장음표시 사용
281쪽
266 Cormnent. In I. I. Extra g. Pij ripae V.
eo ipsci,qubd vice, ae auctoritate Domin rum celebrant praedicta cambia lucrum usurarium exigunt, dicuntur effcienter coocurrere adscenerandum,&sormaliter eooperari. Quae quide conclusio vera est,etiam si famuli praedicti in exigendis usiris non urgeant, & accipientes cambio sicco alioquin sponte erant psuras soluturi, ut contra Sol. lib. 6.deiussit.& ilrr.q. I. arti c. q. tenet Less. ibidem, num. i 83. Siquidem eo ipso, quod usuras exigunt, dicuntur iniuriam iiDkrre cambio sicco accipientibus, cum iure Dominorum suorum, quod nullum eis,vis. ras exigant, & direct8 spolient alterum roaliena. Verum tamen est,quod Syl. in supra
relato loco, & alij Doctores in eo citati
nostram conclusionem putantes le veram, quotiescunque praedicti famuli de mandato Dominorum generali contractus usurarios celebrant dc usuras exigunt: quia in eorum optione erat mutuare, & non mutuare, sesteambia sicca celebrare,exigere,& non exigere usuras : secus autem de mandato Dominorum speciali. Vnde si tales ex speetali
Dominorum mandato, dicentium, date Sempronio cambio sicco centum, sed mutuata,mutuent, & dent eambio sicco, licet
peccentiirestituere tamen,ait, non tenetur.
Sed hoc dictum communiter reiicitu quo niam hoc etiam secundo casu famuli di eun. tur vere cooperari iniquitati usurariorum reum igitur actio cooperatissumat speciem ab actione eius,cui cooperam sicut laene rator peccat dando ad cambium siceum,&sic scenerando, &ad restimtionem tenetur, ita etiam famuli,qui de speciali ipsius mandato scenerantur,ch usiuras exigunt.Non tamen negamus, praedictos famulos liberos
esse ab obligatione restituendi, si bona fide
negotia gerant dominoriam suorum, incul-piuiliter ignorantes usuram, quam Dominus exerceat; quia tune culpam aliquam non contrahunt, nec restitutioni manent obnoxii. Etenim non tenentur ratione rei acceptae, cum supponamus vlaras exactas Disse Domino consignatas. Nec ratione
iniustae acceptionis elim sint in bona fide: ergo nullo pacto ad restitutionem obligantur. Ita Nauar. di Salon. locis supra citutis
Secunda Conclusio: F Amuli tenentes libo rationum dati,
di accepti in quibus annotant contra etias usuratios, de cambia sicea ab eorum Dominis celebrata,peccant,& tenentur ad restitutionem eodem modo,ac Notari, seu Tabelliones conficientes,seu rogantes vis-
rarios contractust siquidem libri rationum i8 fidem faciunt ad instar instrumentorum, ut, in l. i. & ibi Doctor. C. de eden. Vnde diis stinguendum est si ide Notatiis diximus q. praeced. conclus. 3. illat. . Quocirca ias Prouincijs ubi mutuatarii , ct accipientes cambio sicco compelluntur in iudicio ad soluendas usuras promissas, cis vigore dictorum librorum compelli possint pradsecti famuli ut supra rationales peccantac restituere tenentur: quia effectiuε e currit ad iniquitatem vistariorum. In Prouinci haut in quibus cambia sicca, & contra ausurarii omnino prohibentur, cum vigore ad ictoium librorum mutuatarii ,&qui cambio sicco accipiunt compelli non possint ad usuras soluendas, hinc fit, huiusmodis mulos no teneri ad restitutionem aliquam; . dummodo fideliter scribant, quod actum est,& non palliat E, ut colligitur ex his, quae
Tertia Conclusio. F Amii territ, & quarti generis eusto
dientes tantum pecunias, aut illas numerantes, nullam tamen habentes auctoritatem a campsere usurario ad exercendaeambia sicca, & alios contractus usurarios, vel ad aliquid exigendum;sed seruientes illis eodem modo, quo omnes fimuli inser. uiunt,conserentes pecunias iis, quibus D mini ipserum praecipiunt. vi conserant, &recipientes,quae Domini praecipiunt, ut recipiant, ad restitutionem aliquam non tonentur. Etenim hi non concurrunt effecti-ue ad cambia sicea exercenda, & ad contractus vibranos celebrandos, & ad usur tum solutionem; sed habent semeia materialiter . IraSalon. loco citato, & Palud.in
denigrantem solium manus stas in compu- Laada
282쪽
tanda pecunia usuraria, non teneri ad aliquam restini inmem . quia sola,& nuda actio computandi citra ullam auctoritatem exerincendi contractum aliquem, non est satis, ut quis effective dicatur concurrere ad usurav
Imo praedicti semuli eodem modo videri tur a laetati culpa excusari, sicut excusantur famulae, quae non inuenientes meliorem conditionem, meretricibus publicis inseruiunt,sub aliqua conuenta mercede, singulis mensibus, sequentia obsequia praestantes, non ut eorum peccato consentiant, sed uia ad illa ex caula offici j tenentur. Vnde earum amastis ollisi aperiant,quos sciunt eum earum Dominis peccaturos; aut D minas ad amasiorum domus c6mittentur, eisdemque habentibus cubilia sternant, litteras ad pratiatos amasios dest rant, aut ad eosdem dominatum iussu re conserant, &dieant, minae vos expectant,sci εtes, haec& similia tendere, ac praeparatoria esse se nicationibus, quamuis Dominae, & amasi laetaliter peccent opis tamen seruae, si peccatum eis displiceat,mortalem culpam non contrahunt.Idem dicendum est de illa, qti meretrici non locauit abistute operas suas methmas; sed particulariter rogata, praestat modo vasi,modo aliud ex dictis obsequi js:& de famulis inseruientibus in illa domo, in qua Dominus domus tenet concubinam imblice loco uxoris: possunt enim praedicta obsequia praestare, si meliorem e6ditionem non inueniant, &ea ad bonum finem exhibeant, ut suo scilicet munere fungantur ob iustam mercedem; non autem ad finem coo. perandi peccato: siquidem obsequia eiusmodi licet valdE sint adinneta peccato;non tamen sunt in se,& ex sui natura peccata,&propterea seiungi ac separari possunt a peceato, per finem diuet m, ut recth vivit
Nauarilib. .p. a. concl. 6. de poenit. &remis.
