장음표시 사용
391쪽
s m et chinatorum Principem. M phe eadem tempora Fatius Santorius, quem ante in Vira i μὰ en et tuam C O item Iulius Cardinalem renunciauerat, Ad Uu O. Oa-μ de in Aventino quas Eugenius II. Honorius UL HonoriuS IV. incoluerant, primum a Cardinali Montis regalis, tum a se instauratas ii ortorum eleganti amoenitate praecinxit. Idem Domum S. ANTONII in E qum scol abentem cum Rede S. Andreae,renouato in ea pauimento tectoqueia; insuper Noso comitam, & horrea; aliaque restituit. Aedes in Via lata a Gabriele Agriensii Cardinale inchoatas, ipse atrio, porticu, a Ula, con clavibus, viridarijs, statuis instructas eximie persecit. quas postea Iduus Pontifex Francisco Mariae statris filio haud iniqua Sanctorio conditione proposita , addicendas curauit: deinde a Petro Card. Aldobrandino ingenti fabricae accessione productas . Leo X. cui Populus Romanus cum statuam in Capitolio dedicaret, ab Opera eo Renitutam in In auratamque Urbem inscripto elogio confessus est, Leonis X. GYMN AS 1UM ROMANUM, quod Sixtus IV. nouuin vectigal commentus in salaria professorum fu nd au erat, accitis undique viris doctissimis instaurauit auxitque. Quare illius velut auctoris memoria quotan Leo c. nis funebri laudatione, frequenti Principiarn, doctorum, auditorumque mnasi, Roconuentu, in eius Aula Gymnasij celebratur . Boiueam Vaticanam is mδΠj x M
scribit Onuphrius) miro artiscio a Iulio II Inchoatam , persciendam quantum in eo fuit, magno animosuscepit. Palatium Vaticanum tripi datus. cibus longis, ct praealtis porticibus eximi ructura, auratis laquearibus , egregys, nobio mi ue operis picturiss endidi mam fecit. Dei para Virginis Aedem, cui Cardinalis praefuerat in monte Coelio a funda- V
mentis piaene refecit , ct Iaqueari aureo exornauit. Lavacrum Conri antini Laterane e rninam minitans resiluit, laminis p umbris tectum re- uiculIcti parauit. Pyrgorum portu, coeno , ct xis repleto , publicae commoditati gnomen. purgato, oppidum muro cingere coepit. Arcem montis Fla conis : Corneti Cardinatis Vite Ohi, 9 in multis patrimonν oppidis peramplas aedes teirentituit, UeI Uundamentis ad cauit. Manlianam Villam corriuata aqua elegantiori ad meso exornauit. Romae S. Alexij eaput argentea tbecacta l. aulaea e Bestis feri ea, auroque intertexta quinquaginta aureorummidi m Sacelli Pontis ob ornamento coemit. Eodem tempore Ioannes Salutatus sororis Leonis X. lilius , ic ab codem dictus Cardinalis te des apud S. Spiritum in Saxia a fundamentis erexit. Ioanne S Dominicu3 Car- Card.ses
di natis de Yupis aliquanto poli magnificam D MVM ad Circum Ale- uiati. Nandri seu forum Agonis: Ideni S. HONUPHRII templum in Vaticano βx D ni, Colle extruxit. Sequuta Clemente VII. Pontifice Borbonici exercitus arruptio, ac direptio est . in ea etsi militaris furor in corpora sortunasque '
392쪽
fifiei per temporum diffsi it tζ. d. mi Vm resarcire licuit, uou6 du, duntaxat statuae SS.Petri, ta Pauli in ponte Astlio positae spectantus
Aedificia Urbis post Clementem VII. praesertim . Templum Vaticanum. Cap. X.
