Hermanni Vulteii J.C. Disceptationum juris scholasticarum liber unus

231쪽

rmitatur, vel ex descriptoris licum d neglia gentia, quod obvicinitatem literarum, quae est, in verbis vel civita3,dc velut cuma accitam Hiieri

potuit, nec ulla iniec illa est differentia , niihin duabus duiataxat syllabis, li rarum

transpositione eicili. Qua ratione in contexta nihil hiulcuni fuerat, nihil inconveniens, nihil hi cum Juri consultis cet cris pugnet Verum cum haec in conject uris meris sint posita, noliva uiuere quid allirn are aut inmutare, praesertim quod interpretationem no incommodam aderri videam, per quam textus suit ineatur,4 Callistratas cum ceteris concilietur Ea autem es Duareni lib.I. disp.cap. 9. Antonii Go eani lib. r. lectionum, c. ii. dc Jacobis acii iii notis suis ad d. g. minor, in verb libertas vero retinetur,quam idem repetite lib.s.obser. cap. xo. in expositione d Novelhaa.qua senatiunt, deportatione quidem etiam libertatςm adimi,sed non omnem Libertas duplex est, i a jure naturali competens, quam omnes inninb homines habent natura;altera est competens jure Quiritium , quae non omnibus est communis,sed Civium Romanorum propria: haud secus atque patria quaedam potestas est mnibus gentibus communis,quaedam vero cuvium Romanorum propria, . a Instit. depo restat patr. Haec justa dicitur, illa quodamna

do injusta, nolisnipliciter , sed comparations: seMadjus Romanum, quo Eect s ejus fere . nullus

232쪽

DiscipT. scito L. Ap. XII. Laiussus est; aut certe non is qui est libertatisi star, ex quo etiam simpliciter dicitur naturalis, Iunica, vi princ Crie Senatus c. Claudian.tUL &nuda,nempe a jure civili ejusq; effectibusa. unitaC.de mulier.quae se propr. servis uti cer.&imperfecta, nempe qudd rudis sit, nec , jure civili agnita aut informata, Lunica, in princ.C. M latinaliberi tollendusta enim libertas ita , natura est origine sua, ut a iure civili etiamsi eapprobata&informat omnesq juris effectus sexum trahat, atq; adeo ipsum etiam jus civit tis,ct inde non sicut illa nuda&imperfeci dicitur,sed plenissima,hunica, .sin autem, de commvn. servo manumissi & vera libertas, d. Lunica, . similiq; modo si dominus, C delatin.

liberi. rollend. nec sicut illa naturalis tantum, sed etiam legitima,d.Lunica,*.i C.de commv. servo manu mill vi Romana libertas,du.unica,

S. simili' modo, de latin liberi toll. Hanc

libertatis distinctionem Jurisconsultos etiam Veteres,ex quor commentariis Digesta nostra consarcinata sunt, agnovisse, vel ex eo manifestum satis esse potest, quod ipsorum te lore servi maiiumissione quidem liberi fisam, at non omnes aequaliter, sed alii ita, uellenati, ab latam iustam consequerenturibertatem, hoc est eam,quae civium Romanorum erat Dropria,unde permanuinissaonem ita fiebant hocri, ut protinu, etiam fierent cives