Si verisimiliter credatur, ut verisimiliis
ter in dubio eredendum est, aeeipientes eambio sicco, atque ideo mutuatarios Iuisse huiusmodi funulas etiam primi, aesecundi generis ad restitutionem obligare, tales esto quod preeent ad restitutionem tamen non sunt de facili compellendi:quoniam id cum sponte non faciant, sed Do.
minotum iussu, nec ipsis emolumentum ali, quod quaeratur, non censentur accipientes ut stipra,ac mutuatatij tanta iniuria affici, ut velint eos restitutioni esse obnoxios, vel saltem quin libenter sint condonaturi, si rogetur. Et ita de omnibus cooperantibus ad usuras obseruandum esse, ait Molina de c&tract.disp. 33i .in fine, Rebel. lib.8. devsur.
. D primum exlex. ind.c.sicut non suo, I 3 qο.d. respondetur, quod tex. ille intelligendus est de concutientibu s eiscetiue ad exercitium,&solutionem usurarum,iuxta ea,quae supra adnotauimuS,concl. I.α2.
Ad secundum dicimus, quod argumen 1 tum est validum, quoad timulos primi, &secundi generis, ut patet ex iis, quae supra
diximus in tertia concl. non autem quoad famulos terti , & quarti generis; quoniam illi ad exercitium, de solutionem Hurarum
materialiter tantum concurrunt. Nec exm
plum homicidij iussu Domini nostrae siententiae dicitur aduersari: quoniam est disparratio: nam homicidium cum sit intrinsecε malum nulla ratione potest benξ fieri &propterea non excusatur seruus ex ordine
Domini hominem occidens, esto qnod nihil aliud intendat, quam Domino obedi. te:& esto quod Dominus fuisset illum alias
interfectum recusante famulo. At confer. re pecuniam alicui,deferre illam in domum alterius,exigere,&c. secundum se non sui i tactus mali: & ideo possimi bene fieri, si ad aliquem bonum finem dirigantur: eoquod debeat illa obsequia famulus praestare ratione fui muneris, non intendes ex eis usu.ram, & peccatum Domini; sed illi tant tua obedite: sicut diximus de cbsequi js meretri ei exhibitis: & de famulo diei potest,qui iussu Domini sui ad metetricem pecuniam
283쪽
deserat: quia ubi intuitu semicationis illam non desert, sed ut Domino tantum obedia non peccat. Ita Salon.loco citato.
An deponens pecuniam apud cam psorem usurarium hoc tantunia animo, ut securius custodiretur ;si non habeat aliam , & cum ea faeneretur , ' dicatur cooperari peccato illius, atque adeo ad ali.
utitur ad faenerandum, duplicem culpam contrabit Reu dum aliquos. a Deponentem pecuniam custodia ea a apud υgurarium, quam nouit probabiliter daturam ad combia se eu mutuo sub Muris, . peccare an aurem ad restitutionem teneri, qui velint, referunων. 3 Deponens pecuniam apud usurarium custodia tantum ea a ut supra, Oprobabilire credens east usurum ad exercenda cambias a ,si peccas, tenetur etiam ad restuusio.
4 Mumani cunias parato ad fenerandum, o quem obabilirer crevit eis se usura ad cambia siccateceu,stsenetur ad restin
s Deponem pecuniam apud cam forem v -
ubrasdum cambia seca, non es parsice eulpa infidelis custodia.
