장음표시 사용
41쪽
passio non est causa ah rius, ut credidit Egidius, sed subiectum ambarum ideo desinitio subiecti, no passionis debeteile medium in demonstratione potissima,&c.
R AT dubitatio de mathematico, quia secti- dum sementiam Alexandri & Averrois vlei batur tantum genere cause formalis, & soluit mus illam dubitationem, quo modo forma &materia correlativa simi, quod aliquis potest unum genus causae formalis considerare, non c siderato genere causae materialis.diistinguebamus enim de sermo diximus mathematicum sola forma declarante uti distinctione ipsa, norit sciete ut diximus, scilicet,Ac Erat alia disti cultas, quia Aristoteles secudo Posteriorum dicit, mathematicus demonstrat per materiam: ergo ipsam conliderat. Dico, quod duplex est materia, quaedam sensibilis,qusdam intelligibili :&est distinctio Aristotelis septimo Metaphyli. materia sensibilis est quae motum concernit, & est cum transmutatione : & de hae non loquitur Aristoteles secundo Posteriorum cum dicit,mat hematicus demoli rat per materiam materia autem intelligibilis est, sicut continuum respectu figurae. Alio modo sicut partes respectu totius . partes enim appellant materiam totius, ut semicirculus est materia cime uti, & hoc modo utitur mathematicus materia, & hoc pacto dixit Aristoteles, quod mathematicus demonstrat per materiam partem ad probandum totum: demonstrat eraci mathematicus per materiam,id est totum per partes. & sieri istoteles dixit, quod haec demonstratio, in. 3 a. primi Elementorum,erat ex materia: quia procedebat ex partibus. Se
etiam demoliratio talis est. omnis angulus super arcum insem Pirculo consistens est dimidium duorum anguloru re elorum: sed omne dimidium angulorum rectorum est rectus: ergo omnis angulus, qui est medius duorum angui rum rectorum,est rectus. procedit enim haec demonii ratio ex materia,quia ex partibus anguli.& vide probationem interito Euclidis, propositione. 3o.& Linconensem secundo Post .cap.tertio, Sc. Ad aliam dubitationem, quia eade est quantitas,quae cosideratur a mathematico & naturali. sicut ergo naturalis no potest scire ipsam sine materia,ita & m
thematicus considerat quantitatem in materia,dependetin.
a materia ipsa quantita uno potest aute causatum sciri ignorata sui causa: ergo ignorata materia quantitas stili non potest. Dico, quod licet una eadem quantitas sit naturalis, di mathematica reuera enim ita est,ut dicet etiam Arisi teles secundo huius disserunt tamen hae quantitates in modo considerandi: quia quantitas a naturali consideratur, ut est assectio corporis, & ipsius corporis terminus. ideo cum materia ipsa cognoscit .geometra aute non considerat qo ritatem. ut est assectio corporis & terminus; sed considerat
ut in propria essentia, de propria definitione. hoc pacito i sim sequestrat a materia,& si ab ipsa dependeat.mathema ticus enim abstrahit quantitatem a materia,& a corpore. eipsam considerat,no ut in affectione corporis, sed ut in propria essentia & definitione: non reperitur tamen talis quantitas in re sed solum in imaginatione: nec propter hoc diserunt hae quantitates, sed idem sunt: & est latum una eadem quantitas diuersimode considerata: quia naturali consideratur, ut est in re,sed i mathematico secundu propriam definitionem & in se,dec.Sed cum dicis, qualitas secudum sui esse dependet a materia'.quomodo mathematicus potest ea
considerare persecte sine materia. no potest enim causatum
perfecte cognosci absq; glutione causi' Dico, e massi
Lectiones in j. Physic Aristo t. I
maticus potest persecte comprehendere quantitatem sine materia. At dependet a mater ia. verum elisti mathematicus non cosiderat ipsi ut habet esse subsistentiae, sed ut habet esse in cognitione, vi si ilicet abstracta est a corpore di a materia, & hoc per opus intellectu sed adhuc dicis, quo modo potest habere esse in cognitione sine materia, cum quantitas naturalis di mathematica sint eadem, Sc. D. I homas propter hoc argumentum dixit, P mathematicus considerare materiam sine quantitate reuera non potest, nec etiam considerare quantitatem sine materia: quia posterius no potest separari a suo priori sed quantitas posterior est materia primarergo non potest ab ea separari.& sic eam confiderat quia ita res se habet ad cognosci, sicut se habet ad esse,ut insecudo Metaphy.&c. ideo dixit diu Thom.quod duplex est materia, sensibilis, de intelligibilis.materia sensibilis est materia prima qualitatibus assecta: materia autem intelligibilis est matelia sne sensibilibus conditionibus.& mat hematicus considerat materiam intelligibilem inconditione quantitatis, Gautem materiam sentibilem. Sed hoc quod
dicit D.Thom .no est verum: quia si mathematicus potest considerare qualitatem sine materia sensibili, potest etiam ipsam considerare absque alia materia: quia vel quantitas habet esse subsistens in re: vel habet latum esse in cognitione. si primum non potest considerati absque materia lensibili, sic secudum nullam materiam requirit in eius cognitione: quia si aliqua requirerentur,maxime esset sensibilis: quia ab ipsa dependet inesse, sed ipsa non requiritur: ergo nec inieruligibilis. At dices,non est verum, quod ita in cognitione habeat esse a materia sensibili : ergo nec materia intelligibi-lhquia est una, & eadem quantitas cum quantitate natis ra-li;consideratur tamen a mathematico sine materia: quia potest ipse in sui intellectione eam praescindere a materia: ecita eandem quantitatem considerat, sed solum adimii illud , quod addit philosophus naturalis, stilicet materiam,& esse
corporis amictionem:& hoc dempto reliquum,quod remanet de inentia quantitatis est; de hoc conliderat mathematicus, sed in consideratione philosophi naturalis non requirebatur materia intelligibilis: ergo nec incosideratione mathematici:quia totum esse quantitatis considerat,quod c siderabat philosophus excepta materia: quia etiam abstin-dit materia,& ipsam ponit in cognitione tantinvolo enim vi imaginemini aliam esse quantitate mathematici, & philosophi naturalis, dic. Ad illam propositionem diui Th mae,nullum pollerius separatur . suo priori. Dico,quod vera es haec propositio tantii, quando posterius est deessentia prioris, cuius non est quantitas, respectu materiae primae: quia quantitas non est de essentia primae materiae. pro h vide Timaram Theoremate. 8.de. 8i δε quod dicut Aristotele dicere quarto Metaphy. tot esse partes philosophiae, quot substantiae. Dico es Aristotelo loquitur tunc de partibus primae philosophi ut ibi Alexander,& Auetroes annotarunt,&c.sed vos dicetis, quare non est sic de aliis accidentibus , sicuti de quantitate, ut alia accidentia a materia abstracta no possit ni taliter, ut sine materia considerentur. Dico, hoc ideo esse:quia omnia alia accidentia habet subi etiam proprium,& determinatu: ideo sine illo definiri non possutilinec considerari. quantitas vero omnibus causis est& omnibus conuenit,& nulli est propria, ac nullum determinatum subiectum sibi determinauit: ideo sine materia,
di subiecto definiri possunt, & considerari, & persecte cognosti sine materia. caret enim subiecto proprior & ratio diuet statis sumitur ab Aristotele se imo Metaphysices. 3 s. Alia incidentia determinatione sibi proprium, & par-uculate subiectum, ideo desiniri no possunt: quare, essi
43쪽
Lectiones in j. Physic. Aristo t. qm
haec est animi rationalis hominis, quae dependet exsin pec transmutationem. potest etiam intesti P matella primabus: ideo tota eius cons de ratio est cu trant mutatione. Ad i impliciter, scilicet corporum c lilii vita,& haec est alterius ducebatur tcrtia difficultas circa ordine pertractandi cau- rationis materia generabilium , ut ostendit Aristotelis. 8.sas in suo genere.diccbat enim Ioannes Aristotulem hic do Phylicorum:quia de facio ita vult Aristoteles; licet at j alicere, quod a prima causa in unoquoque genere eli incipien ter teneant. de utraque harum materiarum possunt veri fidum per intermedia, ad proximas causas progredicd.. hic cari vel ba Averrois, scilicet quod per pi imam matellam inest ordo doctrinae pertractandi causas in unoquoque gςnς telligatur vitiinquer maxime tamen veri scatur de materiare, stilicet via compositionis. in Oppositum vero erat auo generabilium . cum vero dicit omnes praeter primam suntritas Atilio elis octauo Metaphy lices, dicentis, cum qua' compi uitae materiae , intelligit quod omnes materiae praeterritur causa alicuius rei, respondendum cst per causam P primam generabilium sunt compositae inti inseca composiximam in unoquoq; genere. Dico, ut verum cli, ci tione, ut ii dicam,ex materia prima generantur elementa. ex Rrilloteles octauo Metaphysice , ncc repugnat huic,quod elementis autem generamur humores. iis c mater ia hum dicit hic Ioannes; quia verum dicit Iinoctauo enim Meia- rum siccimpolita secundum Acerroem intrinseca com-
