장음표시 사용
271쪽
Dalrom eius Hannibalem nam ad eum quoque isse legatos eadem iubentes) facturum; non in eo esso Carthaginiensium 4 res, ut Galliam atque Italiam armis Obtineant. Mago non imperio modo senatus periculoque patriae motus, sed metuens etiam, no victor hostis moranti instaret, Liguresque ipsi, rolinqui Italiam a Poenis cernentes, ad eos, quorum moX inb potestato suturi essent, deficerent, simul sperans leniorem in navigatione quam in via iactationem vulneris foro et curationi omnia commodiora, impositis copiis in naves prosectus vixdum superata Sardinia eX Vulnere moritur. Naves quoquo aliquot Poenorum disieci se in ulto a classe Romana, quae 6 eirca Sardiniam erat, espiuntur. Haec terra marique in purio Italiae. quae iacet ad Alpes, gesta. Consul C. Servilius nulla memorabili re in provincia Etruria sit Gallia, quoniam eo quoque proceSSerat, geStu, 7 patra C. Servilio et C. Lutatio ex Servituto post sextum decimum annum receptis, qui ad vicum Tannotum a Boiis
8 eapti suerant, hinc patre, hinc Catulo Iatori circumdatis, privato magis quam publico decoro insignis Romam rediit 9 Latum ad populum. est, ne C. Servilio haudi esset, quod patre, qui sella curuli sedisset, vivo, quum id ignoraret, tribunus plebis atquo aedilis plebis fuisset, contra quam Sanctum legibus erat. Hac rogatione perlata in provinciam rediit. I 0 Ad Cn. Servilium consulem, qui in Bruttiis erat, Consentia, Aufugum, Bergae, Besidiae, Ocriculum, Lymphaeum, Argentanum, Clampetia multique alii ignobiles populi, senescerel l Punicum bellum cernentes, defecere. Idem conSul cum Hunnibale in agro Crotoniensi acie conflixit. Obscura eius pugnae fama est. Valerius Antias quinque millia hostium caesa ait, quae tanta res est, ut aut impudenter ficta sit aut negligentori 2 praetermissa. Nihil certo ultra rei in Italia ab Hannibale gestum. Num ad eum quoque legati ab Carthagine voeantes in Ahicam, iis sorte diebus, quibus ad Magonem, 20 vcnerunt. Frendens gemensquo ae vix lacrimis temperans Duiligod by Corale
272쪽
dicitur legatorum verba audisse. Postquam edita sunt man- 2 data, se Iam non perplexe inquit, sised palam revocant, qui vetando supplementum et pecuniam mitti iam pridem trahebant. Vicit ergo Hannibalem non populus Romanus, toties 3 eamus fugatusque, Sed senatus Carthaginiensis obtrectatione atque invidia; neque hac deformitate reditus mei tam P. 4 Scipio exsultabit atque esseret sese quam Hanno, qui domum nostram, quando alia re non potuit, ruina Carthaginis oppressit. Iam hoc ipsum praesagiens animo praeparaverat ante bnavos. Itaque inutili militum turbs praesidii specie in oppida Bruttii agri, quae pauca innis metu quam fide continebantur, dimissa, quod roboris in exercitu erat, in Africam transvexit. muliis Italici generis, quia in Africam secuturos abnuentes Geoneesserant in Iunonis Laciniae dolubrum, inviolatum ad eam diom, in templo ipso scedo interfectis. Raro quemquam Talium, patriam exsilii causa relinquentem, tam maestum abisAeserunt quam Hannibalem, hostium terra excedentem; reis spoxisse saepe Italiae litorn, et deos hominesque accusantem in se quoque ac Ruum ipsius cnput exsecratum, quod non 8 eruentum ab Cannensi victoria militem Romam duxisset. Scipionem ire ad Carthaginem ausum, qui consul hostem in Italia Poenum non vidisset; se, centum millibus armatorum sad Trasumennum aut Cannas caesis, circa Casilinum Cumasque et Nolam consenuitaso. Haec accusans querensque ex diutina possessiono Italiae est detractus.
