장음표시 사용
41쪽
rio m , qui totum illum noverat, quique illi se plutimum debere
profitebatur, quod dum Pisis suit logices praeceptor, ab eodem adjutus fuerat consilio Sc Opera, ut auditores suos in admirationem raperet, neminique concederet. Obiit Senis in Cassinensium suorum coenobio. quod multis beneficiis, selectissimisque libris O ornaverat, an. I 679. Iam vero illud fuit fortunatissimum, quod relictam a Cyrino cathedram occupaverit homo, cujus vivet immortalis memoria Sc gloria. Is est IIenricus Norisius, de quo hoc loco ea referre libet, quae alibi de ipso narravimus. Feeit aut in non loquacitas mea , Sed viri praestantia, ut in ill u, vita explicanda longior fuerim co, neque jam
metuo, ne tu mihi succenseas. quod dicta nunc repetam; nam si ea noveris, a legendo abstinebis, secus autem aequi bonique iacies. ADque hic tantus vir natus est Veronae IV. Kal. Septemb. an. 163 I. patre Alexandro viro prudenti ae satis erudito, ut indicat ejus de helialis Germanorum historia, matre Catharina Manzana castissima semina, quorum diligentia, optimaque natara, quae maxime valet, hiudia virtutemque vel a pueritia amavit Sc coluit . Ductus ad Iesultas provocare ardentiores industrioresque condiScipulos, multa signa impetus ingeniique dare, ut magis freno, quam calcaribus egere Videretur . Ferre impatientius cum coepisset scholasticas tricas, quae non tam praeceptoribus, quam temporibus assignandae , tanquam solatio, mir, sice delectabat ut S. Augustini Iectiones tantoque ejus amore exarsit , i Pompe sanesi Tit. XIV. in sa.
a Inter hos fuerunt Volumi eta VI. Praelecticinum In Saeram Bibliam Se Re. perto tum Biblicum. quae ipse exarauerat. Reliquit o Cursum philoso phicam ct earmina vitia. eum teste Angelieo Ambrosio fuisset Poeta aringuitissimi di vivaeissimi ingenii. 3ὶ Extat hare in Volumine VL. Vitatum Italotwm doctrina excellentium. Mulis
ta in illam addidimus monumenta , quae mirabiliter comprobant veritatem narratatum rerum , quaeque hiepitatis caussa hoc loco praetetmitIenda duoximus .
42쪽
et illi longius quidquam minime fuerit, quam Augustiniainorum familiae nomen dare. Praestitit id Arimini. ex qua urbe, vix exaclotyrocinio, concessit Romam evocatus a Fulgentio Petrello, qui universae familiae praeerat. Nam cum a multis audiisset, Sc ipse quoque per se novisset, posse Norisium, quam se cumque in partem dedisset , persectum evadere, exercendam illius industriam eo in loco putavit, in quo esset sacrarum disciplinarum domicilium. Coactus ipse audire Scholasticos, M in eorum putidis ineptisque disputationibus quotidie versari, quibus omnem ingenii admirationem , omnem laudem theologiae ii contineri existimabant, animi quodam judicio e pit ab iisdem abhorrere, Sc hanc disputandi exercitationem tacite exagitare atque contemnere. Itaque majora spectans, quae subtilior cognitio , ae ratio litterarum alere debebat, quaesivit a Christiano Lupo. qui per illos dies Romam advenerat, qua ratione posSet eo , quo intendebat, pervenire . Cum audiisset ab ipso nomen theologi eos solum mereri, qui dia & multum in Ss. Ecclesiae Patrum , Concili rumque lectione sint versati, qui omnem pene noverint antiquitatem, Se multarum sint linguarum peritia exculti, adolescens industria summa , ic ingenio uberrimo alilaeus haec curanda sibi esse, ac quaerenda , Sc investiganda duxit . Gratus vero in Lupum, a quo plurimumsct adjutum fuisse ad rectam studiorum rationem ineundam palam profitebatur, tanqtiam parenti omnia semper .trihuit ossi ia . Adsuit ci etiam demonstrator, Sc tanqtiam myritagogus , cum admiranda urbis quondam terrarum