장음표시 사용
391쪽
Ad Iustiniani Institutiones P RO OS M I υ M.
I rei cujusque facilitas allicere in primis juventutem solet ad eam summo studio amplectendam , nullum est artium, aut disciplinarum genus , quod plures sui studiosos habere debeat , quam Juris Institutiones . Ita enim illae immortali viro Jacobo Cujacio planae & expeditae visae sunt,
ut omnem eorum operam ac laborem valde contemserit, qui se ad eas illustrandas contulerunt. Et vero quid potest esse factilius, quam ea pertractare, quae quotidiana consuetudine uiuueniunt, quae in dires factisque totius vitae versantur, de quorum simgulis suae certaeque leges editae sunt 3 Quod cum reputo , valde miror, quid tandem Arnaldo Vinnio in mentem Venerit nodum in scirpo quaerere , hoc est dissicultates in re facillima comminisci . Sed hinc pros cto intelligere licet , quam varia sit ingraniorum ratio, quamque diversa diversi sentiant. Equidem non dissiteor, me quoque identidem haerere , commentaria consulere , magistri opem implorare e sed nimirum aetatis infirmitate fit , ut nos ne planissima
392쪽
nissima quidem via inoffenso pede ambulemus . Itaque rogo vos atque obtestor , ut quidquid in praesenti certamine peccatum fuerit , nobis tribuatis , rem vero ipsam , de qua certamus , ab omni inviis diae suspicione liberetis.
Uattuor usuvenit reddi nunc carmina vobis ;Sed numeri ratio non satis apta venit. Nam si tres tantum Charitas fecere Poe
Jam sine postremum Numine carmen
Ad Iustiniani Institutiones P R O OS M I υ M.
On ignoro esse multos , qui vati de mirentur, ecquid nobis rebus sacris ac religioni addictis de Jure Civili disputare conveniat. Hos ego primum moneo , ne de alienis negotiis tantopere laborent; deinde respondeo , non nos sus Flavianum, aut AElianum tractare, non notis ac foris mulis
393쪽
mulis actionum impallescere , unde nullus nisi litium stropagandarum usus ; sed aequi& iniqui discrimina quaerere , easque leges explicare , quibus omnia justitiae ac virtutis ossicia continentur . Numquid ita videmur ab instituta ratione Vitae discede. re δ At etiam de mancipiis, quae nulla hoc tempore sunt de patria potestare , quae jam exolevit ; de parietibus , de luminibus , de stillicidiis , quae vix infimi
subsellii rabulae curant , diutinas controisversias excitamus, arguimus, respondemus.
Si nihil habent gravius quod objiciant ,
salva res est . Haec scilicet . percurrimus , non tractamus I nec Vero percurreremus , nisi rebus gravioribus conjuncta essent , vetustaque & exquisita eruditione redunia darent . Sed nimis multa dicenda essent, si omnibus satisfacere oporteret. Nunc id videndum, quomodo haec, quaecumque snt, pro munere scholae nostrae didicerimus :in quo magis vereor , Auditores , ne nos potius nostramque industriam , quam quae profitemur, condemnetiS.