physi. Atilio eles loquitur de ordine quaerendi, de respon- positione: quia ad geherationem humor uini equi rutur cle detidi quod in hoc ordine incipienducii a causa pria im), menta quae includunt primam materiam .hic autem per priid est cum aliquis quaerit causa, alicuius generis, respondem niam formam intestigit Aueri oes primam formam Ilibliadum est prius per caulas proximas: quia hic est Ordo icis' italam generabilium, o corruptibilium, ilicet formas lublutionis . in Oidine vero pertractandi caesa incipiendu est stantiales clementorum. hae enim dicuntur primae causae in a prima causa erutile geueris. de de hoc Ordi. e loqui ux b c genere generabilium & cori uptibilium:quia in nullas alias Ioannes: quia hic ordo doctrinε est compositionis Q do dc possunt resolui perlbrmam compositam. Auerroes praeter causa est: quia ordo doctrinae debet imitat i Ordinem n xu has forma stilicet subitantiales elementotu, intelligit omiaeaeo enim modo de necessitate pertractatur rcs, sicut iiunx nes alias serinas mixtorum in genere, ut diximus, genera- in natura ; sed priores de simplicior scaulae in tura iunx; talium de improprie nec reuera Auermes appellat has for a primis ergo Ordine doctrinae incipiendum cst .ltcni Dido mis compositas, sed tantum virtute quadam,& resoluti ne debet seruari in desinitione, inquit Ariistotcles, ut reficili' quadam, quia scilicet non pollum esse sormae aliquae in co- cui definiant ut, sicut sunt in natura. genus ergo dς x pyx positi , niti praecesserint sol mae limplic tu: quia omnia misecedere differetiam: quia natura prin cst. vi de inquit Asi' ii componuntur ex simplicibus ideo forma mixti in suo gestoteles, ilia non et ii desinitio. nomo est ratiunal et ani δὶς nere piae supponit formam simplicium, & ipsa forma mixti ordo ergo doctrinae debet imitari naturam. Dibit aliud tesoluti ut etiam in sor mam simplicium; ideo hoc pacto voest ordo docilinae, quam ordo inior Paric sit rix, quem eatur composita, sed improprie,ut videtis,&c.Sed vos dice scilicet habent inuicem: ex quo ergo Ordo quλrendi, ta ie- iis, nunquid, scut tu ponis i ii iubilam ijs formas simplices pondendi est ordo resolutionis α ordo doctrin* est . do εὶ compositas, ita sit in accidentibus, o scilicet aliquae ser- compositionis: opponuntur ergo iiii ordines: non ergo mi mraecidentium sint simplice' ic aliquae compositae,5 c. rum si Aristote es de ipsis diueis de loquitur. Addeba- seeundo quaeritur,nunquid, sicut tu ponis in substant ijs gelut argumentum dissicilius:quia ii ita esset, quod in Oidine heribilibus de corruptibilibus compositionem formarum, pertractandi causas eiusdem generis esset incipiendu a pri- in substantiis simpliciter primis,& abstracti, lixe coma,vt imitatur ordinem naturae. At, itidem in Pertract-- positio sormarum,elae. Dico ad primum, cit eadem est sim eis totius generibus caularum etncipaedum sic a priori plicita, di compositio formarum in accidentibus, sicut ponere , stilicet a senere causae snalis, priuia natura enim in sui inii, in substant ijs esse formas substanti alas elementorri hoc ratius causae in quod est natura prius, etia de ipio prius ει omnes alias esse compositas: quia in sui generatione prae agendum: Oppositum autem sacit Arist. quia primo agit det sipponunt ipsas de in easdem resoluuntur, ita est in genera- materia. vltimo de fine. Dico, verum dicis, eadem rati tione accidentium: quia qualitates elementorum sunt priune pertractandi debuit Arist. incipere gencr aulae sina- mi qualitates di omnes aliae sunt secundariae,& praesuppo-hs.perueitit autem Arili. Os dii in docti inae propter m- nunt primas, de in eas resoluuntur, sicut compolitio commodiorem doctrina nec hoc inc'nuenit. sicut α Priu, c -t muni,, leu te peramentu coponitur ex primis qualitatibus, agendum deplantis, quam de animalibus; ob commodio de ipsas praesupponunt, ita etia,cu resoluitur, resoluitur in iprem tamen doctrinam peruertit ordinem Arist.Huia prius si quali, ergo est in subliam ijs ordo, talis est in accidenti- agit de animalibus, quia partes plantarum, ex animalium bus,doe.De secudo dico, in etiam informis separatis est quq partibus nobis innotescunt. de in hoc errauit Auer Gui pu dini compositio: quia sormae inferiores reci iunt superi tauit librum plantarum librum de animalibus prae dete . re, i aquam in notionem, & amorem sui, ut forma secunda in proposito igitur debuit Arist.incipere a genere causae si- recipii primam in se tanquam notionem & amorem, ita tertialis:quia materia pruna erat nobis notior, quia sensibilior ii, recipit primam.& secundam, di sic successi aest etiam ei l. subjucitur enim sensibus ratione accidentium,& me i- quaedam resolutio, ut infima resoluatur in superiorem, de in trasibulationis: finis autem ignotior: quia nullum esse in superior in superiorem,usque ad vii ima, stil cet ad Deum riest praeter qu m in imagineaationabiliter ergo Artii ini- quia, ut dicit Averroes, omnis lubilatia praeter primam esttium fecit a prima mates ratanqua . nobi a notioribus. Erat aliquo modo composita,& sic tota consideratio substantis quarta dubitatio,quia Auerrora dicebat, Praeter prima ita inferioris, tota notio,& totus amor est in consideratione sumam,& primam materiam omnes formae, ta materiae sunt perioris substantiae. dc ita recipit resolutionem in aliam. &compolitae:dubitabatur, quidna intelligeret Auersiae , Per sie aliquo modo sunt compolitae patet . ergo quod intellexeptimam formam, & quid per compositam. similiter, quid rii per primam materiam, S pi imam formam,dimateriam per materiam compositam,& materiam primam. Dico,pri compositam,& sormam compolitam: ina materia hic apud Auerrocm bifariam potest intelligi, vel prima materiasmerabilium, cuius est demonstratur Ludabucca Phy. Arist. F et . Lectio
44쪽
E Q. VIT V R tertia dubitatio circa minorem propositione: quia ipse sumit suam
maiorem tanquam manifesta , de ipsam non probat,immo nec eam ponit in textu. videtur ergo palere principium Aristotelis, quia assumit, quod probatum erat. hic tunc duo modi dicendi,
inquit Simplicius primus est Porphyri j:quod ideo Ai illoteles omittit hanc minoris probationem, de ipsam assumit tanquam manifestam, quia non spectat ad philolophum naturalem eam probare .non enim inquit Porphyi ius, spectat ad philosophum naturale probare ipsum versari circa quatuor genera causarum,sed speciat ad superiorem artificem. hoc enim est matheiratici munus. ideo dimisit eam probationem superiori artifici, Ac utitur hac probatione, inquam
demonstrata in superiori arte,dec. Sed Porphyrio obij-cit Simplicius quia non est verum,quod ipse dicit, ui nulla scientia possit demonstrare sua principia: quia medicus probat corpus conssare ex quatuor elementis, Sc grammaticus probat orationem vocalem constare ex. a. .literis, de ita, dicit Simplicius, etiam philosophus naturalis potest probare sua principia, verum est, inquit ipse, quod nulla scientia po- teli probare vim, & naturam suorum principiorum: potest tamen probare principia: ergo medicus potest ostedere corpus humanum constare ex quatuor elementiS: non tamen potest olle de re vim & naturam,& facultatem quatuor et mentot u .led hoc est munus philosophi naturalis .ita grammaticus potest ostendere orationem vocalem constarc ex. 24. literis:non tamen potest ostendere vim, te naturam, &facultatem. 2 q. literarum, sed hoc est mu sici. eodem pacto philosophus naturalis demostrat corpora naturalia constare ex principijs suis,ut ex materia,& forma:non tamen potest ostendere vim, naturam,& facultatem ipsorum principiorum, sed spectat ad superiorem artificem.& ideo inquit Simplicius, cum Aristoteles in hoc libro inquit, ut materia prima non comprehenditur, nisi ex analogia ad sormam: loquitur ibi,ut metaphysicus, non ut naturalis: quonia non est ipsius naturalis ostendere vim illam, do proprietatem de materia .vnde consequitur, inquit Simplicius, quod Aristo.