TANTJS calamitatibus de iuncta Ciuitas, iisdem pulchrior pria
stinam desormitatem, ut olim incendijs, decoxit. Nam deinceps affluente rerum copia opes magnae floruerunt, inseditq; cura aedificandi Romanos Ciues, ac Principes viros . Tum sarchitectorum ars exquisita: & nouorum hominum, quibus abundae Roma, adeptas aut inuectas sortunas,& translatos aliunde,seu recens editos familiae titulos ostentare cupientium voluntas, expansa noui aedificij tamquam fronte depromitur . Nondum ex humanis sublato Clemente
id coeperat. Eiusque rei argumentum adhuc extat in foro prae septis Iu daeorum. In domus e nim tunc extructae fronte sic legitur: Urbe Roma in pyininam formam renascente Laurentius Manlius ea ritate erga patriam Bad aedes suo nomine Manlianas pro fortunarum medioeritate a opum Itidaeoru ibi poHerisque suis ὰ fundamentis po- fuit. Clement. VII. P.XI.Cal. Am. At Paulus VI. Pontifex, ut salubritatem, S pulchritudinem Vrbi qua reret, coenosas,& stagnantes passim in Urbe aquas exsiccauit, discrevit insulas, direxit vias, strauitque , in ea praesertim parte , quae populi dicitur. MUROS , & validas in Aventino, versus portam Ostiensem munitiones duxit. LEON IA NAM Vrbe na nouis moenibus, S propugnacu lis obstrui m and auit, curante praesertim Antonio Sangallio architecto. a quo cum Bonarota vehementer dissentiret, formamque moenium longe dissimilem proferret , opus est intermisit tri ,' ut Porta S. Spiritus , quae la pidibus liburtinis firmiter obsepta surgebat, cessante aedificatione, semi- persecta hodieque sit. Caeterum propter i ta structam,& ornatam Vrbem, statu am Paulo posuit Populus Romanus in Capitolio, cui subscriptum est: Paulo III. Pone. Max. quod eius iussu, auspiedis , atque are conlato Vr hem tu, ct diuertiensis Utarum deformem, imperviam, disiectis male
postis aediscys in meliorem formam redegerint: Sijs areisque cum veteri bus directis, ct ampliatis . tim nouis cons itutis auxerint, ornauerintque, Latinus Iuvenalis Manneestis, Hieronymus Magorus, Curatores Oiarum,
Urbe in Daurata, Us ij, ct memoriae ergo Hatuam in Capitolio optimo Pontifici PP. Anno Christi M GII.
393쪽
De eadem Laurentius Gambara in sua Caprarola: Cui pontε dieani Noe Capto linas mulacrum i ede Senatus
Romanus, populusque: quod in Haurauerit Vrbera a Romulidum, multasque vias quod Aratierit: istasque Omarit; quo periferas non amplius auras Roma auctore timet, prius Ut miserorada time stat' . s latium1 ALATIUM FARNESIANVM Cardinalis inchoaverat: eQq e Ponti sp 'sib
fice cum aliqua secisset Rainutius CardinaliS xarnesiuS , postea Alexan' iusti. der item Cardinatis Farnesius tanto splendore in quadrum, pari laterum dimensione perfecit , quantum qui oculis non subiecerit, animo concI pere vix queat. Molitionem regebat iussu Pauli Michael Angelus Bona- Extructa rota. Huius magisterio ATRIVM , quo nihil scientius aut copiositus habeas ab architecto , pilae quadratis porticibus sublectae medio scapo e X- Αhr. tantibus Doricis columnis definiunt. Epistilia,&coronaS excipit graci- nato: a. lioribus pilis, & columnis ea portione prominentibus ordo Ionicu Sr Partim arcubus,partim occluso S per arcu S patentibus fenestris. Summa spatia Corinthio, ornatissimoque genere clauduntur . Verum pro columnis antae quadrato saxo,& parastatae sustinent incumbentes corona S. Sed nihil aeque oculos tenet , atque exterior CORONA ad tecti sub- Corona grundam,& culmen ,' tanta partium sy mmetria scotias primum, regulas, z:diit in J torosq; duxit artifex: tum Zophori Hyacinthos,de in proiectos mutulo S,& impositam super coronam, & cimatia , atque in his altissima leonum capitula conformatiat, & sculpsit. Plurima autem I omae effossa praeser- Statuae elim in Thermis Antonianis,& huc deportata, in atrio, scalarum areolis, ThermiSalijsque in locis conspiciuntur simulacra . Quippe AULAE, & cubicula pulcherrimis lucentia picturis, quibus interior item XYSTVS , εἰ sta- laiae iii tuis , priscisque e marmore admirandis operibu S abundat. Designaue- Aedes rat idem Bonarota ab aedium pseudothyro quidquid trans viam Iuliam Farnesior. usque