dominae inviseret, tantaque cura incumbebat in omnes res illius, ut nisi familiae praesecti hujus conjunctionis dulcedinem minuissent , jusso Norisio theologiam Pisauri docere , retinere Romae Lupum, quod vehementer ab ipso Pontifice propter summam hominis doctrinam exoptabatur, sicile potuissent. Hic vero memoriam extare voluit sui singularis amoris in Nori,ium, cum ei ab adolescentia nondum egresso epistolam inscripsisset de Christiaua eontritione, qua d Mertationem hae ipsa de re antea vulgatam ab invidorum calumniis liberis i. Dαn autem Noti itas omi costanti ove animi in
43쪽
icquit dis antiquitatis, praeseri in christianae, monumentis elaborabat, ii inus de th Ologia seliolastica sollicitus, serre debuit reprehens ones
suorum, quorum erat Sententia, tb Ologiam non solum augeri, set 1 om nino ali S holasticorum disputarionibus. Sed quoniam Noris iis Oppressus jam erat opinionihus non aec do vulpi , sed etiam hominum levi:er doctorum, qui erudit onem a theologia, tanquam ab animo corpus, sejungebam, inane illud, Sc iis temporibus conSentaueum genus theologiae pluribus in locis docere debuit . Docuit quoque I omae Peripateticam philosophiam , quod munus illa conditione accepit , ut sibi liceret sateri nescite quod nesciret , neque imitari morem illo
rum, qui e scholis aut cantilenam, aut aerus, litigiosas atque pertinaces disputationes Iequirunt . Neque in nus invite aliis muneribus p aepositus suit NoriSius, Sc conciones, quanqom m na3 aptas ad eloquentiam videretur, saepe habare debait ad p pulum , bc at comitia familiae singulo quoque anno venire . Quid tam perversum I raeposterumque excogitari potest , quam abdi trahere homines in eato abundantes a litteris suis, abripere ab itinare , quod natura illis as,ignasse videtur , rq ipsos vel inviti, simos cogere in quodam studiorum genere omni barbarie inquinato ersari Θ Nisi hoe malum importatum fuisset per religiosas similias, sane litteratorum respublica in fastis suis, quihus maxima gloriatur , multorum nomina immortalitati coi .secrasset, quae nunc quasi perpetua oblivione obruuntur. Quidquid igitur elaborabat Norisius, ut e sontibus, minime vero e rivus divinarum rerum notitiam hauriret, studiose oecultabat; M si quos adolescentes invenisset, quibus gloria se dignitas Scientiae cara esset, hos secreto hortabatur , ut animo rei magnitudinem complecterentur ; ne se in disputantium scholas, tanquam in aliquod pistrinum, detrudi Sc compingi sinerem; neque iis aut praeceptis, aut magistris, aut exercitationibus, quibus omnes sere tum utebantur, sed al. is quibusdam Mid , quod expetebant, consequi posse considerent. Ut vero illos molestos & odiosos clamatores exemplo convinceret , naagno apparatu
opus esse theoloso , Sc rebus exquisitis undique, colle iis, arcessitis,
44쪽
qIeomportatis, qintille ex se gignebat aliquid, quod cum Iahorio a delectatione vestigabat at auctoritatem Augustinianorum dogmatum vindicandam , tiarrandamque historiam bellorum, quae sapientissimus Doctor cum pervicacissi rus haereticis gerere coactus est. Ex his exereitationibus ectoruit opus ite Historta Purgi una, cui paullo post accessere Dis,ertuito historica de Synodo V. Oecumenica, Sc Vindiciae Augustinianae, quae omnia anno MDCLXxi II. Patavit, ubi magistri munus apud suos exercebat, Norisius in lucem emisit. Sed priusquam id praestare posset, Romam sciere coactus est, quo refelleret coargueret Iesultarum mendacium, qui universi ajebant his seriptis quasi veritatis lumen extingui, Sc certiora de divina Gratia dogmata sunditus everti. His sparsis rumoribus, male acceptus fuit Norisius a quibbusdam Cardinalibus, quibus eura commissa erat inquirendi in violatores Fidei, dc vel ab ipso Hieronymo Casanaia , viro docto M s piente, qui in illorum Cardinalium Decuria Assessoris, ut vocant, monus sustinebat; sed in caussa facili & explicata contigit Norisio eos ipsos, apud quos accusabatur, non modo propugnatores sui, sed etiam ornatores habere. Nam a Cardinali Balberimo attributa pecunia ad
