장음표시 사용
651쪽
tione contendit, inflammat corpus atque reSOlvit. Nonnumquam etiam destillationes fluxusque commovens, medicorum Plurimos decipit, cogitquc illos contrarias causas judicare : rursus quando corpus grande et pigriori mole superexcedens pusillae exilique -- gitationi animi copulatur, quum geminae sint in homine secundum naturam cupiditates, una quidem Per corpus alimentorum , altera vero per id, quod divinissimum nobis inest, prudentiae : tunc sane potentioris illius praevalentes agitationes quod suum est adaugent; quod vero animi, hebes, indocile, obliviosum reddunt, atque ita infirmitatem maximam, videlicet imperitiam, generant. Una demum est ad utrumque salus et conservatio, ut neque animam sino corpore, neque Corpus RbSque anima moveamus, ut in mutua
contentione exaequatis invicem viribus insurgentia bonam totius valitudinem tueantur : quapropter quicumque mathematicis doctrinis operam dat, aut cuivis mentis indagationi vehementius studet, debet etiam motum corporis adhibere et in gymnastica Exercitatione versari: ac rursus qui summa corpus diligentia firmat et roborat, animae quoque vicissim motus adjungere, muSica Otomnibus philosophiae studiis usus, si modo quis jure bonus simulct pulcher sit appellandus. Similiter quoque partes curare debemus, totius speciem imitati: quum enim corpus ab ingredientibus incendatur intus frigidumve fiat, et itcrum ab extortiis aridum madidumve reddatur, et, quae deinceps ista Sequuntur, Perpetiatur, quando quis otium agens corpus motionibus his committit, superatum ab his dissolvitur: at si quis in curando corpore illam imitetur naturam, quam altriCem univcrsi vocavimus, ita ut numquam torpere Permittat, Sed moveat semper, jugique agitatione internis externisque motibus Secundum naturam ubi quo resistat, et moderata quadam commotione oberrantes PaSSi Ones corporiS ParteSqNe, cognationis ratione servata, vicissim in Ordinem redigat ct exornet, Secundum Sermonem illum Superiorem, quem de universo habuimus , nequaquam sinet inimicum inimico admotum praelia in corpore morbosque ciere, sed offici ci potius, ut amicum adhaerens amico Sanitatem corporis tueatur : Omnium vero motuum optimus ille est, qui in semet ex se ipso sit: nam ct mentis ci totius ipsius motioni cognatissimus cst: qui voro ab alio sit, detorior: deterrim HS autem motu S, quando jacens Ot quietem agens corpus ab alii, Secundum Partes moVEtur : quapropter purgationum ConStituti nrimque Omnium corporis, quae cxorcitatione gymnastica sit, Salu-
652쪽
herrima est: proximo ad hanc accedit vectio lacilis, sive navi, scit quovis alio Vehiculo peragatur. Tertia commotioniS species tunc demunt, quum Summa cogit necessitas, utilis, aliter vero nullo modo sanae mentis homini suscipienda : medicorum illa purgatio
e St, quἰu pharmacis, id est, solutivis mcdelis, fieri solet: morbi enim nisi periculosissimi sint, pharmacis irritandi non sunt: omnis
namque morboruin constitutio animalium naturae quodammodo similis est: sane animalium compositio alb ipso generationis uxordio certis temporum curriculis terminatur: idque et genus unive
sum patitur, et animal unumquodquo ab ortu satale vivendi spatium in se ipso, exceptis nccessariis passionibus, continet: etenim trianguli ab ipso initio singulorum vim possidentes, usque ad certum tempus sumia enter ad usum vitae cohaerent: ultra id vita nomini prorogatur: idem quoque constitutionis modus languoribus convenit, quos si quis citra fatalem temporis cursum Pharmacis amputare contenderit, ex parvis ingentes, cx paucis multi evadero consueverunt : quaproptor diligentia victus corrigendi et gubernandi sunt morbi, prout cuique datur otium: neque dissicile infestumque malum pharmacis instigandum e ac de communi quidem animali et parte illius corporea, qua diligentia rogenda et gubernanda sint, ut ratio vivendi servetur, satis sit dictum : ipsum vero, quod gubernaturum est, multo magis ac prius ita pro