Romam per eosdem dies et Magonem et Hannibalem 2 lprosectos allatum est. Cuius duplicis gratulationis minuit laetitiam, et quod purum duces in retinendis iis, quum id mandatum ab senatu esset, aut nnimi ant virium habuisse vido-hantur, Et quod solliciti erant, omni belli mole in unum exoret- 2 tum ducemque inclinata, quo evasura esset res. Per eosdem 3 dies legati Saguntini venerunt, comprensos cum pecunia adducentes Carthaginionses, qui ad conducenda auxilia in Hispaniam traiecissent. Ducenta et quinquaginta auri, 4oetingenta pondo argenti in vestibulo curiae posuerunt. Di iligod by Corale
273쪽
5 Hominibus acceptis et in carcerem conditis, Ruro argentoquis roddito, gratiae legatis actae, atque insuper munera data ac si naves, quibus in Hispaniam reverterentur. Mentio deinde ab senioribus facta est, segnius homines bona quam mala Sen- tiro; transitu in Italiam Hannibalis quantum terroris pavorisque esset, meminisse; quas deinde clades, quos luctus incidisse 'T Visa castra hostium e muris urbis; quae vota singulorum universorumque fuisse 3 quoties in conciliis voces manus ad 8 caelum porrigentium auditas, en unquam ille dies suturus esset, quo vacuam hostibus Itali Am bona pace florentem visuris essent 3 Dedisso id deos tandem sexto decimo demum anno, nec esse, qui deis grates agendas censeant; adeo ne advenientem quidem gratiam homines benigne accipere, nedum utl0 praeterit se satis memores sint. Conclamatum deindo ex omni parto curiae est, uti referret P. AElius praetor; decretumque, ut quinque dies circa omnia pulvinaria supplicaretur, victimaeque maiores immolarentur centum viginti. t i Iam dimisso Laelio legatisque Masinissae, quum Carthaginiensium legatos de pace ad senatum venientes Puteolis visos, inde terra Venturos allatum esset, revocari C. Laelium
12 placuit, ut coram eo de pnce ageretur. Q. Fulvius Gillo legatus Scipionis. Carthaginienses Romam adduxit; quibus votitis ingredi urbem hospitium in villa publica, senatus ad 22 mdom Bellonae datus est. Orationem eandem ferme, quam apud Scipionem, habuerunt, culpam omnem belli a publico
2 consilio in Hannibalem vertentes; eum iniu88u Senatus non Alpes modo, sed Hiberum quoque transgresSum, nec Romanis solum, sed ante etiam Saguntinis privato consilio bellum intu-3 lisse; senatui ac populo Carthaginiensi, si quis vere aestimet, 4 foedus ad eam diem inviolatum esse cum Romanis; itaque nihil aliud sibi mandatum esse uti peterent, quam ut in ea PRee, quae po8tremo cum C. Lutatio facta esset, manere 5 liceret. Quum more tradito patribus potestatem interrogandi si quis quid vellet, legatos praetor fecisset, senioresque, quiscederibus interfuerant, alia alii interrogarent, nee meminisso Disitired by Corale
274쪽
per aetatem scienim omnes sermo iuvenes erant dicerent legati conelamatum ex omni parte curiae est. Punica fraude olectos, Squi Veterem pacem repeterent. cuius ipsi non mominissent. Emotis deinde curia legatis. sententiae interrogari coeptae. M. 23 Livius C. Servilium consulem, qui propior esset, arcessendum, ut coram eo de pace ngeretur, censebat; quum de re maiore, 2 quam quanta en esset. consultatio incidere non posset. non videri sibi absonio consulum altero ambobusve enm rem agi
satis ex dignitato populi Romani esse. Q. Metellus, qui 3
triennio anto consul dictatorquo fuerat: quum P. Scipio caedendo exercitus. agros populando in eam necessitatem hostes compulisset, ut supplices pacem peterent. et nemo omnium 4 Verius existim nre posset, qua mente ea PaX Peteretur, quam qui ante portas Carthaginis bellum gereret, nullius alterius eonsilio quam Scipionis Recipiendam Rbnuendam e pacem se. M. Valerius Laevinus, qui bis consul fuerat, speculatores, 5 non legatos venisso arguebat, iubendosque Italia excedero et custodes cum iis usque ad naves mittendos, Scipioniquo scribendum, ne bellum remittoret. Laelius Fulviusque adiecerunt, Get Scipionem in eo positam habuisse spem pacis, si Hannibal et Mago ox Italia non revocarentur: omnia simulaturos TCarthaginienses, duces eos exercitusque exspectantes; deinde quamvis recentium foederum et deorum omnium oblitos bollum gesturos. Eo magis in Laevini sententiam discessum. Logait 8 pace insectR Rc prope sine responso dimissi.