imprimendum opus . 8c quod triumphi instar fuit , ipse Censor factus egi librorum Quatificatorem nominani qui ad Decuriam ipsam deseruntur. Itaque jussus est, explicatis rebus suis Patavit, ad Urbem remeare. Erant nonnulli Sc hi quidem aut Νorisii scripta minime legerant, aut de iis judicate non poterant qui affrmabant actum eumdem egisse, cum post Baronium , Rivium , Vossium, Latium , Us-
serium aliosque de rubus Pul igianorum scribendum suscepisset. Baronio quidem , Us enia, & Rivio id unice curae fuisse videtur, ut historici partes ager ut , eaque propter Pelagianorum ortum, progres- Sum , atque exilum accurate quidem exposuere, Sed in eorum dogmatibus , oppost isque Patrum sententiis reserendis , e a minandisque parcissimi fuerunt. Praestitit id Ioannes Vossius, quo exortas apud suos Batavos de divina Gratia ae libero arbitrio controversias componeret , cujus vestigia postea secutus est Latius. Nihilo tamen minus
45쪽
haud se dubitare aiebat Norisius, quin multa adhuc essent, quae summos illos viros praeterierint, quod quidem re probavit, eum in
contexendo, de quo diximus, opere multa nova protulerit . Non omnia tamen protulit. Nam eo, quo scripsit, tempore neque Io. Gar- uerius . neque Stephanus Balutius integra Marii Mereatoris opera, neque Christianus Lupus synodicon adυersus tragoediam Irenaei in vulgus emiserant, neque extabant Vigilii Papae Constitutum, & S. Columbam epistolae, M aureus libellus de mortibus Persecutorum , qui Laistantio Firmiano tribui solet, M alia hujus generis plura antiquita lis monumenta, a quihus Pelagialiorum historia mirifice illustratur :quare minime est mirandum si alii eamdem rem postea Sc eruditius δέ copiosius pertractarunt. Porro in iis, de quibus lectores suos do-eet Norisius, vix desideres persectius dici; ες quod res erant magnae, implicatae, variae atque graves, de quibus homines docti minime imter se conveniebant, distiniste, explicate 8c abundanter eas illustravit aperuitque. Habet nonnulla, quae sumpsisse a Garnerio videri potuisset , si uistoria Pelagiana serius Dissertazionibus in Marium Meriscatorem emissa in vulgus suisset. Quoniam vero eaput illius historiae esse putavit Norisius, ut ostenderet Origenem Pelagianorum principem fuisse , Sc Theodorum quoque Episcopum Mopsuestiae eorum sente itis addictum Sc consecratum suisse, Separatim disserendum suscepit de V. Θnodo Oecumenica , a qua eorum errores iudicati ac damnati suere . Qua quidem in re se operae pretium facturum putavit, gequod ejusdem Synodi historia confusius ab aliiv exposita esset, Mquod Petrus Halloixius LeodienSis magno apparatu illius auictoritatem , nimis in Origenem Se Theodorum, aliosque Pelagianos Se Semipelagianos, ac turpem illorum caussam propensus convellere studuerat. Quoniam vero mos erat Norisio tempora omnium rerum, ac perwnarum, de quibus disserendum saseeperat. distinguere. placuit ei multorum errores corrigere de imperio Iustiniani. Iustini II. Tiberii MMauricii, de annis Totitae, Se de universo Gothico bello, illud inter cetera Ostendens , quod omnes antiquitatum investigatores fugerat,
46쪽
Proeosum res, quae duobus annis acciderant, in unum eompegisse.
