundo ad probandum, syllogismum topicum esse priorem syllogismo demonstrativo:quia comuniora ordine doctrinae debet praecedere: sed ipse syllogismus dialecticus est comunior syllogisino demonstrativo: quia non solii est in materi necelsaria,verum etia in materia contingentia demo strativus autem est in materia tantum necessiaria:dico,quod
deciperis: quia syllogi sinus demostrativus non prior eli syllogis ino topico: quoniam per se neces laria priora sunt tum
contingentibus, tum per accidens necessariis. cum vero ducis:communiora ordine doctrinae debet praecedere: verum
dicis. sed, demonstratio procedit ex proprijs,topicus autem ex communibus: blico, quod syllogismus topicus non est ex communioribus simpliciter, scilicet syllogismo demonstrativo. etsi enim si ex communioribus, non est ex communioribus ipta syllogisino demonstrativo, sed est ex communibus conclusionis propriae: quia non procedit ex proprijs
conclusionis, ut demost ratio, sed ex communibus respectu propriae conclusonis: non tamen est ex comunior ibus lyllogismo demonstrativo: de in hoc multi decepti sunt.vnde solet semper dicere Averroes exponendo A ristotele, quando aliqui antiquorum utuntur tantum communibus rario nibus ad aliquid demonstrandum, Haec non est dialectica: quia procedit ex communibus.
Circa diuisionem prs sentis libri,aliqui dicunt,quod diu uiditur hic tin us liber in parum, quae est de principijs communibuti & accidentibus communibus, de in eam,quae est
de principijs proprijs,Ac accidetibus proprijs. Auermes a tem diuidit hunc librum in. 8. parres, de inquit quod quaeli bet pars iterudiuiditur,in summas maiores: & minores: de pollicetur se dicturum illas partes in prooemio cuiuslibet sermonis In pi imo libro, reiectis antiquorum opinioiubus per scrutatur principia simplicia, de incomplexa rerum
naturalium, materiam Olmam,& priuationem. In secundo perscrutatur de principijs complexis, quibus utitur in de monstrationibus naturalibus, ut, o natura est principium motus,5c quieti a quod omne agens agit propter line; quod quatuor sunt genera causarum. In tertio, quia iam defini rat naturam per motum, dices, quod natura est principium
minus,& quieti 1; ideo inuci ligat, quid sit motus, ct diuidit ipsum in sua gcnera.& quia omnis motus est colinuus,ideo etiam agit de con: inuo, & quid sit continuum, ostendit. 6c quia coiinuum est illud, quod diuiditur in infinitum; ideo ibi etia agit de insinito. In quarto libro, quia in tertio iam
definierat, & distinxerat motum, cum ostenderet esse tum localem, tum inti in secum, ut est motus ad generationem. de augmcmum,di alteratione; S abj omnes motus praesu ponunt motum localem, qui sit in loco, deo Arilioteles in quatio libro agit de loco.& quia omnis motus fit in tempore, ideo agit eua de tempore. de quia quidam antiquorum opinabamur vacuum est; quia diccbant, nihil aliud clle locum, quam vacuum quoddam: ideo agit etiam ibi Arist teles de vacuo,ollendit'; vacuu nullo modo dari. In quinto vero libro iterum reuertitur ad motu ipsum, distinguensa mutationibus, ut a generatione,& corruptione.similiter de tradit unitatem motus numeralem secundum speciem ,de genus,& de oppositione motuu ad inuicem, de motus quo que ad priuationem. In iuxto vero reuertitur ad motum edisputat de motu in eo quod coiinuum est diuisibile in in- sinitum, & quod no componitur ex indivisibilibus. In septimo considerat in eo, quod a motore est: quia Cmne, quiam euir, ab alio mouetur, de realiter distines: ut a mo:
15쪽
Lectiones in .j. Physic. Aristo t.
re. In octauo dc ultimo considerat motum in eo, quod pei-petuus est: quia tempus perpetuum est: ergo minus perpetuus: ergo molor perpetuus: ergo coelum perpetuum: Ic in .
de innuit substantias abstractas esse. Proportio huius libri ad alios libros, inquit Auermes, est duplex.& aduertati quod hic non tanimus proporti nem, ut sumit Euclides in quinto libro elementorum, scilice habitudo certa duarum quantitatum, quataecunque sint eiuldem generit , alterius ad altetur sed sumitur hic proportio, id est habitudo quaedam. Ne haec habitudo duplex, siue
proportio, tum totius scientis naturalis ad totam scientiam speculativam: I: tunc est sicuti partis ad totum equoma scie-tia speculativa est duplex,quaedam propter exercitis, quΞ-dam propter pellectionem; propter Perse Othonem duplex, naturalis,& diuina: propter exercitium aute est mathematica: illae dicuntur propter persectionem; quia duc sit nos ad persectionem: quoniam immediate disponunt nos ad be titudinem, quae est cognitio substantiaru separatarum, misi hematica vero no est ad persectionem; quoniam non ducit nos ad cognitionem substantiarum separatatum; sed est propter exercitium . de iste locus varie a multis exponitur, quona pacto scilicet mathematicae sint propter exercitium. aliqui exponunt propter exercitium exterius. ideo sere coartes mechanies mathematicae substernatur maxime. I .
libro Euclidis:& artes mechanicae sunt propter exercitium exterius,& manuale. Aliqui exponunt, propter exercitium interius,id est propter exercitium ingem j,ut dicebat Plato, adinventa est mathematica, ut pueri exerceat ingenua suum quia facile addiscunt,cum facilia addiscantur,ta ingenium disponitur ad alias scientias. Ne sic oporteret, ut eas addiscerent ante logicam. Aliqui, ut Aristoteles in prooemio Metaphysicae exponit , quod inuentae sunt mathematicae propter exercitura sacerdotibus Aegypti ju quia ipsi in ijs se
quenter exercebantur . nefas enim erat ipsis operari opera manuali i,ac seruilia:ac, ne octo marcesceret,liis scientis operam dabant. Iteru potest esse proportio praesentis libri Pityscorum ad totam lcientia naturalem: de se habet sicut pars ad totu,se sicut elementa ad rem elementam : in in hoc libro habetur principia, & radices uniuersales totius philosophiae naturalis:& est sicut landa metum aliaru partiti: & sic iste liber est prunus omni u libroru philosophiae naturalis.
