Variae Exercitationes medicae... paucae sed valde doctae privatae lectiones Stephani Roderici Castrensis,... His accesserunt in hac secunda editione Expositiones in aliquos Hippocratis aegrotos admodum practicabiles...

221쪽

2Io Variae Exercitationes mirum ita perfractum,ut de suo loco partes decedant , membrumq; distortum reddatur ,haud potest natura corrigere,& cO formare cicut potest medicus , qui item potest luxatum reponere, quod pariter naturae negatum est. Praeterea vulnus suitur, abscessus secatur, caro superflua ustione absumitur,lioru nihil natura potest prestare.Quarta Natura expellendis morbis no est apta: siquidem illa suauiter disponit omnia , hi ad expulsionem sui violentiam postulant, maxime quos acutos solemus nuncupare . Hipp. -epi, Contrarium nihilominus eli verissimum, &μ ξ- - ῆ' ab Hippocrate promulgatum,dum inquit, Notura morborum medicatrices. Hanc veritate coniectare possumus ex naturali.instinctu, quo bru.ta animalia praedita suismet malis medenturpitplin. lib.s. videre est apud Plin. Quare cum ab animalibus ,διζ''VM auxiliorum partem acceperimus ea-

μ' --ῖ' dem a natura didicisse gloria mutavenae secti 'nem, quae remedium est magnum ptaecipue in plenitudine ab Hippopotamo nobis aduenit: quippe Hippopotamus assidua satietate obesus

exit in littus, recentes arundinum cassuras speculatus,atq; ubi acutissimum videt stirpem,imprimens corpus venam quandam in crure vulnerat, atque ita profluuio sanguinis morbidum alias corpus exonerat, & plaga limo rursus obducit. Capra nos docuit quomodo pueri sa-6.epid. see. ctentes,si purgatione egeant,sunt purgadi, muriter capra elaterium, aut cucumerem agrestem edit,& lac ex eo assumpto purgantem facultate Iu-

222쪽

Medica. a II suscipit. ita mulieres purgans medicamentu clicibo edentes, pueris lactantibus contingit purgatio. canes gramen rodentes sibi vomitu prouocant. Volueris in aegypto, quae vocatur ibis rostri aduncitate per eam partem se perluens, qua reddi ciborum onera maxime salubre est, nobis clysteris usum demonstrauit. Multa alia afferre possem,sed quoniam posset aliquis dicere haec animalia sine medico sibi me deri,no vero sine medicina, etenirn non sola naturae ope, sed medicis vltitur auxilijs,sciat oportet me ist- haec attulisse,ut ostenderem natura medicinam faciente animalium sanitatem constare; si quidem remedijs utuntur a nullo alio,quam a se

Pergo tamen ulterius, & ostendo natura per seipsam esse ,& medicatricem,& medicamen- tu :-quippe illa recte se habens in mediocritate consistit,iaeq; enim deficit,nec excedit,propterea iustissima ab Hippocrate & Galeno appellatur,morbus autem consistit in excessu,aut desectu, quare omni morbo natura contrariatur, omnem q; morbum tanquam suum contrarium tentat expellere. Morbum ergo non nisi caliduremedia frigida oppugnabui, calida frigidum, di sic in ceterismatura autem debellat morbum non quia calidus,aut frigidus est,sed quia nat rae inimicus. Ideo subitam morborum solutione solemus crisini,hoc est iudiciu appellare,sic nepe significates morbum litem quandam esse in ter causam morbi,& corpus nostrum, quam tu'