Quanquam hi libri, in quibus Augustini sententiarum de divina Graistia explieatio Se defensio posita est. Omnem sere hujus genetis doctrinam continere videantur, singularis tamen Norisii in Parentem amor Be cultus , Sc magnitudo doloris , qua audiebat ab impurissimis hominibus inexpiabili scelere, impune tamen, sanctissimi Doctoris sententias , ac libros perstringi, sicile ab eo obtinuerunt, ut separatim ejus defensionem arriperet . Quod ornamentum, quae vis, qui aniamus . quae dignitas defensori defuit, qui in rugistri caussa peroranda visus est a mortuis excitasse sanctissimos Pontifiera , Bonifacium praesertim M Caelestinum , Sc illa lumina Augusti uianae scholae Pr εperum, Fulgentium, Caesarium, Prudentium, Remigium, aliosque
bene multos non tam doctrina, quam sanctitate praestantissimos viros, Ee ab iis exigere, ut quemadmodum olim adversus furiosorum imp tus sartam & tectam esse voluerunt summi Doctoris laudem auctori tatemque, sic eamdem a recentium theologorum calumniis, tanta est impunitas garriendi, tantusque novitatis disSeminandae amor, propugnarent lNihil est objectum , quod Augustinianae rindiciae sic enim liber
inseribitur scienter Se perite non diluant, Sc contorta & aculeata adversariorum sophismata adeo patefaciunt , ut omnem suspicionem in illos ipsos recidere intelligas. Examinantur illorum sententiae, quae minus favere Augustinianis dogmatibus putabantur, fit in extremo I hro centum M triginta quinque recentiorum contra sanctissimum D ctorem censurae, sonuicia ae dicteria reseruntur, certissimis auctorio talibus comprobante Norisio . ea omnia ab eodem Doctore aliisque Sanctis Ecclesiae Patribus jamdudum fuisse repulsa . His vulgatis , quoniam se maxime peti Iesultae intelligebant, majora etiam alienati Be offensi animi signa dederunt. Sed non propterea commotus est N risius, qui satis se armis instructum putabat, quibus vel tectus ipse esse posset , vel provocare inimicos, vel se ulcisci Iacessitum. Pra Ler quam quod caussa erat ejusmodi, in qua sibi nee dissimulandum, nec pertimescendum videbatur, ne aut metueodo ignavissimus, ait I
47쪽
ignorando stultissimus judicaretur . Non desuerunt qui vel in conelonibus ad populum contumeliose laederent Norisium , ceterosque, qui retentes theologos insectari Sc exagitare audebant, poenas ab optimo quoque deposcentes sui doloris , quas improbissimo cuique inusserat magistratuum severitas. Ad imminuendam vero Norisii famam a jebant. Pelagianam historiam ab illo minime consectam fuisse, sed a Francisco Macedo ex Minorum , ut vocant, observantium familia , & in Patavina Academia Ethices Doctore, quod cum persuadere hominibus non potuissent, nihil non egerunt, ut Macedum ipsum in Norisium soncitarent. Pudet hujusmodi machinationes referre , nee libet Singulas inquirere. Quod Romae videbat consociatos accusatorum greges , quodque minime sperabat se posse ibi tranquille ac libere propter multas occupationes studiis suis vacare nam quae ibi scriliebat, erant fructiiosa aliis, ipsi autem laboriosa, aut pzricciosa, aut certe gratuita libentissime munus a epit docendae Ecclesia ticae historiae in Academia Pisana, cujus i et 'litae catheira tum primum instituta suisse videtur, auctore Art mio M. g t,ochio , qui in hac iacultate
tantum tribuebat Norbio, ut i l. R ii em superiorem poneret. Αssignatum eidem stipendium M. . centus, um, jussusque nihil non sperare a b nescen is it si luci rum , ac praesertim Leo