E Q.VITVR aliud caput Auerquod a
pellatur via docti inphuius capitis nomeminit Simplicius .in principio. mprologi Auer-roes proposuit octo capita,intelionem,libri utilitatem, ordinem, diuisione, proporti nem, iam coctrinae, nomen libri, nomen auctoris. & iam quinque declarauit. reliquum modo est declarare viam doctring.& doctrina ex Aristotele, primo Post.trifariam sv. m Hur,primo pro habitu recepto in discipulo, quem scilicet doctor generat in discipulo ipsum docendo: alio modo pro actione,id est productione ipsa; quia doctor docet. & nullo horum modorum hic sumit Auermes, viam doctrinae.te tio modo sumitur doctrina pro instrumento, quo mediante, tanquam instrumento, generatur habitus scientiae in di- stipulo.& hoc sumit hie Auermes doctrina, aut viam doctrinae, id est instrumentu, quo mediate acquiritur scientia.Inquit igitur Auermes: Via doctrinae,id est inistrumentum doctrinae sunt species doctrina usitatae in hac scientia. di hic est unus finis generalis omnium scientiarum, scilicet cognoscere suum subiectum.quoniam vero, quod nobis in
scientiis notiscatur,potest esse duplex, simplex, de compostum, siue complexum: ideo diuersa instrumetorum gen ra necessaria sunt. si enim simplex: ex diuisione de desinitione sit nobis notum, quς explicat esseni iam, re quidditatem rei. ii vero sit complexum tale ignotum: fit nobis notu aut syllogi imo, aut enthymemate,aut inductione, aut exemplo quae sunt quatuor species argumentationis, que quidem indicant absconditam, S latentem naturam ipsius complexi.
Dicit igitur Averroes: Via doctrinae, id eli instrumentum tradendi scientias est quincuplex,diuili definitio, demonstratio,enthymema,& inductio. de aliquibus horum Sen rum doctrinae utuntur etiani aliae scientiae: sicuti inductione ,e xemplo, & enthymemate vi utur dialecticus,& rhetori ergo communia sunt omnibus . vos scitis, quod destiti io eaeli, quae declarate flantiam iei, & conflat ex genere, de di feremia.diuilio est, quae declarat perplexa significata termini multiplicis, ut canis. Demonstratio vero, ut hic accipitur
ab Auertoe, est syllogismus,qui est ex ijs, quae per se iniunt de dicit quod demonii ratio eli trifariam,scilicet demoliratio signi,demonstratio causae tantum, de demonstratio simpliciter, scilicet causae N esse.& dicit, de nil rat is ne signi saepissiore utitur philosophus in hac scientia, raro demoliratione causae, raris,ime demonstratione simpliciter, ut deciarauimus verba Anerrois hic,& in secudo coeli. 33. Vos sciatis ex Aristotele, primo Post.quod duplex est demonstratio, scilicet propria, de est demonstratio a causa ad c fictu, ut quando demonstramus effictum per causam. est etiam demonstratio impropria, quae vocatur demonstratio signi: quae se habet econtra, scilicet ab edictu ad causamr & est. cum procedimus a proprietatibus ad causam: & est impropria demonstratior &vocatura Diemis io secundo Post. syllogismis ab euentu.Ac sic ex ista demoliratione,demo si ramus causam per essectum.Demostratio vero causae adhuc subdiuiditur ab Auermeaest enim duplex: quia aut est notior essectus causa, de tunc demostramus causam per estectur Se haec vocatur demonstratio causae tantum: quia cymeffectus sit notus, tantu causam notificat:aut se habet econtraescilicet quod causa sit notior essectu: & demonstramus essectum per causam: & tunc dicitur demonstratio simpliciter,quae dat causam te essectum, qui iam erat ignotus .do exemplum. si quis videat lunam ech, sari, videt quidem huc essectum, Sc apud ipsum motus est: si autem ad eum accedat aliquis astrologus, & demonstret ei lunam eclipsari. de siearguit,quotiens terra interponitur inter solem & lunam, Zeta sint reliquae coditiones, ut sit est cauda draconis,est eclipsi, haec demonstratio respectu illius est demonstratio causetantum:quoniam, etsi addiscat ex tali demonstratione, hue effictum esse effectum talis causae, tamen, quia apud ipsum essectus erat ei notus,tantum didicit causam. & hac dicitur demonstratio causae tantum .si vero non viderit, lunam eclipsari,& addiscat hunc effictum esse huius clausae; simul addiscit causam de essectum. Ie tunc e fictus non est notior causaδε haec est demostratio simpliciter. Dicit igitur Avermes, quod triplicis generis eli demonstratio, scit:cet, quia, causae tantum,& simpliciter. N philosophus, ut plurimum vi itur demostratione quia, ut dicit Averroes hic in procernis, in textu secundo: Innata est nobis via a notioribus raro utitur demonstratione causae, raris Si me demonstratione simpliciter. & se philosophus vi itur omni genere demostrationis, sed ut plurimum denostratione quia Mathematicus vero se habet opposito modo, quia scmper procedit, causa ad c ffectus. utitur etiam philosophus inductione, de enthymemate. inductio ex Aristotele primo Topicorum est progi essus a singularibus ad uniuersaleanthymema vero bisa
16쪽
ro bisaria sumitur, proprie scilicet, & est syllogismus truncatus, in quo altera praemissarum restruatur in mente: Ie ia-
tum accidentaliter differt a syllogismo. alio pacto sumitur
enthymema, improprie, omne argumentum, quod procedit ab uno ad virum, siue sit ab uno termino ad unum te minum,sive ex duobus terminis,sive sit, ex quatuor terminis. Exemplum primi, sicuti si arguamus a specia ad genus, ut homo est, ergo animal siue, hocurrat, ergo animal curril. cxemplum secundi, ut arguendo a concretis ad abit rae a. ut docuit nos Atallor .in Topicis. Sed dices, quo modo
inductio, &enthymema sunt instrumeta doctrinae in scienti j , si dialecticus I rhetor propter sui imperfectionem ipsis utunturi Respondet Averr.quod verum eli, quod haee
duo instrumenta non tantum conueniunt scienti j , verum
etiam ipsis utuntur & dialecticus S rhetor, diuersimode tanac ne quia alio modo ipsis vi tui dialccticus S rhetor, alio modo naturalis philosophus et sed, quo modo disserant, hiencia explicat Aue inpotest tamen ex ipso hoc alibi colligi, di recte.ti Tariam enim disserunt inductio,& enthymema. philosophi naturalis ab inductione, & enthymemate. dialectici & rei horis in materia scilicet, ct forma, & in fine ex parte materiae differunt; quia inductio dialectica est in materia contingenti, aut, etsi sit in materia necessaria, non tamen est per te, sed per accidens: quia non est totaliter, ut sit habitudo essentialis praedicat i ad subiectum: ut si dica:omne animal pauci coitus est longioris vitae: haec enim non es
