장음표시 사용
4쪽
Apud Antonium Gondisaluu Typographum.
5쪽
ECo Frater Bat: holommi Ferreita de mandato Clarissimi Pi inspis Hemici I tilitaniae Cardinat 3. Q pr mi inquisito iis, necnon&egiem ianclaeae generalis inqui titionis Senatus, pellegi opus reuerendi irimidonum Hietonymi Olorii Epitcopi Sylvensis: in quo res gestas Emmanuelis Regis inuictissimi, Stanet edibiles v ictorias quas de licitibus leportauit, elegantal simo dicendi charactete, ly mei olo ac sonoro stylo, valle late sententiarum, iuIta dc grauitate,at te praetcrea ac doctrina, proprietare,copiaque verborum, duodecim libris abloluit Onmiaque inueni coni a fidei catholicae.& Chullianae pietatis plena. Quare dignum opus esto existimo, quod Ptelio mandet ut . t ii cuius rei iidem in note libit subscripsi, iuxta decimam regulam saeti coni iiij Tiidentini. Octava die Septembiis .r F 7 . Frater Battholomaus Feneis
6쪽
PRINCIPI HENRICO, SANCTAE ROMANAE ECCLE:
quam arbitrer esse historia vel ad prudentiam
comparandam utilius, vel ad virtutem excitan iadam vehementius , vel ad lananda rei' vulnera lalutarius,vel ad oblectametum vitae iucundius:& ab amicis meis saepius admonerer, Ut res nomstrorum hominum literis latinis illustrarem, ab eo tamen studio veheme ter abhorrebam. Nam cum alia multa me ab co deducerent, tum duo -praecipue deterrebant . Vnum erat fidei faciendae dissicultas, alterum olfensionis concitandae periculum. Si enim fidem non facerem, erat mihi vanitatis infamia subeunda: si vero quorundam ambitioni minime satisfacerem, odium in me acerbum & immane concitandum. At, ut est captus hominum, id plerumque euenire cernimus, Ut tantum quisque credat, quantu se viribus aut ingenio praestare posse confidit.Quidquia vero con1 munem usitat virtutis & industrie modum lupeiat,id nullo modo prorsus admittit.Contres vero, tui nullum modum ambitioni statuunt,egcrtime patiuntur, si eorum gentiles minime fuerint immodicis laudibus illustrati Quod cum apud alias nationes fieri solitum sit, tum apud Lusitanos tantam phrumq; ot sensionem historiae scribendae munus alseri, ut omnium tela in eum, qui tan tum facinus audet, adhaerescant. Id quidem non ita pridem latis experti liimus in historia, qua Damianus Goesius res virtute &aulpicio,& incredibili felicitate Emmanuelis Regis inuictisiimi Patris tui gestas patrio sermone complexus est. Res,inquit ille, maiorum meorum non perindebatque illorum m crita postulabant,exornauit. Alius vero, labem generi nostro,& antiquo spicndori nobilitatis aspersit. Alius postremo, hoc aut illud, quod erat ad laudem nostri no minis insigne, pr termisit. Quod si hominis prudentis est,alienis periculis admoneri , hoc uno certe exemplo potuissem ancipitem sic ibendi euentum perhorrescere. Aliud etiam incommodum accedebat, quod eram ipse i officium meum mc facere admonebat, rebus diuinis pro mea parte tractandis & explicandis intentus: neque couenire arbitrabar ta coelo deductus,terras nimis in tuerer,hoc est,ut diuina, dum res humanas illustrare conor,intermitterem.Sed quo plura me impediebant, ne scribendae historiae munus attingerem, eo cla-Α a. Iius
7쪽
rius cerni poterit animusmeus,studio ardentissimo tui nominis&licii liis nis inflammatus. Nam cum ru me perliteras,non quide imperio cogeres quod sacere pro iure tuo potuisses led tuae tua excellens atque plane diuina benignitas est, amice rogares, & moneres, Ut Regis patris tui hiltoriam scriberem, it
liusque nomen apud exteras nationes latinis literis ab obliuione vindicarem, me continere non potui, quin id munus continuo susciperem. Vt autem id facerem,multa me simul inuitabant.Piimum enim Voluntatem tuam nullo modo potera line crimine impietatis asipernari. Deinde indignissimum arbitrabar,
