장음표시 사용
41쪽
rum delicta quaedam sunt nominata,quae-ν iam innominata. Nominata, quae a Iure habent particulare, & determinatum novimen , ut υνιum , Aduherium , de s milia.
8 Innominata, quae praeter delictum possunt Committi: Ex quo insertur, quod in delictis nominatis, probatis actibus, unde delicta nomen sumpsere, probata resultant in geonere delicta commissa; seeus in delictis in
nominatis, quia ultra probationes actuum,
debent probari qualitates, inserentes ad delictum, alias non dicitur delictum pros batum in genere Item delicta alia ordina
ria dicuntur, alia extraordinaria. Ordina. ria , quae a Iege certam, & determinatam habent poenam : Extraordinaria quae non habent determinatam poenam, sed extra-i ci ordinem, Iudicis arbitrio puniuntur. Tandem delicta alia consstunt in committendo, alia in omittedo:grauiora quidem sunt
ea quae committendo sunt: usque ad n . II. Contumacia committitur omittendo,
it scilicet non comparando:quapropter Con. tumax mulctata potest, cum ius dicetibus, ne eoru Tribunalia contemnantur ipsorum authoritas eludatur, datu sit illis poenali iudicio propriam authoritatem tueri. Verum,licet Contumacia appelletur delictum, non tamen proprie est delictumi & 1 licet Contumax mulctari possit, tamen
poena, & mulcta non debet esse immode. rata, excessiva:quia si talis simulta est Mexceptio nullitatis quandocunque opponi potest, & opposita executionem impedit. Is Mulcta inde per ludices arbitrio indici po test iuxta facti & personarum qualitatem;
non tamen arbitratur, de amissione totius causae, nec vallaris eiusdem, eύque minus
de poena vitae , vltimi supplicij , poenae
corporalis, seu consessatorum criminum, aut confiscationis bonorum: Sc hinc multa
in lita , & non consueta de stylo Curiae dicitur iniusta,quia ludex debet sequi quod
solitum, 3e consuetum est: usque ad n. 3 8. Contumax potest citari ad compareni dum sub poena carcerationis,vel bani: non
comparens carcerari,ac etiam banniti. tu
dex uero Ecclesasticus insuper potest c minare poenam excomunicationis, & nisi sussciat, etiam inuocare Brachium secul is re, at si Contumax Clericus per annum in
excommunicatione,& contumacia perstiterit, si fuerit sic redditus Contumax,&ex. Comunicatus pro causa Criminali, poterittaqua suspectus de hqresi beneficiispriuati. Praedicta non procedunt primis, quan-Iε go Contumaces ex aliqua iusta causa , seu
impedimento comparere non potuerunt.
Secundo. quando fuerint citati ad comparandum in loca no tuto,& talis dici potest ex metu iudieis minantis, Inimicorum, Belli, Pestis, Tempestatis marit mae, &
smilium: imo satis est ad hoc qualis qualis
timor, quaelibet parua causa, quodlibet paruum impedimentum: usque adn. qq. Et hinc Contumax non potest mulctari, nis praefixo sibi prius termino ad se de- ITfendendum, eoque ultra terminum Contumaciae iterum citato ad allegandum, de dicendum causam quate mulctari non de beat. Et demum praeceptum debet esse iu- agnum, quia iniustum, & absque ulla praecedente suspicione emanatum,neC valet,nec
Reus citari potest ad se examini subiicien dum. Ius mulctandi residet pencs iurisdictionem habentem: unde Arbiter, Procu- Isrator Caesaris, Delegatus inserioris Magistratus mulctate non potesttvsque ad m49. Extende quod solum Contumax verus non autem fictus mulctati potest, ex quo a oper contumaciam Procuratoris non mulctatur Dominus. Quisnam sit Contumax verus quis fictus 3 vide pet Bart. de alios Scribentes in L fugae in integr. resis. Et artunc demum Contumax mulctati potest. dumodo in praecepto si inserta causa, qua
monitus, seu citatus requiritur ad comparendum. Ex quo colligitur vi post sormais inquistionem, seu accusatione, Reus possit moneri ad eomparendum pro nonnullis concernentibus interesse causae,&fisci eti sub poena consessi,& conuicti criminis,aliis ter non expressa qualitate criminis, ante veth accusationem citari non potest, nisi sub poena pecuniaria. Denique mulcta ex in causa paupertatis, seu ex quacunque alia potest componi, commutari, seu relaxari, Ee ab impolitione mulcta indebitae ,-iniustae datur appellatior usque ad n. I 9. Delicta alia dicuntur excepta, alia n nexcepta. Excepta, quae sub generali legis dispositione non continentur, sed semper excepta censentur, ut Haeresis Laesae. Maiestatis, falsae monetae, Simoniae, fraudatae Annona , fraudati census, Dilapidationis,
Sodomia, famosi iuris, Sacrilegh, Maleficij & similiv. Delicta insuper alia dicuntur
laeuia alia graui enormia seu atrocia Al1- qua grauiora, atrociora, & magis enormia.
Et demu aliqua grauissima,atrocissima seu enormissima Grauitas,&leuitas delicti,quq 2 dicatur remittitur ludicis arbitrio, cogo scitu rex illius qualitatibus, deor stantiis, ratione persos,ostens' armoru,partis coris potis Laesae, cauta, loci,aeporis, Ac euentus insertur ergo Primo , delictum mali exempli , tanquam perniciosius Reipu- asblicae, grauius reputari. Seeundo, Delictum de nocte commissum, itidem grauius, quam commissum de die. Tettib.
42쪽
De Delic. & Poenis Quaest. XIX.
., ' pala: α magis cladestinu, quam publicum. Sed in hoc distingue, aut agitur de causa
1s delicti, Sc sic de animo delinquentis, aut de euentu ipsius delicti t si de animo delinguentis, iterum diltingue , aut sumus in iis, quae sunt de genere prohibitorum, aut in iis, quae sunt de genere permissi rum, sed aliquando prohibitorum: Primo casa, non magis delinquit qui clam delinquit , quam qui palam delinquit , Momnes puniuntur poena naturali delicti Commisti: Secundo vero casu magis dicitur delinquere, qui clam, quam qui palam delinquit. infertur quarto, quod delin-27 quCns per hypochmim,faciens malum subs pecie boni magis delinquiti, quam qui nulla fictione peccat. insertur Quinto, quod delinquens , situ accidens proditorie, magis delinquit, quam qui non prodit 2 8 rie. Et in proposito proditorius homicida
dieitur is, qui hominem veneno necat vel
qui cu in occidit, qui suus inimicus non est, seu qui homicidium illud mmmittit in quo tripliciter proditio consideratur, scilicet, prodendo Principem, vel Rem pulicam, secium, vel Amicum, seu susceptum in fide. Primo, igitur P itor est, qui propter
timorem tacet, de vat itatem non desendit.