paulo infra loquens de forma primo, huius ultimo inquit: De principio autem formali nunquid unum, vel plura sit icit enim munus metaphysici, id est primi philosophi est
stendere, nunquid genus causae formalis sit unum vel plura. inquit enim Aristoteles, ad aliud tempus dicemusaest enim lice alterius negocij: quia & designat esse munus metaphysici:& si aliquid dicat de principijs, loquitur tanquam metaphylicus, non ut philosophus naturalis. sed hoc, quod dicit
Simplicius, longe alienum est a veritate.primo dicit, quod licet grammaticus possit ostendere orationem vocale constare ex et iteris, nihil minus Q potest ostendere vim, naturam, te lacultatem literarum, seὸ hoc est munus musici. sequitur ergo quod musica ordine doctrinae prscedit granimati m. hoc autem salsum est, ct omnino absurdum quia grammatica ordine doctrinae omnes scientias, ac artes praecedit .cum male dicit Simplicius, quod Arii toteles infra declarans, quod materia prima non comprehenditur nisi analogia aὸ formam, ibi quatenus metaphysicus non natu talis loquatur&oc salsum eii: quia Aristoteles docebit nos hane
proprietatem ex transmutatione, quatenus est transmutabilis: ergo ut philosophus naturalis . nihil. n. siderat metaphy sicus secundum transmutationem t motum.cognoscimus igitur materiam prunam ex eo, quod in Vinamur subiectum quoddam expers omni forma: omnem tamen sormam recipere potest. Quod etiam dicit simplicius de illis vel bis Atiliotelis de causa ibi mali 1 scilicet, an principium sor male sit unum, vel plura,alterius eii nego ij: nterpretatur Simplicius verba Aristotelis de sol manarurali, α simpliciter de omni forma. sed errat Simplicius: quia A r stoteles ibi loquitur de primo principio natural de minma naturali concernete materiam. postquam enim Aristoteles dixerat, quod philosophus naturalis no conlid crat det Omni sorma, sed tantum deforma concernente materiam: quia omnia cum motu conliderat: subiungit deinde Aristoteles: te formali autem principio separato a materia, nun
quid unum iit, vel plura, primi philolophi est ost dere.
ita responsio Simplici j non satis vera est, doca deo aliter inquit Ioannes Grammaticus, quod scilicet ideo Atilioteles o milit probationem illius minoris, quia erat quasi manis sta. Theophrastus autem, inquit Ioannes Grammaticus,
sic ea probauit, quia omnes res natural cs vel corpora sunt, vel in corporibus constitutae, ut sunt accidentia: sed omnia corpora,ci qui in corporibus sunt colli tuta, copolita sunt: ergo res naturales habent principia causas, de elementa. minorem propositionem huius syllogis ini probat Theophrastus:quia,quod corpora sint con polita,clarum eis. I, aut Gl in corporibus conlii tuta sunt, composita sint, probatur: quia omnes res,de accidentia,& assctius corporis desiniuntur: omnis autem desinitio constat ex genete de dii ferenti componitur enim ex genere Se differentia tanqua ex principijs ergo haec quae in corporibus lutit constituta, conflatex genere de differentia: ergo compolita sunt: ergo habent principia,ex quibus componuntur. sed I heophraiio ij-cit Ioannes Grammaticus, quia tu non probas haec elue cc posita compolitione reati, de subtilicie . delinitio enim quae .constat ex genere,de diffeientia, non eli in re, de non subs-
iii KNe tantum illaconi positio est apud inici lectum: genus de disserentia sunt Di tes rei apud intellectum, de nullam h bent subsistentiam, sed abstracta sunt a mate i ta .no ei go ei philosophi naturalis,ut materia,N: forma non ingrediantur hanc talem definitionem, dcc.unde aliam respolionem da
Ioannes quod Aristotcles reuera omisit hanc minoiis pi bationen anquam manifestam: quia omnes res naturales, aut sunt corpora, aut accidentia in coloribus si lunt corpora uni composita; hoc clarum est .li autem iunt ac ciden cia,
sunt etiam composita, quia subsistunt: non poliant autem subsistere nisi in coi pore naturali: sum in corpore naturali: ergo sunt composita, inquit Ioanes, hoc pacio scilice quia componiatur cum corporibus suis, in quibus sibi istunt, Sed hoc,quod dicit Ioannes,absurdum est, primo, quia corpora naturalia habere principia non est mani selium. nec io hic Aristoteles omisit probationem suae minoris, quia esset
manifesta. probauit enim Aristotcles corpora naturalia costare ex sorma de materia: non ergo omisit nanc pi Obalio
nem, tanquam mani testa esset illa propolitio. uod etiam vult probare Ioannes accidentia elle composita, si ustra laborat ad id probandum: quia per res naturales no intelligit iAristotcles accidentia, sed corpora naturalia,quae subsili ut, haec habent principia,causas, de elementa realia, de ea etia ,
rus sunt in iubiimu quia frustra laborat Ioannea in prob
o accidentia coponi cu luis iubilantius, de corporibu , Icc.
Ideo ego aliter dico,sicut videtur dicere Siplicius ex I heophrasto. notaui enim quaedam verba Simplicij, ex quibus diei potest hocu, scilicet ideo A ristoteles lue omisit Probationem suae minorismon quia sit mamielia, sed ipsum teli quit ad sequentes disputationes. in serius enim Aristoteles uenientius Ostendet omnia corpora naturaliaco poni ex materia di forma mcdiate transmutatione, Icilicet si sint corpora
45쪽
Lectiones in .j. physic Aristo t.
corpora generabἰli ,& corruptibilia. si autem sunt corpora aeterna, ut coelest i i,ostendct ipsa constare ex materia,&forma per motu localem, ut siciet infra: ergo philosephus ex hoc, quia omne quod mouetur, ab alio mouetur: ergo constant ex duabus naturis, una,que rationem habet agendi,& motoris: altera, quae habet lationem patiendi,& m
ii. Est quarta,& vltima dissicultas super hunc textum: quia, scuto posuit Simpliciu Alexander, testimonio Platonis, inquit quod scientiae subaltet natae in proprio genere, inter
proprios terminos no sunt scientia. quia demonstrantur ex
principijs, quorum est altera demonstratio. ideo non sciu tur haec principia, ni ii ascendamus ad sciet iam superiorem, in qua probatur, ignoratis principijs ignorantur& conclusiones tergo scientis sub alternatae in proprio genere no sunt scientis . quia oportet ascendere ad scientiam superiore eivs principia probantem. Quaeritur an hoc, quod dicit Alexander, sit verum. Dico, velis ima est sentelia Alexandri, quia est etia Aristotelis i. Posterio. inquit. n. Aristoteles u omnis demsistratio debet ee ex primis,& i mediatis, & oportet resoluere ero sitioncs mediatas ad inaediatas,& inde mo- strabiles, si aliquis debeat scire, non est sciens no habens demonstrationem. n enim possumus, scire aliquam conci
sone, nisi rosoluamus praemiss)s ad propositiones primas, ct in demonstrabiles . , eo isti patres qnaerunt, an Theol gia in proprijs terminis sit scientia: quia habet sua principia a metaphysico: scientia ergo subalternata solum, ut ascendit, id est ut resoluit sua pi incipia ad superiorem kientiam: ideo recte dixit Alexander ex lententia Platonis, qiis etiam est Atilio clis primo Poll. Inuata est aute via ex notioribus nobis, A c.hoi um texitium dissicultatem indicant diuersae expositiones adiuersis expolitoribus datae.tot.n. sere sunt expolitiones,quot expositores sunt. ideo bene aduertatis. ego vobis prius tradam expositionem graecorum:
ci initium suma ab expositione Ioannis Grammatici , p sea declarabo expositionem Simplici j,&c. Expolitio Iotant, est quod Aristoteles, hie in tota serie horum verbor Gm r
usque ad textu sextum, ibi scilicet, necesse est autem unum bus participatur, ut in me est proprietas, quae ideo dicitur
priora naturae. hic est ordo doctrinae tradedi prircipia. Ld quae sunt ista nobis notiora, & priora, ignotiora naturae, quibus sumimus initiu in tradendis piincipij . At sunt unia uersalia,qus Aristot appellat confusa. inquit ergo Ioannes, quod Aristoteles describens nobis ordinem doctrinae de principijs ait, ' initium doctrinae sumendu est a nobis notioribus: ignotiora autem natur Gad ignotiora nobis. di notiora naturae. & reddit causas i oannes, quale sit ita proce
dendum,quia, inquit,ordine doctrinae in scientia principiorum naturalium incipiendia est a no ioribus nobis,& pii ribus ad posteriora & ignotiora naturae: quia primis principii , quae hic quaerimus, non fiant alia principia priora,¬iora naturae, sed ipsa sunt simpliciter priora, di notiora;
quii vero non est idem nobis notum L naturae, ideo a nobis notioribus sumendum est initium doctrinae. is a vero nobis not iora. ignotiora aut e natutae, sunt uniuersalia, quae