habitudo essentialis pia dicati cum subiecto: quia tale praedicatum non est definitio, nec pars desinitionis,nec propria passio ipsius lubiectit quia no conuertitur cu subiecto. Naturalis vero utitur inductione in materia necessaria,& necessaria per se, ubi eli essentialis habitudo praedicati subiecto:
vlinatura est principi u motus, & quietis. ex disteretia enim naturalium ab artificialibus sumit hanc propositionem, in qua est praedicatio necessaria,& uniuersaliter per scivi, ominne agens naturale agit propter finem. dister ut igitur inductio dialectici, & naturalis, ex parte materiae: Ied differunt etiam ex paries imae, quia inductio rhetorio est immis eia :procedit enim non a singularibus ad uniuersalia, sed a singularibus ad singulariar. ut Plato,Sistates, Cicero,& Alexander aedis cauerunt arcem, di tyrannidem exercuere:ergo Philippus aedificans arcem, tyrannidem exercebit Huare impropi te viiii et induct ione. Dialecticus vero etsi non utatur proprie inductione, tamen semper habet inducere omnia lingularia,aut implicite,ut per singulare,& sic de singulis: aut explicite: semper enim necesse est, ut dialecticus afferat omnia singularia, si vult inferre conclusionem.qua-doque etiam valet talis inductio, si non inducat omnia si gularia, si tamen non adsit instantia. Vnde Aristoteles primo Topicorum ait , negantem talem inductionem, si non asserat instantiam, esse proteruum. Inductio autem, qua utitur philolbphus,non sumit omnia singularia,sed aliquando plura, aliquando pauciora, prout propositio magis vel minus latet, aut prout discipulus est aut maioris, aut minoris solertiae. Sed dices: velle ego scire,quot singularibus uti debeat inductio ad generandam ieientiam in animo discipu-h. Dico, quod tot uti debet,quot sussciant discipulo,ut cognoscat es lentialem habitudinem praedicati cum subiecto. cum enim est per se,& necessaria,eli etia de omni:quia omne per se prae lupponit de omni . di haec quantitas singulariuest secundum maiorem, vel minorem solertiam discipuli.
tum etia ex propositionibus, prout habet maiorem, aut mi rem latentiam .do exemplum: ut, si artifex, puta medicus vellet decla lare, quod omne reubarbarum purgat coleram;
ad hanc propositionem inducenda non sunt necessaria Gmnia singularia, sed quaedam tannim, ut, si inducat: reubarbatum Platoni exhibitu in forma humida purgauit coleram; in sorma licea Socrati exhibitum purgauit coleram; idem sec it in forma calida, & frigida: omne igitur reubarbarum purgat coleram. quia per se, & essentialiter hoc reu balba ro
contingi ,no autem ex parte accidentium: quia, variati, ac
cidentibus, semper purgat coleram. et go habet hoc per se . ex sui essetia.& omne per se praesupponat de Omni. ergo Omne reu barbarum coleram purgat. Diue u ut tertio inductio dialectica ab inductione philosophi ex sinet quia dialecticus inductione utitur, ut probet ignotuni; philosophus vero naturalis, non ut probet ignotum, sed ut piobet quod
quali notum est.Triplex enim genus propositionum potuit Auertoes, ut est vidcre ab ipso primo coeli. Nam quaedam sunt, quae sunt simpliciter ignotae: di hae demonstratione indiget pro sui declaratione.quaedam simpliciter notae: ct hae
ex sola terminorum cognitione cognoicuntur, v t dignitates aliae sunt medio modo se habentes, non Omnino ignotae, nec omnino notae: S tales, quia non sunt omnino ignotae , non egent demonstratione, quia etiam omnino nOI ut ex sola terminorum cognitione cognoscantur, indigem aliqu declaratione: N in hac declaratione philolophus utitur inductione, non autem ad declarationem Penitus ignoti, v tsacit dialecticus. Enthymema eodem modo disteri in dialecticis, & philosophis, scilicet tum ex parte materiae, tum
ex parte formae, tum etiam ex parte. finis ratione materiae
dicitur, quia aut non est in materia necessalia, ut si eli pecaccidens: quia non est essentialis habitudo praedicati cum
subiecto: tum etiam ex parte serms: quia enthymema dialectici non est virtualiter syllogismus, Geitillud philosophi.potest enim esse ex duobus terminis, & ex quatuor, uti diximus.ex parte etiam finis differt: quia enthymemathetoris, & dialectici est, ad generandam suspitionem di op nionem: enthymema autem philosophi est ad generandam fidem 6 imam,& veram. quare di fierunt haec inter se, ut diximus . Sed de exemplo quid dicendum et e tacet enim Λ-
uermes exemplum. non e etiam exempla in scientijs requirunt uti quid igitur dicendum de exere pio ipso t Necundo
dubitatur, quia Aueri oes videtur supeι lluus in declarandis generibus demonstrationis. Aristoteles enitii non tradidit nobis nisi duo genera demonstrationis in libris Pollucit cet quia,& propter quid:hic Aueri oes tradit tria genera demonstrationis. ergo su inuus. Tertio dubitatur, quia hic Averroes dcclarans nobis viam doctrinae, omittit viam resolutivam, S compositivam, de quibus meminit G. lenus in principio artis medicinalis, ut procedendo a compositis
ad simplicia, vel e contra. etiam in rebus naturalibus pro cessit Ar illo teles per hanc viam, ut octauo Metaphylices, scilicet resoluendo totum in partes organicas, organicas in similares, similares in humores, humores in elementa, et
menta in materiam,& sormam .e contrario autem procedit
compositio, id est via compositiva. Dico de primo, quod
recte Auermes tacuit exemplum: quoniam ipsum connumerari non debuit inter instrumenta, quibus generat praeceptor scientiam indiscipulo: sed tantum exemplum requiritur ex parte addiscentis,ut in maxima rei latentia, ut fecit Aristoteles declarans in nobis intellectum potentiae, a generatione. assimilauit enim ipsum tabulae rata propter late tiam eius, notificauit nobis ipsius naturam. exemplum igitur non est instrumentum, quo mediante praeceptor gen rat scientiam indiscipulo; sed ex parte di lcipuli requiritur ad maiorem claritatem rerum latentium,non ex parte scie-tiae. De secundo,quia dicis, quod Λuerroessu i iluus videtur, declarans nobis tria genera demestrationu cum Aristoteles
17쪽
Lectiones in .j Physic. Aristo t.