2 ' Secundo, qui alterius crimen sibi solum notum, &malitiose detegit. Terrio, qui proximum circumuenit, de callide seducit ut illum in periculum salutis trahat. 2 r-to , qui fraterna discordia insectus, iura Charitatis, Sc veritatis, spernit. Tumto,qui secrerum sibi commissum publicat. Sexto, qui unum fingit se publice lacere . de aliud secreto gerit. Septimo , qui facit contra fidem datam. Octauo, qui dum se amicum ostendit, postea damnum, iniuriam, vel machinationem inserti Nomo, qui se ad hostes transist , vel litteras cis mittit in damnum Rei publicae, vel Domini sui.
Decimo, qui infamat Dominum suum, vel
aliquid contra eius honorem tacit. Vndecimo, qui arcem, vel fortalitium suae fidei commissum hostibus tradit. Duodecimo, Vassallus, vel Subditus permittens in Te ramsui Domini venire ipsius Domini ini-mιcum. Deci tertio, Iudex, qui iustitiam pro pecunia baratrauite usque ad
Consuetudo delinquendi est considera-3 o bilis qualitas, aggravans delictum, Sc delinquentem , ut grauilis puniatur : licet grauitas, seu leuitas delicti cogno atur ex qualitate poenae, illi a iure impositae. Uerum quae sint gravia, vel leuia, Iesolutive dicas,Iudicis arbitrio remitti. Omnia vem I rdelicta commissa sine dolo, sed vel ex temeritate, vel ex culpa, reputantur leuia, prout e contra , commissa cum dolo, Mappensate, dicuntur grauia. Grave reputatur vulnus in facie illatum, cx quo perpetua remansera sit Cicatrix: coque gra- 3 uius, si inseratur in Mulierem, praesertim non nuptam et Ec quamuis talium cicatricum regulariter non fiat asstimatio, atta men in muliere, Ze ex circumstantiis aestiis mari possunt : Meo magis generaliter, si offendatur oculus, impediendo, vel tol lendo virtutem visivam: quia hoc casu incurritur etiam irregularitas, quae pariter incurritur per enormem laesionem : usque
De Iure Canonico illa dicuntur enor mla , M sic grauia, de atrocia delicia, quae 3 3 post peractam poenitentiam dispentare non consueuit Ecclesia, sed semper aliquid remanet de poena , quod impedit
ordinis Cleficalis executionem, Zc beneficiorum retentionem 3 prout est Homicidium, Haeresis, Simonia , Duellum, Mutilatio membri, os capitis iactum,Magna sanguinis effusio , de similia r de quibus ιm c. miror so. distine 2. Io. in cap.s
quis Omne , I. quas. 1. dcc p. erga I. q. I.
cap. at si merici, extr. de iudie. prout etiam sunt omnia, perquae delinquens infamiam incurrit,ut tam delicta carnis: vG
Delicta tandem alia sunt notoria , alia occulta ,& dissicilis probationis. Notoria, 34 quae aliqua tergiversatione caelari non possunt. Occulta, de difficilis probationis,
quorum pilobatio a communiter accide
libus , non faciliter haberi potest: prout sunt dolus, fraus, Simulatio Contractus, talitas , Partus suppositus, Incendium, Adulterium, Simonia, Sodomia , Fum tum , Tractatus de homicidio, Matrimonium clandestinum, Tortura, occultatio seu laceratio scripturarum, Delicta noctuma, ic alia, de quibus insta l.86.
De multiplici poenarum distinctione ge
nere , in materia. OENAE aliquae sunt corporales, aliaquς incorporales:& ex Corporalibus testet sunt capitales aliς no capitales. Pcena capitalis alia est mortis naturalis.& vltimi
43쪽
supplici jl alia mortis Ciuilis, alia deportationis, seu relegationis. Quando Sta tutum , vel ludicis lenientia mentionem facit de poena capitali, in dubio, pro Communiori, intelligitur semper de perpetuo exilio ; sed si imponatur pro dclicto, in quo
de Iure intret poena mortis naturalis, de morte naturali intelligitur. Sic, dc quando poena capitis imposita est, una cum poena publicationis bonorum I de pariter , quan
do lex, vel Statutum in aliquibus casibus expressit poenam mortis, de postea subs
quendo in alio, nominet poenam capitis,
tam de Iure Citii ii, quIm Canonico poenaevi u , non est mortis naturalis, sed tantum amissionis dignitatis, de depositionis:
Poena gladij, seu serri, vltimi, nouissi-1 mi, vel amarissimi supplicii, laquei, sus. pendia . vel furcae, intelligitur de morte
naturali : δe est caeteris aliis ignominiosior Poena mortis, de Iure Canonico intelligitur poena excommunicationis : quia Poena mortis naturalis non infligitur. In dispositione vero hominis , appellati cmortis, venit mors naturalis: loco poena
damnationis in metallum, successit poenαΤriremium: loco poenae Deportationis, de Relegationis, succcssit poena exiiij, quae capitalis est. Bannum nostri temporis, s cundum communem loquendi vitam, nil
aliud dici potest, quam eiectio a publico
bono, de Ciuitate. Aliquando imponitur perpetuum I aliquando temporale , & aliquando ad benς placitum r de haec poena non solum capitalis , sed etiam ab eflectu,
corporalis dicitur: usque adn. I 8.
