장음표시 사용
291쪽
dimitterent eos, quam Romanum imperatorem, quid petentes 4 Venissent, certiorem sacerent. Cum legatis Carthaginiensibus Romam missi L. Veturius Philo et M. Marcius Ralla et L. 5 Scipio, imperatoris frater. Per eos dies commeatus ex Sicilia
Sardiniaque tantam vilitatem annonae secerunt, ut pro Vecturis
frumentum nautis mercator relinqueret.
6 Romae ad nuntium primum rebellionis Carthaginiensium trepidatum fuerat, iussusque orat Ti. Claudius mature classem in Siciliam dueere atquo indo in Africam traiicere, et alter consul II. Servilius ad urbem morari, donee, quo Statu T res in Africa essent, sciretur. Segniter omnia in comparanda deducendaque elasse ab Ti. Claudio consulo facta erant, quod patres de pace Scipionis potius arbitrium esse, quibus legibus
8 daretur, quam eonsulis censuerant. Prodigia quoque nuntiata sub ipsam famam rebellionis terrorem attulerant. Cumis
solis orbis minui visus et pluit lapideo imbri, at in Veliterno agro terra ingentibus cavernis consedit, arboresque in
9 profundum haustae; Ariciae forum et circa tabemae, Frusinono murus aliquot locis et porta cla caelo tacta; et in Palatio lapidibus pluit. Id prodigium more patrio novendiali sacro, i 0 colora hostiis maioribus expiata. Inter quae etiam aquarum insolita magnitudo in religionem versa; nam ita abundavit Tiboris, ut ludi Apollinares, circo inundato, extra portam it Collinam ad aedem Erycinae Veneris parati sint. Ceterum ludorum ipso dis subita serenitate orta, pompis duci coepinad portam Collinam revocata duetaque in cireum e8t, i 2 quum recessisse indo aquam nuntiatum esset; laetitiamque populo et ludis celebritatem addidit sedes sua sollemni spectaculo reddita. as Claudium consulem, prosectum tandem ab urbe, inter portus cosanum Loretanumque atrox vis tempestatis adorta 2 in metum ingentem adduxit. Populonium inde quum pervenisset, stetissetque ibi, dum reliquum tempestatis exsaeviret, Ilvam insulam et ab Ilva Corsicam, a Corsica in Sardiniam traiecit. Ibi superantem Insanos montes inulto et Saevior evDiuitiam by Cooste
292쪽
insestioribus locis tempestas adorta disieeit classem. Μultae 3 quRMnt se armamentisque spoliatae naves, quaedam Bactae; ita vexata ac lacerata classis Carales tenuit. Ubi dum subductae reficiuntur naves, hiems oppressit circumactumque anni tempus, et nullo proroganto imperium privatus Ti. Claudius classem Romam reduxit. M. Servilius, ne comitiorum causa 4 ad urbem rovocaretur, dictatoro dicto C. Servilio Gemino, inprovinciam est prosectus; dictator magistrum equitum P. Elium Paetum dixit. Smpo comitia indicta perfiei tempestates Sprohibuerunt; itaquo quum pridie idus Mnrtias veteres magistratus abissent, novi suffecti non essent, res publica sine curulibus magistratibus erat. T. Manlius Torquatus pontifex eo anno mortuus; iu 6 locum eius suffectus C. Sulpicius Galba. Ab L. Lieinio Lucullo et Q. Fulvio aedilibus curulibus ludi Romani ter toti instaurati. Pecuniam Ex aerario scribae viatoresque 7 sedilicii clam egessisse per indicem comperti damnati sunt non sino infamia Luculli sedilis. P. AElius Tubero et L. 8Laetorius aediles plebis vitio creati magistratu se abdicaverunt. quum ludos ludorumque causa epulum Iovi fecissent et signa tria ex multaticio argento facta in Capitolio posuissent. Cerealia ludos dictator et magister equitum ex senatus consulto secerunt. Legati ex Asriea Romani simul Carthaginiensesque quum 40 Venissent Romam, senatus ad sedem Bellonae habitus est. Ubi quum L. Voturius Philo, pugnatum cum Hannibale esso 2 suprema Carthaginiensibus pugna snomque tandem lugubri bello impositum, ingenti laetitia patrum exposuisset, adiecit, 3 Uerminam etiam Syphacis filium, quae parva bene gestae rei accessio erat, devictum. In contionem prodire iussus gaudiumque id populo impertire. Tum patetaeta gratulationi 4 omnia in urbe templa supplicationesque in triduum decretae.