stoteles nobis tantum duo genera explicauerit: d. , quod Aristoteles, volens explicare tantum per se genera demonstrationis,explicauit,quς per se,d essentialiter distinguutur, deseiciens quae sunt per accidens, tanquam non digna poni in scienti j s. ideo tantum duo potuit genera demonstrati nis. Averroes vero, volens conumerare Ac distinguere quae sunt per se,& quq sunt per accides,ponit tria genera dem
strationum. demonstratio enim causae tantum, de demo
stratio simplicitet non dillinguitur essentialiter, de per se,
sed tantum per accidens', ex parte nostri. omnis enim de monstratio per causam. sicut nata est demonstrare perca
sim, ita nata est demon lirare effectum esse; si modo accidat ut aliquis sciuerit effectum esse ante demonstrationem, de
de auditu naturali appellitur. Sed quo modo pol est esse vera haec sententia diuit homae, cum circa hunc librum rotGraeci studuerint, do laborauerint in eius expositione sit n. non esset ab Aristotele in scriptis traditus,non etia credendum, quod tantum circa ipsum laborauerunt expositor est tum quia illa distinctio voluminum, quam diuus I homas Aristot.attribuit, non conuenit ipsi Ai istoteli . non enim tradidit Aristoteles aliquos libros voce sed tantum Platoni,vi docet nos A ristoteles primo coeli. deinde vos videtis grauem modum procedendi in hoc libro: ut non sit credendum ab alio esse scriptu,quam ab Aristotele. ipse enim primo caeli Nitans verba Platonis, dicit, ut dicit Plato in libris non scripti . Ideo Simplicius rectius interpretatur hunc ti- ante causam, per hanc demonst rationem habebit tantum tutum, quod scilicet ideo appellatur auditus naturalis, quia
causam. sed hoc non est ex parie demonstrat ionis idit ratione nostri. De tertio, quia Auerroes no meminit resolutionis de compositionis in vijs doctrinae: dico,quod recte fecit Averroes:quia reuera lisc no sunt instrumenta doctrinae, sed potius sunt ordines doctrina': quia ex iplis Ordianantur scientiae an sit incipiendum i simplicioribus componendo, an a compositionibus diuidendo. non autem sunt instrumenta, ut per ipsa discipulus scientiam acquirat 1 preceptorta de omnes latini in hoe decepit, de Ugo Seneniis de Gentilis, Sc omnes exponentes arte medicinalem Caleni. Nome huius libri est auditus naturalis . prosequutur A uerroes declarando septimum caput, de inlcriptione libri. naturalis inquit, appellatur, quia de principijs naturalibus. nuditus vero dixit gratia ornatus; quia aliquando gratia ornatus mutamus verbum verbo. di dicit auditus, quia accindit sermoni,ut audiatur. ita dixit Aristoteles. I. Rhet. Rhetor aliquata utitur verbis peregrinis ornatus gratia. oc hoc multotiens sicit Aristotelas. appellat enim Socratem S
phroni hi filium. Sed tu dices. hae ratione quilibet liber naturalis philosophis debet dici de auditu naturali,siue de naturali sermone: quia in omni b.libris naturalis philosophiae
describuntur res naturalesa espodet Averroes,quod reuera ita est, possumus enim, non debemus tamen.appropriatur
enim huic libro talis instriptio: quia ille liber est primus,le, it tantum tutum, quod scilicet ideo appellatur auditus:, sed acci- est de rebus naturae magis secretis, de intrinsintrinsecis, ac arduis.
est enim de primis principi js naturς ideo de rebus,quae Sut exquisitioris indagationis. duplicis enim generis Aristot les scripsit nobis librus philosophiae naturalis r non dico, tradidit,ut ait Thoma ,sed dico scripsit unum genus, quod appellatur austuliatorius, id est dignus, ut de saepius audi tur,de ab ipso Ar illotele audiatur: quia in hoc genere traditur exquisitior, de secretior philosophia. de huiusmodi sunt oes libri philosophiae naturalis , & Metaphysica . unde hic citat Simplicius epistola, quam Aristoteles seriplit ad Alexandrum. conquerebatur enim quod Aristoteles edidisset suos libros.Relpondet Aristoteles: scito, quod hi libri editi,sum,ic non editi; quia tantum intelligentur ab ijs, qui nos audi uetui. ideo tales libri appellatur de audiiu: quia ad hoc, vi intelligantur, auscultatione digni sunt. quorum unus est hic liber physicorum. A lterum genus librorum est, in qui
bus tractantur res extianeae, de alienae a secretiori philos
phia: Sc hi non appellantur de auditu naturali, ut lunt libri Ethicorum,Politicorum,se de historijs.de hac distinctione meminit Plutarchus, de Diogenes Laertius in vita Arist telis. sed dicis, pur hic solus liber appellatur de auditinum hae ratione omnibus libris tum philosophiae naturalis, tum Metaphysicae talis inscriptio conueniat. Dico, ea ratione, quam dicit Auermes: quia hie liber est primus,le principapraecipuus, de quasi radoc totius philosophiae naturalis, de se iis, dc radix omnium aliorum librorum, de sundamentum, habet ad reliquos libros, sicut elemetum ad elementatum . continet enim vir ute omnes alias scienti ac ideo propter Sed hic dubitatur,quo modo Aueriora dicit gratia oriritus eius excellentiam sic inscribitur.