Aristotelis appellat confusa, ct c. Sed tu dicis , quae sunt illa uniuersalia confusa, Pi quibus sumendum est initium doctrine, tanquam a nobis notioribus hic bipartita est expositio. ego loquor h:c, de expositionibus: quia nunc non intendo aliud nisi expositionem Ioannis solam declarare: duplex ergo opinio est de istis uniuersalibus consulis. Aliqui dicunt, ct hse potest esse expositio D.J ho.& Albelli Alamant.dicunt ergo isti quod cu uniuersale sit duplex, unum est ante multa, s est ante rem: di hoc est notio rei sendae in me te diuina .est enim ante te: quia prius & aba temo est illa n tio Dei, qua producatur res. ideo appellatur uniuersite anterem. Aliud est uniuersale post rem,lcilicet notio uniuersa lis collecta ex suis singularibus, & ex conuenientia singularium in ipsa: quia talia singularia in ipsa conueniunt, & est notio generis, vel speciei, ut animal di homo: nullus potest habere hane notionem nisi ex notitia singularium. tertium uniuersale est, quod est in re, scilicet natura quaedam com munis,quae a pluribus participatur. & reuera tale no est uniuersale:quia in re est, scilicet in particularibus: dicitur tameuniuei sale, per participationem: quia I pluribus particulari esse principium ,aut plura, die. in toto hoc processu Arist teles loquitur de ordine doctrinx:& aduertatis, v Ioannes in hac expositione non sibi constat videtur enim in principio exponere hic Aristoteles intendere viam doctrinae expresse, tamen secundum Ioannis expositionem videtur hic Aristoteles non loqui de ordine doctrinς & ego ostendam vobis, ty in muli is errauit Ioannes in expositione horti verborum .inquit enim hic Aristotelem intendere tradere nobis ordinem inter partes naturalis scientiae descriptae,& ita ponit primam expositionem horum textuum, quam repromt: intendit ergo hic Aristoteles tradere nobis ordinem inter partes scientiae naturalis:& primo Ioannes ponit continuationem hol um textuum cum praecedeti, & inquit cum dictum sit in prima procem ij parte, quod non possumus acquirere aliam scientiam sine cognitione principiorum, causarum, di elementorum . hic vult nobis Aristoteles tradere modum, quo possimus assequi hac principiorum cognitionem: & ita in disputatione sequenti intendit Aristoteles docere nos, a quo incipiendum sit in horum principiorum cognitionem, di quis est iste modus cogno:cudi principia .dicit Ioannes,quia principia ex alijs prioribus oliendi, ac probari non pollunt. sic enim rerum probatio abiret in infiniatum : ideo principium doctrinae, quo investigare debemus
principia, sumendum est a nobis notioribus, ac magis ni visistis ad notiora, magiique manifesta natuis: doctrina ers' sequens, in qua intendimus notitiam principioi um,inchoanda est a nobis notioribus, & prioribus ad notiora civ niuersalis: quia etiam alijs inest. no enim taliter est in me, quin plui ibus inesse possit t. hac ratione dicitur uniuersale in re: auia a pluribus participatur. & de hoc uniuersali hic loquitur Aristoteles, dicunt illi,scilicet v, ista natura communi ,0, scilicet est notius nobis hoc uniuersale,& ab hoc sumendum est initium doctrinae. non enim loquites de uni uersali ante rem: quia hoc spectat ad Theologum, neque de uniuersali post rem : quia spectat ad logicum. reliquum elago est, ut de uniuersali in re loquatur lailicet de ilia natura communi', perparticipatione plurium singularium. inquit ergo Aristoteles,secundum istos, ut ad cognitionem principiorum sumendum est initium doctrinae nobis notiori . bus, & prioribus ad ignotiora & posteriora naturae, dic. periis c autem uniuersalia confusa intendit uniuersale in re cilicet materiam illam communem per participationem. αquod ita sit, probat Aristoteles triplici signo: primo,quia inquit Aristoteles, ita est ex parte intellectus, sicuti ex parte
sensus est. sed totum est notius: ergo sic etiam erit ex parte intellectus. sed uniuersale est quoddam totum: quia multae comprehendit: ergo simpliciter ex parte intellectus uniue sale cum sit quoddam totum, est notius, & uti declarant, Puniuersale illud confusum sit notius intellectus quoddam
exemplo: quia, cum aliquem eminus venientem intuemur,
prius per uniuersalia illum cognosti mus, quam per partic laria, ut primo cognoscimus, ιν est corpus, quoniam subsisti: rdeinde, p est animal, quia mouetur: deinde, P est homo, quia est erectae figurae.vltimo, cr est Socrates, ex Pro-
46쪽
Frijs condit Ionibus singularibus,&c. secundum signum ponit A t illoteles ad probandum idem per dissicile indefini-rum, ex quo quoddam totum distinctum notius est, qu mdefinitio ipsa quae est sicut partes definiti .eode pacto pueri compreliendunt hoc uniuersale costi sum:quia prius appellant omnes viros patres,& omnes mulieres matrcs, non distinguentes:ptimo ergo uniuersaliter & confuse apprehendunudeinde distinguunt patre verum ab alijs, qui no sunt patres. & ita nobis declarat Aristoteles ordinem doctrinae de principijs ci, ab uniuersali est incipiendum . ia, aute huc Ordinem teruauerit, patet, dicit Ioannes: quiavolens sacere sermoncm de pi incipijs naturalibus initium sumit qu dam univcrsali in dili uicto. inquit enim, necelle est autem aut unum, aut plura e sse principia. Item facturus sermone de prima materia, pi imo incipit a materia communi, qua
id tu ei A magis est generabilibus, & corruptib libus,quam
corporibus coelestibus. pollea procedit ad materiam sene rabilium cum dicit, quod per i e est expers omnium formarum:est tamen in potetia ad omnem formam. quare patet, a, Aristotcles in notitia principiorum naturalium secit initium ab uniuersalibus, quae sunt in re,doc.Sed haec expositio non placet Ioanni Grammatico, sed conuenit cum ipsa hucus Q, quia Aristoteles in his textibus agat de ordine do
ctrinx, & quod ab uniuersalibus conseisis sit inei tendum. poncndo vero quae sint lixe uniuersalia consula,dissentita prima opinione:& ideo ipsam reprobat. & pri O,quia ipsi exponunt illud uniuersale, quod est in re. sed huic expositioni obitant exempla, quae ipsi ponum.non enim exem Pliscat de uniuersali, quod est in re,cum dicunt, quod si aliquem eminus venietem intuetur, primo illum percipimus
ut corpus,deinde ut animal; modo animal non est uniuei-
sale in re. nullam enim habet subsistentiam, sed est uniuer sale, o prauicatur de multi si quia est singularium AGM-cundo falla est opinio illo tum in alio, inquit Ioannes, quia
exemplum de pueris exponunt, , pueri primo comprehendunt patrem sub ratione uniuersali, & est quaedam natura comunis in particularibus.& sie uniuersale est in te.& ideo omnes viros appellant patres. stea discernit veru patrem 2 falio: quia comprehendunt patrem sub ratione particul ri ex particularibus conditionibus. sed inquit Ioannes, quomodo potest hoc esse velum, quod pueri habeam cognitionem uni ersalis:quia puer nondum habet vera discretione: neque tenet figuras dii inctas singularis. cum enim ita c sundit, no recte apprehendit puer: quia nodum scit disce
nere, neque cognitionem habere uniuersalis. Tertio, inquit Ioanes,ei rat haec opinio: quia uniuersale illud ita ignotum est nobis, sicut natum quia natura tantum scit, quod
es scit . at ipsa nullum vniuersale ei scit, sed solii singularia: ideo primo scit ipsa singularia. ita etia nobis uniuersale est
ignotius singularibus . notitiam enim uniuersalium acquirimus ex collectione lingulariti: ergo uniuersale nobis p serius notum est & ignotius singularibus . nam primu singularia percipimus : deinde intellectus colligens particula ria sensu cognita facit congregabonem uniuersalem, quam
posterius scit: quo modo ergo, si ab his humilibus initium
sumemus, inquit Ioannes, procedemus, a nobis notioribus,
de prioribus.&c. Quario, & vltimo, peccat in alio haec opinio : quia per uniuersale exponendo uniuersale, in re, ut genus scilicet, animal dicit, quod significat nobiscos usum. per uniuersale enim confusum intelligit hoc uniuersale in multis, ut animat: quia Aristotelas hic loquitur de uniuersali confuso . sed hoc non est verum, inquit Ioannes P animal cos e significet, immo distincte,& determinate significat naturam animali Unus enim,& si cies, di differentia. - significant distincte suam naturam: quoniam, quando an se mal dico, inquit Ioannes, iam ipse desilio substantiam quo
etsi de ius nitis, vel de uno diceretur, non magis vel minia, animalis lubitamia cognoiceretur.: quomodo ergo isti per uniuersale consulam exponunt de uniuersali in re,quod est animal,Sc.' Quid ergo dicendum. At, inquit lora ne Ego al ter expono verba Aristotelis. conuenit enim loan. cum hac expolitione superiori, quod hie Aristoteles tradat
ordinem doctrinae,sed de principi j solum discrepat indeclaratione, inquiens,quod intendat Aialloteles per uniuer tale consulum, uniuei late non quidim proiit te uniuersale , sed individuum in eterini natu, lcilicet particulare ipsum quod Alexander appellat individuum vagum. 6c hoc particulare ait Ioann. diiunguitur a lingulari, ut docet nos Aristoteles in libro Perihermenias, i, singulare, dc finitum esse
videtur: ipsum vero particulare, indili incium. & quod i a sit, dicit Ioannes, patet, quia, ii per particulare intelligimus genu , vel speciem, haec non lunt confusa: quia signis eant