viribus instruendum est, ut quam optime atque pulcherrime ad regendum sit Prae- Paratum: exacta quidem hujus rei discussio propriam sibi et integram disputationem exigeret; quantum vero sorte ad id, quo de agimus, attinet, Si quis Per superiorum vestigia gradiatur, non absurde sic maxime procedendo ad commodum istorum finem perveniet et saepe in superioribus diximus tres esse animae species iis nobis trisariam distributas, singulasque suos motus habcre : ita tunc Paucis concludamus, quaecumque illarum torpet et a sui motibus otium 'agit, imbecillimam necessario reddi; quae vero agit assiduo, robustissimam: quapropter danda est opera, ut species singulae
motus suos inter se moderatos convenienti tenore conservent: do
praestantissima igitur animae nostrae specie ita est sentiendum: 'nempe hanc Deus, ut daemonem nostrum, cuique tribuit: hanc in Summa corporis arce sedem habere dicimus, atque ad caeli cognationem a terra nos tollere, tamquam animalia caelesti potiusquam terreno semine nata: quod quidem recte admodum dicitur rundo enim primus animae datus est ortus, inde divina vis caput
653쪽
radicemque et originem nostram pendentem Su Spendens, totum dirigit corpus : in eo igitur, qui concupiscentiae et ambitiosae ira cundiae assectibus explendis incumbit, necesse est opiniones omnes mortales fieri, atque eum, quam maximo fieri potest, mortalem ProrSuS OVadere, quum mortalem naturam pro viribus auxerit: at cum, qui totus discendae veritatis cupiditate flagraverit, atquEOmnem ejus operam praecipuo in hoc uno impenderit, necessc ostomnino, si quidem veritatem attingat, immortalia et divina com- prchendere; et quatenus humana natura immortalitatem asseqMi PoteSt, eatenus hunc penitus immortalem evadero, nulla videlicet immortalitatis parte dimissa; quin otiam quum semper divinum CO-lat, ipsumque familiarem daemonem in se habeat ornatissimum, praecipue beatum sore : cultura autem cujusque omnino una ESt, PTO-Prium cuique pabulum motumque tribucre: ei vero, quod in nobis divinum est, motus cognati sunt universi ipsius cogitationes atque cirquitus: hos itaque sequutum unumquemque I OStrum ΟPOrtot discursiones illas nostras in capite, olim a prima gonoratione cor ruptas, Per ipsam mundanae harmoniae revolutionisque intelligentiam ita corrigere, ut intellectae rei intelligentem vim Secundum Pristinam naturam similem reddat, per quam similitudinem vitae, a Dco optimae nobis propositae, et in praesenti tempore et in suturo finem adipiscamur.
Sed jam disputatio illa de universo usque ad generationem hominum nobis proposita finem paene suum adepta videtur: Celer rum Vero animantium generationem, quatenus dumtaxat neCPSSitas Postulat, Paucis perstritigemus : Sic enim modum in hac disputatione tenere sibi quisque videbitur : verum de his jam ita dicamus : quicumque virorum injusti timidique vixerunt, quemadmodum probabilis ratio nobis ostendit, . in generatione secunda in seminas 4lint conversi, quo quidem tempore hanc ob causam Dii coitus amorem machinati sunt: igitur in viris unum quiddam , in seminis alterum Vitae et animae compos ita composuerunt: ipsum PotuS discursum, quo per pulmones sub rones in Vesicam defluens
et spiritui mixtus elisusquo depromitur, Dii ita fistulae modum in
compactam medullam a capite per cervicem ot spitiam derivaverunt: quod quidem sperina, id est, Semen, in superioribus nuncupavimus r hoc autem, utpote animatum ac respirans, qua Parte
Spirat, per eamdem vitalo efffluendi desidcrium giguit, atquc itagenorandi amorum nobis inseruit: quocirca Pudendorum natura
654쪽
in viris insita vis inobediens atque imperiosa, et quasi animal non exaudiens rationem, furiosarum libidinum violentia subjicere sibi
- Cuncta conatur : Vulva quoque matrixque in seminis eadem ratione