mutandum esse nomen. quia quarto huius di tertio Metaphylices Λristoteles taxat Platonem , qui utitur metaph ra,qui assimilauit locu vas dixit enim,locus est sicut vas .in quo reprehedit eum Aristoteles: quoniam in scientiis non
debemus uti metaphora. quomodo ergo Auerroes interpretatur recte hane inlcriptionem, scilicet de auditu, di de sermones ideo aliter dicunt latini, ut Hiberius Alemanus. quod ideo iste liber describitur de auditu naturali,quia est de principiis: quae quidem principia non indigera demon. pertractantur principia rerum naturalium: dicitur vero de stratione ad hoc, ut percipiantur; sed solum indigent,ut au- auditu, quia hic liber computatur inter librus auscultati dianturi quonia ex se nata sunt: ideo solo auditu percipium nis, ut diximus de mente Graecorum. Sed est disticulos exECLARAVIMUS ex sententia Simplici j descriptionem libri, qui appellatur de auditu natui ais ,reiectis alios u opinionibus, tum, Averrois, tum Latinorum, stilicet divi Titi mae, Aloerti,Egi dij: quod ideo dicitur naturalis, quia in eot Sed haec expositio Alberti longe deli it 1 veritate, quia hic liber principaliter est de principiis complexis; quae non
tantum auditione, sed demonstratione percipiuntur a n
his, ut, quod tantum tria sint principia, Aristoteles probauit, scilicet materia, forma, de priuatio. unde aliter dicit
Thomas,te simul cum ipta Egidius,quod ideo hic liber appellatur de auditu, quia A ristoteles tradidit nobis volumina duplicis generis: quaedam scilicet sola locutione edidit, quae idiscipulis, non autem ab ipso sunt stripta: de talia de auditu inscributuri alia tradidit in scriptis. de quia iste liberest de illis, quos Aristoteles non in scriptis, sed voce tradi dit. de audiebatur a discipulis, de scribebatur, ideo hic liber Simplicio, quia alibi Aristoteles alia inseriptione utitur nu- ius libri .aliquando enim appellat ipsum, de principijs naturalibus; aliquado,de motu . inquit enim Adrastus, quod primos quinque libros Aristoteles appellat de principij, naturalibus; tres vero ultimos, de motu. haec est opinio Adr
stuquam insequitur Simplicius hic, Sed dico, quod haec opinio Adralli non videtur vera: quia solus primus de secumdus liber sunt de principijs naturalibus, ptimus scilicet de principijs incomplexis, id est de materia, serma,de priuatione; secundus vero de principiis complexis, de dignitatibus, quibus utitur philosophus naturalis; qui sunt tria principi nam est principiumotus, c quietis. secundu verodunt qua' Lud Succasin Phyl. C tuor
18쪽
tuor genera causa ru.tertium,omne agens naturale agit propter finem Muare solum hi duo libri videmur esse de principi js naturalibus, non autem quinque, ut dicit Adrastus. Secudo, quia Aristoteles in tertio libio agit de motu .in pi imis. n.definit motu, & diuidit ipsum in sua genera.quo modo ergo tertius liber erit de principijs naturalibus, nc n de motu Tertio adhuc dubitatur, quia similiter & totus quintus liber est de motu . in principio enim seiungit motum a
mutatione,& ostendit conditiones motus: & de nulla aliare agit in eo libro, si de motu .quo modo ergo liber quintus
est de principi j, Quarto: dubitatur, quia videtur,quod septimus & octauus sint de principijs naturalibus, non autem de motu, uti dicit Adrastus. in septimo enim libro inducit nos Ar illo teles in notitia primi motoris corporei .per hanc enim propolitionem , quod omne, quod mouetur, ab alio
mouetur, ostendit, quod movem seiungitur re a motore.de sic ducimur in cognitionem primi motoris corporei. quod est unum principium primum. In octauo vero libro Aristotelis ex perpetuitate motus ducit nos in notitiam primi motoris incorporei' sub statiarum abstractarum. haec autem
duo principia naturalia,scilicet motor corporeus,& inco poreus, sunt principia esticientia. ergo potius videtur, quod
hi duo libri sint de principij si quam de motu. Quinto, est
dubitatiorquia tertio coeli lub nomine de motu di tempore
citauit primum librum Physicorum, ut annotauit Simplicius. quo modo ergo dicit iste, quod primi quinq; libri appellatur,de principijs naturalibus, reliqui tres vltimi de motui Sexto,dubitatur, quia Aristoteles etiam alij, inscripti nibus utitur de hoc libro. quarto enim coeli appellat ipsum de primis sermonibus, dices, sicut dictum est in primis sese
monibus aron ergo tantum hoc inscribitur. Dico,quod recte loquitur Simplicius hie ex Adrasto. de reuera proprie primi quinque libri,de principijs naturalibus inseribuntur.ee appellantur ab Aristotele . reliqui vero tertius diculur demor ram primo cloeli, & sicundo Post appellat Aristoteles primos quinque de principijs naturilibus, reliquos tres de motu.& in principio Metaphysices appe llat ipsos de primis causis,& de motu. ideo ad obiectiones in contrarium, di de primo,cum dicis, quod tantu primus & secundus sunt de principib naturalibus uico ad hoe, quod non est intelligenda lire descii ptio,de principijs naturalibus, adeo restricta, ut est, quia tantum in ipsis agat de principiis naturalibuq sed debet essu .mplior ii se delcriptio.ideo di minuta est
instantia:quia intelligendum est, quod primi quinque libri debent inscribi de principijs comitiustibus, ct accidentibus communibus quasi triplex sit inscriptio, prima, de principijs comunibus incomplexis, vel complexis: Ae sic sunt duo primi libri .seeunda inscriptio est de accidentibus comm nibus: di sunt tertius di quartus di quintus. ideo illi libri, in
quibus agit de accidentibus comunibus rerum naturalium, inscribuntur, de principijs naturalibus: quae accidetra communia sunt quatuor secundum rei veritatem , scilicet continuu, motus, locus,& tempus: duo vero secundum existimationem,scilicet vacuum,& infinitum quia igitur in tertio,quarto, & quinto agit de his accide tibus communibus, ideo hi libri de principias naturalibus. quale descriptio debet esse latior vii diximus: quia comprehendit etiam accidentia propria naturalia. De secudo quodd:cis,quiaticumdus liber potius esset inscribendus,de motu, quam deprimo js:quia in principio definit molia, de diuidit eum in tria Lenera: Averroes primo coeli, I dissoluit hanc dissicultate,& inquit,quod ideo talis liber no est inscribedu dem tu, etsi in eo pertractetur de motu, sed, de principijs, quia minima pars eius est ii qua tractaturde motu, reliqua autem maior pars est de continuo,le in sinito.Sed hac ratione nec talis liber esset inscribendus, de principijs naturalibus: quia nulla fit mentio in ipso de principi js naturalibus. quare igitur magis inscribendus est, de pi incipi j , cum de ipsis