poldi Cardinalis liberalitate Aola ι an. MDCLX xii l. in Etruriam venit; Sc cum coepit e stipoliari loci dicere, magna frequentia, magnoque plausu auditus est, quod nihil non graviter . non subtiliter , non erudite, denique non theologice diceret. Interdum etiam sacetias & jocos adhibebat tum ad nimiam orationis gravitatem relaxandam , tum ad auditorum benevolentiam sibi magis magisque conciliandam . Dolebat scholasticas exercitationes se revocasse Semper ab iis studiis , quae ad orationem ornandam atque illuminandam Valent ; Est quoniam vix ullam sententiam illustrem esse putabat sine luce verborum, magno labore effecit, ut in hac quoque arte quidquam sibi deesse minime videretur. Id enim assert ratio, docent litterae, confrmat consuetudo & legendi dc loquendi. In his exerci-
48쪽
tationibus eomitem habebat Iaeobum Gronovium , eui munus com missum erat docendi in ipsa Academia Pisana humaniores litteras . in εquibus excellere putabatur. Multi quidem sperabant hane studiorum similitudinem , suavitatem consuetudinis , delectationem vitae atque victus , sermonis foetetatem , interiores litteras aditum fore homini Batavo ad Catholicam religionem amplectendam; Sc Norisius quidem nihil praetermisit, quantum eniti potuit, quin ipsum a Calvini erroribus avocaret. Quo studio providit, ne ullum ipse existimationis detrimentum saceret, utque si iam in Magliabechium benevolentiam, cui
magnopere cordi erant gloria dc commoda Grono vii , navare posset lSed ea postea acciderunt, ut Nor siuς virtute, Sc officio suo, minime vero exitu rerum laetari dei ..e Erant malevoli clate enim patet hoc vitium, sc est in .ilis . p. imirabant teneri Gronnvium
a Norisio specie quadam uia ' , Verum Secreto ab eodem contemni, de odi- tu . l. suspicari possumus
de homine, qui nihil no i 1 . .' u , te insidiosum, & sallax in amicitia, sed ne lom a . . . ac li unum serre posse videbatur Z Quo plura iii Not.Sio et t. N uti, bc industriae ornamenta, eo mirandum est minas non defit, . malevolos, qἰri quidem cum indignatione videbant ipsum sudare ta: iter laborantem qu amodo non solum tueretur, sed etiam v vcerct expectationem, quam de se concitaverat . Quia multis gratu in uise cognovit, se probabatur maxime ab Academiae Curatoribus, eam a se praesertim illustrari historiae Ecelesiasticae partem , quae cum Constantini iviserio conjungeretur. hoc oneris ac muneris libentissime suscepit. Magnum enim per id sibi su peditari campum inte ligebat, in quo excurrere sua domina cognoscique posset . prae Sertim cu.n Arianorum atque Donatistarum praecipuae res gestae ad eadem spectarent tempora . Non ei erat in animo Batonium exocri here , sed suis ponderibus omnia ab eo aliisque prolata examinare, de unaquaque re subtiliter sc copioge, quemadmodum
in historia Pelagiaria praestiterat, disputare, dc ita limate Veritatem , ut omnem legentibus tolleret dubitationem . Q .io insitu Mento indi
49쪽
guisse hominem putamus, qui haee sibi proposuerat 3 Sed omnia abunde aderant Norisio, doctrina, eruditio, persecta cognitio antiquitatis , eritice, dona illa naturae ad diVinandum, comparandum, per- spieiendumque quid in quaque re verum esset, quid probabile, quid non: ει quod omnes ingenuas & humanas artes uno quodam sciciditatis vinculo contineri, mirum quemdam omnium quasi consensum doctrinarum concentumque esse intelligebat, ex disparibus dissimilibusque facultatibus multa sumpsit seposuitque, quae magno adjumento sibi in saeris litteris illustrandis suisse assirmavit. Atque his tot tantisque cognitionibus instructus ad historiam Donatistarum conscribendam animum cogitationemque adjecit. Quantis laboribus, quantisque vigiliis sibi steterit ea