Damnatio ad Bestias, poena ignis, prae-3 cipitationis a saxo Tarreio recinerunt ab Aula, & illorum loco successit poena arbi traria. V erum poena ignis, quae etiam h die in atrocissimis est in usi, imponitur.3c comburuntur Rei false monetae, Transfugae ad hostes , Reuelator consiliorum Principis, qui facultatem de predationis, Barbaris, in Romanos dederit , Sacrilegi, serui qui cum Domina rem veneream habuerunt , vel saluti Domini sui insidiati sunt, Aruspices; incendiarij; Iudaei, qui
Cum saxis, vel alio modo ausi fuerint insurgere contra illum, qui baptiZabatur, vel voluerit baptizari; Notaiij, qui falsum conficiunt Instrumentum immunitatis Sodomiae, Haeretici.
Membrum, stri th intelligendo, licet
4 dicatur a metior metiris , sumitur pro illa parte corporis,quae habet certum inicium deputatum, de quae in corpore nostro distinctam habet operationem: unde digitus proprie non potest dici corporis membrum, Se consequenter Statutum puniens abscindentem membrum , non habet locum in abscindente digitum Verum
poena amputationis membri, imponia a Statuto, vel in sententia a Iudice, non expresb membro quod amputarI debeat, licet vari j varia, mi Hulluc dicas, respiciendum esse delictum, pro quo talis p naimposita sit i Si enim delictum est commissum deambulando intelligitur , de pede: si loquendo, de lingua: si scribendo, de
manu dexterar sed si delictum cum omni membro committi possit, arbitrio Iudicis remittitur ι quod sic intelligendum est . ut
Et ex li infertur, quod si sic condem natus, esset maximus Pictor, vel Musiciis; loco manus, linguae, vel oculorum, possit impetrare, ut pes sibi amputaretur, tanquam minoris praeiudici j. Vbi autem amputationis membri imponenda sit, manus scilicet, pedis, vel oculi, de Iure Communi 3 Author loquitur remissiue: de quin
ad amputationem manus dicat, Imponendam et se. Primὸ, Notario fabricanti falsa instrumenra. Secundo, frangentibus Pa- m. Serato , exactoribus Tributorum, qui illicita, praeter sibi debita, excutiunt, dc non describunt. Auartὸ, seruo deprelienso, de sugienti ad hostes. uinto, tenenti libros Haereticos, dc eos non conincremanti : dc apud nos pinna amputationis manus imponitur Mis, qui atrocia delicta cum manibus suis committunt , b,rris Prudentis, dc seueri Iudicis. Sed qua do pinna amputationis manus Lege, seu Statuto decernitur, non distinguendo de quali manu , Intelligitur de manu sinistra, si delinquens erat dexter, de de dextera si delinquens e contra erat sinister. Hoe Author non admittit, imb dicit esse amputandum membrum , cum quo quis deliquit , dc insine dat cautelam, ut Princeps hac de te consulatur. Verum ii Reus unam tantum manum habeat, vel si duas , una tamen sit arida, vel inutilis, quae manus sit amputanda, hinc inde opiniones decertant I verum resolutive dicas, in Contingenti casu, Principem esse consulc dum : usque adn. 8.Poena fustigationis, pcena mitrx , vel poena bellinae,hodie frequentes sunt, de li- Icet non sint capitales, infamia inserunt, Scaequi paratur morti Iustigatio magis assicit corpus qua poena mitrae, 3c forsan magis infamat : ex quo hodie imponi solet furibus, Mariolis, incisoribus bursarum,
Trussatoribus, Testibus falsis, Blasphematoribus,
44쪽
De Delic. & Poenis Quaest XIX. 31
matoribus, &6 milibus facinorosis, vilibus , 8c infamibus personis. Poena torturae requens est, Se saepissime pro leuibus delictis imponitur: videlicet Pis ludo, armo rum delatione, Se similibus, viles personae torquentur in publico, honeltae vero, si Cret O. Poena perpetui carceris, licet de Iure Civili videatur sublata, ne perpetua
struitus inducatur , attamen ex consuet
dineIpracticatur: de licet Iudices Ecclesiastici, si eondemnarent ad carcerem pestiis ferum, seu mali aeris, Irregulares euaderent, attamen aliquos reperire est , qui absque huius, Irregularitatis metu, crudelius quam par sit id practicano: vique
adnM 33. Poena indignationis Principis incurritur per eos, qui Principis mandatis, Sesi praeceptis non parcnt : eorum poena est arbitraria, vique ad mortem incha siue. Crimen stellionatus cadat, ubicunque deficit titulus criminis carentis proprio 7 nomine, quia dicitur delictum Conturensim se diuersari distincta ficta, cuius poenacst arbitraria, Be generi ce habent locum in quocunque actu i icto cum dolo in alte.
rius praeiudicium , dummodo dolus sit in
Ommittendo, secus in omittendo. Haec poena est subsidiatia : quia ubicumque dolus commistiis in aliquo contractu, pos
sit purgari actione de dolo Ciuili, cessat
accusatio criminis: usque ad n. 3 7. De Iure Canonico etiam multae poenael inuentae sunt, quarum prima est Excommunicationis , dc succellit loco mortis, ut
diximus Haec poena duplex est, scilicet Maior, & Minor, Maior excludita perceptione Sacramentorum, de a Como munione fidelium t Minor excludit tantum a pereeptione Sacramentorum : Zc litet per variationem causae materialis, varietur effectus, tamen semper est cadem, scilicet separatio a Communione, de Sacramentis tam active.quam passive. Duppliciter infligitur, uno modo, seruata forma cap. l. de sent. Excommunicat. in s.
Alio modo seruata serina es debet, ri. quas. 3. ut scilicet debeant stare duode cim Sacerdotes coram Episcopo, qui lu-
La nas ardentes in manibus teneant, de in conclusione Excommunicationis istas in terra proiicientes, pedibus conculcent, postea Epistolam Excommunicatorum , nomina Continentem per Parochias destinent: dc haec, proprie dicitur Anathema,
de Mucro Episcopalis iterum Exchmmunicatio aliquando fertur ab homine, 3c aliquando a Canone ut in cap. si uii Da denIe, I T. quaest. 6. dc per GloK. in ea,
eos, de sent. Excommunie. i. 6. Se in Clementin. Pastora Iu , eod. ιιt. Ab Homine sertur sententia propter contumaciam, ut in cap. nemo Episcopariam , t i. U. 3.