nulla fiat mentio, quam de motu, cum de ipio aliqua me ito fiat. similiter secundus liber est totus de motu, & de nullo alio fit in ipso mentio quam de motu . cur igitur non n- scribitur de motu,rone Averroi, ideo aliter ego in sequentibus dicam. De tertio quod dicis, quia totus quintus liberest de motu,quo modo ergo inici ibi iur, de principiis naturalibus' in hoc Simplicius tibi aduersatur. hic enim sequitur sentetiam Adrasti,primo coeli aliter lenii: ;& ibi inquit, quod tantum tres primi libri dicuntur, de principijs; qui
que vero ultimi,de motu. Ne Ioannes gram malacus etia hoc
in loco sequitur simplicium, est tamen oppositum:& recte hic sentit Simpl: cius cu Adrasto. ita enim habet inscriptio in codice glaco, ut primi quinque libri, de principijs naturalibuS,inlcri balur, reliqui vero tertius de motu.quare perpera loquitur limplicius&primo coeli, Nubi aluer quam hic,sentiat. Et ego aliter dico; sequedo lententiam Ad r sit,& Simplicij hic:yquimus liber dicatur de principiis naturalibus: quia in eo agitur de accidentibus communibus naturalibus,scilicet de motu, immo totus est de motu.quomodo ergo de principijs .dico, quod&si in tertio N quin to libro agatur de motu; quia tamen no agitur de motu subratione motus,qua motus est, sed quatenu, est accidens c mune omnibus rebus naturalibus; ideo debet dici de principijs naturalibus, id est de accidentibus comunitas rerum naturalium; quia vero in sexto septimo S Octauo agit Aristoteles de motu, quatenus habet rationem minus, non ut est accidens commune rerum naturalium; ideo illi tres recte dicuntur de motu. Se quod ita sit, patet: quia in tertio acquinto cum definit, & diuidit motum,semper talis des ni tro de diuiso accipitur penes materiam: quia dixit definies
motum, motus est actus corporis in potentia, ut in pote tia.accipit ergo corpus naturale in eius definitionem; quod est philosophiae lubiectum. Etiam diuidit motumo tria genera, scilicet in quantitate,de qualitatem,cle ubi quae sunt
allectiones corporis naturalis. ita scilicet seiungit motum a mutat ronc:quia motus fit succeisive, mutatio vero in inliata.de circumscribunt materiam. 6c declarans unitatem m tus declarat ex forma, quae concernit materiam naturalem. quare semper accipit motu ut accidit rebus naturalibus, re ut est edictus corporis naturali quate hie agit de motu non quatenus motus, sed ut accides rebus natu talibus. ideo
nee hi libri inscribi debent,de motu, sed,de pi incipij .in tribus vero ultimis agitur de motu sub ratione motus in se IO enim agitur de apio, ut, quantus continuus indiuili bilis in inlinitum in septimo ut ducit nos in motorem corpores, scilicet quod talis moror est sinunctus a re mola. in octauo agit de motu,ut perpetuo, ut ducit nos ad primum motore incorporeum, Se sic hic non conlideratur materia, sed tantum inus, de vi motus. Sed dicis cur Aristoteles habuit duas considerationes de hoc accidente communi, scilicet de motu tum de alius non agit enim in tertio Ac quinto de motu, non sub ratione propi D;non fecit autem sic de alijs accidentibus communitas. Dico, quod hoe ideo iecit Aristoteles, quoniam motus eli principium, de principale accidens rerum naturalium . ideo ut de ipso exactiorem notiam ha remus, ut de praecipuo accidente, duas considerationes de ipso Aristoteles habuit: reliqua vero accidentia no ua ex ere competunt rebus naturalibus:ideo de ipsis tantum curae nota tibi fuit,de ea uno modo conliderat. De alia dubitati
ne,cudiccbas: videtur potius, quod duo ultimi eptimus de octauus
19쪽
Lectiones in j. physi C. Aristo t.
octauus sint in se t ibendi du principij , quam de motu,quia
ducum nos in cognitionem principiorum efficientium rerum naturalium,id elt corporei, de incorpotet id est abstractu ad hane dubitationem dupliciter respondet i potest,primo, ut dicamus, quod istii duo libri, eis ducant nos ad pri
cipia, tamen est per accidens. septimus enim liber per accidens ducit nos in cognitionem motoris corporei, Octauus vero incognitionem incorporei motoris: reliqui vero ducunt nos per se in cognitionem principiorum, ut primus, csecudus. Quod si dicas quare magis septimus di octauus
ducant nos in cognitionem principiorum per accidensi di co, quod Aristoteles volens tradete nobis conditiones in
tus , quarum una est haec, quod ducat nos in copnitionem primi motoris; quia omnis motus est a motore in motum; ideo duxit nos incognitionem primi motoris corporei, &ex alia conditione, scilicet ex perpetuitate duxit nos in cognitionem primi motoris incorporei, de aeterni. ideo dans coditiones motus tradidit etiam primorum principiorum extrinsecorum notitiam. Quod ii dicas ubi igitur Aristoteles tractauit de primo motore eer seldic nulli bi: nec tamen sequitur, quod Aristoteles sit diminutus quia in octauo tra etauit, quo ad omnem cogniticinem naturalem, S: id fecit ob facilitatem doctrinae: quia ibi habebat in ediu conueniens ad id demonstradum . di quoniam quilibet ibi habuerat omnem notitiam,quamuis per accidens, quam habere possit:ideo nullibi amplius tradidit talem notitia, breuitati studens, ut sui moris est. Est I alia ratio, & rectior, pelli illi libri ducant nos in cognitionem principiorum, eccausarum efficientium; quia tamen sunt causae extrinsecae, non intrinsecae, effectus enim de finis sunt causae extrinsecae ideo non debent appellari de princ ipijs; sed tantum alij inscribedi sunt de principi js,quia sunt de principijs intrinseris,scilicet materia, orma,Sc priuatione. De quinta;quod