ε De uens pecuniam apud cam oram τώ- rarium , quem cerio nouis ea se usurum ad combia seca, esto quodcustodiatunsum causa deposueνit peccat mortaliser, O me- ρων ad restumianem. 7 Furiosi gladium comminens,virginem viro ιαγι, aut cibum guloso, peccas mortaliter, tenetur ad compensandum damnum inde securum. 8 IMirum via conferens ad nocendum alteri,
est. quia ille paratus At ad meumentum illud D exodum,eooperatur peccais illius, ct tenetur ia damni satisfactisare . q. Maria prauitatis ratis, O uin a qua
. nam Eoosenditur. i o Disserentia inter petentem minuo ab usura rao, ct deponenum pecuniam apud Uur rium, assignatur. II Deponem pecuriam apud Marium par tum ad nerandum, in supra, qua mi pam conuabat,explicamr.ra Disserentia magna est intra viatorem tra demem pecuniam latrari, am rviat, ne occida ct deponem pecuniam apud u- rariumla acum adfaenerandu visupra.
DIssicilis re vera est ista quaestio,& ideb
antequam ad eius expIicationem deueniamus pro tituli intelligentia seque' tem casum praemittimus figurandum.Titius Wg.peregie prosecturus mille aureos,quos habebat deposuit apud Sempronium caminpinrem, quem certo nouit eis usurum ad cambia sicca, & ad stenerandum; cum sitvsurarius,&aliam pecuniam tunc temporis non habeat prςmailibus,licet sit ditissimus; verum Titius ipse bona fide dicta pecuniam deposuit, & hoc tantum animo, ut apud illum campsorem securius custodiretur. D rante Titii peregrinatione, campsor ipse praelatos mille aureos dedit cambio ucco Meuio, a quo extorsit pro lucro usurario aureos quinquaginta. Quaeritur modo, an ipse Titius culpam aliquem contraxerit, de ad praedicti lucri usuraris a campsere extorinti retii tutionem teneatur ξIn hae dissicultate tres extant opinior nes. Prima sententiassiit Caiet. a. a. q. 78. art. . quam non nulli ex Recentioribus sequatur, dicentis duo, praemita prius unicosundamento.Supponit autem Caiet. vlura-
rium, qui pecunia apud ipsum deposita utitur adstenerandum duplicem culpam comtrahere. Infidelis scilicet custodiar,cum deis positarius teneatur pecuniam apud se depositam fideliter custodire,& non distrahere,& ad proprios usiis conuertere:& iniust, fiat contra mutuatarium, cui pecuniam irsam sub laenore tribuit Hoc sapposito, Ca, retanus inquam dicit duo. primo, deponentem pecuniam ut supra penes usura rium, quem certo nouit ea usurum ad sceis
raudum, esse participem culpae infidelis
284쪽
custvisae,quam seenerator eo trahit,oporsitam pecuniam distrahendo , cum illi prae beat peccati materiam, sciens actum illum infideliter eum praestaturum. Nec obstat si dicatur , quod petens mutuo ab usurario
parato ad scenerandum cum debitis circu- stantijs , esto agnoscat illum citra culpam , atque adeo sine usuris non daturum,tamen non peccat; quoniam respondetur, petentem mutuum non proponere illi aliquam
materiam peccati; sed postulare tantum ab ipso actum,quem hones M,ac iuste exhibere
potest,nempe actum mumi quod autem illi nolit aliter mutuare, quam seb foenore, vitio eius fieri,non culpa postulantis mutua. At qui deponit pecuniam apud ustuarium, quem nouit ea v-im ad scenerandum, quamuis eo tantum fine illam tribuat, ut securius ab eo custodiatiar; offert nihilomianus illi, ac proponit materiam peccati insiψdelis custodiat: sicut qui dat gladium fiari
B:offerre autem parato ad peccandum materiam peccati,peccatum est. Secundo discit ipse Caiet. quod deponens ut supra pe
cuniam apud vvirarium, quem nouit ea usu Irum ad foenerandum, si scenerator ad usuram illam dederit, non est particeps illius iniquitatis, ae iniustitiae, clim non tradiderit illi pecunias suas , ut cum illis usuras exerceat; sed in custodiam dumtaxat, & in depositum. Ex quibus insere idem Caieta quod depones, ut supra pecunias suas apud
usurarium,quem certo nouit eisdem usarum ad foenerandum venialiter tantum peccata
quia cum infidelis illa custodia non cedat in damnum aliquod deponentis pecuniam apud illum,ut supponimus, venialis tantum culpa dicitur. Probant Caiet.& sequaces hane sentenissam,pr tendentes eam esse D.Thomet pluribus argumentis. Primo sic argumentantur, Perens mutuum sub visis ab usuratio parato ad scenerandum, conserens illi in pignus rem fiugiseram,non peccat.' ergo neque , qui deponit apud illum pecunias suas
custodiendas.Antecedens patet. Probatur consequetia, quia uterque hoc casu eadem modo se habet.Etenim si dixerisAlepone tem pecuniam apud visanum offerre illi materiam pecca hergo etiam dicam, peccandi materiam offerre, ac preponere illi
petentem mutuo ab eo sib usii fis, e6fere do illi in pignus rem, cuius fructus ipse recipiat pro mutuo. Sic etiam petens mutuo pecuniam a faeneratore, praevidit, ac nouit illum paratu ad exercendas usuras praedicta pecunia, praevidit etiam, ac nouit petens mutuo ab illo,non aliter mutuaturum,quam
sub usuris. Si denique petens mutuo subvstitis non intendit peccatum usurarii , sed
suae tantum consulere necessitati , neque