de in eap. de issicit , α q. quast. Do capite nemo , 1. quas. I cap. illud, disma E. Verum quando haec sententia ferri possit ab homine propter crimina adeas Folin
Poena priuationis Osfici j , Dignitatis, vel Beneficij, quae imponitur per Eccle- ssiastico dc quandoque per seculares, vita iusta, succi parte εχ. Et pro nunc facias generalem conclusionem , quod delinquenς in Oricio, dignitate, seu munere; priuetur Oificio. Et illo casu delinqueroili Oificio quis dicitur, ubicunque fluore,
Colore, Authoritate, praetextu, vel contemplatione Oiscij delinqtutur.Haec vero poena non incurritur ipso iure, nisi a iure sit expres la : Ze ipso Iure dicitur inducta, quando agitur de poena prohibititia , re pectu Osticialis, vel quando verba sunt directa in Partem, dc non in Iudicem,oc eo ipso ludex priuatur officio, statim quod est condemnatus de delicto r usque
Degradatio duplex est , Una stilicet
actualis , Altera verbalis. Et in genere iosumpta, idem est, quod Depositio: quare verbalis Degradatio vel aliud est, quam
perpetua remotio a m mittetici Altaris.
Actualis vero , quando Clericus per senistentiam non lotum deponitur, dc priuatut Ordinibus Clericalibus, sed etiam actuaaliter, de personaliter degradatur , exul in tur , de spoliatur ordinibus Ecesesiaiam eis. Quando autem in iure, vel in ali- Itqua constitutione reperitur impolita poena
Degradationis, intelligitur de leuiori, scilicet de Verbali et de ubicunque generalitet de Iure Civili imponitur poena mortis, de Iure Canonico in ipsius locum subrogatur poena Depositionis Poena Suspensionis de eodem Iure Ca nonico pariter multum frequens est, dc in duobus praesertim a poena Depositionis di Tert. Primὸ , quia illa est perpetua, haec temporalis Secund), quia Depositio sento per est miser mis , semperque priuat de polluim ab administratione Altaris: Susi pensio vel non est semper uniformis, nam tot sunt suspensiones, quot sunt actus legitimi. Poena pecuniaria hodie est in usu tam penes Ecclesiasticos, quam laicos Iudices,
quae ex arbitrio imponitur, de hoc ideo Albitraria vocatur: usque ad num. I 1.
45쪽
O S N A mortis primo loco imponitur blasphemantibus, si blasphc-mia iuramento sit annexa : caeteris enim facinoribus detestabilior est: ex lata significatione fas haeresim : turpissimum est dedictum, atrocius homicidio, & quolibet alio peccato nefandius 3 est enim quali Periurium Iure diuino poena mortis dam-2. natum. Hoc crimen committunt, Sc po nam incurrunt generaliter, qui Deo tri buunt quod ei non conuenit , vel ei detrahunt quod conuenit. Tribus modis detrahitur Deo, videlicet. Prim , quando derogatur eius Sapientiae. Secundo, quando: eius Omnipotentiae. Tertio, quando eius
Iustitiae luelas pliemare ergo dicitur ille, qui affirmat de Deo falsum, vel de Deo vexum negat. Blasphemus insaper. cst, ML .inquam talis punitur qui dicit Dis non
sint de illis, quae implicant contradicti nem. Item ille, qui dicit, Lofaro at disper ιο di Dio e Se haec quidem inter atroces blasphemias connumeratur. Dicitur ochlasphemare ille,qui dixerit Deum taede I, Deo diseticeat, si hmusi odi verba sint prolata stiper facto licito, quod Deo di plicere non potest. Non dicitur Blasphemus 'lle, qui, cum veniat ad verba altercatoria cum altero, dicat μι la renderas secisi appentasse la nostra Donna. Ratio est, quia per haec nihil detrahitur beatitudini, de potestati BeMae Virgini.άGeneraliter vero ille dicitur Blasphemus,qui in Drum, vel eius contemptum iniuriosa. Obscaena, dc turpia verba profert: sic Zc ille, qui iurat per Caput, pcr oculos, per pedes, per Corpus, per Capillos, per iecur, per sanguinem, seu per alia Dei membra, ex quo Deus, spiritus est: secus si haec diceret de Christo, seu de eius Matre Virgine Sanctissima i verum si iuraret per membra Christi, quae in hominibus reputantur pudibunda . diceretur Blasphemus : quod etiam sibi vindicat locum in glalpitem an te Beatissimam Virginem, ac etiam Sanctos , licet Blasphemantes in Sanctos non Poena mortis, sed mitiori, ut puta linguRI amputatione sit puniendus. Brasphemansiiauper, de regulariter dicitur HRmGcus.