Emmanuelis nomen apud Lulitanos tantum,&non per omnes reip. Christianae nationes cum omnium admiratione vagari. Tum etiam id mihi acres stimulos admouebat,quod in hoc opere non tam res humanas, quam diuinas explicandui scipiebam.Vt enim Emmanuel diuino consilio ad regiam amplitu- Qinem eueetus fuit, ita quae designauit, quae molitus est, quae imperio illius gesta sunt, ad Dei benignitatem referenda sunt, multaeque res admirabiles pra tentis numinis vitibus administratae, ita ut ei, qui fidem illis habere noluerit, perfidiae dc impietatis suspicio recipienda sit.Vt autem id facilius exequi possem,Damianus Coes prcestitit.ls enim magno labore,vigilatia, & indust ria ea ex quam
plurimis epistolis &commentariis eruit,& monumentis suis memoriae com
medavit,quq ego minime potuissem sine summo otio perscrutari . Multa etiam ex aliorum scriptis & sermonibus accepta memoria cotinebam,que minime silentio praetereunda iudicaui. Sed quia in his libris nostros homines aliquando Lusitanos, aliquando vero Portugales es appellare solemim, huius varietatis breuiter reddenda ratio est .Portugaliae nomen , ut Andreas Relenditis vir doctii simus aperte demonstrat,a portu Cale sic enim appellabatur olim oppidu ignobile,quod Durio flumini imminebat) ductum fuit. Cale namque erat in collestum .Portus autem piscationis gratia frequentari coepit. Eam vero commoditatem hominum multitudo sequuta,undique confluxit, Vsque eo, dum ciuitas opulentissima fieret, quae Porthigalia deinde nominari coepit. Inde vero totum
regnum nomcn obtinuit . Continet autem Portugaliae regnum non exiguam,
ut Paulus Iouius parum considerate dixit,antiquae Lusitaniae partem, lea valde magnam . Pals cnim Lusitaniae, quae ad regnum Portuges et pertinet, &fluuiis Ana atque Durio continetur, plus trecentis & viginti patiuum millibus in longitudinem patet. Ad jcitui' deinde Callaecia Bracaress a Septentrione,quae Durio & Minio definitur. Ad ortum vero Solis sunt aliquot etiam ciuitates trans. Mam,quae Pornugaliae regno continentur,ita,ut sit non minus e Callςcia &Be rica Portugiliae finibus adiretu, quam ex antiqua Lusitania detractum. Quod si Portiagaliae nomen ex uno oppido fuit temporis progressia in totum regnum
derivatum,simili ratione contentaneum sui ut ex tam magna Lusitante parte, Lusitaniae nomen in totum resnum duceretur. Quo minus igitur utroque nomine utamur, interdictum nobis minime puto. Sed hoc non magni refert. Il
8쪽
PRIMUS.lud,quod est praesentis opeHs, hortor & admoneo omnes j qui hos libros euol
uerint, ut animis secum reputent, quam variae res & vehementer admirandae sint a nostris hominibus intra sex & viginti annos tot enim,aut paulo plus,haec historia continet essectie quae maria, quae litora, quae regiones eXploratae, quae bella contra Reges potentiisimos inuicta virtute gesta, qui terrores neglecti &contempti: ut intelligant, non esse tantarum rerum laudem hominibus, sed
Deo,qui praesentiam suam nostris sepenumero declarabat, summa ratione tri- adobitendam. Quod tum multo clarius apparebat, cum interdum sic eueniebat, ut ipsi Lusitani sibi nimium praefidentes ab hostibus eisdem vincerentur,ut intelligerent, inanes & irritos hominum conatus fore, qui non fuerint coelesti praesidio suffulti. Vt autem hinc, silc enim ordo rerum flagitat, exordium caspiamus:
cundus, Portugaliae Rex, cum lento atque diuturno morbo languesceret, contulit te in extremam Lusitaniς partem, ad Austrum pertinentem,Oceano ex ea parte definitam,quam nunc