etiam committens illi sitam pecuniam, intendit culpam aliquam , sed securitatem dumtaxat, &custodiam illius. Vndochmeadem sit utriusque ratio, sicut petem ab usurario mutuum ut supra sub vsiaris, nullum committit peccarum, ita neque deponens apud illum propriam pecuniam. Secundo probatur hete sententia; quia si deponens ut supra pecuniam apud capsorem usurarium
culpam aliquam committeret, haec prosecto alia non esset,quim culpascandali,qua. si inducens illum ad usuras exercendas.sed hoc est saltan, ergo, &c. Probatur minor,
uia cum usurarius huiusmodi sua praestatet satis paratus ad scenerandum,nullam illi censerer tribuere scandali materiam.Tertio viator incidens in lamnes paratos ad occidendum , vel rapiendum, tribuens illis pe-euniam, quam rapiant, ne occidant, non peccat: esto sciat latrones ipsos ea abusuros in iniuriam Tertiit ergo nec deponenspeeuniam apud usurarium; esto sciat illa vlurum ad foenerandum, atque adeo ladanum,ac iniustitiam mutuatariorum: quia sicut viator tuam pecuniam latronibus confert ad sham vexationem redimendam , ita deponens ut supra suam pecuniam apud usurarium deponit, ut securius custodiretur.
Quarto licitum est uti peccato alicuius parati ad peccantium, quando peccatum illud cedit in bonum aliquod, ut supra probaui.
musr ergo licitum quoque est unicuique a pecunias suas apud usurarium deponere ἔesto quod illum nouerit paratum ad scene ν randum ex eis.Probatur consequenti uia illud peceatum cedit in bonum pecuniam deponentia, cum apud capsorem usurarium eiusmodi securius custodirentur. . Secunda sententia est Molinae de eo 1 trin.disp. 333.num.q.Rebellaiba. de r. q. I 6 c. q. m. a G.& aliorum, dicentium,
285쪽
deponentem ut supra pecuniam apud vis. rarium, quem nouit ea usurum ad scenerauis dum, peccare quidem mortaliter ; non tamen teneri ad restitutionem usurarum,quas usurarius ea pecunia acquisiuit i quonia ex charitate tantum, non autem ex iustitia tenetur deponens vitare peccatum praedicudepositaris,& damna aliorum proximorum: quae tame omnia in ipsorum potestate erat, vitare si vellent. Et idem omnino dicunt eL se dicendum si muruo, aut quocunque alio ista titulo eandem pecuniam eidem usu. rario dedisset, non intendens, quod ea in cone usuras exerceret. Quod si praelatu usurarius, ut supra depositarius habeat, aut sicile habiturus erat alias pecunias, quibus eodem modo usuras exercuisset, tunc u Iunt,deponentem non peccare, nec restitiis noni esse obnoxium. Tertia sententia est Sol. lib. 6. de ius . di iur.q. I .art. I. ad secundum, quem secuntur
nonnalli ex Discipulis D. Thomae relati a
prius illud Caietadictum esse verum; post rius vero omnino sillum,& contra mentem D. omae loco citato, in resp. ad 3. Haesimi opiniones in hac re concurrentes, re stat modo, ut quid nobis dicendum sit vudeamus. Pro determinatione igitur huius
Nobis non probatur supra relata seiscunda opinio ex Molina,& aliis, di centibus deponentem, ut supra pecuniam apud usurarium, quem nouit ea usurtim adscenerandum,& non habentem aliam pecu
niam praeter depositam; esto quod bono
animo deponat, ut securius custodiretur ecare mortaliten, non tamen teneri ad reastitutionem usurariam, quas usurarius a mutuatarijs extorsi. Probatur haec eonclusior nam si deponens ut septa peccaret mortaliter ex Molina,& aliis,quqro,qua ratione
peccet ξ Aut enim peccat, quia positive se habet ad iniquitatem, di iniustitiam usura rij, sicut, qui aduIterinam clauem consertisti ad furandum,dicitur positio ad sertum concurreret vel ideo peccat, quia negati
se habet; sicut, qui videt tam vicini
mum introesitem, & serantem, & non prohibet furtum fieri. Non potest dici secum dum , ut patet, quia deponens non modo non prohibuit,sed materiam praebuit ad sh. nerandum. Quod si primum; ergo si deponens ut supra peccat mortaliter, tenetur etiam ad restitutionem usurarum, quas us rarisas pecunia deposita extorsit liquidem cum positive concurrat ad iniquitatem, deliriustitiam usurarii, siuὸ concurrat ut causa relatens; sive ut causa instrumentalis, siuEvt conditio sine qua no semper dicitur cf. sective concurrere, & cooperari iniquitati,ae iniustitis usurarii: & propterea sicut vis- rarius peccat. ι & tenetur ad restitutionem, ita etiam deponens ut supra pecuniam: quoniam actio cooperamis sumit speciem ab actione eius,cui cooperatur. Nec obstat si dieatur, quod ex debito charitatis, nonaatem ex debito iustitiae tenemur damnum proximi vitare,& proinde non vllado, peccamus tantiam mortaliter,non tamen tene
mur ad restitutionem; ex quo restitutio datur ex debito iustitiae: quocirca deponens ut iupra clim solum ex charitate,&non ex iustitia teneretur mutuatariorum damnum vitare,peccat latum mortaliter; non tamen ad restitutionem tenetur:Quoniam responis detur, quod tunc ex debito charitatis tene. mur vitare damnum proximi,quando con cultimus ad illius damnum negative,ut patet in vidente larem ingredientem domum alicuius,& non prohibente,cum possit: secus autem quando concurrimus ad dam. nu proximi positiue, ut in casu nostror quia tunc non modo damnum illud tenemur vitare ex debito charitatis; sed etiam ex deis bito iustitis :& propterea deponens visu. pra non modo peccat mortaliter; sed tenetur quoque ad restitutionem, ut latius insaprobabimus a concl.q.