aliquid determinatum. animal enim s gnificat is termina tam naturam animalis,di homo determinatam natura hominis. ii vero per uniuersale intelleximus particulare ipsum ut aliquis hoαo,vel aliquod an: mal, hoc qui lcm est consusum, se indit tinctum quoddam: quia non ligniscat nobis naturam aliquam dii linetam, & determinata in; scd consu-
se indistincte,& indeterivinate competit ius, quibus competii .aliquod enim animal est homo equus α , numquod quec sterorum animalium.ita aliquis laomo poteti esse Socrates,& Plato,di unusquisque homo:consule ergo x indi stincte nobis significat hoc particure.por si etiam dici uniuersale,ait Ioannes,quia pluribus competere potest: lingi
late vero non una soli. metito ergo A rillotcles per uniue
sale conlusum intelligit particulare ipsum, scilicet indistin dium,& i ndeterminatum, ut aliquod animal,& aliquis homo . inquit ergo Aristoteles, cum intendamus cognostem causas naturales. cognoscitur unumquodque, cognitis eiuspi incipi j . di quia non est principiorum alia inuenire prio ra, ideo a polietioribus ta ignotioribus naturae nobis D notioribus lumendum initium ad cognitionem horii pii cipiorum.haec autem lunt uniuersalia,quae pluribus competunt,& consula sunt, scilicet indistincta singularia. ideo ab ipsis consulis est inchoandum, quandoquide m communio res di indili inctae imagines nobis temper prius occurrant et
deinde ad lingularia procedemus id cli ad magis proprias,
di determinatas notion zs. quae aut cm sint ista singularia aciquae procedendum est, exponit Ioannes scens eli e res naturales,quae ideo singularia lunt, quoniam subsistut.nullum
enim uniuersale,inquit Ioannes, per se subsistit, sed solum . singularia. cu ergo res naturales subsistant, singularia sunt Sila facit maximas confusiones in dictis suis ioannes, demiror paruam eius cosiderationem. ad cognitionem agitur principioru in inchoandum cita nobis ictibus ad notiora naturae, di quae sunt illa sunt uniuersalia. x qua unitie salia conicia. di quid est hoc uniuersale confusum particu late ipsum: dc inde oportet nos praecedcre in lingularia, iaest in cognitione reru naturalium,quae ideo singularia sunυ
quia tutis illunt.& ideo hoc faciendu, quia indistinctae imagines semper nobis prius occurrunt, ta exemplificat loannes,ut, cum aliqvcm hominem, puta Socratem a longe in tuemur,illum prius cognosco est ealiquid corpus,& ita eius cognat io,qu: corpus, est consula: quia non distincte cognosco,quod corpus sit:deinde ipsum cognosco,ui est aliquos animat: pollea, P eit aliquis homo,mox,cum propinquius ei factus ium,eius exactit imam, di certat, imam cogniti nem assequor. cii ergo communes indistinctaq; notiones.
47쪽
Lectiones in j. Physic. Aristot
semper prius occurrunt, tae quibus procedimes ad magi vpropito, ac distinctas: et in notitiam principioiu exudi Dei talibus ad singularia nos procede, oportet. e. quod itast,declarat Aristo: .implici ligno. primo, quia est ita ex parte intellectus, sicut est ex parte serisus; sed sensus primi a prehendit totum,quam paries. si enim aliquid animal longe accedat,profecto visus primo apprehendit lotu animal, quam ipsius partes, scilicet quam caput, manum . ita etiam est ex parte intellaeius: quia voluersaliora & communiora nobis notiora sunt, qu in proxima, ct propria, dic. Secundo patet, γ totum ex parte intellectus est notius suis partibus. se patet de re desini eda: quia omnis res, quae definitur, consule, nobis eas paries signi licat, quas definitio clare,distincte de explicite declarat,& nomen i i desiniendae prius nobis innotescit definitione ipsius, ut prius nobis innotescit nomen circui quam quid sit ese ipsius. itidem nobis prius innotescat nomen hominis, quam quid eli homo. nomen enim uniuersaliter, Ae confusic substantiam rei significat: definitio vero distincte, divisimque signiscat unumquodque eorum, quae rei iniunt icti itim signum dat Aristoteles de puel is:quia pueri primo appellant omnes viros patres,de omnes mulieres matro: quia primo eis occurrit notio uniueis, ii, confusa.prius enim cognoscunt pal res sub ratione patris simpliciter: postea, cum acquirunt vim discretiuam, discernum verum patrem falso: quia iunc comprehendunt patrem iub ratione huius patris, non amplius subratione si inplicii er. confusum erro uniuersale nos ius est nobis quam singulare ipsum .haec cit tota exposito hoiulex tuum Ioannis Grammatici quam, nunquid vera sit in s quenti declarabimus.
iECLARAVI vobis opinionem Ioannis
Grammatici, quomodo inponebat illos textus, scilicet de ordine, P ad cognitionem principiorum erat inchoandum ab uniuersal bus contusis ad singularia di exponebat per uniuersale consissum particulare ipsum, quod mediat inter speciem di singularem, scilicet inter hominem de Sociatem. incipi u .n.
ab uniuersali confuso, ut est aliquis homo: postea progredimur in singularia, id est in causas naturales. de hoc pacto procedimus a principijs in principiata. hie est ordo doctri- , 5 c. Sed haec opinio Ioannis nedum salsa est: sed mihi videtur inanis, de puerilis. de primo, quia ipse in expositione
primorum verbor um secundi textu scilicet innata est iambis,&c. in qua sibi aduersatur.expositiones enim illa, ait cudixerit in superiori parte prooemi j Aristoteles nos no posse assequi scientias rerum naturalium,nisi ex cognitione principiorum,hls verbis vult nobis tradere modum, quo positmus assequi talem principiorum scismiam. Ad quoniam duplex est demonstratio, inquit Ioannes, una simpliciter ex prioribus natura in posteriora, id est ex causis in causata: ilia ex posterioribus natura in priora, id est ex causatis ei sectibus in causas. ideo Aristoteles docet nos, quod s volumus assequi notitiam principiorum, non debemus vii demonstratione simpliciter,id est ex causa in causatu de reddit rationem Ioannes: quia si principiorum non ellent alia principia priora, per quae probaremur, sic rerum probatio abiret in effectum: non ergo ex natura prioris sunt demonstranda principia, sed ex propinquioribus sensus, quae sunt magis composita. prima enim principia sunt nobis oculi io ra, quam principia composita. ideo hoc modo demonstrationis utendum est in probandis principijsaecce quo modo
l oannes in primis vel bis sib: . sit res it: via his in sei, primis verbis loquitur de modi doctrinae, id se de via dociit , A de genere demonis rationis ordo velo doctri ιν est ordo inter paries scietiae, id est de qua parte prius arandum a qua scilicet prius in. hoandum est ri xponii ergo Ioatres de via doctrinae illa vel ba Aristote lis, icili et quo genere demostrationis utendusit in doctrina principiorum, quod scilicet utendum si demonsi talione ex effeci ii m causam compositis in simplicia:postea loanes paulo u serius exponit ea de verba Aristotelis et ordine doctrinae . dicit enim quod omnia haec verba usque ad textum LXium expcreda sunt de ordine docili , qLod scilicet in tradenda doctrina principiorum inchoandum est ab viii uirialibus consulis. unde A ristoteles a nulla propi ia propiti late principiorum incepit, sed a communianquit, necelle est principium aut unum elle, aut plura,&c. Secura o Io nes inter specic mspecialit imam, Se individuum ponit pi a dicatam sLbsantiale medium, quod est aliqui, homo: ergo homo non erit species specialisiima:quia insta eam est alia species sincialior quae pradicatur de multis numero disterentibus . est multum erroneum: quia ponit scia sum apprchendendi uniuersale. inquit enim cum eminus intuemur Socratem acccd
rem, prius compulit imus ipsum si b ratione, quὶ aliquidi corpus:deinde qua aliquid animal,lisc prsdicantur de pluribus,' sunt in pluribusaergo sunt uniuei latia, de per se scnsus ea apprehendit: eigo ponis apprehcndere uniuersala: erso,d. c. Tum errat in alio expositio Ioannis, in qua de pueris exponit,quod pueri omnes viros, appellant patres: quia Prius apprehendunt patrem sub ratione unii ersat quod est aliquis pater, qu m sciant discernere: ergo ipse Ioanne, i cidit in eum errorem quem ascribit primae opinioni: quia etiam ipse ponit pueros cognoscere uniuersalia. ideo quam to ex proci situ Aristotelis redarguitur salsitas huius opinionis Ioannis: quia non est verum, o Aristoteles initium sa-ciat ab aliquo indiuiduo indeterminato. cum enim tradit disputationem de principijs, orditur ab hoc communi, scis licet necesse est principium unu cse, aut plura,&cauc nullum est individuum vagum,& indetermini natum; sed vi iatur terminis unit ei salibus etiam in eo, quod accipit loa nes pro exemplo ad sua in opinionem confirmandam. dicebat enim quod saciens Aristoteles sermoncm de materia prima aggreditur primo de materia communi generabili bus, & corruptibilibus, & coelestibus: d inde descendii ad materiam generabiliu,& corruptibilium. At,quid est hoc Aristoteles enim nullo indiuiduo indeterminato utitur neque hic incipit suum sermonem ab aliquo parii lari, sicut inquit Ioannes; sed incipit a termino uniuersali,5 c. Quinta ratio est in expositione illor si verborum Aristotelis, unde ex uniuersalibus in singularia oportet procedere exponit Ioanes per singularia,id est res naturales, quae ideo si nisi gularia:quia subsistunt sed siue ille sit ordo doctrina ,siau via doctrinae,quo modo erit verum dicere,quod ex universalibus in lingularia. oportet procedere accipiendo pers in lare res sentibiles sublineres, cum talia singulatia sint infinita, quae apprehendi non pollunt: quomodo erg0 c gnoscendo ex uniuersalibus in singulatia piocedendum est taciter a. Sedito, quia ad sa illa Ioannis expositione, quae sibi ipsi repugnat: quia dicit, procedendum cst ab unitio salibus, id est ab indiuiduo vago di in determinato,quia