ad fluuium patet, HORTIS conserere . Quibus alij e regione responderent trans Tiberim sati. Tum parabat palatij, hortorumque portas dirigere ad lineam, atque ex huius limine, vestibuloque tam interiora sedium, quam utriusque Farnesiani VIRIDARII amoenitatem , interque fluentem Tiberim, uno oculorum obtutu spectanda proponere. Sed perducere ad exitum non potuit. Fuerant hi trans Tiberim HORTI Augu- Horti Trastini Chisi j opulenti Civis Senensis: in quibus Aedes descripserat Baltha- stiberini sar Perugius Senenissis, architectus idem pictorque nobilis , & coloratis parietibus clariores fecerat. Aulam pinxit in qua simulatas inter columia 'nas pascit oculos prospectus arvorum. Altaq; plurima adumbrauit imitatione veritatis , quae oppido ingenium hominis , & artem ostendunt Quod aeque praestat PORTICVS hortis contermina, in cuius fornice alba toreumata, dc plasticae veris non dissimiles caelaturas usque ad ludificationem cruditissimorum artificii expressit . Sed in pariete GALATEAM GaIatea
fluctibuS errantem expeditis ad praeda marinis monstris depinxit par sibi ζsς per Raphael Vrbinas i aliaque in porticu Deorum I CONJo pro depicta. d. unxς. ab eius pallestra pingendi principes non sine lineamentis/du u
394쪽
que, aut etiam penicillo institutori S CO Orarunt . Nihil certe magis R6 niae celebrant iuniores picturir Competitore S; S imitari enixe studeli quod is a raritate allicit, & ab imitatione deterret. Caeterum ad eo, ho tos limonijs, maliSquς mζdi i S ssem Ppr Vir*0 p. ex alteriS hortis in citerbii fila riore fluminiS ripa CO diit i. ςymbula tr ij citur, quos cum palatio iuno ii Aede, pas immanis ARC VS Vi V IuliM in Potitus . Additi stuὶt nuper, Constrata siti nesiorum. cibus anteceditim frontem platea, salientes uberrimique FONTEs , si
quibus non satis inarabere siue aquarum e Ianiculo labentium copiam siue recipientium lacuum magnitudinem, & formam : tum circumiecto
rum a dificiorum sublimitatem, & pulchritudinem . Cum ergo Farnesiam structuram urgeret, VATICANAE quo quia BASILICAE curam Ponti fietis mandato inierat Michael Angelus, quam,
ut dixi, sundare, ac struere coeperat Iuli us IIJn ea quidem Balthasar Leone X. iubente, a Bramantis, de Raphaelis inuentis multa detorserat :quod putaret immenso aediticio solidiorem compagem opu Sesse. Itaque longiorem formam in quadratam Verterat, sacellis, Sapsidibus quatuor, totidemque portis sibi mutuo respondentibus . Hoc ille exemplar tam quam facem operi faciundo plumisit, unde poster j curatores lumen acciperent. At Michael Angelus , quadrangulam figuram retinendam a , nonnulla tamen in extremis mutanda censuit. Nam superiores magi su itempli apsidem , transuersamque ambulationem duplici flexerant hemita cyclo . Alterum qua columnis , qua muro interllante distinguebant: a terum non intermissum extimi parietis flexu clausere . Hos ille semicirculos duplices ad simplices redegit; ut omnia liberiore, unoque visu
conelusa. 'culi molirentur, & immodicis sumptibus parceretur. Hemisplicerium in medio latissimum,di alterum tamquam Coeli fornicem triplici ordine columnarum niti voluerant. Quorum exterior perpetuis columnis circumibat: interiores duos parietum interstitio octo per interualla seiungebant. Ille subie ctos arcus, e quibus eminet immanis tholus, haud pati tam vastum pondus, quod alis quoque viderant, animaduertit: utq; minori mole incumberet, extenuavit; duplicem tamen fecit, ut tholus existerior alterum includeret spatio intercurrente discretum. Quippe maiestati Basilicae consiliebat, quae extimi verticis sublimitate fit augustior. In tu S autem propinquiora depresso ambitu ad oculos iucundius acci- 4; s. Vnd Porticus templi, Panthei porticum, non eumdem lapidem posceno. - Ubu S columnis referebat. H:ec forma Pontilicibus placuit, eaq; super recos ituto coetui Cardinalium. Tum strenue a Paulo III. properata aedifi
que Lormas elaboratis . Structuram deinceps Iulius III. Paulus IV. Pius IV. prosequuti. Iairique ad culmen nonnulla prouexerarit,cum Vita suncto Bonarota , magistri successores rursus decreta in uertere studebant.