Per eos dies Cn. Servilius consul, haud dubius. quin a
pacatae Italiae penes se gloria esset, velut pulsum ab se Hannibalem persequens. in Siciliam, inde in Africam transiturus, traiecit. Quod ubi Romae vulgatum est, primo censuerunt 2
patres, ut praetor scriberet consuli, Senatum aequum censero
in Italiam reverti eum: deinde, quum praetor spreturum eum 3 litteras suas diceret dictator ad id ipsum creatus P. Sulpicius pro iuro maioris imperii consulem in Italiam rovocavit. Reli- 4 quum anni cum M. Servilio magistro equitum circumeundis red by Corale
275쪽
Liber XXX. A. v. e. 55 I. Italiae urbibus, quae bello alienatae fuerant, noscendisque singularum causis consump8it.
5 Per indutiarum tempus Lo ex Sardinia ab Lentulo praetore centum onerariae naves cum commeatu viginti rostratarum
praesidio, si ab hoste et ab tempestatibus mari tuto, in Afri-6 eam transmiserunt. Cn. Octavio ducentis onerariis, triginta longis navibus ex Sicilia traiicienti non eadem fortuna fuit. 7 In conspectum serme Africae prospero cursu vectum primo destituit ventus, deinde versus in Africum turbavit, ae passim 8 naves disiecit. Ipso cum rostratis, per adversos fluctus ingenti remigum labore enisus, Apollinis promiintorium tenuit; s onerariae pars maxima ad AEgimurum sinsula ea sinum ab alto claudit, in quo sita Cnrthago est, triginta formo millia ab urbe , aliae adversus urbem ipsam ad Calidas Aquas dolatae 10 sunt. Omnia in conspectu Carthaginis erant. Itaque ex
tota urbs in sorum concursum est; magistratus senatum vocare; populus in curiae vestibulo fremere, ne tanta ex oculis manili busque amitteretur praeda. Quum quidam pacis petitae, alii indutiarum necdum enim dies exierat) fidem opponerent
permixto paene senatus populique concilio consensum est, ut classem quinquaginta navium Hasdrubal . mglinurum traiiceret, indo per litora portusque dispersas RomRnas naves colligeret. 12 Deserim suga nautarum primum ab Egimuro, deinde ab Aquis onerariae Carthaginem puppibus tractae sunt. 25 Nondum κb Roma reverterant legati, neque Sciebatur, quae senatus Romani de bello aut pace sententia esset, necdum 2 indutiarum dies exierat; eo indigniorem iniuriam ratus Scipio. ab iis, qui petissent pacem et indutias, set spem pacis et fidem indutiarum violatam esse, legatos Carthaginem L. Bae-3bitum, M. Servilium, L. Fabium extemplo misit. Qui quum multitudinis concursu prope violati essent nec reditum tutiorem futurum cernerent, Petierunt re magistratibus, quorum auxilio vis prohibita erat, ut naVes mitterent, quae se proso-4 querentur. Datae triremes duae, quum Ad Bagradam flumen pervenissent, unda castra RomRna conspiciebantur, Cartha-
276쪽
ginem rediere. Classis Punica ad Uticam stationem habebat. bEx ea tres quadriremes, seu clam misso a Carthagine nuntio uti fieret, seu Hasdrubale, qui classi praeerat, sine publica
fraude auso facinus, quinqueremem Itomanam superantem 6 promuntorium ex alto repente aggressae sunt. Sed neque rostro serire coleritate superlabentem poterant neque transilire