tale indiuiduli indeterminatum, scilicet particulare. ipsum est nobis notius, quam lingulare dei ei mina um .deinde di-Σit Ioannes ιν illa priora sum naturae quae prius occurrunt generationi, quae scilicii prius , natura generatur, sed prius occuli ut paniculam, i lingularia: Oso illa natui s pii
48쪽
rae non ergo est proces Mum ab ipsis, tanquam a prioribus
nobis,& notioribus .non enim rade sunt nobis nota,& naturae. quod autem ita sit quod particulare sit prius natura,¬ius natura, patet ex Aristotele tertio degeneratione animalium, inquit, prius generantur equus in eo quod animal est aliquid,quim in eo,quod hic equus,hoc est, prius est in genere,quam in specie. nec inconuenit, o aliquod sit in genere, do non si in specie: quia hic est impersecta generatio,
quae nondum attingit speciem : primo ergo generatur hoc animal,quam hic equus: nam et o prius lunt uniuersalia,qsingolaria, ideo,&c. Secundo, quia non est verum,u, simpliciora sint naturae notiora,& priora nobis, aut ignotiora:c polita autem econtra. At, Aristoteles primo Post.oppositum dicit,u, scilicet ea quς sunt limpliciora, sunt etia prio ra naturae notiora. unde prius est genus, quam species,& species quam indiuiduit, Ac particulare: quia species addit generi naturam speciscam; singulare autem addit speciei naturam. singularia ergo haec posteriora, ex quo magis composita: singula ita ergo ipsi nobis erunt notiora quam pers na,& propria magis, de prius nota naturae, & prius nota usngularia cuius oppositum dicit Ioannes,&c. Tettio ex
verbis Aristotelis primo Post .de Ioannes videns hanc disia ficultatem, o verba Aristotelis directe sat expositioni opponuntur , nititur euadere dissicultatem. est ergo disseu tu quia Ioanes dixit in sua expositione, quod individuum est notius natura,quam uniuersale. oppositum dixit Aristoteles primo Post.quia, inquit, ea nobis notiora sui, qui sensii propiora sunt, huiusmodi autem sunt singularia, inquit Aristoteles, tu modo dicis oppositum quod uniuersalia nobis notiora sunt.Nititur Ioannes exponere verba Aristotelis primo Poster. vidit enim & sibi aduersari, de inquit primo Ioannes, illa verba Aristotelis no aduersantur hic:quia ibi alio modo sumit uniuersaleratio modo hic. loquitura . Aristoteles primo Posteriorum de uniuersali vero,qup autem haec, inquit Itane sunt genus, te species,quae naturam determinatam significant,ut animal, de homo. illud autem uniuersale, de quo dixit hie Aristoteles habere sermonem, non est verum uniuersale, sed est uniuersale confusum, scilicet particulare ipsum, scilicet individuum vagum, quod ideo appellatur uniuersale, quia multis copetit; quia auctoritas non est ad propositum, inquit Ioannes Grammaticus, de cetera. Ses,pace Ioannis, haec expositio vana est:quia realiter non distinguitur particulare a singulari. idem enim significant hae duae voces, homo de aliquis homo, differunt tantu in modo significandi. talis enim terminus aliquis nullus, decinihil reale significant. ideo nullum conceptu faciutin mentem: idem ergo significat homo, de aliquis homo: liergo hoc, quod dico, homo est uniuersale: dc uniuersale est nobis ignotius: ergo de hoc particulare erit nobis ignotius, quia nihil addit inre,dcc. Dataliam expositionem Ioannes, ut cum Aristoteles dicit quod singularia sunt nobis notu ra,vniuersalia vero naturaeontelligit de natura uniuersali:hic vero intendit de natura particulari, quae quemdmoduipsi singularia primo producit, ita etia ea primo cognoscit. de declarat Ioannes intentum suum:quia sicut est in animali particulari, ut puta homine, est quaedam natura particularis, quae producit membrum huius homini id est quς habet producere unum membrum, de ipsum nutrire, conse uar Se de eo curam habere: sicut ergo est in particulari homine, inquit Ioannes, ita est in uniuerso,de in unaquaq; parte ipsius. necesse est enim ut sit natura particularis , quae ipsum producat, Se id ei curae sit. sic est etiam natura uniuersalis, uniuersique curam habet de toto uniuerso . ita igitur
illa natura, quae causa est uniuersilium etiam ea primo cor gnoscit . quae vero ipsa particularia producit primo eao gnoscit: cum crgo primo Post. licit, quod oniuersalia suo:
notiora naturae, loquitur de natura uniuei sali, hic vero natura particulari, dec. Sed omnino varia eii hec expositio. primo, quia in animali non est duplex natura, ut ipsis dicit, quia eadem virtus generativa hominis, quae producie parie aliqua,producit etia totu homine, im; etia in uniuerso est haee duplex natura. est quidem dicimus opifex, seis nihil producit nisi mediantibus cauli, secundis. Additam oppolitum alibi posuisti, quod natura duplex. uniuersali, ,
dc particularis.secundo etiam quod plus est, decipitur Ioarines in acceptione terminorum,& ignorat terminos, quia inquit singulare. ideo est notius natura, quia primo naturς Occurrit:quia primus producitur ab ipsa. α ideo inquit Ioa nes, quia natura, quaeptimo producit illa, primo cognoscit. quia ergo singulare prius a natura producitur, etiam ab ea primo cognoscitur ista vana sunt: quia cu dicimus aliquid esse notius natura,no ita dici mus,quia natura ipsum cognoscit .agit enim natura sine cognitione, sod intelligitur notius natura, id est quia ex sui natura est notius ut genus de species ex sui natura notiora sunt, non quod natura ea primo cognoscat, sed ' .ia simpliciora sunt .ideo ex sui natura notiora , sicut dicit Aristoteles primo Post.illud est ex sui natura notius, quod simplicius est, & independentius, de ad
cuius cognitionem pauciora requiruntur. non autem, sicut dicit Ioannes, quia prius cognos catur natura: quia natura quidem agens naturale, uniuersale agit sine cognitione.vi deatis ergo, quomodo Ioannes deceptus est in acceptione
terminor v. At diceret Ioannes, p ideo, lixit duplicem esse naturam, una quae cognoscit uniuersalia, quia in producendo ei primo occurrunt: de quia primus opifex eli causa uniuersalis,quia omnia cognoscinei etiam ipsa animalia cognoscit. Dico,ui nec hoc potest eue veru, quia primus opifex omnia producit ex causis singularibus, Δ secundari js . ideo si producit singularia ipsa ex causis secundar ijs. de lingulatibus ea producit: quia non est aliqua natura uniue si lis, cui primae causae uniuersites occurrant, ex quibus pr ducit singularia; sed semper ex ipsis causis si gularibus producit singularia ipsa: quomodo ergo uniuersalia ei primo
occurrunt, Acci Tertiam expositionem ponit Ioannes. de ideo videatis. in multiplicitate expolitionem denotat Ioannes se ignorare veritatem: quia una veritas ex una veritate
cognoscitur,no ex tot nugis. inquit ergo id quod dicit Aristoteles primo Post .quod uniuersalia naturae notiora sunt . de non repugnant huic quod nos dicimus, id, scilicet singularia sint naturae notiora ἰ quia Aristoteles primo Pin. loquitur de ordine naturae penes sinentiam. loquitur enim de ordine naturae penes scietiam, ιν scilicet uniuersalia sunt notiora,& priora naturae, quo ad scientia s: quia suentia est primo uniuersalium: per accidens vero pateticularium .si verono compararemus haec duo,scilicet uniuersalia, & singula ria ad naturam: si loquemur de ordine naturae penes natu ram, ut natura est, no vi respicit scientias. hoc pacto, inquit Ioannes,sigularia sunt notiora naturae: quia a natura primo intenduntur.primo enim generationi occurrunt,de ita coincedit Ioannes,quod uterque est notius naturae uniuersale, Ac
singulare: sed nec hoc, quod dicit Ioannes est verum: quia ordo scientiae est conformis ordini naturae, quae ergo sunt priora secundum Luentias,etiam absolute priora sunt securidum naturam vera ergo est simpliciter auctoritas Aristo telis primo Post.quod uniuersalia natura priora sunt particularibus. prius enim est 1 quo non conuertitur subsistendi consequentia, ut est animal ergo homo id est 2 quo non conuertitur consequentia cum hoc verbo est. Prius igitur
49쪽
Lectiones in j physic. Aristo t.