Distinguendo tamen , quod duplex sit
blasphemia, una scilicet haereticalis, alia non. Haereticalis scilicet, quando peream derogatur omnipotentiae diuinae, vel puritati Beatae Mariae virginis, vel generaliter quando aduersatur veritati Catholicae. No haereticalis quae imprecatur Deo, Virgini, seu Sanctis aliquod malum: vel qua In corum contemptum iniuriosa verba proistuntur. Blasphemia luereticalis, aliquando profertur cum fide , aliquando sine fideatne fide dicitur prolata ab iis,qui S exteriori verbo, & interiori haereticaliter blasphemant, ut sunt Iudaei, dc caeteri
Infideles: Cum fide, quando Christiantis, de Catholicus sic blasphemat. Blasphemi
etiam dicuntur Iudaei, vituperando Fidem Catholicam, de ea turpiter loquendo , seu maledicendo ; de hoc casu debent a Iudice seculari puniri: usque ad num.... Poena mortis imponitur tantum blasphemari consueto e dc ex bino actu licet sregulariter inducatur consuetudo,attamen in proposito non inducitur, nisi per trinas interpolatas vices. Verum, si aliquis iusto dolore motus, blasphemaverit, mitius puniturised ad hoc ut iracundia cx seside- Tbet probari alienatio mentis, prouc ensa tinta causa Sic de punitur valde mitius Blasphemans per ebrietatem e Et tandem quiAquid sit de Iure nunquam in praxi pro qualicunque attoci blasphemia verbali imponitur maena mortis, sed tantum Triremium. Sed utique poena mortis imp neretur , facto Blasphemantibus, scilicet percutientibus, deturpantibus, euertentibus per contemptum Imagines Dei, Saluatoris,uirginis, vel Sanctorum: nis secti qualitas, seu aliqua circumstantia subsit,
quae aliud suadeat, & minuat delictum ius bile ad n 7 I. sortilegium duplici modo describitur Primo , quod sit superstitio qumdam illusi gria,& summe noxia, qua utitur homo ceu Daemonis ministerio: vel quod Sortilegus is sit, qui Diabolicam religionem prosesi sus, noxia quaeque superstitiosa , aut elusoria, Daemonis instructione, componit. Sortilegiorum sunt tres species: Divinati scilicet, Amatoria, Ec Venesca Diuina tiva. per quam Sortilegi fututa, de ignota vaticinari conantur. Amatoria, quando ssortilegium committitur propter amorem libidinosum. ad flectendum pudicum animum , sive Iviminum , siue Mulierum. Venta , per quam diuersae fabricantur de to ingeruntur infirmitates, morbi, 3c calamitates hominibus vel otiam brutis animantibuε , ex quibus . vel mori statim
46쪽
De Delic. & Poenis Quaest. XX. 33
causatur, vel corpus malenciati pauit latim conficitur. Sortilegiorum praedictorum duplex est professio, tacita, dc expressa. Expressa, quando cum ipso Daemone est facta expressa professio seu pactio. Tacita, quando promissio, Ix non ipsi Daemoni facta est. sed alteri Sortilego Magistro, nomine Daemoni sacceptanti. Sortilegiorum quaedam sapiunt manifestam haeresim , quaedam
vero non haereticalia dicuntur. Haereticale dicitur, quando imploratur auxilium Daemonis ad cognoscendum, d faciendum ea, quae de sui natura scire, aut facere ipse non potest : non haereticalia, in quibus Daemon inuocatur ad faciendum,seu cognoscendum Ca, quae facere, Ec cognoscere potest, diuina
virtute non reprimente. Omnia verox sortilegia quae fiuta Sortilegis expressae
profestionis, sunt haereticalia, quamuis inuocetur Daemon a quia talia dicuntur respectu operantis di dc indistineth quando ibidem interueniae aliquis Haereticus , vel rebapti Eetur aliquis puer, vel misceatur Hostia sacrata, deis hi, ut haeretici puniendi sunt a siue sortilegia fiant ad amorem, siue ad praeiaciendum futura , siua ad infirmitates II inferendum. Non haereticalia sortilegia exercentes , secundum consuetudinem extraordinariε puniuntur ad arbitrium , tam de Iute Civili, quam de Canonico, de siuε Sortilegus si fleri cus , siue Laicus. De Iure vero Canonico puniuntur etiam sortilegia facta,c ad bonum finem, scilicet ad recuperandam sanitatem, etiam quod in iis immisceantur Sanctae, & Devotae orationes ; eoque fortius si adhibeantur characteres, & nomina ignota, schedulae breues , ligaturae ι haec enim omnia , dc similia , tanquam superstitiosa, licet sine dolo, id ex sola simplicitate, Sc culpa ignorantiae, etiam, sed mitius, puniuntur. Sacerdotes causa doloris spoliantesar Aras, extinguentes luminaria cosueta, vel quid simile facientes funeris cauSa, honore, dc dignitate priuantur, & eH- Ciuntur infames. Sic pariter, si Missas DefuucIorum celebrent pro viventibus, causa inimicitiae, ad hoc ut illis mortem imprecentur i, seu si celebrent Missas superstitiosas, vel super robus ad sortilegia destinatis; aut vasibus si-cris, de vestibus in sortilegiis abutantur e seu celebrando, nefandas, dc tu pes preces Deo offerant. Incautatores serpentum, qui in incantationibus in uocant prae fidium Daemonum, siue tacite , siue expressε actus superistitiosos agant, de Iure Canonico puniuntur.
Astrologi, qui sic futura praedicunt ex certa scientia, quasi quod signa illa, is
per quae futura coniectanxur, sint causae rerum, necessitatem imponentes futuris , ista casa sunt haeretici, ac ut haeretici puniendi : Signa enim Caelestia
non sunt causae rerum finales, imponentes necessitatem humanis rebus agendis, aut homini 1 sed sunt signa quaedam indicativa rerum futurarum. secundum communiter accidentia, per quasdam regulas, re naturam Corporum Caelestium : in quibus plerumque
falluntur vel peritissimi Astrologi . Ecquibus non subiicitur necessario N iura humana, quin possit illae uitare, dc uti libero arbitrio. Si vero isti Astrologi demonstrent, seu praedicent dein monstratiuE, praelumptiue, seu inclinative: non per modum necessitatis, non peccant i quod dic etiam de Chiromanticis, scilicet de eis, qui per lineamenta manus futura, vel praeterita se dignoscere profitentur, in quibus pari ter seruatur eadem distinctio: de quoad haec, dc caetera id genus, vide Bustam Sixti v. de dιe auinιιν Ianua/ν i 3 8 . Neam seruat. Et ex illis, quae dicta sunt si aperisis, Sortilegia non dicuntur haereticalia , ctiam quod in illis misceatur Oleum sanctum, Reliquiae Sanctorum, seu Candelae benedictae. ac similiter res saerae, nisi sub nomine Daemonis conficiantur imagines.perseretur,vel comburantur : sed in hisce materiis consule semper Thcologos: usque ad n. II 3. Vastatores, dc incisores vinearum, Ee arborum, si arbores fiat fructiferae, is ec quae radices emiserint,de Iure Communi poena mortis naturalis puniuntur : verum hodie de consuetudine est poena extraordinaria pro qualitate delicti num. II 3. violatores sepulchrorum generaliter
de Iute communi poena mortis natura- 2 olis plecti debent 1 sed quia hoc non