Legatis Carthaginiensium et Philippi regis nam ii quoque
Venerant) petentibus, ut senatus sibi daretur, responsum iussu patrum ab dictatore est, consules novos iis senatum daturos Diuitigoo by Cooste
293쪽
5 esso. Comitia inde habita. Creati consules Cn. Cornelius Lentulus, P. Elius Paetus. praetores M. Iunius Pennus, cui sors urbana evenit; M. Valerius Falto Bruttios. Μ. Fabius 6 Buteo Sardiniam, P. AElius Tubero Siciliam est sortitus. De provinciis consulum nihil ante placebat agi, quam legati Philippi regis et Carthaginiensium auditi essent; belli finem 7 alterius, alterius principium prospiciebant animis. Cn. Lentulus consul cupiditato flagrabat provincisa Asricae, seu bellum foret, facilem victoriam, seu iam finiretur, finiti tanti belli a 8 se consule gloriam petens. Negare itaque, prius quicquam ctgi
pressurum, quam sibi provincia Ahica decreta esset, concedente collega, moderato Viro et prudenti, qui gloriae eius certamen cum Scipione, praeterquam quod iniquum esset, etiam impars futurum cernebat. Q. Minucius Thermus et M'. Acilius Glabrio tribuni plebis rem priore anno nequicquam tentatarn l0 Ti. Claudio consule Cn. Cornelium tentara utebant; eX Ructoritate patrum latum ad populum osse, cuius vellent imperium in Ahica esse; omnes quinque et triginta tribus P. li Scipioni id imperium decresse. Multis contentionibus et in Senatu et ad populum aeta res postremo eo deducta est, utl 2 senatui permitterent. Patres igitur iurati sita enim convenerat)censuerunt, uti consules provineias inter se compararent Eor-lirenturve, uter ItaliRm, uter ela8sem navium quinquagintal a haberet; cui classis obvenisset, in Siciliam navigaret; si pax cum Curthaginiensibus componi nequisset, in Africam traiiceret; consul mari, Scipio eodem, quo adhuc, iure imperii terra14 rem gereret; si condiciones convenirent pacis, tribuni plebis populum rogarent, utrum consulem nn P. Scipionem iuberent pacem dare, et quem, si deportandus exercitus victor exlb Asrica esset, deportare. Si pacem per P. Scipionem dari atque ab eodem exercitum deportari iussissent, no consul ex Sicilial 6 in Africam traiiceret. Alior consul cui Italia evenisset, duas 41 legiones a M. Sextio praetore acciperet. P. Scipioni cum exercitibus, quos haberet, in provincia Ahica prorogatum 2 imperium. Praetoribus, M. Valerio Faltoni duae legiones in
294쪽
Bruttiis, quibus C. Livius priore anno praefuerat, decretae; P. .Elius praetor duas legiones in Sicilia ab Cn. Troinellio acciperet; legio una M. Fabio in Sal diniam. quam P. Lentulus pro praetore habuis8et, decernitur. M. Servilio, prioris anni 3 consuli, cum suis duabus item legionibus in Etruria prorogatum imperium est. Quod ad Hispanias attineret, aliquot dannos iam ibi L. Cornelium Lentulum et L. Manlium Acidinuria esse: uti consules cum tribunis ngerent, ut, si iis Videretur, plebem rogarent, cui iuberent in Hispania imperium esse; is ex duobus exercitibus in unam legionem conseriberet Romanos milites et in quindecim cohortes socios Latini nominis, quibus provincium obtineret; veteres milites L. Cornelius et Ib. Manlius in Italiam deportarent. Consuli quinquaginta 6 nnvium classis ex duabus classibus, Cn. Octavit, quae in Africa esset, et P. Villii, quae Siciliae oram tuebatur, decreta, ut quas vellet naves, deligeret. P. Scipio quadraginta naves Tlongas. quas habuisset, haberet; quibus si Cn. Octavium, sicut praefuisset, praeesse vellet, Octavio pro praetore in eum annum imperium esset; si Laelium praeficeret, Octavius Romam dece- 8deret, reduceretquo niaves, quibus consuli uSus non esSet. Et
M. Fabio in Sardiniam decem longae naves decretae. Et sconsulses duas urbanas legiones geribere iuSSi, ut quattuordecim legionibus eo anno, centum navibus longis res publica administraretur.