natura est animal,quam homo rergo etiam prius sicundum scientiam lingularia sunt nobis notiora: quia lentus proximiora. At, singulare producitura natura mon uniuersale erso notius. Dico quod no sequit unquia dicimus,ui uniuer-1ale est naturae notius, no quia natura cognoscat,ied quia ex sui natura notius. ideo dimittatis expolitione Ioannis Omnino,quia falsa est. Alia est expolitio Simplicij. exposuit. n. Ioannes Grammaticus omnia liare verba a secudo scilicet textu usque ad sextum de ordine doctrinae. Simplicius v m aliter exponit scilicet de via docui , id eis de modo demostrationis: quia inquit,nihil aliud facit Aristoteles in his verbis, nisi tradit modum demonstrationis, quo v:i debemus ad acquirendam notitiam principiorum, ita, quod iit
sensus , cum dixerit Ar illoteles omnem scientiam acquiri ex cognitione principiorum . nuc tradit nobis modum de- monti rationis, per quem pei ueniamus ad principioi u n litiam:& inquit,u, hic modus non eii quidem demonii ratio ex natura prioribus,do notioribus, sed econtra ex posterioribus, de ignotioribus natura, nobis autem prioribus,1 notioribus .dopsex enim est genus demonstrationis, unum est demonstrationis si mpliciter a causa icilicet in enectum: alterum demonstrationis non limpliciter ex essectu in ca sa inquit ergo Simplicius, quod hic At illoteles tradit nobis modu demonstrationis, quo mediate veniamus in principiorum notitia, qui modus est demonstrationis non limpliciter, scilicet ab effectu in causam:quia aut ex notioribus nobis di prioribus: natura vero ignotioribus, de posteri ribus, aut ex ignotioribus quidem, de posterioribus nobis in natur g notiora, pr Ora, procedimus.& qus sunt ista no . tiora nouis, ignotiora autem naturae dicit Aristotcles iunt consula sunt autem nobis primo nota,& certa, confusa magis exponit Simplicius contusa, id eli composita. res compositae, ut totum, sicut totum animal lota planta.haec ut i ta nobis notiora sunt, quia nola sensui, quam partes eorum,
scilicet materia & forma. sequitur Aristoteles, pollerius autem sunt ex his nota elementa, di principia nobis diuidentibus .haec exponit Simplicius ex his, id est ex iliis compositis,liue totis, quae lubi j camur sensui mediante trant m ratione substatiali inuenimus prima principia, id est prima elementa,ex quibus constituitur illud totum. Illi ergo lensus, inquit Simplicius, cum dixit Jet nobis prius Artitoteles nullam scientiam acquiri polli nisi ex notitia principiorum
caulatu de clemetorum c tradit viam doctrinae,&quo genere demonstrationis utendum sit ad acquirendam n
litiam principiorum, & inquit, quod procedendum eli ex notioribus, cie prioribus nobis ad priora notiora naturae, qsunt ilia. At, inquit Aristoteles, sunt consuli, id est compo
sita,& nota. ex compositis enim procedimus in notitia principiorum, ex quibus componuntur mediante transmutatione; α haec confusa siue composita appellat Artitoteles ii bis notiora nquit Simplicius: quia sunt cognita sensus, exactior vero eth lenius, q intellectu . notitia ergo, dic..Vnde ex uniuersalibus in lingularia oportet procedere. haec sunt verba,in quibus laborant omnes expolitores, quae ipsos titubare iaciunt, exponit Simplicius, unde ex uniuerialibus,
id est ex compolitis ipsis, quae pilus Acilioteles appellauit
consus quae appellatur uniuersalia: quia in se continent causalit anqua singularia, ex istis in sua lingularia, id est in suas caulas eii procedendu: & Aristotelesipias causis vocat si gularia, quia subsistunt in re, & quod in re, subsistit, lingulare est,tac. Et quod ita sit, probat Aristineses triplici signo,
primo ex parte sensus exterioris, ut pura vi tu . Ha enim, inquit Acilioteles, est ex parte intellectus, sicut ex parte sens uinii sensus , ut puta viso, primo videt tota Socratem: postea distinguit partes iplius rata intellectus primo comprehendit compositum: deinde ex ipso composito procedit in notitiam principiorum,&c. Secundo hoc idem patet ex parte desini bilis,ex quo nomen definibile est quoddam tolum.& compositum ex partibus , quae cxplicantur in demnitione, ut ex genere te disserentia. ideo etia ipsum nomen
rei definiendae est notius eius definitione. tertio signo, hoc idem confirmat Aristoteles, sumpto a pueris, & inquit .pueri enim primo appellam omnes viros patre Somnes mulieres matres: quia primo ipsis pueris occurrit notitia totius, quam partis. ideo ei iam prius apprehendunt hominem subratione totius: postea distinguunt veru patrem a salso, indiuiduu.n .habet ratione partis. ita ergo de nos ex notiori bus,quae sunt compolitae, id est res naturales, deuenimus in notitia,ut materie, & formae, mediante traimu atione,&
R. AT secunda expositio super illis vel bis
Aristotele innata eii etiam via, dic. usque ad sextum textum , quae erat Simplicii, scilicet omnia illa verba interpretatur de via doctrinae, id est de modo demonsti ad i. quo phil sophus naturalis possit peruenire in notitia principiorum , dicens,quod haec via erat non ex prioribus natura, & notioribus ed ex prioribus nobis, & notioribus ad ignotiora nobis, priora, & notiora naturae. de exposuit Simplicius ii,
huiusmodi erant corpora naturalia constantia ex materiati forma . ex ipsis enim corporibus naturalitas, mediante transmutatione , ducimur in cognitionem principiorum.le ita cogit Simplicius exponere illa verba, unde ex uniuertilibus in singularia oportet proccdere. similiter de via doctring ex iliis oportet procedere in singulari Mi. in ipsa principia simplicia,quae ideo appellantur singularia,quia subsistunt.Er haec, quae At illo.singularia appellat, Simplicius duxit esse notiora naturae: quia Primo Producuntur a natura.