semper est verum , resolutive dicas, Primo , Extrahens de sepulchro Cadauer, vel eius ossa, aut reliquias i s humilior est, ultimo stipplicio assicitur: si vero honestior, vel relegatur, vel deportatur. Secundo, spoliantes cadauera sepultorum armata manu , more latria isnum , morte naturali plectuntur , sinsecus Iudicis arbitrio t Quod extende ad
47쪽
ad exuentes Cadauera sepultorum: quidquid Alij contra. Term. , Demolitores
sepulchrorum, vel ea frangentes, extra Ordinaria poena puniuntur. Euaraὸ, Arbitriari e puniuntur offendentes, seu Vulnerantes arbitraria poena, veluti Sacrilegi, puniuntur, ac infamiam incurrunt. Sed
haec poena non habet locum in iis delinquentibus sine dolo: vel nisi quando sepulturae perpetuae sunt, sic nec in destruenti bus sepulchras hostium, vel Bannitorum, quorum Ca)auera sepeliri non pollum, ubi Banniti sint authoritate Principis. Extende ad Violantes sepulchra eorum, qui sepulti sunt contra prohibitionem legis, ut puta , Vsurariorum , Parricidarum, vel seipsos occidentium. Ex quo licet suspensorum Cadauera regulariter sint sepulturae tradenda ; attamen ex iusta causia ad exemplum, & incutiendum terrorem, aliquando insepulta remanem in loco delicti iubetur. Rapiens vero per vim Cadauera, & impediens ne sepcliantur, arbitrarie punitur : prout & ille, qui impedit sepelici Iudaeos. Eadem poena violati sepulchri tenentur Creditores , seque strantes Cadauera Debitorum i qui nec etiam postunt impediri, aut vexari pro debito dum infirmantur ad mortem , subpcima Iuris sui antissionis, etiam si sint debitores ex Instrumento marentinato. Et haec concluso in tantum procedit, ut si Creditor tempore, quo celebrantur ex
quiae Defuncti, haeredes vexet pro Credito, omnia acta, dc actitata sint nulla, Schoc tempore facta interpellatio Debitoris in mora illum non constituat : usque ad
De Iure Civili poena mortis naturalis infligitur Ascendenti de nocte cum scalis a I ad domum alienam e licet Alij contra, de vel bannum seu Staturum id disponat
Extendo generaliter ad transeuntes super muros Ciuitatis, mult6que magis ad rumpentes , vel effodientes eosdem muros, si id fiat eum dolo tempore Belli,& in muris ciuitatis Romae: usque ad n . I 2. Cal rans se ipsum, seu castrari se s a 2 ciens, nisi id fiat causa infirmitatis, Paena mortis punitur: de hac re latius vide 1nfra,ms. I 2 3. Transfuga poena mortis punitur,si fuga
a 3 fiat ad hostes cum dolo, de effectus fugae
Publicae pacis Turbator eadem poenaa 4 mortis punitur : verum turbans pacem
Ecclesiae, si est in Dignitate constitutus, illa orbatur: si Nobilis , bonis omnibus; si ignobilis, fustigatur, α relegatur : quae poena extenditur etiam ad auxiliantes, seu fauorem praestantes. Vide in praemissis Iod . in tractu. Crimis. c p. a O8. ter
Debeia notoria quae sint r in de orgine procedendi contra Z eum in flagranti, in notorio crimine
si Oro RivM ne dum cadit in deis di lictis, sed etiam in Contractibus.
Proprie sumptum differt a manifesto: -- δrum aliquando aequi uoce refertur ad manifestum, euidens, publicum, notum, im dubitatum, dc liquidum. E. c ontra non
Notorium dicitur id, quod occultum est: de occulti duae sunt species. Occultum scilicet simpliciter , Ec quasi occultum. Notorium in genere sumptum, est Rei, cui adiungitur, valde plena notitia, inducens indubitatum, Ec finitam probationem, discuisone non egentem. In specie autem sumptum, duplex est, Iuris scilicet , de facti. Iuris est probatio finita per 3 medium in Iure facta. Notorium facti est finita de communiter indubitata probatio immediata ex natura facti , vel Rei
continuae, vel interpolatae, aut momen
taneae , se oculis hominum aut maioris Partis ita se exibentis,ut nulla possit tergi-oersatione celari, aut negati, Ut pote cuius Vniuersus Populus, aut maior pars Testis
esse possit. Iuris notorij triplex est species, 4scilicet dispositionis , praesumptionis, Ecprobationis. Notorij facti, pariter triplex
est species , scilicet continui, interpolati, de transeuntis. Ad duo vero capita Notorij cognitio redigi potest: primo , quando
factum , seu delictum dicatur Notorium :Secundo, quomodo procedatur in Notoriis: usque ad D. I 4. Notorium dicitur, quod ex Actis resultat: quia acta faciunt rem notoriam , nisi lin Actis deducta impugnentur a Parte, saltem colorate, ita ut dubia reddantur. Hoc tantum intellige de Notorio μνων secus de Notorio facti : imo nec huiusmodi Notorium venit in materia stricta, Zc in Statutis. Notorium dicitur, quod si ex probatione resultat : quando enim ali quid est iudicialiter probatum, talis probatio non solum inducit inodestum , sed
48쪽
De Delic. &Poenis Quaest. XXI. 3 s
etiam Notorium t & nedum in probationibus factis per viam agendi , sed
7 etiam per viam exceptionis. Dicitur etiam id, quod constat ex probatione Testium, & eo magis Instrumentum: siuE dicta Instrumenta habeant Ex cu - tionem paratam , siue non. Ad hoc autem, ut Instrumentum faciat Notorium , necesse est, ut contra ipsum nihil opponatur, aut incoloraLE Oppona- . tur: & id generale est , etiam in priuilegiis,& in omni probationum genere, excludi semper notoriciatem, ψbi per Pariis oppositionem reddi t. dubia 9 Notorium inducitur ex consessione,
dummodo aduorsus confessiopem, aut nihil. aut incolorate opponatur. Sententia facit Notolium , si sententia tamen lata sit in plenario Iudicio, secussi in summatio, d avnodb sit dissinitiuat secus si interlocutoriat& dom- modo trapsi eum fecerit in indicatum; secus si ab exsuerit appellatum. Illud quoque dicitur Notorium, Mod aIure Communi assimatum est e ubi enim in Iure habemus castim decisum, ibi res dicit' inpippa: usque ad m. 37. Aggtediendo vero Notorium facti,io dicitur omne id, quod celari. Οσpp
test. & oculis. hominum subiicitur: ex
quo in Climinalibus illud dicitur Notorium delictum, quod aliqua tergi er-saitione negari on potesti quare quod gestum est coram Populo . vel eius maiori Parte i seu quando factum ex 'subnatura est tale . ve omnes id vel
sciant, yel verisimiliter scire possint, tune illud debet a Iudice reputari notorium, dc ideo illud in Notorium transire potest , quod est non solum facti permanentis , sed etiam
a momentanei. Verum declara , quod si factum sit tale. quod respiciatProui Ciam, tunc requiretur quod sit notum toti, vel maiori Parti Prouinciae: sicsimiliter Ciuitati, si respicit Ciuitatem: I 2 si vieiniam, viciniae. At si factum sit ita grande, Narduum ita quod verisimili nillud non transisse in notitiam
totius Populi, vel maioris partis, tunc sussicit notitia, & testificatio totius Parochiae, vel viciniae, ubi factum agitur: Usque ad n. 46. Q .