Tum do legatis Philippi et Carthaginiensium actum. 421'riores Macedonas introduci placuit; quorum vnria oratio 2 fuit, partim purgantium, quae questi erant missi ud regem ab Roma legati de populatione sopiorum, partim ultro Re u santium quidem et socios populi Romani, sed multo insestius M. Aurelium . quem ex tribus ad se missis legatis, diloetu a habito, substitisso ot so bello lacessisso contra foedus et saepe cum praefectis suis signis collatis pugnasse. partim postu- 4lantium. ut Macedones duxquo eorum Sopater, qui apud Hannibalem mercede militassent, tum capti in vinclis essent, sibi restituerentur. Adversus ea M. Furius, missus bDuiligod by Corale
295쪽
ad id ipsum ab Aurelio ex Macedonia, disseruit, Aurelium relictum, ne socii populi Romani sessi populationibus vi atquo
iniuria ad regem deficerent; finibus sociorum non excessisse 6 dedisso operam, ne impune in agros eorum Populatores transcenderent. Sopatrum ex purpuratis et propinquis regis esse; eum cum quattuor millibus Macedonum et pecunia
missum nuper in Asrieam esse Hannibali et Carthaginiensibus T auxilio. De his rebus interrogati Macedones quum perpleXΘresponderent, ipsi non anceps responsum tulerunt, bellum quae-8 rere regem et, si pergat, propediem inventurum. Dupliciter ab eo foedus violatum, et quod sociis populi Romani iniurias fecerit ac bello armisque lacessiverit, et quod hostes auxiliis 9 ot pecunia iuverit. Et P. Scipionem recte atque ordine fecisse videri et sacere, quod Eos, qui arma contra populum Romanum serentes cupli sint, hostium numero in vinclisl0 habeat, et M. Aurelium e re publica facere, gratumque id Senatui esse, quod socios populi Romani, quando iuro foederis
li Cum hoc tam tristi responso dimissis Macedonibus, legati Carthaginienses vocati. Quorum aetatibus dignitatibusquo conspectis snam longo primi civitatis eranti, tum pro se quis-I 2 que dicere vero de pace agi. In8ignis tamen inter ceteros Hasdrubal erat Haedum populares cognomine appellabant), 3 pacis semper auctor adversusqiae Barcinae factioni. Eo tum plus illi auctoritatis fuit belli culpam in paucorum cupiditatem
id ab re publica transserenti. Qui quum varia oratione usus esset, nune purgando crimina, nunc quaedam fatendo, ne impudenter certa negantibus difficilior venia esset, nunc monendo etiam patres conscriptos, ut rebus secundia modestelli ac moderato uterentur; si se atque Hannonem audissent Carinthaginienses et tempore uti voluissent, daturos suisse pacis condiciones, quas tune peterent; raro Aimul hominibus bonamisi sortunum bonam quo mentem dari; populum Romanum eo invictum esse, quod in Secundis rebus Sapere et consulere
17 meminerit; et hercule mirandum suisse, si aliter saceret; ex Diuitigoo by Cooste
296쪽
insolentia, quibus nova bona sortuna sit, impotentes laetitis insanire; populo Romano usitata ne prope iam obsoleta ex victoria gaudia esse ac plus paene parcendo victis quam vincendo imperium auxisse, - ceterorum miserabilior oratio fuit, l8eommemorantium, ex quantis opibus quo recidissent Carthaginiensium res: nihil iis, qui modo orbem prope terrarum obtinuerint armis, superesse praeter Carthaginis moenia; his 19 inclusos non terra, non muri quicquam sui iuris cernere; urbem quoque ipsam ne penates ita habituros, si non in ea quoque, quo nihil ulterius sit, saevire populus Romanus velit. Quum flecti misericordia patres appureret, senatorum unum 20 infestum perfidiae Carthaginiensium succlamasse serunt, per 2 lquos deos scediis icturi essent, quum eos, per quos anta letum esset, sesellissent. . Per eosdem' inquit Hasdrubui. - quoniam tam infesti sunt scedera violantibus. Inclinatis omnium ad pacem animis, Cn. Lentulus consul, 43 cui classis provincia erat, senatus consulto intercessit. Tum 2