Ronimi, alunon prorsus plenam, hoc est,ia

233쪽

xat cognitam, qui ob id etiam no fiebant cives Romani, sed aut Latini , qui viventesquident liberi erant,ci se pro liberis gerebant, sed momtui pro servis habebatur aut dedititioruma . mero habebantur,qui servili,ut ita dicam, pro- semodum libertate utebantur, ut constat non bbim ex titulis Codicis deLatina libertate tol lenda,&, de dedititia libertate tollenda,item exl. C. de fideicom liberi L a Rufinus, G.detestam mil.& .finatistit. de libertinased etiam ex Digestorum legibus, ut Igeneraliter, et9. D. qui&aquib.manumis.l si fideicommili orum,ai .ut in possed legat i cogi poteritiam in D. D.ad Senatusc. Trebel cum simit Agnoverunt vero eandem distinctionem alii etiam autore Latini. Ita enim Cicero in ea procaecinna, nia hic inquit, rationis assers, quamobrem libertu minust m do possit, v possit Minoe dem modo de utras re traditum nobis eu er et- -EL Ut in adimipotest,romeribber uis .m sui enim potest jure QEciriti liber esse,s,quii numero Quiritium non esti Livius his riae suae l1.11.ala: liber tars incoli modesderatepaniam: 'desderate dumpatria esidum cives estis:Ser. His desideratis diminuti capit abalienatij reicia misi.Et Seneca inti de beata vita scribit: Ib-msiu desse nati Missiuservibber vesinthi,is

genui an libertini, justae tibertatis, an inter amicos

moriar

234쪽

moriae prodidat,quod strvos non contentu Anuia

ri di uit biu ibemte usti removit. Sed multo apertius Seneca eam libertatem,quae ex iure naturae est , dii tituit, ea, quae est ex jure Quiritium ib.1.natural que si .his verbis: id estpraecipuum 'Inprimis liberum animu habere, hac res incit,- ejure suiritium ut sit liber, exsure natura Idem ex recentioribus plene d monstravit Alexander ab Alexand dier.geniat. lib. . c. o.Justus Lipsius in com.ad lib. I3. Annal. Cornati Taciti, in verb. manumittendi duas species. Itaigitur statuendum est, deportatione civitatem amitti,id quod extracontroversam est,neq; negat Callistratus. At civitate amissa omnia simul amitti , quae civitati sunt osequentia, nemo est qui dubitet. Hinc communio juris civilis civitate amissa amittitur, dc quod ad ejus communionem attinet, epori timortuorum loco habentur,quoniam civit bti Romanae ejusque juri mortui esse puta ut subluti e numero&quasi e civis civium Rom norum,l.actione, 61.3.publicatione D.pro so- o, Li. f. quidam, D. de bonor possessi contra tabul. d. l. edicto, Q.l. 3. D.ad legJul peculat. Neq; enim per omniadeportato mortuorum loco haberi alibindicat Lex facto II. g.ex facto, D.ad Senaxuscons Trebint i sed si mors, iD.de donat.inter vitari uxor L intercidit,s, inde condit.& dem0nstrat. dc explicat C

ad L uti ride verbioes . His consequens'

235쪽

H M. Via τ' ira est ut civitate amissa, deportatus etiam liberri. rem,quq jure Quiritiu compi,tit,id est,justani, legitima, Romanam perdat , sed non eam quae ex jure naturicompetit,quq tum deri um ciam quis maximam capitis diminutionem patitur, amittitur. Quae interpretatio per distinctione Callistratu cum aliis conciliat, neq; est impro babilis. Sed videamus an ea Callistrato saxis co . veniat. Nam ipsi im de ejusmodi libertati, di stinistione ne somniasse quidem Raevardus si

pradicto capite affirmat. Qui hoc solasidia

xeris, inquit Raevardus, yc libertatem accepisse coin stratum,necesse' erit, ut mihi cocedariquod nunquam concessi riti ει, aliam quo', libemtentonusiam adianiservi,poena. z aenim tiberistem

immiterpremus est Cassistratin ut ἁ- eandem qua ervi poma adimit,deportati quonaHmsere rideatur. Acute,sed nos isto gice Primum enim,nons libertas ure Quiricium competesd vortatiqne amitti dicitur, eademq; dicitur amitti damnatione in opus metalli vel in metallum,ex eo sequitur,damnatione in opus me talli, vel inmetallum nullam aliaamitti libet . tatem,quam eam quae jure Quiritium competit. Nam uno disparatorum posito, inon protianus removetur alterum sicut fit in pontione

contrariorum: siqiu alteri in aliquo simile

est, inde non sequitur ut quod in uno non est ,

propterea etiam nonsit in altero Et vero multa id magis , sa damnatione in opus metalli vel in