armati ex humilioribus in altiorem naxem; et defendebatur Tegregie, quoad tela suppeditarunt. Quis deficientibus iam nulla alia res eam quam propinquitas terrae multitudoque aeastris Di litus effusa tueri potuit. Concitatam enim remis, quanto 8 maximo impetu poterant, in terram quum immisissent, navis tantum iactura facta, incolumes ipsi evaserunt. Ita alio super saliud scelere quum haud dubie indutiae ruptae essent, Laelius Fulviusquo ab Roma cum legatis Carthaginiensibus supervens-runt. Quibus Scipio, etsi non indutiarum fidos modo a Car- l 0thaginiensibus, sed ius etiam gentium in legatis violatum esset tamen so nihil nec institutis populi Romani nec sui8 moribus indignum in iis facturum esse quum dixisset, dimissis legatis, bollum par Ri. Hannibali iam terrae appropinquanti iussus o nauti eis liunus escendere in malum, ut specularetur, quam tenerent
regionem, quum dixissei sepulcrum dirutum proram speetare. 12 abominatus, praetervehi iiisso gubernniore, ad Leptim appulitelassem atque ibi copias exposuit. Haec eo anno in Africa gesta; insequentia exce- 26dunt in eum annum, quo M. Servilius, qui tum magister equitum erat, et Ti. Claudius Nero consules facii sunt. Ceterum exitu superioris anni quum legali sociarum urbium 2 ex Graecia questi essent, vastatos Rgros ab regiis parasidiis prosectosque in Macedoniam legatos ad res repetendas non admissos ad Philippum regem, simul nuntiassent, quattuor 3 millia militum eum Sopatro duce traiecta in Africam dici ut essent Carthaginiensibus praesidio, et pecuniae aliquantum una missum, legatos ad regem, qui haec adversus foedus saeta 4 videri patribus nuntiarent, mittendos censuit senatus. Missi Diqiligod by Corale
277쪽
C. Terentius Varro. C. Ilamilius, M. Aurelius; iis tres quinqueremes datae.
5 Annus insignis incendio ingenti, quo clivus Publicius ad Solum eXustus est, et aquarum mugnitudine, sed annonae vilitate suit, praeter iurem quod pace omnis Italia erat aperta, 6 otiam quod magnam vim seu monti ex Hispani R missam Μ. Valerius Falto et M.. Fabius Buteo sediles curules quaternis aeris vicatim populo descripseriant. 7 Eodem anno Q. Fabius Maximus moritur, exactae aetRtis, si quidem Verum est, augurem duos et sexaginta Rnnos fuisse, 8 quod quidam auctores sunt. Vir certo fuit dignus tanto cognomine, Vel si novum ab eo inciperet. Superavit paternos honores, avitos aequavit. Pluribus victoriis et maioribus proeliis avus insignis Rullus; sed omnia sequare unus hostis 9 Hannibal potest. Cautior tamen quam promptior hic hκbitus; et sicut dubites, utrum ingenio cunctator fuerit, an quinita bello proprie, quod tum gerebatur, aptum erat, sic nihil
certius est, quam unum hominem nobis cunctando rem resti-
10 tuisse, sicut Ennius ait. Augur in locum eius innuguratus Q. Fabius Maximus filius; in eiusdem Ioeum pontifex nam duo sacerdotia habuit) Ser. Sulpicius Galba. it Ludi Romani diem unum. plebeii ter toti instaurati ab sedilibus M. Sextio Sabino et Cn. Tromollio Flacco. Ii ambo praetores facti, et cum iis C. Livius Salinator et C. Aurelius 12 Cotta. Comitia eius anni utrum C. Servilius consul habuerit
quia eum in Etruria tonuerint quaestiones ex Senatus consulto de coniurationibus principum habendae, dictator ab oo dictus P. Sulpicius, incertum ut sit, diversi auctore saeiunt.