Delictum factum in Platea publica, i , quae sit capax Populi; vel maioris partis , dicitur nototium t etiam quod non probetur illud fuisse ficti meo am pluribus i quia ratione loci hoc praesumtiatur. Delictum commissum coram de-
cem personis, & de quo decem Testes
deponant ex certa scientia. dicitur notorium t sccuti Coram minori numero.
Alij contra Verius est, quod iudicis aris
bitrio remittatur, quid Notorium dic tur. Sed ad hoc ut debetum tale dicatur , debet etiam apparere, qualitates eiusdem elle notorias; scilicet, quod nulla excusatio, seu defensio competat. Alij contra: usque ad N. 3 1. iΙn facto negativo non cadit Noto is riunt, nisi id contingat ex consessione L pli is, vel transeat indirecte. Ad hoc enim, ut Notorium dicatur, non solum requiritur quantitas Adstantium,
sed etiam qualitas loci, sic licet quod sit publicus: ex quo, factum domi, seu
de nocte , vel in Villula, ubi minor numerus decet' personarumadsit, noto.rium non dicitur, licet Iudicis arbit io mittaturi Rugalariter in notoriis x ordo fidis non seruatur. Si versamur in Criminalibus, non est necessarius libellus, nec accusatio , M ludex tam de Iure Civili, quam de Canonico, ex Officio procedere potest : quod hodie de consuetudine sibi est concessum. Non
requiritur litis cotestatio, vel Iurame tum calumniae, seu poenis alia solemnitas , .respicietis ordinationem Iudicij imo ncc requiritur citatio. Ali; contra,& verius.Quando agitur contra absenis Iem, ipse est citandus, quia Reo potest compctere aliqua defensio. In crimine notorio possunt negari defensiones, Eccqpirandicioruar. si adfit timor scandali, vel ex Actas. Ecbconfessione Rei
Constet , nullam ei competere defensonem, εc excusationem, ac super tali Notorio sit secuta Iudicis declaratio.
Cum ergo Notorium sit de se probatio 1
robata, & finita, non admittitur pro-atio in aeontrarium. Quod intelligas procedere in Notorio facti continui, de permanentis , quod scilicet quotidiε
oculis hominum cernitur, ic celari, aut
negari minime potest : secus in Notorio facti transeuntis, & momentanei, seu interpolati, vel in Notorio Iuru re sultante ex sententia, confessionibus,& probationibus: eo magis in Notorio extra locum ludicij , etiam quod se facti permanentis , dc continui : imo Notorium est plene probandum. Iuris ordine seruato per Testes, qui debent
reddere causam scientiae, ec rationem
sussicientem de visu, si agatur de facto
Notorio recenti i secus si de antiquo:
quia tunc sufficit, quod deponant de
49쪽
fama, sie duo Testes sufficiunt, ad Notorium probandum. usque ad n. Ii 2. In Notorio non requiritur sententia so-i 1 lemnis, sed suis cit aliquale Decretia,quod
tamen id sit notorium debet pronunciari, alias luris ordine non seruato,c5demnatiosequi non potest. In Notoriis non datur appellatio, tam in Civilibus, quam in Criminalibus, te hoc indistincte , degeneraliter.
Verum hoc non procederet, quado ex aliqua causa Notorium ossustarctur,dc huiusmodi causa in appellatione exprima debet: nam si secus, non esset a mittenda, lichede Nototio fuisset oppositum penes Acta: prout etiam datur appellatio in Notorio probationis, seu per iam am 1 & licet non possit appellari a sententia dicti niti super
Notoria, attamen appellatur a Declaratoria. In Notoriis insuper, nec Iudex potest dici suspectus, aut recusari, si pro tali delicto Notorio esset poena dctermi fiata a
Iure, vel versaretur in notorio facti per manentis : secus, facti transeuntis: usque ad n. I 32. Contra Reum repertum in flagrantii 3 crimine procedi potest Iuris ordine non seruato, Sc ex abriapto: aequiparatur enim quem esse repertum in Notorio i-m flagranti. Quod indistinctε procedit in quiis buscunque delictis. Repertus in flagranti, ab unoquoque capi potest, de a Iudice condemnari denegatis defensionibus, Wisi talis Reus delictum negaret , aut nisi confessio post et habere aliquam excusinionem. Quando vero esset periculum in Populo, maioris scandali, te seditionis, quia putri magnis clamoribus Rei repereidio in flagranti supplicium non disserri idem Populus postularet , excusabitur Iudexs nisi alias Populum sedare possit) si negatis defensionibus, Reum statim condem ne i , dc si Res ita ferat, suspendere faciat: sed in hoc Iudex caute agat, δί si valet, Principem, vel Superiorem consulat. P test insuper talis in flagranti captus absque a I aliis iudiciis torqueri I quia Sc ipso negan-re, examinari, Ac confrontari Testes: to quetur enim non ad sciendum delictum,
de quo est conuictus ; sed ad habendum qualitates, & Complices delicti, si adsint
indicia super dictis qualitatibus, & complicibus 1 & dummodo tortura sit moderata , de leuis.
Ex iis colligitur practica procedendi, ut 1a Reo, qui in flagranti captus prinendatur, ad Iudicem ducto, recipiantur Testes su per delicto, se super deprehensione : d inde Reus ipse examinetur, dc si fateatur delictum simpliciter, de absque ulla excusatione, non torquetur ; sed statim, nullis datis defensionibus, suspenditur, decapitatur, vel alias punitur secundum facti, de 23 personarum qualitatem. Si adducat de- sensionem, seu excusationem, desensiones non denegantur. Si neget, Testes con- 24 frontentur, de si consipiciatur conuictus, pariter defensiones assignentur. Verum
si non sit plene conuictus, potest absque alio , dςnegatis defensionibus, ad torturam deueniri. infligitur poena absque ι--tentia solemni, non datur appellatio, nisi
quoad deuolutivum, duobus concurrentibus ; scilicet, ut plane constet delictum commissiam, dc quodsierit captus in ipso actu, delicti. In leuibus creditur Bitru Iriis, de officialibus , nisi alios patiantur desectos,sed de hoc vide lati s infra quas.