M'. Acilius et Q. Minueius tribuni plebis ad populum tulerunt, vellent iuberentna senatum decernere, ut cum Carthaginiensibus pax fieret; et quem eam pacem dare, quemque ex Africa exercitum deportare iuberent. De paco -Uti 3 rogas omnes tribus iusserunt; pacem dare P. Scipionem, eundem exercitum deportaro. Ex hac rogatione sonatus 4 decrevit, ut P. Scipio ex decem legatorum Sententia pacem cum populo Carthaginiensium, quibus legibus ei videretur, faceret. Gratias deinde patribus egere Carthaginienses, et petie- brunt, ut sibi in urbem introiro et colloqui eum civibus suis liceret, qui capti in publiea custodia essent; esso in iis 6 partim propinquos amicosque suos, nobiles homines, partim ad quos mandata a propinquis haberent. Quibus conventis, 7 quum ruraus peterent, ut sibi, quos vellent, ex iis redimendi potestas seret, iussi nomina edere; et quum ducentos sermo ederent, senatus consultum factum est, ut legati Romani 8 ducentos ex captivis, quos Carthaginienses vellent, ad P. Cornelium in Africam deportarent. nuntiarentque ei, ut, si Duiligod by Corale
297쪽
Liber XXX. A. u. c. 553. pax conVenisset, sino pretio eos Carthaginiensibus redderet.
ipsis postulantibus senatus consultum saetum est in haec verba, ut privos lapides silices privasqua verbenas secum serrent, ut, ubi praetor Romanus iis imperaret, ut scedus ferirent, illi praetorem Sagmina poscerent. Herbae id genus ex ureo sumptum fetialibus dari solet. 10 Ιia dimissi ab Roma Carthaginienses quum in Africam venissent ad Scipionem, quibus ante dictum est legibus, pacem ii socerunt. Naves longas, elephantos, perfugas, fugitivos, captivorum quattuor millia tradiderunt. inter quos Q. Teren-l2tius Culleo senator fuit. Naves provectas in altum incendi iussit; quingentas fuisse omnis generis, quae rei nis Rgerentur, quidam tradunt; quitrum conspectum repente incendium tam l3 lugubre fuisso Poenis, quam si ipsa Carthago arderet. De perfugis gravius quam de fugitivis consultum; nominis Latiniqui erant. securi percussi, Romani in erucem sublati. 44 Annis ante quadraginta pax cum Carthaginiensibus po-2 Stremo facta erat, Q. Lutatio, A. Manlio consulibus. Bellum initum annis post tribus et viginti, P. Cornelio, Ti. Sempronio consulibus, finitum est septimo decimo anno, Cn. Cor-3 nelio, P. AElio Paeto consulibus. Saepe postea Scipionem ferunt dixisse, Ti. Claudii primum cupiditatem, deinde Cn. Cornelii suisse in mora, quo minus id bellum exitio Carthaginis finiret. 4 Carthagini quum prima collatio pecuniae diutino besto