Algarbium appellant, ut aquis calidis admos dum salubribus morbum depelleret. Erum-l punt autem aquς illς in convalle,non amplius i scae aut leptem milliarijs amari disiuncta, e silice,& reliquis balneis, que sunt in Lusitania, summo omnium contensu pr seruntur. Eo tamen remedio seustra tentato, factum est,ut morbus indies ingrauesceret. Nec abfuit suspicio, Ioannem lento veneno, quod imprudens hauserat, paulatim intabuisse. Itaque cum mortem appropinquare sentiret,in Algarbij oppido, quod Aluor appellant, & multi Portum Hannibalis esse putant,testamentum seci quo Emmanuelem,qui illi stater patruelis erat,heredem instituit ad quem regnum, quantiis Io nnes intestatus obijsset, erat iure peruenturum . Erat enim Emmanuel Fernandi filius. Femandus vero erat Germanus stater Resis Alsensi, cuius Alsons Ioannes fi lius extitit. Cum igitur Ioannes nullum tum ex uxore legitima susceptum haberet Alsensus namque unicus illius ex uxore Leonora hilus in adolescentiqflore Scalabi, quς ciuitas nunc appellatur Sanctarena, ex equo incitato prole eius,mortem obierat) necesse erat, Vt Emmanuel regni hςreditatem cerneret. Georgius namque Ioannis filius, propterea quod nothus esset, quantiis illius mater fuisset valde nobilis, legibus & institutis regni heres esse non poterat. Hoc tamen quod erat Emmanueli iure debitum, suit summa Ioannis ipsius Voluntatς comprobatum. Emmanuelem enim non tam propter sanguinis T. A 3 propinqui'
9쪽
ia propinquitatena,quana propter Regiae virtutis indolem,quam in illo cernebat, egregie carum habebat, &quibuscunque poterat ornamentis. illius dignitatem amplificabat . Accedeba quod uxor illius Leonora,singulari 1irtute, pietate itque religione foemina,Emmanuelis sbror erat fratremque amore lingulari prole luebatur. Testamento facto,& factis omnibus,quae ad animum expiandum pertinebant, rite procuratis, ita excelsit e corpore Ioannes, ut in illa extrema vitae persunctione, insitae virtutis de pietatis insignem significatio nem daret. Fuit enim vir ille clarus&excelsus, infestus improbis, bonis propitius, iustitiae cupidus, & in omni genere cirtutis admirandus. Erat praeterea acer de strenuus, de in re militari non pauca dederat egregiae fortitudinis . cindustriae documenta. Tantaque erat illius animi magnitudo, ut quan uis corpore in patria consisteret, mente tamen orbem terrarum peragraret, multaque animo frequenter agitaret,eaque moliretur, quae si non fuisset immatura morte sublatus, nomen illius clatissimum reddere potuissent. Fortes viros amabat,usque adeo, ut quida reliquas vitae minitas nomine virtutis militaris elue Tent. Ignavos autem atque Gesides ita contemnebat,ut homines iasia duceret.
Persiccit autem, ut qui magnis opibus insolentius efferebantur, illius in vindicando leueri tatem pertimescerent: de qui propter humilitatem obnoxij erant iniuriae, praesidio illius vitam secure traducerent. Attulit ille quidem multis viris nobilibus necem , de Principes etiam sibi coniunctos interfecit, quos animadueriebat aut parum obsequentes esse, aut perniciem in illuni machinari sed id nisi fecillet, neque Regiam dignitatem tueri, ne8ue Vitam conterua Te potuisset. Valebat multum ingenio, plurimaque ab illo argutissime di et a reseruntur,ex quibus intest igitur,quantum illius acumen extiterit. In Regum
consilijs, de quorum fide dubitabat, explorandis, erat mira quadam sagacitate pnaeditus. muliosque viros primarios multis in locis beneficijς sibi aretissime deuinctos habebat, per quos omnia, quae Reges in illum moliebantur, mul
ro ante,quam ei nocere possent, cognoscebat,ut eorum consilijs obsisteret. Populi non tam illum ut Regem verebantur, quam ut parentem amabant. Eo Tum enim commodis animo patrio consulebat. Haec autem illius sententia merito laudari colet, clim diceret, simi non Euri propositum esse, ut operis hominum ad aurum 'uaerendum abuteretur, quam ut aurum quaereret, Vt O