O di dicat

223쪽

2Ita Variae Exercitationes dicat natura . Solemus etiam dicere coctione indicare victoriam naturae, quasi in morbis ea

sit, quae pugnat. Neq; obiecta ppositu suadent. Nam ad prima facilis est responsio: quippe licet natura potentior sit omni arte,nihilominus multoties arte indiget ad operandu,nec est absurdu potentius ab impotente adiuuari,sic in bello Impera , tor nihil essiceret sine militum ministerio, & in corpore nostro,quod bene ordinate reip.resp5det cor viscus potentissimum sine pulmonis mynus potentis ministerio non viveret. Secunda, concludit duntaxat natura aliquando quia noducitur intellecto transmittere ad partem id

quod transimittendu non foret,& sic morbosiacere, hoc tamen non impedit quominus eadem natura morbos a se genitos possit curare,quippe abscessus a natura factos, natura suo miti, &innato calore resoluit, aut salte eodem natur Dii calore simul cum calore praeternatura ad sup-ώ t purationem adducit.Ad tertiam. Natura simul

cum medico,ut ait Gal. ad sanatione ut orboru concurrit , caeterum si recta trutina rem expenditis,inuenietis nihil via qua sine naturae consolatio a medico perfici posse,posse in a natura fieri aliqua sine medico. Singula exesis illustrabo : Quaedam sunt, quae a medico fieri dicunturno tame prorsus absq; natura quod Gal. forsan

non animaduertit e.g.ossium repostio a med co fit. Haec nil proderit ni natura liga metis a ticulu firmauerit.Vulnus scitur. Sed oportet, ut

224쪽

Medicae . a 13 natura sit,quae partes diuisas coglutinet. Sectio tumoris fit a medico ut tame natura per secti Mis aperturam quicquid praeternatura est effundat,sive sit pus,sive os cariosum .caro superflua, a medico ustione consumitur, qua tamen con- simpla expectat medicus, ut natura cicatricem obducat.

Alia sunt, quae a natura fieri dicuntur, requiritur tame aliqua medici opera,e.g.viceris caui repletio,quamuis enim de const. art.citat. Gal. dicat natura ulcus cauum potest carne implerea 6 αε hmedicus vero nequaquam, nihilominus quid in ca hoc medicus efficiat declarauit, inquiens, ipsa namq; generatio carnis natura opus est, itaq; agro ad hanc rem nihil opus est arte medica.Ut aute qua prouenit caro coalescat, circum haereatq; omni ossis parti,id inde maxim8 eueniet, neq;sordes super eos neq; olessa quaepiampinguedo. Id igitur est quod aegris medici ad carnis productionem praestant.Ηaec Galeni verba prorsus declarant aliquantulum e medica opus esse ad carnis regeneratione. si Alia sunt quae natura per se solam e it, e.g, . spontaneae euacuationes, quae perchises fiunt,& morbos soluunt. Si vero queratis qui de coctionib. sentiam eas profecto solius naturae esse existimoma medicus nihil aliud prs stat,quam cauer ne impediantur , atq; ideo tepore coctionis tenuem visectum instituit,ne natura a coquendi munere diuertatur eandem ob causam iubet Hippocrates nil ut mouere, neq; nouare siue medicamentis,

225쪽

ri Varia Exercitationes siue aliter irritando sed sinere, ita etiam sentit Gal. Verumtamen idem sui oblitus,ubi Hippocrates ait maturationes excremetorum omnes ν

diq; tempestius aut bone,ct decreta j abscessiss co

siderandi, sunt pro verbo murἐm considerandualios etiam legere ait mn εος faciendum quod etiam Foesius in reconditissimo exemplari manu scripto se reperijsse ait.Quare Gal. faciendi etiam recipit,& iuxta hac lectionem inquit, coctionem essicere calefacietia mediocriter omnia tum cibos, tum fomenta,& cataplasmata, frictionem item modicam, & balneum huius esse generis. Verum quemadmodum fomenta, &cataplasmata in abscessibus coctionem adiuuare fateos, ita etiam reliqua coctioni uniuersali prodesse posse omnino non admitto, cibi enim licet mediocriter calidi non adiuuant humorum coctionem, imo eam impediunt diuertendo scilicet naturam. Frictiones etiam, quas in consit. de puero epileptico exercit ij vicem subire ait, prosunt quidem ad distributionem, non autem ad coctionem dicente eodem somnus cocoquit,vigilia digerit,iam vero balneum

calorem ad externa trahens coctioni aduersa tur,quis aute tempore, quo expectatur humo rum maturatio aegrum ad balneum mittet Θ ἴTandem nulla sunt, qua, medicus solus sine adiumento nature essiciat,ut hinc possitis colligere verissimam esse sententiam Hippocratis in libello de alimentis. natura in omnibus subuenit. quippe ipsa omnibus adest vel sola,vel si-