animal avidum generandi, quando procul a stetit per aetatis florem aut ultra diutius detinetur, aegro seri moram ac plurimum indignatur, PaSSimque Per corpus oberrans meatus spiritus intercludit, respirare non sinit, extremis vexat angustiis, morbis deniquo omnibuS Premit, quousque utrorumque cupido amorque quasi ex arboribus laetum fructumve producunt: ipsum deinde decerpunt, et in matricem velut agrum inspargunt: hinc animalia primum talia, ut nec propter parvitatem videantur necdum appareant rmata, concipiunt: mox, quae conflaverant, explicant, ingentia intus enutriunt, demum educunt in lucem, animaliumque generationem perficiunt: mulieres hunc in modum et seminae omnes Sunt genitae. Avium autem genus ex nostro ita est apte formatum,
ut pro pilis pennas acciperet: in hoc illi hominos transeunt, qui simplices et innocentes quum sint, leves tamen sunt et frustra in rebus sublimibus curiosi: quive adeo latui sunt, ut oculorum judicio confisi hoc altissima quaeque firmiter demonstrari posse non . dubitent. Gressibilium vero ferarum genus ex his natum hominibus, qui a philosophia penitus alieni ad caelestia numquam oculos erexerunt, ex eo quod volutionibus illis, quae in capite peragi
solent, usi numquam sunt, sed illas animae partes sequuti, quae iuventre et pectore dominantur: ex his utique studiis anteriora mombra Et capita ob ipsam cognationem humi penitus defixerunt: in longum productum ac diversum corporis verticem tenuere,
quandoquidem ibi propter desidiam singulorum collisi sunt et
confracti circuitus, et ideo, quod quatuor pedum ac etiam Plurium est instituta figura, ut insipientioribus Deus majorem Expedibus multis atque progressu occasionem Praestet, Per quam magis etiam deflectantur ad terram: eos autem, qui horum insipientissimi erant, corpusque in terram penituS Prosternebant, quasi nihil ultra podibus opus soret, in corpora. carentia pedibus et humi serpentia permutarunt. Quartum genuS aquaticum CSt, ex illis natum, qui stolidissimi et imperitissimi fuerant: quos nostri illi transformatores pura respiratione dignos idcirco non judica-Verunt , quia Propter extremae transgressionis iniquitatem animam impurissimam prorsus habebant: ideo ex tenui ac pura acris illa respiratione in aquae respirationem profundam turbidamque mer-
655쪽
serunt: unde Piscium et ostrearum ac donique aquatilium omnium orta est multitudo : in qua certe mutatione illi ex sedium extremarum habitatione inscitiae quoquc extremae dant poenas: liunc in modum et olim et nunc in se invicem animalia migrant, dum mentis et dementiae jactura vel adeptione mutantur. Iam igitur nostra haec de universo disputatio finem habeat: mortalia enim et immortalia viventia mundus hic sortituS, atque inde completus, ita denique tactus est visibile visibilia comprehendens animal, intelligibilis Dci imago, sensibilis, maximus, interminatus, Pulcherrimus, persectissimus, caelum unum hoc atquc unigenitum.
656쪽
Qui D Tu p unde tandem appares, o Socrate*ὸ an id quidem dubium non est, quin ab Alcibiado pNunc a vobis', Protagora et Socrate, Postulo, Concedatis alter alteri, et inter Vos de hujusmodi rebus
Quae igitur potest esse β indignitas voluptatis ad mo
x. Quid tu ρ etc. Est initium Prota ingorae apud Platonem. - E Prisciano, lib. VI. Grammaticus vero interrumpit sorte orationem ; nam amplius est in Platone : Ποθευ, ω Σωκρατες, spori um; τὶ δηλαδri ὁτι απο xuvnIεσιου του περι τηv Αλκieti αδου ωρ-; I. V. L. 2. Ο crate. De hac vocativi missus formula vide Grammat. VOSs.
4. Cont Mersemini, non concerte
eis. Festivissilua est in Platone oratio Prodici : lepidissime Plato sophistas in ea locatur; nec mirum si Gorgias Platonem alterum Archilochum voca verit. Barthelem, Myage d'Anais charsιs, cap. 58, Prodici sermonem sie imitatus est : ω II s agit entre uoux de discuter, et non de disputer; car
non pas du plaisis; car Ia satisfactionest te partage de l'esprit qui sycolaire, et te plaisin celui des sens qui j uis
657쪽
636 M. Τ. CICERONIS PROTAGORAS.lestiam, nisi in magnitudine, aut longitudine si alterius utrius posita λConfirmandi genera compluria Τ.
