장음표시 사용
291쪽
porςs germe aequaliter hauriuntur; sed eX terra,
pro vento stante, major aut minor earum egeritur copia, quo fit ut aeris fluxus varie possit
4s. Hinc fit etiam ut tantopere Varient in terra venti, qui singillatim referri nequeunt, atque ad examen revocari s nisi situs & ratio terrarum omnium describeretur, quod fieri nequit, cum nemini sint fatis comperta. Satis erit summatim monuisse montes & silvas, calorem & frigus, humiditatem aut siccitatem regionum infinitam illam in iis parere varietatem, quae ad certas regulas revocari nequit. 6. Si quaerantur rationes procellosorum Ventorum, quales sunt in America Ouragani,Vix quoque singulorum adcuratae reddi posse videntur. Sed primum in memoriam revocandum est, eamdem esse omnium liquidorum rationem, ac proinde in aere motum extraordinarium posse creari, eodem modo quo in aqua excitatur. Excitatur autem motus in aqua Violentior, variique in elturbines, si ex alto cadat, aut si plures aquae defluxus contrarii concurrant. Videmus hoc in TorrenIibus e rupibus cadentibus, & in fluviorum confluentibus, ubi mirum aquae motum
deprehendimus. Si ergo simile quidpiam in aere
fiat, oportet saevas excitari ventorum tempestates. Potest vero hoc fieri, si vapores, majore numero quam solent, in locum quempiam. incidant vento acti; quem facile praeterlabi nequeant , propter montes in quos incidunt, aut oppositos' ventos. Exemili causa, ventus inter
Septemtrionem, & Subsolanum positus deferat ex Africa ingentem copiam vaporum in Caribas.
292쪽
Insulas, incidsitque in continentem Amerin ;potest fieri non modo ut fluxui venti montes &silvae Panamensis Isthmi resistant, adeoque vapores ibi glomerent, sed etiam ut in littore δε mericae occiduo fiet contrarius ventus inter Austrum& Favonium, qui vapores contrario motu actoS illuc vehat. Cum hoc evenit, necesse est circa Caribas Insulas, & in illo toto sinu qui est inter meridianam , & septemtrionalem δε mericana, mirum in modum aestuet aer & vapores in orbem acti quaquaversum ruant, quod in aqua fieri constat. V idemus enim in duorum fluminum confluentibus aquis, si paullo rapidiore cursu eo deferantur ubi miscentur, miros excitari Vortices, qui materias ini ectas circumagunt, absorbentque, ac
Α . Hinc intelligimus quare fiat ut corpora gravia in aerem aliquando evehantur Ouragani turbine, deinde in terram abjiciantur. Circumactus enim aer maxima vi e terrae 1upersicie vicibus ad nubes adscendit, atque iterum descendit, aut quaquaversum spargitur: Quemadmodum etiam non uno continuo impetu maris commoti aquae littora premunt, sed undis, quorum aliam alia seqhitur, advehuntur, ut distinctis ictibus terrae adlidantur: sic quoque venti Cursus, quando vehementior est, variis flatibus constat: - ut unda impellitur unda, Setήrque eadem veniente, urgetque priorem.
8 Ejusmodi Tempestates late admodum non grassantur, quamvis incerti sint earum fines, quia
293쪽
vici in acre leniter cedente, quo latius motu S pervenit eo est minor. Sic lapide in aquam magna vide jecto, videmus aquam eo in loco vehementer agitari, in orbem moveri; sed quo magis a centro motus orbiculares distant undae, eo lenius eas recedere. Ut enim ejusmodi motus in aqua non sunt diuturni: sic nec in aere, eadem de cau
49. Quamvis. oriantur ubique aliquando inusitatae ventorum procellae, aere & vaporibus in unum locum Contrariis flatibus actis; attamen frequentiores sunt circa Caribas Insulas, praesertim quando Solem habent verticalem, mensibus Iunio & Augusto, quia Sole illic aerem rarefaciente , stati venti eo deferunt magnam aeris & vaporum copiam, quae intra Sinum Americanum coacta, Circa insulas vicinas mirum in modum aestuat. Quando Sol est cis AEquatorem , ut antea diximus, aer iis in locis magis rarefit, potestque interdum fieri, ut Euro notus, qui constanter trans AEquatorem fiat, limitibus suis interdum egressus AEthiopici maris Vapores eo ferat, quo jam Atlantici maris vapores delati sunt; & cum littoribus Americae retineantur , circa Caribas insulas necessario circumagan
so. Quamquam haec non sunt absona, attamen pro Compertis haberi non possunt; nisi . pluribus experimentis constaret, eo tempore quo Ouragoi Oriuntur, circa Insulas Caribas ventos omnes ex vicinis m*ribus eum in locum Concurrere ; quod nobis nondum constat, nec eTperientia cognosci nisi disticulter potest. sI. Nunc
294쪽
s I. Nunc ut ad phaenomena communia Ventorum veniamus. I. sicci videntur esse, qui . quam minimam vaporum copiam secum devehentes , cum incidunt in humida Copora, humoris particulas ex iis divellunt. Sic in Hollandia Septemtrio & Oriens, atque interpositae coeli plagae ventos emittunt sicciores. Ex septemtrionali, nimirum, Oceano, qui est subfrigidioribus climatibus, magna Vaporum non egeritur copia, si conferatur cum ea quae ex aliis Oceani partibus calore evehitur. Si a Septemtrione ad Orientem deflectamus, vastissimi sunt terrarum Vactus, in quibus media etiam aestate modicus est. calor. Reliqui verti venti, & praesertim Occidentales humidi sunt, quod veniant ex iis locis, unde aestus magnam vaporum copiam evehit. Occidentalis potissimum Oceanus ventis, qui illinc spi-atant ad nos, tot vapores suppeditat, ut fere semper pluvii sint. At alibi aliter, pro terrarum situ, se ires habet. Auctor est Plinius, Austrum Astiacae esse ferenum, Aquilonem nubilum; quod aridae Africae deleria eos non emittant vapores, qui plu-Vias magnas creare possint; cum ingentes ex mari Mediterraneo, quod ad Aquilonem est , evehan
2. 2. Venti congregant nubes, qui secum magnam vaporum copiam adferunt, quae conjuncta iis quae ex nostra regione evehuntur nubibus coelum implet. Contra serenitatem creant, qui multos vapores secum non advehentes, alio etiam eos qui nobis imminent avehunt. HRusmodi sunt hic quos antea diximus siccos, contra vero nubili, quos humidos esse observavimus.