27 Principio insequentis anni Μ. Servilius et Ti. Clau- h bo: in senatu in Capitolium vocato, de provinciis retulerunt.
2 Italiam atque Africam in sortem coniici, ADicam ambo cupientes, volebant; ceterum, Q. Metello maxime annitent 3 nequo negata neque data est Alalca. Consules iussi cum tribunis plobis agere, ut, si iis Videretur, populum rogarent, Diuiti ny Orale
278쪽
quem vellent in Africa bellum gerero. Omnes tribus P. Sci- 4pionem iusserunt. Nihilo minus eonsules provinciam Africam ita enim senatus deeroverat) in sortem coniecerunt. Ti. 5Claudio Africa evenit, ut quinquaginta naVium etnSSem, Omn quinqueremes, in Africam traiiceret, parique imperio cum
Scipione simperatori esset; M. Servilius Etruriam sortitus. In Geadem provincia et C. Servilio prorogatum imperium, si con-8ntem manere ad urbem senatu placuisset. Praetores, Μ. 7
Sextius Galliam est sortitus, ut duas legiones provinciamque traderet ei P. Quinctilius Varus; C. Livius Bruttios cum duabus legionibus, quibus P. Sempronius proconsul priore anno praefuerat; Cn. Tremellius Siciliam. ut a P. Villio Tap-8Pulo, praetore prioris anni, provinciam et duas legiones acciperet; Villius pro praetors viginti navibus longis, militibus
mille oram Siciliae tutaretur; M. Pomponius viginti navibus 9 reliquis mille et quingentos milites Romam deportaret. C. Aurelio Cottae urbana evenit. Coloris ita, uti quisque obtinebant provincias exercitusque, prorogata imperia. Sedecim l0 non amplius eo anno legionibus defensum imperium est. Et l lut placatis dis omnia inciperent agerentque, ludos, quos M. Claudio Marcello, T. Quinctio consulibus T. Manlius dictator,
quasque hostias maiores voverat, si per quinquennium res pnblica eodem statu fuisset, ut eos ludos consules, priu8- quam ad bellum proseiscerentur. sacerent. Ludi in circo 12 per quatriduum facti, hostiaeque quibus votae erant, dis eae832. Inter haec simul spes, simul cura in dies crescebat, nec 288atis certum constare apud animum poterret, utrum gaudio dignum esset, Hannibalem post sextum decimum annum ex Italia decedentem vacuam possessionem eius reliquisse populo RomRno, Rn magis metuendum, quod incolumi exercitu in Africam transisset: locum nimirum, non periculum mutatum; 2 euius tantae dimicationis vatem, qui nuper decessisset, Q. Fabium haud laustra eanere solitum, graviorem in sua terra futurum hostem Hannibalem. quam in aliena suisset. Nec 3 Diuitigeo by Cooste
279쪽
Seipioni aut cum Syphace, inconditae barbariae rege, cui Statorius semilixa dueero Exercitus solitus sit, aut cum socero eius Hasdrubale, fugacissimo duce, rem suturam, aut tumultuariis exercitibus, ex agrestium semermi turba subito collectis
4 sed cum Hannibale, propo nato in praetorio patris, fortissimi ducis, alito atque educato inter arma, puero quondam milite, vixdum iuvene imperatore, qui senex vincendo factus Hispanias, Gallias, Italiam ab Alpibus ad laetum monumentis
5 ingentium rerum complesset. Ducere exercitum aequalem stipendiis suis, duratum omnium rerum patientia, quas vix fides fiat homines passos, perfusum millies cruore Romano exuvias non militum tantum, sed etiam imperatorum port-6 tem. Multos oecurguros Scipioni in acie, qui praetores, qui imperatores, qui consules Romanos sua manu occidissent muralibus vallam busque insignes coronis, pervagatos captui castra, captas urbes Romanas. Non esse hodie tot fasces magistratibus populi Romani, quot captos ex caede impera-8 torum praeserre posset Hannibal. Has formidines agitando animis ipsi curas et metus augebant, etiam quod, quum RSSu sent per aliquot annos bellum ante oculos aliis atque aliis