Delictum com malum coram Iudice sedente pro Tribunali, dicitur notorium, 2 6 dc potest puniri sine processii r tutius tamen est recipere probationςs, ne illi opponauir in yndacatu, in quo sorte teneretur , nisi probasset. Quocunque casu re- qt siritur citat.o : dc licxi nem detur appellatio , attamen daretur, si prena osset nimis acerba, de excessiua: usque radu. Is r.
Et tandem intellige, quando Iudex non Eliam propriis mulis vidit delinquentem. -7 sed etiam quando delictum est commis sum soram Eo sedenta pro Tribunali, vel actum Iustitiae exercente . dc in praesentia
ali ilum: secus e contra , quia tunc debet rct iudicare secundum Acta, de probata iEt liceti ciret, aliquem non esse culpabilem, posset nihilominus illum condemnare , etiam cum bona considentia: sed me
Ius esset hoc casu officium deponere, de causam alteri delegare: usque ad .
Pelicia plura , quando commissi dicam
tur , . quando unica, vel plura-bui poenis puniantur. in a L v K. A delicta , non unica, sed
1-M pluribus poenis plecti debent i siue
sint diuersi generis ex interuallo commissa, siue eodem tempore patrata Quando autem Lex, vel Statutum loquitur in rem, imppnendo certaita pinnam pro qua- , libet alapa, percussione, insultu, dcc.Tunc poena est multiplicanda pro earum quanis
50쪽
De Accusatione Quinio XXI PI. 3
3 titate,& numero. Si veris imponat certam poenam vulneranti, seu porcuticiati , di cendo puta, pro alapa, pro vulnere,absque dictione; ditio Iishι; tunc, si talia 2elicta
iterantur codem tempore, unica tantum poena debet imponi Similiter ex pluribus percussionibus unico ictu illatis ut ruta, cum bidente, seu alio instrumento bifurcato, licet plura stat vulnera, unum talatum reputatur crimen, & pro vhico vulnere imponitur poena: sed aliquantos autor & ista est communissima, de devoitate prachicata opinio. In delicti, successuis ex interuallo con missis de eiusdem generis,unica imponcnda est psena, qua inuis plura sint: ut puta, ex iterata rei mitiuae contrectatione, sin ex iterato Adulterio, unicum fimum, δίvni in Adulterium dicitur. Similiter in
3 pluribus delictis diuersi generis eodem
tempore commistis , ad unum, de eiani dem finem , te essectum , tunc maius delictum absorbet minus,de viaica tantum poena, sed maior in ponitur 3 quaproptcrii extent tria Statuta, virum punicias delationem armoriam in tantum 1 aliud , insultum , in aliis Centum, δc aliud, vulnus , in his centum, si quis cum armis insultri, N: vulneret, non omnibus dictis poenis puniendus' est, sed tantum in bis centum pro vulnere,cum quo poena insultus , de armorum confunditur : provictiam, si adiit Statutum, quod in delicti, commissis de nocte, poena duplicetur Scpariter duplicetur in commistis in platea, . quando commissum sit de nocte in platea, semel tantum duplicatur poena,'de non bis de Communi r usque adn. a. g Et licet aliqui teneant pro dicta procedere , quando delicta plura tendunt ad eumdem iunem necessatium , maioris, seu princapalis delicta , quandove illud maius, 3e principale delicium non poterat committi sine aliis; secus vero e Contra , quando non tenderent ad eumdem
sinem , nec cessario comprehendercntur sub principali delicto : attamen non 7 recedas a proposita declaratione: Et pro vera ntelligentia dicas , quod tantum poena unica imponcnda augeatur. In pluribus Lustatibus commissis ab aliquo ad euirdem finem , de effectum, ut puta in
eo , qui, ut Nictoriam in una causa, S contra unam& cantilem personam, reportaret, plures Tosi subornauit, plures partitas alterauit, plura itis iturnenta fal- sa consecit, unica tantum poena, S non
. pluribus assiciendus est a secus nisi ad eum deni finem de euectum, quia tunc pluribus pomis esset puniendus. sic & plures
iniuriae eodem tempore, δί unico impetu in aliquem illatae, unica tantum reputantur iniuria unica tantum poena insi-gitui : Quod extende ad Blasphemantem gunico ec eodem tempore, de impetu, licet plures blasphemias pronuncici: usque
Et generaliter conclude, quod quando etiam plura delicta pluribus poenis puniuntur , id intelligitur de poenis iterabili- 9bus -compatibilibus : quia licet dici soleat, quod quando concurrunt plures poenae , una scili t maior , puta mortis ἱ δίaltera minor ; incipiendum sit a poena minori, deinde deueniendum ad maiorem ; in praxi non recipitur: de ridiculum esset, aliquem ad suffigationem, seu Triremes condemnare, de postea ad furcas, quia illo casu maior poena absistet minorem. Bene verum est, quod cx imma, tonitate criminis ante morrcna , vel poenam Triremium, alia poena imponi potest, ut puta sustigationis, amputationis manus,tanaleationis, de s milium. Et denique, o licet plura delicta, pluribus puniri debeant
poenis , quando ex eorum multiplicatione multiplicatur . seu augetur interesse Partis offensae, quando tamen e contra ex rcit ratione prae licta non insurgit nouum ius, novumque interesse, unica tantum iiDpo ianit ut pccna.
cit, ut Reus grauius puniatur, quia geminatio delicti, quamuis Leuis, facit iillud maximum de graue reputati. Et quamuis delictum per se non mereatur poenam corporalem , sed tantum pecu - aniariam . attamen saepius commissum, potest poena mortis Ciuilis vel etiam naturalis puniri, prout dicitur de surto, pro quo, quamuis magno, licet regulariter
non imponatur poena mortis, si tamen reitetatur tertia vice , pro tribus furiis, quamuis non magni momenti, non necessitatio ε , sed protestative poena mortis potes h imponii id tamen procedit de iure,