dicebam, quod tertio coeli animaduertit Simplicius, quod Aristoteles primum librum de motu, de ipse intellexit primum librum physicoru.dico, sicut hie dicit Ioannes Grammaticus,quod Aristoteles ita consueuit, ut aliquando denominaret totum nomine patris: quandoque e contra denominat partem nomine totius .alisuando etiam denominat partem nomine alterius patris : sicut in proposito, nominauit primum librum physicorum nomine alterius patris. nihilominus descriptio haec est per accidens de propria descriptio est de principijs naturalibus. De sexta dubitatione,&vltima, quia Aristoteles alijs nominibus huc libru appellat quam de principijs naturalibus, & de motu,ut primo Gelicum vocat de primis sermonibus, ideo,&c.dico ad hoc, etsi ita ipsum nominauit Aristoteles, tamen est impropria haec inscriptio: quia propria insci iptio sumitur a materia,de qua pertractatur in isto libror impropria vero potest aliquando sumi ex ordine libror Ruia talis liber obtinet primum locum, ut hic secit Aristoteles: appellauit enim eum de primis sermonibus,sed improprie:quia ex ordine doctrinae,hic est primus liber inter reliquos philosophiae naturalis. Sequitur vltimum cap. Averroes declarandum, scilicet de nomine auctoris, de per declarationem nominis auctoris nihil aliud intendimus ostedere, nili quod talis liber sit proprius, & non spurius, sed legitimus Aristotelis: ideo in hoc capite intendit Averroes declarare, hunc Iibrum Physicorum esse legitimu Aristotelis sed; ut inquit Simplicius, superfluum et thoe cap.quia Aristoteles ubique cognoscit hune librum, ut suum. Secundo potest cotnosci ex modo philosophandi. habet enim Aristo. modum philosophandi dii linctum tum ab antiquis, tum etiam a Platonerab antiquis, quia ipsi tradebam sua opera per modum similitudi
lare, de metaphora: Aristoteles vero tradidit nobis suas trietias per deroostrationes: a Platone vero, quia Plato accipit sua principia nota in teli ct ui, A ristoteles vero nota per sis sum. D. sfert vero ab utriusque simul, quia Aristoteles tradens nobis icientias descendit ad minima,& particu uita; uli autem non descendunt. Tertio cognoscitur quod hic libereti A tiliotelis, ex modo scribendi. mira enim obscuriatate nobis traditur hic liber. quod quidem fecit dedita opera;vt rudia ingenia , se repelleret,quibus no est lcripta philolbphia; tanquam ea non sint digni . quare reuera hoc cap. superfluum et t. inquit igitur Averroe , quod nomen auctoris est Aristo:eles, Nicomachi filius, apientis, imus G sciarum; tui tres artes iuuenit, de coplebi , scilicet dialeti icam, naturalem,& diuinam: inuenit quidem, quia, quicquid inuenit scriptum ab antiquis tu hac scientia, non est dignum ut sit pars huius artis, nee principiti; compleuit vero, inquit Averroes , quod eoru qui secuti sunt post Aristotelem usq; ad hoc tempus, qutid ei l. I s oo.mnorum, nihil quisquam addidit. Sed tu dices: nonne Porphyrius compotuit librum praedicabilium, de quinque vocibus,quem dixit esse necessarium ad acquirendam doctrinam praedicamentorum li- militer de Boetius secit librum diuisionum. Dico quod ii etiam coprehenta sunt in libris Aristotelis, ut in libro TO-picorii habetur de quinque vocibus . ideo Ruetroes reprehendit Porphyrium, qui voluit addere A ristoteb;cum eius scientia completa sit, Se nullo additamento egeat.idem dicendum de Boelio. Ex alia etiam ratione Aristoteles compleuit has tres artes; quia hucusque non est inuentus error alicuius mometi in ipsius operibu,. At dicit Averroes nonne tertio Physi.errauit Aristoteles de corporibus replentibus vacuum i similiter non e et rauit in libris Meteor.decoloribus iridis,de circulo lacteo no ne in anathomia reprehenditur ii Galeno,ic optime' Dico, quM non intendit Averroes, quod no simpliciter non errauit A ristoteles, sed quod paucissimi momenti sunt illi errores. Et deinde subindit Averroes Sc talem virtutem etiam in indiuiduo, unum miraculosum & extraneu est, te lige dispositio inquit A verroes, cum in uno homine repetitur, dignus est ut magis litdiuinus,quam humanus .hic dispositio id est talis perlectio
temperaturae, siue organiauio, est potius diuina,quam humana. ide Averroes de Aristottitertio de anima. i q.inquit: Natura secit hunc hominem, ut ostenderet ultimum con tum in mater ijs,vltimam persectione in generatione. idem etiam dicit tertio meteor. quod illi homines, prout magis& minus secundum sui complexionem accedunt,sive recedunt a temperatura Aristotelis, id est sunt magis de minus
persecti, di scientes comparat enim Averrori complexi nem aliorum hominum ad complexione Aristotelis, sicut secit Calenus respectu illius temperaturae aequalis ad pondus,quae in re dari non potest. le ita Averrori declarat cassam intrinsecam Aristotelis sapientiae. Alij autem addunt di causas extrinsecas, tum quia usus est bono praeceptord, Platon scilicet que viginti annos audiuit, in quo tota philosophia redundabat ;tum etiam ex astrologia propter aspectus coeli; quia eo tem te coniungebantur illi duo circulidantes perfectione rebus. magna enim est actio coeli in his inferioribus. tuc enim Aries primae spherae coniunctus erat cum Ariete octaus sphaerae,qui aspectus producebat mirabiles effectus, de produxit Aristotelem. de sic etiam ex cau-ssextrinsecis habuit perfectionem Aristoteles. De ipsius praestantia non opus est verba sacere; cum et 11 a praecept re suo Platone miris laudibus extollatur. solebat enim dicere Plato, absente Aristotele, abest intellectus, quas ipse s lus esset,qui intelligeret, de dignus esset audire Platone: qu
20쪽
doque abest philosophus veritatis i quasi solus Aristoteles
sciret discerne verum a talio. aliquando dixit: mutum omne auditorii .ideo recte dicit diuus Hieronymus:Grande miraculum, grandcque progidium fuit in natura: suit enim M. le rtissimus secretalius nature Aristotiles.Ze ita est finis huiu s procem ij Averrois: quod quide proprie est proαmium,
si cui diximus supra sed improprie;quia nullam coditionem h abet,quae sit procem ij veri. dicitur aute alio modo prooemium: quia ad facilitatem addiscendi confert.