in Italiae partibus lenta spe in nullum propinquum debellandi
finem gerere, erexerant omnium animos Scipio et Hannibals volui ad supremum certamen comparati duces. Et quoque, quibus erat ingens in Scipione fiduci R et victoriae Apes, quo magis in propinquam eam imminebant animis, eo curas inton- 10 tioros volvebant. Haud dispar habitus animorum Carthaginiensibus erat, quos modo petisse pacem. intuentes Hanni-ll balem ac rerum gestarum eius magnitudinem, paenitebat, modo, quum respicerent bis sese Reio victos, Syphacem captum pulsos sa Hispania, pulsos Italia, atquo ea omnia unius virtute ot consilio Scipionis facta, velut fatalem eum ducem in
Iam Hadrumetum vanorat Hannibal; undo, ad reficiendum ex iactationa maritima militem paucis diebus sumptis excitus pavidis nuntiis omnia circa Carthaginem obtineri armis Diqiligoo by Corale
280쪽
afforontium, magnis itineribus Zamam contendit. Zama quin- 2que dierum iter a Carthagino abest. Indo praemissi speculatores quum, exeepti a custodibus Romanis, deducti ad Scipionem essent, traditos eos tribunis militum iussosque omisso metu visere Omnia per castra, qua vellent, circumduci iussit; pereontatusque, satin' per commodum omnia explorassent, 3 datis, qui prosequerentur, retro ad Hannibalem dimisit. Han- 4nibal nihil quidem eorum, quae nuntiabantur nam et Masinissam eum sex millibus peditum, quattuor equitum venisse eo ipso sorto die asserebant), laeto animo audiit, ceterum maXime hostis fiducia audaciaque, non de nihilo profecto concepta, PereusSus est. Itaque quanquam et ipso causa belli erat sit 5 adventu Auo turbaverat et pactas indutias et spem foederum, tamen, si integer, quam si victus peteret pacem, sequiora impetrRri posse ratus, nuntium ad Scipionem misit, ut colloquendi secum potestatom faceret. Id utrum Sua sponte si secerit an publico consilio, neutrum cur affirmem habeo. Valerius Antias primo proelio victum eum a Scipione, quo 7 duodecim millia armatorum in acie sint caesa, mille et Septingenti eapti, legatum eum aliis decem legatis tradit in castra ad Scipionem venisse. Ceterum Scipio quum colloquium 8 haud abnuisset, ambo ex composito duces castra protulerunt, ut coire ex propinquo possent. Scipio haud procul Narag- 9garn urbe, quum ad cetera loco opportuno, tum quod aquatio intra teli coniectum erat, consedit. Hannibal tumulum a l0 quattuor millibus indo, tutum commodumque alioqui, nisi quod longinquae aquationis orat, cepit. Ibi in medio locus conspectus undiquo, no quid insidiarum esset, delectus. Summotis pari spatio armatis, cum singulis interpretibus 30
congreSSi Sunt, non Busa modo aetatis maximi duces, sed omnis rinio Se memoriae, omnium gentium cuilibet regumlinperatorumve pares. Paulisper alter alterius conspectu, 2 admiratione mutua prope attoniti, conticuere; tum Hannibal
prior: ἡ Si hoc ita fato datum erat, ut, qui primus bellum 3 intuli populo Romano, quiquo toties prope in manibus victo-Diuiti oti by Corale