Nobis non probatur pariter opinio
Molin , &aliorum existimantium, mutuantem pecunias parato adscenerandum, non habenti alias pecunias praeter mutuatas, ct quem certo nouit eis usurum ad scenerandum, peccare morialiter,' non
tamen te ad minuonem usurarum, quas
286쪽
quas pecunia. mutuata extorsita minata. rijs. Haec coclusio patet eo dictis in praecedenti conclusione. Itenim si deponens ut sipra, supposito quod peccet, tenetui ad restitatione; multo magis compellitur mutuans: siquidem deponens posset excusari, ut in praefata conclusione dimanis, quod utitur iniquitate usurarii parati ad foeneradum ad bonum aliquod consequendum, nempe ut sua pecunia securius custodiretur:quae tamen ratio nullo mod' in mutua- te militat, cum ex tali mutuatione nullum commodum sperare possit,cap. consuluit, de usur.
D Eponens pecunia apud eampsorem
usurarium quem certo nouit ea via.
rum ad celebranda cambia sicca, atque adeo ad 'nerandum,non est particeps culpae infidelis costodiae. Haec conclusio est conua Caiet.& alios . probatur, quia usurarius distrahendo pecuniam apud ipsum depositam non contrahit eulpam infidelis custodia am elan deponitur pecunia, vel alia res, quae in eodem genere sanctionem recipit,& a deponente no prohibetur usus, depositarius potest deposito in his rebus consistente,vti,ut in l.si sacculum, si deposae in l.in naue, E locat. 'ergo nec deponens potest esse talis culpae paticeps, cum is, cui
emperatur, talem culpam non contrahat.
Confirmatur,quia cum deponens sciat c5ditionem depositarij, atque ideo certo m- aerit, eum pecunia deposita usurum ad foenerandum, censetur tactis consentire illius distractioni: sieute conuerso, elim ipse usurarius iat, deponentem non ignorare suam conditionem, suscipiens depositum veri niliter credere potest, deponetem ra, tum habiturum usum eius: & propterea GHecat, atque adeo non dicitur infideliter se habere utens pecunia apud ipsum depo-fita, iuxta ea, quae habemur eEMOLPar. 3. lassim rataib.7.cap.7. de deposq.8.
D Eppoena pecunia apud eampserem
ularamae, quem certo mustea ais
rum ad celebranda eambia sicea, & sie ad
foenerandum, eo quod non habeat aliam pecuniam praeter depositam,esto quod bono animo deponat, ut scilicet securius custodiretur, peccat contra iustitiam, atque adeo mortaliter,& tenetur ad restitutione. Haec conclusio est contra Caiet. Molin. &λlior,& paret ex iis,qus supra adnotauimus conel. I . Probatur rursus hqc eadem coclusio auctoritate D. Thom. a. a. q.78. ar.4.in Bl. 3. arg. ubi ait, tribus modis pe niam deponi posse apud usurarium. Primo vide. ponatur apud usurarium nullam aliam pecuniam habentem praeter. eam, quae illii committitur custodiendam, bono tamen animo, idest ad finemvt securius custodiretur.Secundo, ut deponatur apud usurarium habentem quidem alias pecunias,sed malo
animo,hoc est, ut maiores exerceat UsuraS.