natura. primo intendit singularia producere, ut Socrates per se primo generatur, S intenditur a natura . communia vero quae dicuntur de iplo,ut substantia, animal,&c. S cundario, per accidens intenduntur: quia ex quo generatur Socrates, generatur etiam substantia,& animal. lingultaria ergo, inquit Simplicius, sunt notiora naturae hoc paeto, quia primo producuntur a natura & per scireliqua vero secundario per accidens, c. Sed haec expositio Simplicij nullo modo neque verbis Aristotelis, neque sibi ipsi consormis et t. primo exponit illa verba ex uniuersalibus: &per uniuersalia intelligit Simplicius composita tota, id est
ipsas res naturales, quae ex prinopi, componutur, quod ex his procedendum est in notitiam principio iij. videtur extorta lige expositio:quia quam assinitatem habent composta,sive res naturales cum ipsis uniuersalibus certe non video, quod videlicet composita essent appellanda uniueis
lia compolitum enim est, quod ex partibus, siue principi js constat.uniuersale vero, quod de pluribus prsdicatur, At,in quod conuenium partibu s, & praedicari de pluribus, c. Tum etiam, quia inquit simplicius,quod singularia sunt
notiora naturae,quia primo productitur a natura, in hoc errat Simplicius, sicut errauit Ioanes Grammaticus, quia per
singularia intelligit, quae producuntur a natura, primo, ut sortes ta hanc particulares platarum,At,haec tingularia producta a natura cum infinita sint, ipsoru non potest esse sci εti quomodo ergo diceret Aristoteles, quod ex uniuersali bus procedendum est in notitiam lingularium; li per singillatia intelliseremus, quae primo produculul a natura. cum
Lud. Bucca l. in Phys. Arist. G enim
50쪽
enim infinita sint excluduntur, scientia quare,&c. Additum hoc argumentum potest retorque ii, ergo non pinteli philolophus res naturales, scilicet scire:quia impe in eis sunt. Errat similiter Simplicius in acceptione terminorum,stut diximus de I oanne Grammatico, quia non est illud notius natura, quod primo producitur a natura. ipse .n. natura operatur sine cognitione. sed illud est notius natura,
quod ex sui natura est notius, id est limplicius,& paucioribus indigens in sui declaratione: haec non dependent in sui cognitione ab alio. Alia ab ipsis, ut eil genus respectu speciei simplicius est, a quo non conuertitur cosequentia,cum iam verbo,est,ut dicit Ar illoteles in est praesentis,sc. Sexundo huic opinioni aduersatur Alexander hoc argumento quia tu dicis uniuersale esse nobis notius, ignotius naturae, singulare vero aeque, si singulare eli naturae notius: ergo etiam prius natura.idem enim est notius esse naturae.& esse prius natura ecotra. At aduersaris Aristoteli. oppositum
enim sentit Arist.pit sentis cap.de priori .inquit enim,prius natura est illud a quo non couertitur subsistedi consequentia, id est quo non potest conuerti consequentia cum hoc verbo, est, ut si dicamus, est homo: ergo est animal. in hae
consequentia natura prius est animat:quia no licet conuerti haec consequentia cum hoc verbo eli,ut dicamus,est animal, ergo homo: prius ergo natui a est, quod sequitur ex altero.ex ipso vero non sequitur alterum . quid ergo dicis tu, At, simplici.quod sit gulare est notius,& cosequent. natura
prius ipso uniuersali, loci Huic argumento Simplicius dat duas responsiones,prima est quod uniuersale bifariam c siderari potest uno modo,ut est quaedam si militudo coli cta ex singularibus, de de hoe uniuersali non loquitur Aristoteles in prsdicamentis:quia hoe uniuersale est posterius natura. Sed hie alio mo sumitur uniuersale,ut continet si gularia, Se hoc pacto, prius lingularibus. de de hoc loquitur Alistoteles in prssenti. cum erso hic Aristotcles dicit, unde ex uniuersalibus in singularia Oportet procedere, tan qua ex notioribus nobis,intelligimus hie de uniuersali primo modo,scilicet in praedicando, ut est quaedam similitudo ex singularibus collecta. in praedicamentis vero de uniuersali continendo, ut continet lingularia,de se nulla est cos de ratio,itc. Sed haec responso Simplici j vana est: quia philosophus naturalis non considerat uniuersale, ut est similitudo quaedam collecta ex singularibus; sed haec consideratio est logica, considerat autem philosophus naturalis res, ut subsiliunt in natura:etiam non est verum, quod uniueris sale, ut habet ratione continentis,scilicet ut singularia continet, sit natura prius ipsis singulatibus: quia hoc pacto uni. uersale habet rationem totius, quod scilicet ex partibus coponitur.prius natura enim sent partes, quam totum, ex quibus ipsum constatur, Socadeo dat aliam responsionem Simplicius,& inquit, quid potest melius satisfacere, satisfaciat rct ita non dissoluit argumentum: quia remansit ambiguus; quare Simplicius verum est hoc, quod simpliciora sunt natura priora, a quibus non tenet conuersio subsistendi consequentiae. composia vero, ex quo pluribus indigent in sui cognitione. ideo posteriora sunt,& ignotiora ex tui natura. ex sui natura autem priora, quae simpliciora & paucioribus
indigent .non autem, sicut dicit Simplicius, quia primo occurrant naturae, & primo ab ipsa producantur: quia natura operatur fine cognitione, de decipiuntur isti in acceptione terminorum,ut mclius declarabo in serius,&c. Tertio descit Simplicius in expolitioe triplicis signi Aristotelis sumpti a pueri r quia,inquit Simplicius, etiam pueris primo occurrit notitia lotius . prius enim cognoscunt hunc homine,
yt totum quiddam: de uniuersale pollea dii linguentes adi
prthendut ipsum sub ratione singulari .ex ista Simplicii expolitione sequitur,quod sensus apprehedet uniuersalea quia dicis, o, pueri primo cognoscunt hunc patrem sub ratione uniuei salis, de totius .in pueris aute no operatur intellectus, sed tantum sensus: senius ergo potest apprehendere uniuersalia, quod est ab sui dissimum: quia filia est expositio,&c. Sequitur tertia expositio super his textibus', quae est Thonii iiij,quem sequitur Aueri oes, de rurius Theophralius, ut inquit Simplicius in suo libro naturalium. Est ergo hςc e politio, quod totus hic textus vel rum usque ad lex tumi extum no eli omnino de ordine dosii inae, licui dicit Ioannes Grammaticus,neq; totus de da docti inae, id est de modo demonstrationis , ut dixit Simplicius; sed partim est de ordine doctrinae, id est quis ordo sit seruandus inter partes huius scientiae partim est de via docti in aecid est quo genere demonstrationis sit utendum .in secundo,& tertio textuti adit nobis A ristoteles viam doctrinae. in quarto vero textu,& quinto, ibi unde ex uniuersalibus,dcc. Describit ordinem doctrinae, quasi, inquit Themillius, simul dissoluat
nobis dubitationem, & tradit modum, quo possimus assequi notitiam principiorum, ita,u, sit sensu cum dixerit superius in primo textu Aris loquod omnis doctrina discur sua,quae scilicet illatione fit, no aliter comprehendi potest, nisi ex pretexistenti principiorum cognitione.accidit dubitatio , quia cum nos intendamus acquitere scietiam rerum
naturalium: ergo prius inquit uda icientia principiorum sed ut diximus, omnis doctrina discurtiva habetur tantum ex principiorum cognitione:quomodo ergo adipiscemur notitiam principiorum rerum naturalium,cum principijs nihil sit prius:quonam pacto igitur fieri potest,inquit I hemistius, ut principia demonstremur cun. Gmnas demonii ratio constet ex prioribus, ita, inquit profecto, videremus velle inuenire principia principiorum,& priora principiorum quod quidem fieri nequiti quomodo ergo assequemur no titiam principiorum naturalium, Aristoteles dissoluit hane dubitationem,& simul tradit nobis viam doctrinae, re i quit, At, aduertas duplicis generis sunt principia demoliritionis. quadam enim nobis sunt notiora, de priora, quaedavero naturae notiora,& priora. & hac notiora naturae sunt
vera principia,scilicet causae ipsae. bis vel o priora nct liant vere principia, sed sunt essedius, qui appellamur principia, quo ad nos:quia ex illis, ex quo nobis notiora sunt, prOc dimus in cognitionem causarum,quae natura priora,& --tiora lunt, quia simpliciora.& inde Otitur duplex genus d monst rationis, scilicet demonstrationis S signi: quia cum procedimus ab effectu in causam, aliud eli genus demonit rationis simpliciter, vi cu procedimus , causa in ellecta ,& hoc gnedemo strationis utitur mathematicus, inquit Aueri oes, scilicet a causa ineste diu. primo velo genere ut tur naturalis philosophus, uilicet ex pra nominatis, siue
effectibus ipsis in caulas suas tanquam ex prioribus,& n tioribus nobis.& illi apppellariir principia, quo ad nUS exc-plum,sicuti diceremus,hic est lumus: ergo ignis.hoc genus demonst rationi, est a signo, siue ab effectu incautam. --dem quoque genere demonstrationis vlus est Acilioteles
in secundo de coelo ollendens qualis ellet lineae figura ex luminibus ipsius vario solis asperi u susceptis. ex quo sol cet, quia apparet bis corniculari h bis media, bis utrinque gibbosa, ta semel plena, probauit ipsam es le Oi biculari, ii-
surae. hoc modo Aristotelis procelsit ab effectu in caulam. minor i vero probatione usus fuisset Ari licteles , si di xisset, luna est corpus neutrum sempiternum: ergo move tur motu circuli:ergo est sphericae figurae. hoc etiam genere demonstrationis signi utitur Aristoteles la tinniendo sinua