VErba ligata modis Vestro pro munere reddit Gratia, quae morum temperat ossicia. Ut Vates perhibent , caelestia carminas sunt,
394쪽
Ad Catechismum PRO OE MIU M. '
caelibatus commoda non recte perpendit , magnum quiddam &beatitati simile conjugium putat. Hominis enim natura ita comparata est, seu potius ita vitiata, ut praesentem explere cupiditatem velit , ninil praeterea sollicita de rebus ceteris . Itaque , non secus atque effrenes viribus & aetate equi, adolescentum plerique ad uxores ad- Volant , onusque poenitendum temere suscipiunt. Inde impensae majores, inde gravissima censui puerorum cohors, inde tu gia , inde divortia , inde infinita prope mala , quibus leges remedia parare cona. tae sunt, sed pararunt omnino numquam. Illud inter cetera cautum est , ut matrimonia recte fierent ; nam malum principium similes fere exitus consequuntur . Hinc illa explosa , quae clandestina vocantur , quibus faciles plerumque puellae olim deceptae jura legesque frustra appellabant. Aut igitur uxore abstinendum est , aut Lia quaerenda uXor, ut sine fraude doloque fiat . Id dum ostendo , favete humaniter, Auditores, non quod ego humanitatem vestram
395쪽
stram ullo modo mereri possim, sed quod omnibus paratam esse pro vestra facilitate
OLim conatus Grates deducere Pindo, Numine non fausto disticha multa dedi. Postea tentavi, numquid tetrasticha possent; Sed numeros sprevit Gratia trina meos. Carmina jam crescant: poterunt hexasticha sorsan Frangere majori serrea corda sono.
quis rerum nostrarum ignarus tantum hunc apparatum aspiceret; ingentia volumina , sublimem eXedram, exactores rigia dos , magnam Omatamque ar
nam , frequentiam , illentium , expectationem, & quod caput est , judicem Eminemrissimum , is certe gravem sibi animo certaminis speciem obiiceret , agique de Musarum aris ac focis existimaret . Ubi vero nos in medium vocatos audiret nescio quid nugarum blaterare , putaret se tamquam in
396쪽
in Oceani littore Caligulae mimum specta- iεtiare, cum parata Expeditione, machinis ba- ζ'lis
listisque dispositis , indicta denique pugna, 'adversus conchas exercitum duxit , iii easque unas tantarum irarum immerentes impetum fecit . Ita fit, Auditores , ut nos infirmitate nostra gravissimae exercitationis dignitatem min mus; magnamque vel ex eo commoveamus invidiam, quod non infra scholas ceteras detrusi , tum demum prodeamus quandoquidem prodire juvat cum alii omnino desierint. Ac de nobis quidem , nostraque gloria , quae revera nulla est , non admodum laboramus : verumtamen Moralem disciplinam , quam nos, quales demum cumque simus , in hanc lucem
asserimus, quis pati possit tam acerbe accipi , & velut inter ipsas litterarum quisquilias amandari Θ Siccine morum ac vivendi magistra turpiter iacebit, aut etiam iis locum cedet disputationibus, quae inani cogitatione verbisque futilibus circumscribuntur Θ Ouid ita est de genere hominum ma-
Ie merita, ut cultores quaerere precario debeat , neminemque unum inveniat, cujus
ingenio & auctoritate sustentetur ρ Tibi se hodierna luce commendat, Princeps Eminentissime, cujus tanti interest Moralia studia in Episcopali ditione florere, ut ipsa ditio sine illis nulla futura sit . Interim ve. ro habe, quid nos possimus: ac si nihil aliud , hoc tamen proba , quod iter optumum ingressi sumus.
397쪽
384 PROOEMIA GRATI A RU M' ACTIO.
Socrates, ut scribit Plato , in disputationibus ita versari solebat, ut cuper tinferior potius , quam superior discedere; quod ratione victus, falsis opinionibus, siquas animo comprehendisset, liberaretur. Tanto hoc proposito exemplo , nihil mehercule doleo , quod me toties in hoc certamine ad absurda declinantem sapientia vestra revocaveritis ; nec turpe existimo ab iis vinci, qui pro eorum commodis pugnant, qui vincuntur. Et me igitur victum a Vinbis fateor , & ob id ipsum ingenti beneficio obstrictum : quae simplex atque ingenua debitionis consessio non solum ad referendam gratiam, sed etiam ad ineundam aliquo modo valere debet. Nisi sorte ii vobis grati videntur, qui confecta demum Pugna, Musas excitant, quae sibi epinicia canant, & abeuntes tamquam ad coronam comitentur . Nos siquas agere aut habere grates possu mus, primum agimus & habemus , quod non infra dignitatem vestram Putaveritis nobiscum manus conserere deinde quod victos profligatosque in fidem tutelamque vestram acceperitis , seu potius dudum acceptos retinueritis. DI
398쪽
ET GRAT AC T. 3 sDISPUTATIO XVI.