226쪽

Medica. et I smul cum medico, medicus nunquam solus, sed simul duntaxat cum natura. Quarta obiectio, naturae ordinem collaudat in disponedis rebus omnibus, caeterum id efficit quoad potest: nam in sanatione morborum,etiam violentia quando aliter fieri nequit solet adhibere, ut constat

ex perturbationibuS, quas excitat tempore crisis, ex debilitate , quam euacuando jnducit. Si militer medicus Hippocratico consilio adiutus studet medicinam facere tuto,cito, iucunde. Exercitatio Vtrum medicus sit imitator mettura.

Vulgatissimum est apud medicos i medicuesse naturari imitatorem; quod tame controuersia non omnino caret . In primis in doloribus natura, & medicus sibi inuicem contrariantur: quippe natura ad partem dolentem transmittit materiam,vnde Infatnmatio,& tumor consequitur, medici autem studium est reuellere a parte affecta. Deinde natura in febrib. augens pulsuum differentias aegroto auxiliatur, facit enim pulsus magnos,celeres, & freque ces,& respirationem similiter,ut maius refrigerium

suscipiat corsc mstulante nobilissimi illius vi

ceris necessitate. At vero medicus his eisde differentijs perterretur,ex quib prauum euentum praedicit; & quoadfers poteit refrigerando es ficit, ut & pulsuum, &respirationis differentiae ad mediocritatem reducantur. Praeterea a febre Η. .aph. ys ardente habita, rigore superueniente bolutio; sanat siquidem natura febrem ardentem inducto ri-

227쪽

6 Varia Exercitationes g0re, in quo medicus, nequaquam naturam imitabitur, neque enim ei facile est rigore in i ducere, nec si esset facile expediret id facere . H Rrh εε Vlterius idem, quibus in febribus morbus regius

septimo, vel nono,vel undecimo, et quartodecimo superuenerit bonum, nisi dextarum hypocandriu obduruerit . Eritne medicus in hoc imitator naturae & morbum regium excitabit Θ id quidem focere nec potest, nec debet. Tandem natura vel est communis, vel unicuiq; particularis .. Communem imitari non pertinet ad medicum neq; enim medicus communem hominem curat, ut . . inquit Aristoteles, sed Calliam, aut Socratem;

taph.c. 1. nec etiam Oportet imitari particularem nam

haec si bene habet non indiget medico imitatore , si male se gerit medicum correctorem , non imitatorem expostulat. Expendere tamen oportet naturae nostrae finem, & scopum esse corpora sana conseruare,&aegrotantia deducere ad fanitatem, & in hoc medicus cum natura conuenit: utriusque enim unus,& idem est scopus. Unde quotiescunq; notura ad consequendum suum finem media accipit, quae a medico accipi possint, eisdem medicus etiam utitur,ac sic naturam imitatur. NU, vero existimetis medicum in hoc a reliquis a

tificibus non differre; siquidem omnis ars natu turam imitari dicitur. Nam licet in qualibet ar te aliquod imitationis vestigium appareat, in

nulla tamen aeque,ac in medicina. Siquidem νο

ra imitatio,& in fine,& in medi)s ad finem cori' sistit:

228쪽

Medica. II sistiti medicina autem in medijs ut plurimum quando scilicet potest)cum natura conuenit , in fine autem semper. c.et de Polycletus inquit Galenusin naturae fuit imitata y - γδ ς' tur , in quibus saltem eam potuit imitari,potuit amrem in solis externis partibus, in quibus artem con- a.nat.muLyderauit. Et alibi,Praxitele aut Phidias,aut alius ς 3 quispiam statuarius, soris tantu materiam ornabant,qua scilicet parte licebat eam attingereantemnam eiuspartem Illaboratam, ociosam, artisq; inmmunem,ac neglectam reliquerunt. Caeterum ars ista, quae apparentem duntaxat figuram cere icon tur, quomodo quaeso comparabitur cum arte medica, quae ad intimapenetrans, aliquando in operibus suis natura vestigiis insistit, ut quando quo natu: a vergit per loca conferentia eo ducit , aliquavdynaturam errantem corrigit, ut quand0 natura in camnis generatione 'uod munusi esse diximus--- perfluit edicus excespum tollens carnem ad debitam mensuram reducit, aliquando natur s pre impotentia suum munus perficere nequeunti opem fert , .m quando post imperfecitas crises i medicus sanitatis operi ultimam imponit Manum, aliquando denique natura agendo superativi quando ex principiis oris ginis nostrae nos ad senectuti ducit, medicus suis auxiliis aduenietem senectute aliquantiau remoratrum Geterum quando dicimus medicum eis e ar'tis imitatorem quod in Galeni doctrina passi ea reperietisin hoc nomine utimur generalites et i terdui enim proprie mitator appellatur quoniam opera similia operibus naturae exequitur,

229쪽

: I 8 Varia Exercitationes Vt si alui fluxu evacuet, aut hypercatharsinem pe per sputum , & etiam ut est multorum opinio, quam in libro de Syntaxi predictionum declaro per sudorem. Interdum dicitur minister, hoc etiam nomine ab artis proceribus insignitur: quia videlicet naturae ministrat instrumenta, quibus illa possit agere: nam & purgatio per aluum. utatio, sudor, & reliquae euacuationes a natura fiunt, sed instrumentis artis, hine est s. i. ,r. Q. quod Galςnus purgationem fieri ait medica

mento trahente,& natura expellete,haec autem

non expelleret nisi medicamentum ei pro instrumento esset. Interdum dicitur auxiliator quando scilicet labenti naturae auxilio est, ut quando vires rescit. Aliquando autem vincit

naturam, ideo Deo similem appellat Hippocrates medicum philosophum,neq; alius potest supra naturae vires transcendere, nisi qui philosoplisicis documentis est instructus.

Non est tamen negandum naturam aliquam G. 1 diri do in suis operibus esse inimitabilem sie Gale- Dbες δ' nus sanguinem; spiritibus mixtum in arterijs, dicorde esse ait, quod tantum exemplo ab arte sumpto non potuit probare: quippe plurimum differunt ait illo naturae opera ab his, quae humana arte sunt fabricata. Similiter etiam in Opere generationis naturam ars nulla potest imitari,nisi dicamus aliquando medicum, causam insicunditatis autere domaturς ministrare.

Accedo ad ea, quae principio adducta sunt. primae obiectioni respondeo,in doloribus naturam

230쪽

ram caeco impetu ductam humores plusquam

par est ad partem dolentem transmittere . at medicus non imitatur naturam cum cadico impetu ducitur, sed cum recte operatur, iccirco Galenus, medicum naturae ministrum imitatoremq; esse exclamat, aliquando mempe I .aph.

a. quasi se ipsum declarans ab Hippocrate traditum nobis refert,ut medicuS quae recte a na- 6.epid see

tura fiunt imitetur,& S.aph.3 a. nOS opera quae bene a natura geruntur imitabimur. Deniq; ut ad Trasyb sciatis naturam fluxiones pravas moliente non dignam esse quam imitemur, sed potius corriga inus . consulite eundem Gal qui vos docebit animaduertendam esse naturae inclinationem& siquidem idonea segrit subministremus, ta G. t .aph. it

adiuvemus,sin autem contrarie simul, ac noxie fiat, prohibeamus, transferamus , diuertamuS. Secundam ita soluetis. Natura, quam medicus imitatur,est illa eadem, quae morborum medicatrix, seu medicus, ab Hippocrate, & Galeno appellatur . Nos autem in praecedente controuersia diximus naturam si acceptam habere secum facultates quatuor ministrantes,quod Galenus . in opere de facultatibus naturalibus satis ample declarat: est autem natura haec qua facultatem naturalem dicimus,pullitum vero, M. respirationis opera facultatib. vitali, dc animali debentur. has autem medicus no imitatura quis enim queat aut pulsationem cordis, arteriarumve, aut sensum, & arbitra trium motum imitari Tettiae ut respondeatis, considerare oporxe eali-