Haec agitantibus interdictum quidquam addere, vel adimere . Et quidam cum recusaret, munere submotus. Tanta eius viri, rebus iam perspectis explorata Prudentia.
395쪽
iisdem ergo vestigiis Gregorius XLI.multa enixe molitus CELLAΜ s,eεllum
insuper imago sicζntissimam maculosis marmorum incrustationibus, ca- Gregoria, merato inauratoque ambitu, ac tholo solumnis, picturi S, speciosis Or- num.
stant tubis, musidis , alijsque clarissimis operibus vix imitabilem secit . . Si tus V .vastissimam duplicemque HEMIS PHAERII molem superstru- s , V. 'diit: qua quid latius, aut excelsius, aut pulchrius cogitari fingiq; potestὶ extructues. At Clemens VII S A CELLUM Gregoriano obiectum , & multa picto- Ornamenrum, plastarum ; sculptorumque praecellentium arte decoratum , haud aequo tamen splendore perfecit. Eodemque tempore Angelorum San- Actorumque lucentes e 1ffigies in tholi interiore camera vermiculato emblemate coagmentandas curauit: tum cauati S e marmorato interseptis aurum inducendum : tum variegato sectilique marmore sternendum pauimentum: tum reliquos Cellarum parietes lamigatis lapidum segmen-:tis vestiendos : uniuersamque templi concamerationem tectorio loricatam bracteis aureis distinguendam, atque eiusdem quadratos loculos inserto rosarum auro illuminandos . Decreuerat centum post annos supremum lapidem Paulus V. imponere, architecto Carolo Maderno. Quare pars ima veteri S Basilicae, quae abhluit . supererat, cum vestibulo diruta est. Tum curuata fundamenta immen- sam in altitudinem demissat iamque ab humo extare paries coeperat, &compositis stereo malis antarum base S locabantur, cum secunda, & me
liora consilia interuenere. Quadripartitum templum ex praescripto Mi te sitibuchaelis Angeli paribus modulis angulisque finiebant. Huius autem a phia. 'fronte Aedes altera, quod ille non iusserat, longe minor condebatur; ex qua maiorem in Basilicam per arcuatum parietis transitum pateret ingressi s . Vt oli na Marcellus iubente Collegio Pontificum e Cella Virtutis in Templum Honoris aditum patefecerat. Minorem hanc Aedem porticus exterior excipiebat. Sed quatuor praesertim in Patrum coetu Caus cur accurate discussa aedificationem interturbarunt, i nuerterimique placitata, id factum Bonarotat. Vnum, quod spatium quadratae Basilicae per se amplissimum, siς exiguum tamen censebatur capiendar multitudini, quae confluit ad inaugurationem noui Pontificis, declarationes Sanctorum, solemnis Iubilcei expiationes . Quo sane tempore tanta laxitas, ut vidimus, suis arctata finibus exundantem populum vix capit, quae videtur posse capere gentes terrarum . Alterum, quod Odeo ad obeundam Psalmodiam, vel Secretario ad sacram supellectilem conseruandam in templo maximo locus
non erat. Tertium: quod diruta porticu, in qua Romani Pontifices tri- hon 't plici diademate coronari solerent , & acclamanti Ciuitati salutari Cru- A Jh
cis signo designare salutem y necesse erat alteram tanti S parare caeremo poeticum nijs . Quippe a porticu Michaelis Angeli id haberi non posse , quae fasti- no parat. gio columnis imposito, superstrui secundam non sinebat. Postremum , quod recentem Basilicam ambitum Constantinianae veteris Vm uersum scomplecti volebant, a S.Siluestro Pontifice consecratum. QuaObrςm ςVM satae, Templi vestibulum iam conderetur capax superioris porticu S; Pl*ς j s. Ρε iii
Pontilici , Patribus, inchoatae structurae sublato lateriectu, BasiliiςRm produci-
396쪽
ri coeptu. Opera Urbani VlII. in eadem Basilica .