6. Longitudine. VI detur mendosa vox; non enim reddit graecam vocem, ἡ ἔλλευhc. Ficinus autem sic vertit: in Quae vero alia inest ad dolorem indignitas voluptati, quam excessus inter se, atque desectus p in I. V. L. . Con mandi genera co luria. E Donato in Phormionem Terentii, IV, 3, 6. I. V. L. - Non tacile est dicere quo in loco versionis haecvhrba posita suerint. Forsan Praefig hantur orationi qua sophista societatis originem explicat, adhihita ingeniosa allegoria, quam retulimus in opere nostro, Pensera de Platon, P. 268. Nempe est in graeco Contextu αλλα ποτερο, υμλ μυθοv λετωv επt- Num hoc tibi confirmabo aIIata sabula p Cui forsan interrogationi respondebat Protagoras, in Inter Cran- mandi genera compluria, eligamia allegoriam p a I. V. L. l
658쪽
. . . HOMO EX EO NUmero hominum, qui apud nos hoc Domine dignantur.
. . . Quid igitur', proh deum immortalium, primum eam docebas, quaeso ZMaritale conjugium Sic Comparatum est natura, Ut non solum jucundisSima β, Verum etiam utilissimat. Liber primus. I enophontis me mmnica uno libro continebantur. Ea Cicero in tres libros Partitus est, ut Patet e grammaticorum citationibus. Videtur in primo disseruisse de euris quae sub tecto mulierem manent; in secundo, de ossiciis patrissatuitias; in tertio, de agrorum cultura. Inter Veis teres qui de hoc Ciceronis opere loquuti sunt, alii ut Aul. Geli. XV. S; D. Hieronym. Praes. ad Chron. Euseh. ei operi nomen inscribunt conomia Cras, sequuti, ut videtur, Ciceronem
ipsum de Osf. II, 24 ; de Seneci. caP. II : alii, ut Macrob. Satiam. III, 2 , appellant conomica, vel GEconomici libri, ob divisionem in tres libros. Idem de libris qui ab aliis Academica . ah aliis Academici nuncupantur. Vide supra , Introd. in Academ.
2. Homo. etc. E Prisciano, lib. III. S. Quid igitur ... quo so. E Donat in Terent. Xenoph. OEcon. VII: Προς 1EAv. εωτρο εIω . n. T. λ. Sigonius et Patricius, qui Ciceronis fragmenta collegerunt , hane sententiam Ciceronis alio loco, inter secundum et tertium fragmentum a Colcimella servatum, posuerunt. Sed non dubitari potest, quin haec sententia sit versio graeci extus quem retulimu , atque ideo omnes locos a Columella allatos praecedere debeat. I. V. L.
4. maritale confugium. E ColumeIIa. XII, r. Ex Xenoph. OEcon. eam VII, I r8, sqq. Ischomachus Socrati narrat colloquium quod cum uxore sua habuit: γαρ τοι, ερη φανα sint οἱ θεοὶ, ω 7υvai. n. T. λ. Edit. V. Cl. Gail, t. VI, p. 5 I. I.V. L.-Ea quae citavit Columella his verbis incipiunt et in Xenophon Atheniensis in eo libro, qui inconomicus inscribitur, prodidit maritale conjugium
sic comparatum esse natura, ni non
solum iucundissima, verum etiam utilissima vitae societas iniretur z nain primum , quod Cicero ait, ne genus humanum temporis longinquitate oecideret , etc. 5. Iucundissima. . . . utilissima. . .