236쪽

Disc EPT. sciso L. CAP. XII. ii metallum libertas etiam de uie naturi e com petens amittitur,amittetur etiam ea,quq competit de jure Quiritium Naturalis enim libertas ine Roman esse possit, cujusmodi est in peregrinis, at non vicissim Romana sine n turali. Deinde attendendum est, Callistratum ipses libertatis amittendae modo inter sese non comparare, nimirum quatenus his velitulis modis libertas Romana aut naturalis ami latur id enim extra pr0positum est sed existia initionem consimi etiam, non minui tantiim ostendit, si libortas sit ademta, quocunq; modo sit ademta, sive eo quo non omnis amittititur, sed Romana tantum qui est deportatio, siste eo quo omnis anuitituro naturalis Romana, qui est damnatio in metallum uel pus metalli.Nam ad summam ejus quod Callirustrato erat propositum, parum4ntererat, quo modo libertas amitteretur, saltem ut amiti retur , clam alias etiam rarum non sit, ut quod generale est, pro ratione subjectae materiae restringatur. Propositum erat Callistrato dicere minutione &χonsiimtione existimationis, nimirum quando illa minuta tantum , quando consenita etiam dicenda es et Utranque autem dc minutionem 'consumtione d

finit serio elicto, non tamen ex delicto sim pliciter , sed autoritate legum , hoc est, qua-xenus ex delicto jus mistimationem Onui ait consumi voluit. Nec enim ex eo quod

237쪽

M. Ilaelictum est minutio aut consumtio ista sequiistuc, sed ex eo quod delictum ess de quod jus ex eo delicto effectum illum consequi voluit. Effectus est minutio seu consumtio existimationis, causa est ius, eaq; principalis, delictum autem est causa instrumentalis per qua jus effectum illum producit ad igitur de quo Call, stratus agit,existimatio est ejusdemq; privatio, quibus modis illa colatingat Existimatione, autem Callistratus ibiden definit, quod sit di gnitatis illaes status, legibus ac moribus com probatus. Sive igitur ipsam existimatione spe. ctes sive dignitate' qui is civilis eam esse man festum est. Cum autem nihil tam sit naturale, quam ut quo quidq; modo colligatum est, e dem dissolvatuit, existimatio sive dignitas)ure civili tollitur.non naturali,iure autem cri ili ob 4elicti iaccedetitepronunciationem agistratus . sve judicis, ito quidem ut necesse iit diserte id exprimi minutam seu consumta esse existima tionem, sed quod statuatur quid a judice, cui effectum illum minutionis aut consumtionis jus velit esse consequens. Id verbiontingit in in alios modos etiam in ademtione libertatis, quae quot quibusve modis accidat, alibi exponitur.Libertatis,inquaF,quae iure etiam tantuQuiritium competat, quandoquident ea, quae naturalis est, sublata, si dubitabatur, quin existimatio protinus etiam 'inuatur seu consu-

itiatur. Qiunde libertate quae, ure Uiritium.

238쪽

eompetit monuitie videbatur satis esse,quippe si hac si1blata privatio illa existimationis conte aquitur, multo magis sublata naturali, nili natiualis sit, Romana esse nequeat. Atq; cum deportatio in eo similis su damnationi in opus metalli vel in metallum, ut utraq; illa libertas Romana sive justa adimatur, concedimus Rae vardo C llistratum unam libertatem ita intc pretatum esse, ut illam eande quam servis posnae adimit, deportatis quoq; non adimere solani videatur, sed revera etiam adimat, nempe libertatem Romanam, de qua sermo erat, non naturalem, sine cujus mentione id, quod Caulistinx' erat propositum, etiam ericitur Cetectis ut Rarotatillud telum evitaretur,Jψham