colligere, quae ad opus contexendum, instruendosque in his ipsis rebus discipulos suos pertinebant, declaravit Ami-eimimo suo Antonio Naglia chio. &. quod ejus fama pervulgata erat, ad illud ipsum in lucem emittendum saepe cohortationihus amicorum incitabatur . Nam quamvis Baronius in Annalibus , Rivius in Augustini vita, Balduinus atque Albaspinaeus in observationibus ad Optatum , aliique multa de Donatistis conscripserunt, horum tamen nullus plane eruditorum desiderio satisfecisse videbatur. Sed hoe nee saeere licuit Norisio, quod multa retardaverint laborem illius. Eodem
morino , cum quae Scripto mandaverat, in manus pervenissent fratrum Balteriniorum, eorum industria, diligentia ae prudentia omnino singu- Iari iactum est, ut quae dispersa & confusa erant, ratione atque ordine distribuerentur, quae Vix A uctor tetigerat, apertius explanarentur , fc multa, quae deerant, supplerentur, Sane non mediocriter saeit ad laudem Norisii, quod doctissimi viri ejus de Donatistis historiam publiea luce haud indignam iudicaverint, cum extarent jam quae
Tillemontius. ae praesertim Dupinius, homines eum paucis compserandi . hae ipsa de re conscripserant. Libuit quoque iisdem proferre in publicum , quasi operis appendiculam quamdam , nonnullas Prael fyiones habitas a Norisio in Academia Pisana, quae quamvis inco ditae sint c. multa enim iis memoriter in recitando addere solebat.
50쪽
satis tamen declarant , quam interiores te reconditae litterae essent in eo, Sc cognitam ipsi fuisse omnis sere antiquitatis memoriam. Dolendum tantum virum di tractum ac pene divulsum fuisse adversariorum petulantia, ne dicam persulta , a perficiendo multa, quae inchoaverat, tu quihus res Catholicae Ecclesiae agebatur . Illa, quibus repulit contumeliosas voces in se M scripta sua emissas , quamvis e penitissima theologia atque eruditione plerumque hauserit, ejusmodi tamen sunt, ut iis facile carere possemus . Instabat acriter Franciscus Macedus, Seque perpetuum bellum eum Norisio habere velle ostendebat . Ad hujus impudentiam reprimendam edidit libellum, quem adventoria in- Scripsit, quoque probavit , se merito in Pelagiana historia allirmasse S. Vincentium Lirinensem, Sc S. Hilarium Arelatensent, priusquam Semipelagianoruin haeresis damnaretur, harum partium suisse, jureque
optimo quod est praecipuum libelli eaput conreudisse adversus Baronium in inscriptione libri S. Augustini de Ciatia christi legendum albine, Pin ne O Melania. quamvis priori nomine semina noletur. Ait enim illa aetate seminarum nomina non semper seminina te minatione elata suisse, quin immo conquevisse Ecclesiae Patres in eorum scriptis masculinam praeserre . Sic cum seminam , non virum fuisse ostendisset Albinum , plura de ejus origine, familia , parent busque disserit; quam dissertationem se sestinanter idcirco scripsisse ait, ut haec ei Romam advenienti statim oceurrere posset. Haeeadυentoria impulit Macedum , hominem prorupta audacia , ut majora adversus Norisium moliretur. Non pudebat Franciscanum illum maledictum ex trivio , aut ex scurrarum aliquo convicio arripere, quod multi indigne serentes Norisii defensionem suscepere . Atque in primis celebratum fuit seriptum, cui titulus Thraso, aut miles Macedonicus Plautino sale perfrictus, quod semel iteruinque impressum fuit Alidorphii Noricorum primum , cum nomen prae se ferret Hannibalis Corradini Veto neu sis, deinde Lovanti nomine Hannibalis Butta- fini Veronensis. Plerique in ea suerunt sententia, & in his Io. Albertus Fabricius, & Ephemeridum Italarum Scriptoles, sub iis homini-