produci, bidue in eam spatium tran. serriν quod minor Aedes complea. batur. Ita medium Templi corpuS transustria brachia Crucis in stir, quod pris eis Bassilicis usitatum longitudine exc*ssit, MOX demoliti quod mu sei si iraebat, retracta in rectum fundamenta iacere , effusi in priora sum pili non leui dispendio. Additae sunt Cella: Vtrinque duae : Odeum prete rea,& contra, eiusdem magnitudinis, & magnificentiae Sacellum . Hune
enim locum Secretario destinauerant , Verum postea suspensa deliberi tione manendum in vetusto Sacrario, nec facile ex eo discendum censue runt. Gremio templi camera imminens plasticis modulis discriminata est in deuexas surgentesque secturas, Vbi per lacunas fornicis erumpentes flores superbiam candoris, ut reliqua opera, auri fulgore commiscet. Ibi quoque fulget stemma Burghesium vermiculatum illustriori emblemate . Sic de Porticus exterior cameratur: & quinos aditus inter sustinentes fastigium immanes columnas aperit ad Orientem. Eadem minoribus alijs e marmore columnis, quae veteris Basilicae fuerant, ostia fulcientibus, sustinetur, ornaturque: tum opere tectorio i n au rato q; admirabilis alteram habet porticum pari magnitudine superstructam. In ea ex tantibus moenianis soliti Pontifices triplicem capere coronam , & plaudentem populum salutari prece, signoq; lustrare. Explicatam latissim frontem Turres in angulis attollunt, ac terminant. Inter ornamenta templi picturae postremum non habent locum, quibus aras instruxerunt conquisiti undique Apellium scientissimi. Horum tabulae arcuatae, in se taeq; maculoso, caelatoq; marmori, fastigiato intercolumnio continentur. Omnem autem Pauli V. structuram designat exeunti laevorsum obiecta inscriptio :
LIO II. INCHOATUM, ET USQ UE AD GREGORO, ET CLEMENTIS SACELLA ASSIDUO CENTUM AN NOB VM OPIFICIO PRODUCTUM, TANTAE MOLIS ACCESSIO NE UNl UERSUM CONSI' ANTINIANAE BASlLICAE AMBITUM INCLUDENS CONFECIT, CONFESSIONEM B. PE-Τ R I EXORNAVIT, FRONTEM ORIENTALEM, ET P OR-ΤI C V M EX TR U XIT .
Iam vero Gregorio XV. rerum potiente ODEVΜ tectorio loricari, ornariq; coeptum, concameratione aspera toreumatis, di loculis sigillatis inauratisq; succedente Urbano V1ΙΙ. resplenduit. Tunc quoque indita nobilis materiae ubsellia , sed nobiliore scalptorum artificio elaborata. Odeo Cella obiecta plasta ruin aequales formas splendoremque sortita est. Caeterum plurima in templo spirant Urbanae munificentiae argu menta. OPUS Mustuum Iotti olim pictoris Florentini, cuius sacras ima' gines in atrio ante veterem Basilicam populus venerari solebat, dirutis parietibus integrum nihilominus conseruarant, aediumque Pontificiarum muro e X timo commiserant. Id Urbanus templo, ei de inque fero , ubi semper fuerat, loco reddi iussu, apertis ex utroque latere senestris, qua paries auersus a fro te Basilicae intra arcuati fornicis curuaturam altissime expanditur. Mirum, ibi duris e lapillis exprimi humorem aquae:& im-
397쪽
immobilem P ctri nauiculam fluctu statuque iactari. Illuna autem in Undis pedem figere, sed modica undarum fide. Quippe incipientem,
mergi subleuat Liberatoris manus , vento imperantis , & mari. iam Pilae Hemisphaerio suppositae, quae ad angulos conuere tur, qua tuor ingentibus loculamentis in medio spatium relinquunt. Horum Vni