Tertio deponitur pecunia apud usurarium habentem alias pecunias; sed eo animo, ut illam tantum custodiat; quia apud eum te. curius iudicatur custodiri, qua apud alios :qua distin ne sic habita, inquit D.T m. deponentem pecuniam apud usuraria primo,& secundo modo,dare illi materia peccandi, ae esse utrumque participem culpae , quam usurarius committit.deponente vero apud usurarium tertio modo, non peccare, sed uti tantum peccato illius ad bonum Qnem, ad suum scilicet con modum,& pecuniae securitatem.Vnde in casu nostro deponens ut supra pecuniam nullo modo dic, tur immunis a lettali culpa,& restirutione , cum dicatur cooperari iniustitiae usuraris; nisi velimus direre, D. Thom. cum Caiet. per culpam intelligere peccatum infidelis custodiae, atque adeo,deponentem ut supra esse participe culpae venialis: qtaodqaedem videtur, omnino aliensi a mente D.Thom cum simpliciter dicat, utrunque esse pat ibcipem culpae, quam usurarius committit &propterea cum simpliciter loquatur,intilibsendus est de culpa mortali iniustitiae, qua deponens committit cooperado iniustitiae usurarii, ut usurarius est,no autem ut custos; atque ideo in usuris extorquendis a mutua.
tariss: de in dubio, cum di sitio loquitur simpliciter de culpa, vitelligenda est domortali. Praeterea haec eadem sententia probaturrλtione
287쪽
2τ 2 ' Commenti in I. I. Extrauag. Pij Papae V2
7 ratione ab eodem D.Τ m.loco citato reia lata. Etenim, qui committit gladium serio-is,aut virginem viro turpi, vel cibum gul so, peccat mortaliter,& tenetur ad composandum damnum inde secutum; cuius rei
alia ratio assignari non potest, nisi quia praebuit illis materiam peccadi, & occasionem inserendi damnum illud:ergo eodem pacto, qui deponit pec uniam apud usurarisi, quem nouit paratum ad foenerandum,nec habere alias pecunias, quibus iniquitatem tuam
exerceat,praeter depositas,peccar,& ad restitutionem tenetur usurarum, quas usurarius extorsiti quoniam illi materiam offert peccandi, & occasionem proximam scenerandi. Confirmatur; quia restituens gladium apud se depositum domino petenti iulum ad alterum offendendum, illius ossen. sionis,ac culpae efficitur particeps,& ad restitutionem damni: eo quod materiam illi prςbuit peccandi, & damnum inserendi,ut
ergo mul* magis, qui deponit pecuniam,
apud usurarium, quem nouit ea usurum ad loenerandum, peccat,& ad restitutionem tenetun quoniam minus ineonueniens est
eo cala restituere rem depositam domino petenti illam; quam deponere pecuniam apud usurarium , ut supra: nam qui petit depositum , petit rem suam sibi debitam,&uam simpliciter tenetur depositarius reo imere, nisi immineret peticulum illud n cendi alteritat vero nullo iure nec simpliei.
ter,nee absolute, nec ex aliqua circumstan. tia tenetur aliquis pecuniam suam apud
mutuatarium deponere: unde magis voluntarie concurrit ut supra depones ad iniqui. talem usurarii, quam restituens gladium Domino petenti ad iniquitatem illius. Denique constrens instrumenta ad n
2 cendum alteri, esto quod ille paratus sit ad
nocumentum illud insertaum, cooperatur peccato illius, & tenetur ad damni latis actionem , ut cum quis latroni parato ad in grediendum domum aliquam,& furandum,
clauem adulterinam . aut serramenta prae.
beat ad fores effoediendas.vt l.si pignore, Lui serramenta,is de surti ergo idem dicemum est in casu nostro, ut qui deponit pecuniam apud campsorem aliquem vistarium paratum ad dandum pecunias cambio sie- eo, di sic ad foenerandum, e peretur Iaiumitati , & iniustitiae usurarij, atque adeo peccat, & tenetur ad usurarum restitutio.
Nec valet responsio quorundam desen. dentium sententiam Caiet. de dicentium, quod est magnum discrimen inter mutua- rarium soluentem usuras,de eos, quibus insertur damnum aliquod,aut iniuria,ut in argumentis supra relatis;quia mutuatarius linie pecuniam quaerit ab usurario de mouetur ad illas quaereiadas, S accipiendas mutuo, seu adeambium siccum a sua necessitat , commoditatemque reccipit ex eis ad suam necessitatem subleuandam,sibi grauiorem, quam sit usurarum solutio: quapropter non arbitratur se ossensum ab eo, qui pecunias illas apud usurarium deposuit quin potius gaudet se inuenisse usurarium, a quo pecunias illas mutuo accipiat, cum illis egeat, nec aliquem, qui gratis sibi muruare velit, inueniat. At vero qui damnum aliquod,vel iniuriam recipit ab aliquo, ut percusius, &spuliatus ab illo,mediante aliquo instrume. to, ab alio accepto, utriusque culpa da num illud patitur , & iuste de utroque con-qustitiar: quocirca conserens alteri instruis 'menta, vel serramenta, quibus alicui tertio damnum inserat, vere dicitur cooperari peccato illius,& ideo peccat, & tenetur ad
reficienda damna, deponens autem visupra cum non dicatur proprie cooperari in. iustitiae usurari, non peccat, nec tenetur ad
restitutionem; doniam respondetur,quod praedicti Caiet.ς desendentes, non consi.