659쪽
vitae societas iniretur. Nam primum, ne genus humanum temporis longinquitate occideret, propter hoc mas cum semina est conjunctus; deinde ut ex hac eadem societate mortalibus adjutoria Senectutis, nec minus propugnacula praeparentur. Tum etiam, quum victus et cultus humanuS non, uti feris , in propatulo, ac silvestribus locis, Sed domi Sub tecto accurandus esset, neceSSarium suit, alterutrum foris sub dio esse, qui labore et industria compararet; intus, qui tectis reconderet atque CuStodiret: si quidem' vel rusticari, vel navigare Τ, vel etiam alio genere negotiari nocesse
erat, ut aliquas facultateS acquireremuS; quum vero paratae res Sub tectiam eSSent CongeStae, alium esse oportuit, qui et allataS cu Stodiret, et cetera conficeret opera, quae domi deberent administrari. Nam et fruges, et cetera alimenta terrestria indigebant tecto; et ovium ceterarumque pecudum foetus atque fructus clauso custodienda erant, nec minu S reliqua uten
silia, quibus aut alitur hominum genus, aut etiam excolitur'. Quare quum et operam, et diligentiam Oa, quae propOSuimus, deSiderarent, Nec exigua cura soris acquirerentur, quae domi Custodiri oporteret: jure, ut dixi, a natura comparata est opera mulieris
iniretur. Ex his Schneider arbitratur aliquid deesse Xera 'hontis contextui,
ὀπως επι ωγελtino τατοv ῆ αυτω εἰς ritu κοι,--. Sed Potius credendum est Ciceronem non Verbum Verbo expressisse , sed Xenoph. sententiam dilatavisse. I. V. L.
6. Si quidem. Nobis melior interia punctio videretur, si ante si quidem puncto maximo distingueretur, ut voces illae si quidem non praecedenti
sententiae, sed Sequenti, cohaererent; ut est in galliC. vers. ' r. Vel navigare. De navigatione tacet Xenophon : sed pluribus verbis sensum vocis rusticari dilatat. καi Ῥαρ εατος, και σπορος, καὶ Ψυτεια. Forsan
pro σπορος Cicero legit πορος. Et infra
qui in Acribit in ovium ceterarumque pecudum laetus atque fiuctu i , non eumdem sequi Xenoph. textum videtur, ac nos habemus, in quo est vacτ-vtou, quod rectius accipias de pueris recens natis. I. V. L.
8. Eaecolitiar. Int. Vestitur, et contra frigus defenditur. Infra pro a naturaeomp. Schneider in Columell. natura cor . male. I. V. L.
660쪽
nil domesticam diligentiam, viri autem ad exercita
tionem forensem et extraneam. Itaque Viro calores,
et frigora perpetienda, tum etiam itinera, et labores pacis ac belli, id est, rusticationis, et militarium stipendiorum, distribuit; mulieri deinceps, quod omnibus his rebus fecerat inhabilem, domestica Degotia
curanda tradidit 9. . . Et quoniam hunc sexum custodiae et diligentiae assignaverat, idcirco timidiorem reddidit, quam virilem; nam metus plurimum Consertad diligentiam custodiendi. Quod autem necesse erat soris et in aperto victum quaerentibus nonnumquam injuriam propulsare, idcirco Virum, quam mulierem, fecit audaciorem. Quia vero partis opibus aeque fuit opus memoria et diligentia : non minorem feminae,
quam viro, earum rerum tribuit POSSESSionem . . . Tum etiam, quod Simplex natura non omnes res Commo-
gere voluit; quoniam, quod alteri deest, praesto ple
rumque est alteri. Nam vetus est proverbium ' , paupertatem certissimam esse, quum alicujus indigeas, uti eo non posse, quia ignoretur, ubi projectum jaceat, quod desideretur. . . . Itaque in re familiari laboriosior est negligentia, quam diligentia '. Quis enim dubitet, nihil
Idein sere expressit nostras Rotisseau, Discotira svr l'ine lite des cond/tians: in L liabitude de vivre ensemble fit naitre les plus doux sentiruenis qui solent connus des homines, l'amoureoningat et i amour Paternet. . . . Lessemines devinrent Plus sedentailles, et saccoutumerent a garder la catane et les enisula, tandis que Pholume allait cherclierla subsistanee commvue, ele.. o. Commodas. schneider, cominmode. Frustra. I. V. L. II. Nam vetus est ρων. E Colum.
XII, 2. Haec sunt in Xenoph. OEcon. VIII, a et Eet seu γὰρ πεvἱα αυτησαφης, το δεορι v Tlvος tan lativχρησθαι. Edit. V. Cl. Graii, toui. VI. p. st 4. I. V. L. 32. Laboriosior... quam dia. Iul. negligentia majorem parit laborern quam diligentia , quia diligens numquam