Ublicae disputationes ad veritatem detegendam primum inventae , nescio qua Dialecticae artis depravatione superioribus annis degenerarunt , & a rerum dignitate ad verborum pugnas & contentiones adductae sunt . Cum enim olim, qui tamquam studiorum exactores advocabantur , plures subinde dissicultates propon rent , nullaque verecundia impedirentur, quin una soluta , ad aliam transirent, gravissimum fiebat ingeniorum experimentum ; totique coronae, absoluto certamine , apparebat , non quanta subtilitate ac volubilitate verborum esset, qui responderet, sed suanta ejus scientiae intelligentia, de qua sibi respondendum proposuisset .
Verum posteritatis ambitione factum est, ut non videatur ex dignitate ejus qui interrogat a prima dissicultate discedere;& inanibus verbis ac sophismatis rem ducere praestet , quam alio confugere, &novo argumento adversarium tentare . Sed
concedamus hoc illis in Dialecticis , in quibus nihil fere nisi acuminis gloriola, Bb a qua
399쪽
quaeritur: dominentur ibi monstra illa pera terrefaciendis adolescentibus inventa, Bais ralipto, Fayemo , Frdesomorum : esto in eo campo victor ac triumphator , qui quod semel proposuit, ad finem usque velitam do sustinuit & multiplici verborum conis formatione idem dicere sexagies potuit. Aliud quiddam nobis in S. Scripturae studio institutum est ; totaque hujusmodi e-Xercitatio in eo consistit , ut ejus sensa quam optime & quam planissime explucentur , multisque limitibus allatis confimmentur. Ceterum nihil laboramus, utrum argumenta dialectico artificio contorta sint; utrum loco uno nostra cum sententia conciliato, alius omnino novus & a primo diversus afferatur ; utrum dissicultates dissicultatibus colligam sint, & alteram altera tamquam filia parentem excipiat. Unum illud fatemur deesse nobis, quod ab ingenio proficiscitur ; quod quidem si rei
propositae responderet, nimium beati nobis Mideremur , nec tot laboribus ac vigiliis florentissimam aetatem frangeremus. Quod si in hac virium infirmitate plus justo aindere videmur, reputate, non nos quidem' de nobis judicare, sed ejus parere judicio, qui rerum nostrarum arbiter divino consilio constitutus , non studia modo unive
sa, sed singulorum contentiones pro sua prudentia A auctoritate moderatur. GRAE
400쪽
TRia sunt , quae beneficium ornant &lificant, is qui dat, id quod da- ur, R 's . IM Rccipi quae singula magnam
mihi inliciunt agendarum gratiarum dissi- Cultatem . Nam , ut ab ultimo incipiam . Is ego sum , in quo nulla erat promerem di caulla; id Vero accepi, quo uno ad famam & exillimationem nihil est maius, hoc est praestantissimorum virorum prae- lentiam , & , nisi me amor fallit , favorem quoque. Verumtamen qui beneficium Contulere , non valde me sollicitum ha- , quippe etsi plurimum mereantur, nihil tamen solent pro sua benignitate postulare. Juvat ergo a vobis beneficium a capere . Viri ornatissimi , qui praeter debiationis professionem nihil insuper requiritis, Hoc vobis gloriosum est , tantoque gloriosius , quanto pauciores sunt , qui uratis hoc tempore benefaciant . De te vero tibique quid dicam , Prauul Illustrissime .
cuius praesentia re Iudicio tantopere laetanis tur Musae nostra: λ Unum illud verissime dicam quod multarum laudum instar mxix :, ς'.' 'ς Se pientia & humanitate, ut ille ipse rebus nostris adesse videretur Princeps Eminentissimus , qui unice Opi ri potest ac debet.