VPER prooemio Averrois sunt dubitationes difficiles latinorum eprimo circa primum cap.eius, in quo declarat tum intentionem uniuersalem totius philosophiae naturalis, tum intentum parricularem huius libri es auditu naturali dicens, quod intentio, id est subiectum ii a Latini vitantur totius philosophiae naturalis sunt ressentibiles, prout habent in se prinzipium motus, de quietis. intent io vero specialis huius libri sunt causae communes,&accidetia communia omnium rerum naturalium. super his verbis sunt dubitationem, Ne pii mo circa intentum uniue
sale totius philosophiae naturis, quia dixit Auertoes, quod res selisibiles, prout ex se mouentur, sunt subiectum totius philosophiae naturalis. Dubitatur ergo primu quidnam sit subiectu totius philosophiae naturalis secundo, quidnam sit subiectu huius libri de naturali auditu. De primo ut omittamus dicta alioru subiectu scietis ell,quod subiacet & substernitur scietis tale vero eli duplex,tum materiale,tum sor te. materiale eli, quod primo di per se cosideratur in scietial: qm tria in scientia consideratur, quaeda omnino per acciden .sicut generatio & corruptio subiecti,quae ipsi subiecto aduersumnt,ut quarto Metaphysices inquit Aristoteles quaedam per se consideratur,& haec bifariam sunt.quaedam enim per se, sed secundario considerantur; quaedam per se, sed primo,& principaliter. quae secundario considerantur, sunt sicut partes essentiales le integrales subiecti, di passi nes ipsarum, ut passionum passiones, de ei iam partes subi et tuae ipsius.quae vero principaliter considerantur, sunt tertia dignitas, subiectum,de passio, ut docet Λristoteles primo Polle. tuorum trium eit subiectum principalissimum. quia scientia principalissime versatur circa subiectum. ex his ergo patet, quod subiectum est, quod primo in icientia consideratur, de per se, de principaliter; per primam enim coditionem separatur iubiectum ab ijs, quae etiam si per se,secundat io tainen considerantur in scientia. per secudam quq per accides: eil ergo subiectum materiale, quod primo per in & principaliter in scientia consideratur: subiectum io male quod quidem nihil aliud est,quam modus conlideradi ipsum subiectum materiale, ita enim hunc modum c siderandi appellant. est, per quod icientiae distinguutur inuicem;nulla enim eadem res a diuersiis scient ijs eodem modo consideratur:vt philosophus naturalis alio modo cons erat quantitatem, alio modo mathematicus. philosophus enim naturalis quantitatem, in materiam immeriam confiderat, mathematicus abitrahit a materia, subiectum igitur
formale est ratio considerandi ipsum subiectam naturale, ter quod distinguuntur scientiae ad inuicem. Et ad hoc su-iectum sot male quatuor conditiones requiruntur,prima,
quod lit per se nolum, & hoc praesupponitur inscientia de
non indigeat probatione: quia de eis, quae non sunt, non est scientia:primo Posteriorum. secunda, debet este unum vel vestale uni uoca,vel analoga: quoniam viaitas scientiae sumitur ab unitate subiecti .tertia, quod habeat partes subiect uas, & passiones, quae demonstrentur de ipso subiecto. Subiectu enim debet esse genus,& non potest esse species specialissima:ad kUsipectat cosiderare genus S species.Quarta, subiectum debet adaequari omnibus in ea scientia,cuius
est subiectum, partibus. Aliqui, ut Thomilis,ex nut hoc& dicunt debet adaequari, id eli subiectum debet praedicari de omnibus in scientiacosideratis. sed hoc non eli veru sanitas enim eli subiectum in medicina, non tamen praedicatur de omnibus conlideratis in ipsa. ideo est intelligendum hoc pacto quod adaequatur scientis,id est quod omnia,Perse contenta sub ipso, conliderantur in icientia, tanquam lubiecta partialia:& e cotra omnia,que cossiderantur in scie tia, tanquam subiecta partialia sint per se comenta sub ipso subiecto. hoc modo subiectum dicitur esse ad equatit sciwtiae. His declaratis, quaerebamus, quod est et lubiectum primum philosophiae naturalis. ad hoc tres sunt opiniones . Prima eli opinio communis, quae est Avicennae primo
libro suae philosophiae cap.secundo de Albem, Sc D. I h mae,no hic, sed in primo coeli, se Gaetaiij, & Ioannis Gad. qui omnes insecuti sunt Avicennam in hoc, de dicut, quod nihil aliud est subiectum totius philosophiae naturalis nili corpus mobile, ut mobile;corpus ipsum est subiectum materiale: formale vero et , quatenus mobile.illa est consideratio:haec vero est ratio considerandi .haec opinio multos habet sautores,ut dixi,de etiam probatur, unica tamen ratione,quia illud est primum subiectum alicuius scientis,quod primo subijcitur primae passioni illius scientiae, scilicet,quae primo consideratur in ea.Sed de corpore primo pi dicatur mobilitas, de primo ei competit, & eli prima passio: ergo corpus. quatenus mobile, erit subiectum. prima pipoliiqvidetur manifesta di quia eiusdem scientiae, est considerare subiectum, Se primam pasilonem illius: sed mobilitas est passio prima; quae primo consideratur in naturali scientia tergo propositio vera;& quod ita sit patet .hse enim est manifestior passi tiam, quia per hanc passionem Aristoteles
seiungit ictetiam naturalem ab alij scient ijs. inquit enim I cundos Phyys. I .quscunque non mota mouent,pon sunt amplius considerationis phylicae, haec ergo est prima pastode haec Nimo competit corpori, ut probauimus. ergo colpus mobile est primum subiectum totius philosophiae naturalis. Contra hac opinionem insurrexit diuus Thomas hie raduersatur enim libimet diuus Thomas hic, di primo cceli in prologo suo:le arsuit unico argumento contra hanc Opinionem: quia nulla scientia probat suum subiectum esse exH ristotele primo post. sed naturalis philosophia probat corpus mobile esse: ergo corpus mobile non poteli esse lubi
ctum ei ubprobat minorem diuus Thomas. quia A rillot les sexto Phy ii.probat omne mobile esse corpus:ergo pro bat corpus mobile elli.sequitur enim, omne mobile est coepus: per couersionem: ergo corpus est mobile . conuertitur enim uniuersalis affirmati ua in indefinita m suam: quia Ie-net locum particularis. Quod aute lex to huius. 2.pr bet Aristoteles omne mobile esse corpus, patet. inquit.d. Omne quod mouetur aliqua specie, mutationis loco mouetur etiam. enim est aliquod mobile sub aliqua specie motus, quin localiter moueri polo lucum motus locali, praesu ponatur ab omnibns abjs motibps, & mutationibus: sed θloco mouetur, habet pariem in termino I quo ,& partevi in termino ad quem. ii habet partem lux, utroque terminor ergo habet partes . ergo diuisibile et .sed omne diuili bile est corpus: ergo omne mobile est corpus:ergo corpus est m bile . de ita Aristoteles probaret suum lubiectum esse: ii, ut tu dicis corpus mobile esset lubiectu . Poli et iores, tuen-