derauerunt propriam rationem, ac naturam
usurariae prauitatis, ut recte docet Salon. loco citator cuius iniquitas non consistit in eo quod usurarius praemeniatur, vel quaeratur a mutuatario,neque in eo quod per usu ras maius, vel minus damnum patiatur mutuatarius, quam sunt usurae,quas soluit: neque in eo quod sentiat sibi iniuriam inistri, di conquetratur ; sed in eo quod recipiatur ab ipso aliquid ultra sortem ex vi mutui, ita ut quantumuis mutuum illud usurariu utile lan illi sit, & gratum; exercet tamen usurarius iniquitate usaret, si quid ratione illius
mutui ultra sortem recipiat. Vnde sequitur, ut quicunque concurrit ad mutuum illud
mutuatario constrendum, concurrat etiam
288쪽
adiniquitatem useratiam,quae in illo committitur.Ciun igitur deponens ut supra pecunias apud usurarium nonhabentem alias praeter depositas. quem nouit illis usurum ad scenerandum,se habeat eodem modo,ac qui traaeret gladium furioso, vel clauem adulteri inlatroni, esto quod istum intε- dat illarum custodiam, consequenter est dicendum, ut sicut tradens visa pra peccat,di tenetur ad damnorsi resectioMan ira etia' di deponens ut sepra pecuiuas, recet,&restituiseni reddatur obnoxius.
Restat modo, ut ad argumenta respondeamus. AD primum primae sententiae dicitur,
disierimen esse inter petentem mutuum ab inratio parato ad scenerandum rct deponentem ut supra, pecuniam suam apud illum i nam petens ut supra mutuum sub vlatis, eoheurrit passivo tantum ad iniquitatem usurus ut supra diximus: & propterea mn peccat, nec ad restitutionem tenetur. At vero deponens ut supra, con--rit effectiuE, & ut eausam mentalis ad iniquitatem eiusdem, & ideo peceat, & ,
ad restitutionem tenetur. Praeterea petens nitauum sub usuris ab usurario neminem a
ficit iniuria, sed ipse potius iniuria assicitur . ut aliis polliniimus: qui vero Dpme pe-,
cuniam apud usurarium iacit iniuriam mutuatarijs,a quibus usurarius usuras recipiet edi propterea huiusinodi damnum illi imputatur,cum posset;& deberet illud vitare. secundum negatur mimr: nam de .
1 ponens ut se ra non peerat Uccato sca dati, cum usur,riux ille se iniquitate sit satis inductus ad scenerandum , sed pe Hecotra charitasem, & iustitiam debitam in matarijs; quia c.m praebeat illi instria menta,ac materiam usulae,concurrit cum illo es
ficienter ad iniquitatem 'latariam, & adi dδmnum mutuatariorum. lAd tertium negatur consequentia : quia xx magaum discrimen est inter viatorem tradentem pecuniam latroni, quam rapiat, ne occidat: & deponentem pecuniam apud usurarium: nam etsi deponat illam ad pro- prium commodum, ut seinrius custodiretur; haec tamen commoditas non est dicenda necessitas aliqua, seu vexatio, ad quam redimendam liceat ei csserre usurario materiam peccati:qui vero incidit in latrones, quamuis sciat pecunias suas in alterius da. num esse conuertetidas, potest tamen illas latronibus offerre,quas ta piant,ne occidani quidquid sit de damno alterius, cum ad I dimendam propriam vexationem ὶd faciat, . cui potius projicere debet,quam vienae . . Ad quartum negatur pari ter consequen- tia quia lices inteiaerest uritatem pecu-' niae suae custodiam, liceat quidem Inontarimen licitum est, id fieri cum alterjus detrumento,dc cum certum illud sit, si apud usu, rarium deponaritur, idcisco nullo modo si cet apud eum deponere, ne osserat illi i strumenta,quibus mutuatione ustuaria aliis
Ad contrarium secundae sententiis patet reloonsio exdietis. Eiquae diximus ded posito proportioiialiter diuenda simi d
289쪽
Oreo ad tollendas quoque in cambys quantum cum Deo possumus occasiones peccandi,fraudesquefaeneratorum, statuimus ne deinceps quis m audeat, suὶ a princi 'osiue alias, certum , ac riterminatum interesse, etiam in casis non solutionis pacisci, neque realia cambia aliter quam pro pri mis nundinis ubi illa rabbrantur; υbs vero non celebrantur proprimis lterminis iuxιa receptram locorum obm exercere, abusis siti pro sis reriecto, cambia pro secundis, s deinceps nundinis, siue terminis exercer di Curandum autem erit interminis,ut ratio habeatur longinquitatis vicinitatis locorum, in quibus' flutio destinatur, ne dum longiores prafiguntur,et iam loca destinat olutionis desiderant,faenerandi detur
occo . φIbi Statuimus. σα Αn Camps, albi quando possit pacisci cum cam psuario de certo , ac determina to intelesse a principio Contra
FVerunt in praecedentis.cambia omnia
sicca tanquam usuraria per Roman. Pontificem damnata: & quoniam satis non est delicta prohibete , esu delictoriam quoque occasiones pridicerentur merito idem Summus Pontis x in praesenti S. scenerandi in cambiis occasiones tollens,iria lassicienter statuit. Prim6 paeta detetminati inte. rege cambij, etiam inaeasia non solutionis, damnat . Secundo ne cambia realia fiant, nisi pro primis nundinis decernit. Et te tio ut longinquitatis, & vicinitatis interminis ratio habeatur, praecepit, ut latius, Deo duee,infra ostendemus, S. ipsem, eiusdemque particulas per suasqq. more soli to explicantes.