exhaustis difficilis videretur, maestitiaque et fletus in curia 5 esset, ridentem Hannibalem serunt conspectum. Cuius quum Hasdrubal Haedus risum increparet in publico fletu, quum 6 ipso lacrimarum causa esset, siSi, quemadmodum oris habitus cernitur oculis' inquit, Asic et animus intus cerni posset, facile vobis appareret, non laeti, sed prope amentis malis cordis hunc, quem increpatis, risum ESse; qui tamen nequaquam adeo est intempestivus, quam vestrae istae absurdae atque 7 abhorrentes lacrimae sunt. Tune sesse decuit, quum adempta, Diuitiam by Coral
298쪽
sunt nobis arma, incensae naves, interdictum externis bellis; illo
Enim vulnere concidimus. Nec est, cur vos otio vestro consultum ab Romanis credatis. Nulla magna civitas quiescere 8 potest; si foris hostem non habet, domi invenit, ut praevalida corpora ab externis causis tuta videntur, sed suis ipsa viribus onerantur. Tantum nimirum ex publicis mulis sentimus. 9quantum ad privatas res pertinet, nec in iis quicquam acriusquRm pecuniae damnum stimulat. Itaque quum spolia victae 10 Carthagini detrahebantur, quum inermem inna ac nudam dos litui inter tot armatas gentes Africae corneretis, nemo ingemuit: nunc quia tributum ex privato conserendum est, litanquam in publico funere comploratis. Quam vereor, ne propediem sentiatis, levissimo in malo vos hodie lacrimasset Haec Hannibal apud Carthaginienses. Scipio, contione advocata, Masinissam ad regnum pater- l2num Cirta oppido et ceteris urbibus agrisque, quae ex 'regno
Syphacis in populi Romani potestatem venissent, adiectis donavit. Cn. Octavium classem in Stelliam ductam Cn. Cor- l3nelio consuli tradere iussit, legatos Carthaginiensium Romam
proficisci, ut, quae a se ex decem legatorum senteni in recta essent, ea patrum auctoritate populiquo iusSu confirmarentur.
ΡRee terra marique parta, exercitu in naves imposito, in MSiciliam Lilybaeum traiecit. Inde magna parte militum navi- 2bus missa, ipse per laetam plice non minuq quam Victoria Italiam, effusis non urbibus modo ad habendos honores, sed ngrestium etiam turba obsidente vias, Romam pervenit, triuinphoque omnium clarissimo urbem est invectus. Argenti 3 tulit in aerarium pondo centum viginti tria millia. Militibus ex praeda quadringenos seriΗ divisit. Morto subtractus spectu- 4culo magis hominum quam triumphantis gloriae SyphaX est, Tiburi haud ita multo ante mortuus, quo ab Alba truductus suerat. Conspeeta mors tamen eius suit, quia publico lanere est elatus. Hune regem in triumpho ductum Polybius, haud- Squaquam spernendus auctor, tradit. Secutus Scipionem
triumphantem est pileo capiti imposito Q. Terentius Culleo Diuiti red by Corale
299쪽
omnique deinde vita, ut dignum erat, libertatis auctorem 6 coluit. Africani cognomen militaris prius lavor an popularis aura celebraverit, an, sicuti Felicis Sullae Magniquo Pompeii patrum memoria, coeptum ab assentatione familiari sit, parum T compertum habeo; primus certe hic imperator nomine victae a se gentis est nobilitatus; exemplo deinde huius nequaquam victoria pares insignes imaginum titulos claraque cognomina familiarum eeperunt. Diuiligod by Corale
300쪽
Sumptibus libraesae rileellealianae prodierunt:
orationes tres de lege agraria
contra P. Servilium Rullia in Tr. Pl. In usum scholarum reconsuit L L. Ussing. - 32 sol.
Edidit et illustravit R. L. F. Henrichδω. - 2 thal. 64 sol.
de finibus bonorum et malorima
libri quinque. Ex recensione I. N. Madvigii. - l thal.
Commentariorum. et octavus A. Hirtii. Recensuit et praefatus ost I. K. inhitte. - 56 sol.