Robert.lib. .sentent. cisi cautius quam ceterihoe - ιοφανε dslsolvore voluisse videtur, ebqubd supradietae libertatis distinctioni alteram etiam Accursi interpretationem conjungit, quae ejusinodi est. Dimim est supra ex l. fili. D. de capit.min.aJurisconsultis res constitui spe- eses capitis minutionis, prout tria sunt inquibus caput civilet consistit,unde etiam tripleas illa coistitis diminutio ab Ausenio inter triadas elata est,ut annotavit Barn.Brissbnius lib. s. de ver signis Veriam duarum interdum speei rum duntaxat mentio fit in legibus,Magnae numirum Minoris,ut in Li.f. si filius, D de suis&legit ut sub appellatione magna capitis di-

239쪽

H E R M. Vin a ret maxima nimirum ri media comprehendatur d.*.si filius, i. i.*.capitis, D.ad Senatusc. Tertyuhan. l. i. D. de uilistud: leg t. quomodo etiain, nonnullis videtur a Boetio deportatio die ha se maxima capitis diminutio , cum pse revera depostatio, nem mediam esse capitis chiminutationem intellexerit. Hujus bimembris distributionis exemplum apud Callistratu esse cxistimat Robertus, ita ut magnam capitis dimia nution in intelligere debeamus, eam umtaxat, quae alias niaxima sive major dicitur, sed

illam etiam quae aliis Iustin ano sit na dia.

Sed vereor ut haec interpretatio huic loco non satis conveniat. Praeterquam en iis quia Callistratus ea ratione omnia confusius propositas

set , est etiam illisuperflua, quandoquidem ex supraposita libertatis distinctione idem illud

quod Robert sentiebat, consequitur, ut quod per unum fieri potest, non sit necesse expedio. per plura. Non tamen est de nihilo quod in diastinctione illa libertatis Callistrato accomo data denderari possit. Si enim mediam capitis diminutione Callistratus intelligςbat per magnam, tam facile illi fuerat dicere media quam magnam,&quid erat ut protinus seipsum qu sinterpretando subjiceret id est cuma erinadimitur' ut interpretatio Roberti ex hoc sun-

flamento non sit omnii id inveresimilis, simeam accipiamus, ut magnam capitis diminu- rionem Callistratus utrino vi mas iram o me'

240쪽

DiscΤΡΥ. SCHOL. CAP. XII. 'diam intellexerit, krursus libertatem ruranq;, naturalem & Romanam, atque ita orationis coni pendio usus fuerit, cum utranque illam,

trinq; iisdem appellationibus complecti pockLIdq; constat ex proxime subjectis exemplis.

a1imirum ut aquae ignis interdictio respiciat mediam capitis diminurionem,qua civitasRomana, ter consequens libertas jure civitatis Romanae competens adim 'tur, damnatio autein opus metalli seu in metallum respiciat maxi- mam capitis diminutionem, qua jam noli civiatas untaxat, di iure civitatis ura compAentia 41dimantur, sed libertas etiam naturalis. aoc est, ea etiam quam inon cives Romani tantum ha bent, sed etiam peregrini, modo non sint servi.

Quomodocunque igitur quaecunq; 'erta amittatur, elus qui eam amisit existimatio consimitur quoniam existimatio a jure civili de pendet Juris autem civilis communionem Ornittit tam is qui civitatem duntaxat amittit, suam is qui amittit libertatem naturalam hic quidem omnem ille vero juris civilis Ro- mam esprotivus enim chm alterius Reipubi ci

vis esse incipit elus etiam luris communionem adipiscitur. Qui autem libertatem naturalem 'bmittit; is servus essicitur, adebui ne alterius 'qui en Rei p. civis fieri possit. Servitus enim constitutio est iurisgentium.Qui Romanam mittit duntaxat, is liber manet naturaliter, Molpe quidem Reipub Romanae