1 Lex tem inter loquens, generature debes ins i. a rictumis ceno, aedeterminato interesse is cambis siere vi a ba Emrauet. --ε- rurun multis tumen casibus eripermisium a Pactum de certo. ac determinasoluero in
290쪽
λ Diuino: O propinea quoad rum munuses validum. 4 Pactum de certo lucro,insup incis damnetur in cambys; m alse tamen contractibus' permittitur.3 Pactum is certo lucro in eambysis ecingis
o Pactum is certo lucro in cambis non est inotrinsece malum rise tantum malum quia prohibitum. 7 Pactum de certo interes damni emereensis in eambi/s si non Irauan licet non prohibetar expresseri tactu tamen videtur prohiberi.
IN bae re videtur prima facie negative
respondendum esse.Probatur ex nostro S.ubi aperte prohibetur paetiam inter camis psorem,& canissuarium de certo, ac deteris minato interesse, ut patet ex illis verbis, Mamimus, ne deinceps qui quam audeat si a prininis μὰ alias cerrum,ac determinatum aurese, etiam in casu non solutiams pacisi.
Vbi est adnot. quod nostra Decretalis in ipso S.simpliciter, ac generaliter loquitur, nee distinguit;ergo,nec nos distinguere debemus,sed generaliter est intelligenda dia quocunque pacto certi, ae determinati interesse e siquidem lex, quando generaliter loquitur,generaliter deiat intelligi,& qua.do non distinguit, nec nos distinguere de- hemus,l. I.f. generaliter, T de legat. praest. Ergo camplar ullo unquam casu potest cum campi uario de certo, ac determinato interesse pacisci in contractu cambi1, cum
contractus ipse ex eo iustificetur quod imcertitudinem continet lucri percipiendi exvlasori; ergo dum deducitur in pactum certum, ac determinatu interesse, tale pactum proculdubio erit illicitum. Hate sententia licet vera sit regularitena nihilominus non est adeo indistinia vera, ut suas non habeat limitationes. Etenim limitatur primo, ut quamuis camplar non possit ab initiis eontra stus cambij pacisci de certo,ac determinato interesse tueri eream tu cum ea suario; huiusmodi tamen i
vitio si fiat, bustinetur pro illa quantitat , quae ex verisimilibus coniecturis Iaerari posset,deductis oneribus; dummodo postea
per campliorem probetur, quod vere erat tantum suum interesse', ut habetur ex Ioan Bapt.Lup.in c.nauiganti, comment. I. S. 6.num. 26. de usur. in illis verbis, nam ex dulis euentu - ιaxari aliqua pars honestitueri arbitrio boni viri, solum πω mortem debitoris 1, dummodo tamen per debitorem p flea probetur, quod vere tantum erassuum i
teresse: o quamuis illici a qset a principio Eia; a tamen per probationem piatia sui emtamsustinetur illa conditio in vim probationis adacta. Hanc eandem sententiam sequitur Mois post quamplurimos Doctores in sua sum. p. a. traαI3. cap.7. m.76. de 77. Secundo limitatur,ut lic t camplar non 3 possit pacisci de certo, ac determinato tu. cro, ut supra; nihilominus id verum est ho. die de iure novo, & vi nostrae Extrauag.
quoad forum exterius tantum. secus autem
quoad forum interius, quando certificatio esset aequa coram Deo: quia dicta constitu. tio fundatur quoad hoc . in praesumptione,cui non est locus in soro conscientiae, ut in cap. tua,& cap. is, qui,de sponsal. Nauata
Sic etiam in contractu census,& si in Extr uagaeiusdem S.P.Pij V. decensib. non possit deduci in pa m certum, ac determinatum interesse, ut diximus in Comme tar. dictae Extrauag.kq.q. 23. num. . iuxta Felic.sententiam: imo nee interesse simpliciter iuxta opinionem AZor. quam ibidem retulimus, & veriorem esse ostendimus, num. 8.& seq. id tamen probauimus locum sibi vendieare ex dispositione dictae Extra-uag. dumtaxat; non autem de iure communi,nec naturali,atque ideo verum esse quoad sorum exterius,aron autem quoad larum
interius,si interesse creditor vere fuerit pausus i&hoc ideo, quia illa Extrauag. sinda tur in praesumptione, quae cessat in foro cois scientiae, quando in contrarium est veritas, ut patet ex ijs, quae adnotauimus d. q. 23.
Tertio limitatur,ut quavis in cambiis no. liceat pacisci de certo, ac determinato I cro;nihilominus in alijs contractibus id non prohibetur,excepto c5tracha cellas: quonia A a a nostia