dextrorsum Pauli III. monumentum inerat, e quo statua ipsius aenea pon- sepul- tisicio habitu eminet, Farnesia maiestate . Duae inferiores e marmore sedentes ad tumulum , mutae magis sepulti admiratione , quam duritie , --- lapidis, prolixe tamen commendant opificis manum, animumque Pontificis . Id sepulchrum loco motum summae apsidis pari loculamento , digniorique sede Urbanus composuit. Contra, sinistrorsum sibi parauit Et Vrbani& tumulum. In eo colostea est eius effigies ex aere ad viuum expressi '' Pontificali laxoque amictu, ac thy ara : extensa dextera, sedensque bene dicenti si initis . Non enim haberet similitudinem viventis, nisi dispensare dona etiam videretur e se pulchro. Deorsum urnae locus,& duobus hinc,
atque hinc simulacris e marmore. quae nondum facta reticentur . At Va- Statuae
cuis sub Hemisphaerio loculamentis , alabastri te varioque peregrinorum mari lapidum genere crustatis ingentes Diuorum statuas locari iussit, quorum Rhenefici,s ornatur Basilica :& aras substructis in cellis dedicari. VERO - ebllo NICA effigiem dolorum Regis. quam in Urbem portauit, defixiS Oculi S catae. contemplatur in linteo. At laevorsum HELENA Augusta imperi j scep- Statua S-Ptrum, vexillo Crucis commutauit . Quippe Cruce inuenta coepit impe- Vςrseni 2'rare ; nam & antea regnauit a ligno Deus. Alia ex parte ANDREAE ἡlehi. Apostoli simulacrum inhiat Crucem, cui brachium iniecit. Neque enim statua S.
ille triumphalem currum deserat, quo Coelum intrauit: quamquam caput Andreae .conserto syderum lumine coronatum super clatrato conditorio adorandum reliquit. Hinc praefert LONGINUS Centurio lancearia beata cuspi- 'de praefixam. Quippe latus Domini sola aperuit, ut e vitali fonte flumen R 'salutis eliceret. Verum ipsa per attactum diuini sanguinis iam rebus humanis pretiosior terras spreuisset, nisi templo, quod fere humana excedit conderetur. His magnis statuarum loculamenti S alia quatuor eiuldem magia ludinis imminent, inducta auro, Cochlidibus e marmore columnis, cpistilijs, & coronis instructa . Singulis singula sunt repositoria, quibus Veronicae linteum, Frustum dominicae Cruci S, B Andreae caput, Longini lancea reconduntur, ostendunturque statis diebuS marmoreo podio subter prostante, non sine clamore , ac gori S venerantium Ciuium s.
Haec habent Hemisphirij parietes angulosi flexique . Se pulchro autem Apostolorum quod sub eius dein altissimo vertice si- Auctor intum est, Paulus V. Venersti O rem, di cultum qua ia erat Nam propter, ' μδ I. Regesia humo, hiantem extrinsecus locum aperuit. ConfesFonem nuneu-
pa t quam ob tam cancelus marmoreis, ac desen rent bus gradibus Ciaeeo.
fu fultam pretioso lapidum crus is , o Aurato pauimenti emblemat nium. conta stimi i feriores aditus fatuis columnisque decoratos inauratis exard valuis occi iis e lampadum que inibi ardentium lumina cum Jhndoribus Sauctorum lacere foeliciter Ooluit, Adhuc camen cccraz ira, si u ν
398쪽
Hrae Moles superstructa tumulo Apostolorum . Et alij sub aliis Potii Ccibus multa, nec fortasse paria loci i Dctitati eX cogitarant, atque de sesipserant. Vrbanus Equite Joanne Laurentio Bermno architecto, in si isti operis , S materiae nobilitat Q perfecit. Tota MOLES fusili ex aere cohs ut, auro subinde inlcri ita, Vt misceat perennitati splendorem. Tortile