bus suis hominum inopiam subleuaret. Cum accepisse esse volucrem, quae rostro pectus dilacerat, ut pullos serpentum morsibus exanimatos sanguine suo profuso in vitam reuocet, eiusdem volucris imaginem suis insignibus adiungendam curauit, ut ostenderet , se esse paratum pro suorum salute saliguinem suum pros indere. Ex omnibus tamen virtutibus, quibus illum praeditum fuit te commemoran nulla fuit admirabilior singulari quodam pietatis dureligionis studio, quo miri e flagrabat. Nunquam enim cum nequerilibu lenta negotia, neque contutationes contra illum laetie, neque malorum O- mnium
10쪽
mnium tempestates a rebus diuinis summa cum religione procurandis abstraxerunt. Is denique Princeps suit, Vt merito videatur illius nomen sempiterna memoria cete orandum. Illo mortuo, suit summa cum celeritate ad Emmanuelem nuncius allatus: quem cum tam multis lacrymis accepit, ut satis appareret,eum non tam regni haereditate laetari,quam ex morte Principis optimi,& sibi coniunctissimi golorem excipere. Erat autem Emmanuel eo tempore annos natus viginti&sex, dc Salatiae se continebat, in quo tunc oppido Rcilina Leonora soror illius itque Ioannis uxor, morabatur. Ibi igitur more dc instituto maiorum fuit Emmanuel Rex solenni ritu omnium contensione declaratus. Quod quidem munus sibi non segniter obeundum existimauit. Erat enim de ingenio, dc studio,& disciplina vi lantissimus. Itaque cum multa confestim regno salutaria instituisset,lum nihil sibi maiore cura faciendum arbitratus est, quam ut Omnium ordinum conuentum ageret. Salatia igitur discedens, Montem maiorem prosectus est, quae ciuitas est in colle edito statrans Tagum, de Ebora circiter viginti millia passuum distat. Eo igitui regni Proceres, & Antistites, de ciuitatum Legatos per literas euocauit. Eo fuit ad illum deductus Georgius Ioannis Regis plius,cuius paulo ante fecimus mentionem,qui tunc decimum & quartum annum agebat: quem Rex tam amanter atque cum tanto fletu complexus est, ut facillime, quanta fide de amore Ioannem fuisset in vita prosequutus,cerni pollet. In illo autem c nitatu,qui Georgiu stipabat, facile reliquis de militari gloria,& urbanitate Iacobus Almeida,qui tunc in Porrugalia pro Magistro Hospitalensis ordinis ei)em religioni praeerat,
excellebat, multumque apud Ioannem gratia dc authoritate potuerat . Eum Vero Ioannes moribus eiusdem fili j regendis praefecerat, ut is sub tali paedagogo artes illo loco dignas perdisceret. Hic igitur cum Georgio, quem dextera tenebat,stexis de more genibus, cum esset uterque habitu lugubri deformatus, hanc orationem habuit. Rex Ioannes, qui tibi patruelis frater natura fuit, amore autem germanus, mihi significauit moriens, secum animo aequissimo e Vita discederet, una tantum cura solicitari, quod hunc filium in solitudine Scorbitate relinqueret. Eam tamen solicitudinem eo solatio, quo utebatur,alle uari, quod veniret illi in mentem, quam singularis e stet benignitas tua, quam gratus animus, de quam ad omnes resi se virtutis laudes studio de voluntate propensus. Praecepit deinde mihi , ut suo nomine te rogarem, & obsecrarem,
si is te in fili j loco dilexisset, si muneribus omnibus, quibus potuit, affecisset, si
nullum tui ornandi locum praetermisi flet, ut tam egregiae in te voluntatis memoriam retineres,& parem voluntatem huic suo unico filio, quem omni reliquo vitae praesidio destitutum relinquebat, redderes,3c cogitares, quid ille, si tibi fuissent nati filij, eis facturus suillet, si ita accidistet, ut tu ante illius obitum e ta migrares. Praeterea hoc etiam mihi in mandatis dedit, ut hunc illius filium frequenter admonerem, ut te semper unice coleret, dc Obseruaret,