295쪽
13. Calidi sunt venti, qui ex regione calente spirant, frigidi qui ex frigidiore ; unde facile
est intelligere calidos esse ventos, qui acrem &vapores vi Golis vario motu actos secum devehunt contra vero frigidos, qui aerem & vapores, aut minu S motOS, aut motu ad rectam Jineam accedente secum agunt. Hinc videmus vento excitato paullo Vehementiore , excitari etiam frigus , & contia Cessante omni vento, aestate molestissimum esse calorem. Similiter flatu follis, aut alio vehementiore, flamma exstinguitur, contra tenuiore Vento augetur. Nimirum, vehementior flammam omnem in unam partem
rejicit, in qua nisi sit alimenti copia major , inocumbentis aeris vi suffocatur; tenui S vero ventus flammae motum in omneS parteS auget, facstque ut materiae, quae uritur, pi ureS particulas divellat. . q. Cetarum ut omnis calor venti, aut frigus 'oritur e Calore aut frigore regionis ex qua flat:
ita nec ubique venti iidem calidi aut frigidi sunt. Trans AEquatorem, contraria Omnino est ventorum ratio; cum enim hic frigidi sint, qui ex Septemtrionis cardine spirant, illic ex Meridie flantes frigidiores sunt. Scilicet ut calidi sunt hic australes, non quod ex ea coeli plaga spirent, sed quia aerem Sole imminente calefactum advehunt: eadem de causa septemtrionales Antipodibus no- stris calidiores sunt. ss. Ex iis quae hactenus dicta sunt, satis liquet causam venti esse Solem, & motum Vaporum. Sed si excipiamus constantes illos & periodicos ventos, quibus perflatur Oceanus; ceterorum sines indicari non possunt, adeo ut possimus osten
296쪽
dere ubi oriantur, & ubi desinant. Non positimus etiam causam proserre, ob quam per certam testatem flaverit fere occidentalis , exempli Causa, vent us, per aliam vero Orientalis. Fortasse haec aliaque indicari possent, si per plures annos in variis regionibus magna diligentia venti,
eo mimque mutationes Observarentur quod enim nobis varium, & sine lege videtur este, forte certas vias habere deprehenderetur; aut saltem quam late pateant ventorum flatus sciremus. Sed sine
ejusmodi lxperimentis, nihil est quod ad firme
s6. Sunt qui velint aqvus in terrae visceribus latentes ope ignium subterraneorum in vapores mutari, unde fit ut per rimas terrae exeuntes Ventum creent. Quia autem sunt saepe montes, ita siti, ut in unam tantum partem vapores illos defluere permittant, ideo volunt ventorum vehementiam illac derivari. Experimentio HSol Dia hoc confirmare nituntur. Est vas aeneum, cui est tenuissimum foramest, & in quod hac arte aqua intromittitur. In ignem vas conjicitur, adeo ut aer quo plenum erat summoperct dilatatus partim exeat per id foramen quod dixi mus. d um in aquam frigidam vas immittitur se quo fit ut reliquus aer condensatus locum faciad
uae, quae per foramen subit. Quo facto . 2Eolipyla iterum igni imponitur , . atque aqua in vapores resoluta, instar venti, ex aeoli pylas
exit. 7. Uerum nullus ab iis ostenditus locus . unde tanto rimpetu Ventorum exeat materia
Nonnullos quidem v specubus ' aiunt oriri ven Tonet. III. N hOS
297쪽
tos; sed ut verum hoc habeatur, ubique ferE porteret esse talia loca cum rarissima memorentur. Praeterea in locis ejusmodi specubus vicinis, perpetuti iidem flarent venti, aut saltem frequentissimi essent, quod nusquam observatum. 1 Itaque praestat fateri variabilium illorum ventorum rationem & peculiares causas nobis esse ignotas; praesertim cum in medio mari Gus modi flent venti, extra constantium fines. Copia major aut minor vaporum, tempestatesque variae magnum in aere aestum creant; CHUS rationem forte is demum videret, qui totum aerem simul cerneret, & quae in eo fiant mutationes nosset, quod supra humanam sortem postum est. Cum spatium esset vacuum ad calcem hujus mimminis , sequentia addidimus , de tempore revolutionis, de di tantia, aeque magnitudine Planetarum ; ut uno adspectu cernerentur quae recentiores Apronomi nonnulsi in Anglia de iis sentiant.
298쪽
dere V Meteoris. C. V. 267 Distantiae. ercurius
299쪽
. De Universo in Genere. PRaemissa est Praefatio de NatAra , Usub diami ne Physcae. E A P. I. De Maximis, γα circa nys cernimus, corporibus. Pag. III: quomodo S emi mundi se habeat, freundum Ptolemaeum N plerosque alios praeteritor- -- culorum A rommos. m. 6- III. Quomodo se habeat Sastema Mun i , secundum Coperni ira, Cartesium, alio fus recentiores Philosophos. 1sIU. De dispostisne generatione ςum Vorticis sententia.