in ea columnae Quatuor ternis portionibu S compactile S. infima parte inspirana striatae, to rosis S e sotioso caudice erumpentibus canalibus. ex inde arbusculis laureis scapum amplexis identitem conuestitae ; quarun)rs mulis amet quamquam pueri collud Luat, di auro guttatae interquiescunt apes: perinde diaritiem aeris Ore molliant, quae hac ferrea bellorum aetate nobis mollitudinem Pacis aluerunt. Nituntur columnae spiris aeneis: haestylobatis e pario marmore, quibus prosilientes anguli retrachum ac vel Ili alveolat inra Ophitem marginan t, virgatum que Versicol oribus macta .lis, modo sparsis, S errantibus , modo se colligentibus, & conuolutis .i L exterioribu S quadrati S ex eodem marmore insertum stemma Barberinima est, super sculptis pontificijs diadematis, S clauibus . Capitula a ., ibit h. ς Oim in rum Ioni CO,& Corinthio genere compo ita in olivae solia se in- , ch, i, duunt' dispari altitudine e fundo subnascentia, resupinato per ambitum thio steti eo verticis labro . e quibus erumpente S cauliculi csrcumflectuntur extre mos in stosculos, Super hos echinum spectare e st scalptum cuis.&spic: r. lis: altiore snq; abacuna medio comantem flore etsi alicubi pro flore Soli. est introrsus sinuatum,& supra voluta S angulosunuHar porro inter echi- & num,& abacum emergente S, in angulis folio tum te mis latiore circulo se demittunt: tum arctiores in orbes circinatae in medium tandem florem, floreum quasi oculum desinunt. Capitulis incumbit Epistilium, ternisque
proiecta, deorsum autem oviculis denticulisq; caelata . Super Coronam quae quadrIpartita , nec ultra , quam pro columnarum crasstudine producitur, statuta quatuor ca itum ruuenili specie sisnulacra sunt: quos cce Iessis quidem senstis ad custodiam relIgionum accendit: manibusq; lauis reas retinent fronde S prolixa implicatione contextuque tam Quam in encarpis aduolutaS, retroq; pertinentes ad proximam trabem, S quodam 'modo colligante S. 1 rabes aeneae quatuor totidem molis angulis insertae, Inuicem tolluntur, anfractuque flexuosae : tum paulatia
Mi is guunt. At medium umbellae marginς mi tenue Trabes aeneae in ut medium coeunt.
399쪽
tenuerunt minore S duo C ites : Quorum alter infidet, alter super uois lat, uterque puerili sorma,& habitu. Et anteriori quidem fronte hic pontificia Corona, ille Coeli terrarumque elauibus oneratur. Ijsdem in signibus gaudοnt in auersa extremitate posteriores . Qui latera tuentur, hinc atque hinc minantes impietati Paulino gladio coruscant. Haec est aerea Vrbani moles, digna, quae ad cultum Ecclesiae princi
putia in augusto templo teneat principatum . Ex tanta enim operi S ma gnitudine non modo admirabilitatem coepit auctoris potestas , sed sanctorum cinerum veneratio incrementum , loci sublimitas maies atem . Quippe obuertatur mentibus eorum in Coelo sedes triumphalis, quorum sepulchrali splendore oculi perstringuntur. Quod si figurata aeris firmitas auro illusa tantam admirationem mouet intuentibus ; quanto stupore deuinciet Fundatorum Religionis exornata dignitas, di ornantis religio Qua demum permotus Vrbanus nouam Basilicam Ecclesiastico ritu consecrauit, die XVIII. Nouembris: quo die olim S. Siluester Pontifex veterem consecrauerat. Porro haec omnia testatur super fores, ut altera
V R B A N U s V I I I. PONT. M A X. UATICANAM BASILICAM A CONSTANTINO MAGNO EXTRUCTAM, A I3. SI L V ES T R O DEDICATAM, IN AMPLISSIMI TEMPLI F O R M A MRELIGIOSA M U L Τ O R V M PONTIFICUM MAGNIFICENTIA REDACTAM S O L E M N I R I T U CONSECRAVIT S Ε-Ρ V L C FI R U M APOSTOLICUM AER EA M O L E D E C O R AV IT, O D E V M , ARAS, ET SACELLA M ULII PLICI B V S OPERIB US ORNAVIT.
Alia sub Paulo III. ac deinceps nonnullis Pontifici bus Aedificia . Cap. XI .
INTERSA dum Michael Augelus, Paulo III. pontificatum regente,
fabricae Vaticanae praeerat , in Capitolio aedificauit iubente Sena tu , populoque Romano . Nam ad Senatoris Aedes, inclytas SCALAS utrinque ascendentes, septasque lapidei S cancellis extruxit . Ijs ad ornatum extrinsecus adiecta sunt iacentia duo fluminum simulacra : Nihilum,& Tiberim Vocant. Medio parieti anguloso prostantique fons est appositus uberibus aquis perenniter in labrum defluentibus: inter captiuos supersedente R O M A . Identio condidit nouas C O N S E R V A T O R V M Aedes . Ibi ad exteriorem frontem , PORTICVS frequens columnis, structura , , S artificio eximia conspicitur: cui pars superioris contignationis in Cumbit, Cubicula, Aulamque Capitolinam continentis. Supra porticum facies lateritia quadratis columnis distinguitur, quae stylobati vi tae Coronam sustinent si amet specie , signisq; marmorei S crebra PQς
in torualla superstantibus insignent. In Aula statuae sunt LEON,
Scalae ad pedes Senatoris. Aedes CA
400쪽
Temptu S. Dominici. Et S. Caintherinae senens
vallicella. Via noua patefacta. Temptu S.
ab Alta emps eximias aedes rno ritu a Pix ad Sancti Apollinaris . Idem in Aede Transtiberina Virgini S Sacellum struXit, & ornauit. Gillielmu, Sirletus Templum S. Laurentij in Pali sperna sua impensa resecit. Tem plum admirandae Virginis , cognomento a MONTIBUS , t ad tectum perduceretur, magno adiumento fuit. Quod deinde inaurata testudine . marmoreo pauimento: Organo splendido & magno, elegantibus aris,& Sacellis prouexit cultum Praesidis Reginae. pius V. etsi maluit destruere vim hostium Ecclesiae, quam aedificiorum moles extruere , AEDES tamen Sacrae Inquisitionis in Vaticano sedit S. DOMINICI Templum cum Coenobio Monialium in summo Quiri nati fabricari iussit. Id vero opus nobilium Virginum Romanarum, quae
ibi se Deo voverunt, magnopere auctum est, ac Templum magnifico ornatu perductum ad culmen . Proximum item Virginum domicilium aliquot ante annis fundari coeptum nouo templo S.CATHERINAE Seianensis patronae decoratum est, aedificioque domestico ampliatum . Porro idem Pontifex Societatis Iesu Patribus Domum POENITENTIARIORVM sudauit,instruxitq; redditibus: ut in Basilica Vaticana expeditiores haberet soluendis animoru nexibus,qui debellata Othona ani cia si e captis hostibus vincla iniecerat. At eius Nepos Michael Bonellus insignes AEDES condidit prope Templum S S. Apostoloru et si prae magnitudine Insulae semipersectas. Petrus Donatus Cqsius Templi excelse Virginis a UALLI CELLA sundauit apti dem: coemptis aedibus PreabyteroruCongregationis oratorij babitationem dilatauit. Id porro templum magnitudine ac dignitate memorabile, Gregorio XIII. Pontifice, S.Philip
po Nerio fabricam piorum largitionibus moliente, Mexander Cardinalis Medices, postea Ponti sex Leo XI .iacto in fundamentum primo lapide auspicatus, deinde absolutum consecrauit. Anteriorem partem Angelus Petri Donati frater tiburtino lapide compa Aam elatamque fundauit, ornauit, perfecit, ut monet inscriptio, extructo insuper ac dotato Sacello . Ante quam nuper disturbatis propinquis domibus,& ruinosiis: patefacta raram in latitudinem strataque via: nouis circum aedibus ex citatiS, mirum, quae loco species, quae amplitudo accesserit ξ His domus aedificationem Patres ad ij ciunt, ingentis insulae ambitum complexam . Urbs ibi paululum ex planicie assurgit. Montem Iordanum appellant, cuius potiorem partem Ducum Vrsinorum peramplae occupant aedes . Aliae corum dem ad imum eius collicut i, & carceres olim Circi Agonalis: re Perto , cum struerentur, in fundamentis, simulacro , quod Pasquinum
Iam Vero Pieronymus Rusticu cius ab eodem Pio dictus Cardinalis
praeter Ornata domu in Urbe Leoniana exaedificatam, Aedem S. SUSANNAE in Quirinali sic refecit ut nouam potius videatur ex integro rese cisi e . Interius quidem maculosis lapidibus , picturis , laeui asperoque tectorio , laqueati tecti, ac parietum inauratorum splendore tota fulget:
exterior tiburtino marmore elegantissime concinnata; templorum tam-
. quam phoenix; nisi propc altςrum haberet VICTRICIS Virginis, inte