Gemmae et sculpturae antiquae depictae

81쪽

A GEMMA AN Trinu As. Iinvicem sociata , ut nequeant esse disjuncta, neque alterum sine altero possideri. Statuunt philosophi bonum pulchrum esse plane unum idemque, csapientem solum possidere divitias , juxta doctrinam Platonis & votum Socratis in Phaedro, O amice Panctaui omnes, qui iocum hunc colitis, Dii, date mihi, ui puLehe intus efficiar quaecumque extrinsecus habeo, intrinse-cis sim amica Divitem autem a lentem Iolum exigi-

11s VENUS COELESTIS.

Alae sunt Veneri attributae, utpote amorum Potenti numini, significaturae innatum procreationis desiderium, quia etiam eadem amori res est, ut demonstrat Lucretius.

Namque oluptatempraesagit multa evidorme Venus est nobis , hinc ductum nomen amoris. Etiam est penes me pulcherrimus sardius paulum ruptus, cui insculptus est vultus Veneris cum alis in summitate dorsi , ad latus ibidem est telum, abeo. dem Lucretio, Graecis poetis in pluribus locis sagitta Veneris appellata. Simile conspicitur in nummis Julii Caesaris , sed sine telo credidere nonnulli esse Venerem Victricem. Si quis tamen volet considerationem Veneris vertere ad res coelestes o naturam, potius dicet convenire illi alas, quod sit spiritus puri aeris in suprema regione elementorum coelestium, ut indicat Macrobius quoniam haec ea est virtus, quae se movet ad specundanda omnia tempore veris,

82쪽

ago NARD Aucius ΤIN1 quae ab ipso illo Lucretio vocatur genitabilis aura. Quod ad libum , quod praebet illa Cupidini , inde probari videtur amorem sese pascere, potentem esse dono pulchritudinis, unde Horatius, O crudelis adhuc ct Veneris munerib s potens.

116. VENUS ET AMOR.

Narrat Pausanias Sicyonios habuisse ornatissimam ditissimam statuam Veneris ex marmore, auro compositam, quae pomum tenebat manu altera, altera papavera in hac sculptura eadem ea porrigit Amori papavera , typum foecunditatis , quae sequitur amantium gratias, quia hic flos est plenus seminis fertilis. Ovidius lib. et Met. Ante sores antri saecunda papavera forent. Etiam mihi videtur , a papavere denotari somnum socium amoris sic in Jovis ac Iunonis concubitu

Ei Jουis oculos mulsi comessomnus amorum, Ut mollis dormiret insoribus oblectatusIupiter. Praeterea Virgilius cum Venere jungit post amplexus Vulcani, Optatos dedit amplexus, placidumquepetivit Conjuos infusus gremiope membrasoporem. Sic somnus est socius, sequitur Venerem ramo

rem.

83쪽

11 VENUS VICTRIX.

Similis imago Thetidis cum galeat scuto prima conspecta est in aversa parte nummi Graeci Achillis, Si deinde in aliis Iulii Caesaris de Augusti, quasi Venus Thetis ferrent arma ab Vulcano fabricata ingratiam Eneaei Achillis. Et haec imago VICTRIX fuit tessera vel signum ejusdem Caesaris in bello contra Pompeium , unde Propertius, H xii ipsa fri Caesaris arma Venus, Arma resurgentis 'rtans victricia Trojae. Eadem haec imago reperitur in nummo Iuliae Titi,

cum literis VENUS AUGUSTA , sed in illo Juliae Domnae diserte est VENERI VICTRICI. Quod ad astronomica hujus imaginis symbola , Venus tenet

arma Martis, hoc est , eum adspectu suo mitigat vincit. Quando igitur hic Deus dominatur in nativitate hominis, horoscopus est, facit eum proclivem ad iras. Sed si Venus ei est vicina , illa reprimit istum impetum & facilem irasci indolem, ac benignum reddit. Docet Macrobius in duodecim coelestibus signis taurum Veneris succedere arieti Martis , eandem ob causam, quod nempe illa ea dulcedine sua facit eum

mansuetiorem.

118. VULCANUS.Cudit arma Achilli, ne , ut dictum est in praecedente imagine, ad modum descriptionis Homericaevi Virgilianae ue a Fecit

84쪽

s LEO NARDI AUGusT IN Heu eigaleam , fortem, temporibus aptam, Pulchrum , variegatam , supraque auream cristam

II9. DIANA EPHESI A. Cujus haec imago est artificiosissima, quippe quasormatur in habitu Isidis Canopeae , unde in locum istarum tot mammarum posita est in hydria aut vase aquali, ita ut caput & pedes promineant ad similitudinem Canopi, ex causa lunaris potentiae super humidum elementum. Quapropter Diana appellata fuit Dictynna Plutarchus eam nominat Venatriscem dc Marinam. Praeterea loco earundem mamma rum , quae sunt argumentum humoris animalia generantis , haec ea circumcincta est septem fasciis vel limaribus orbibus , in quibus ad speciem gemmarum sunt innexa multa grana, quia in illis semen genitale se praeparat de idoneum reddit ad generandum , utpote vita consistente in humido, quod Egyptii constituerunt rerum principium. Idem aquae elementum indicatur per candelabra ad instar tridentium, ut in aliis statuis Dianae tridentiferae pro candelabris exaprestis est ipse Neptuni tridens. Nos tamen oportet, Dianam, Isidem de eam Syriam habuisse fere

unam imaginem communem, ut cerimonias, quod docent Macrobius de Lucianus. Corona quoque

turrit ostendit hanc eandem esse Cybelae, unde Martianus Capella loquens de orbe limari scribit idi e sistra Niliaca Eleusinaque lampas , arcus Et n-na , i mpanaque obeles Velum , quo peritur caput, notat umbras noctis, quibus obductus est aer,

85쪽

A D 4 M M AI A, Tisia A S. cervi designant velocitatem cursus, qui xxvII die bus peragitur.

Interdum figuratur nuda, interdum vestita, ex diversitate lunae , quae modo se nobis praebet universam, claram, modo sine lumine, te abscondit:

ideo dicit Homerus in hymno illam vestire se, spoliare rursum lucidis vestimentis. De cervo dictum est in praecedente imagine. Iai. I PAE S. In nummis requens satis est ejus imago , sed in

meo onyce etiam sculptae sunt spicae, pendentes retro ex manu, ut indicetur proprie dicta Spesserugum. Unde Tibullus. Spes alit agricotis, spes sulcis eredit aratis Semina, qua magno se re reddat ager. Horatius opem mentis seges. Et Manilius lib. v

Astrona Mesolum ternaspem credit, inania vota, Arvorum ingenerasudium, rurisque colendi Seminaque in furnu ulcatis reddere terris uramquesequi, majorisorte receptis Frugibus innumeris.

86쪽

Ei ipse rideat manipulos o papavera utraque manu gestans. 5t CallimachuS, Floreas coronas papavera manibus tenens. Etiam e donis, quae huic eae offerebantur, papaver fuisse acceptissimum habitum scribit Clemens Alexandrinus , unde Virgilio id dicitur Cereale papaver. In fabulis multa narrantur de isto flores, qui ab Cerere gustatus famem levavit 6 per somnum abstulit m moriam aerumnae in rapta filia. Ovidius Fast. Illa oriferum parvos initura penates Colligit agrestilenepapaver humo. Dum legit, oblitoserturgustasse palato Longamque imprudens exsoluisse famem. Sed, somnus valde opportunus nutrimentis facit oblivisci malorum, etiam huic Deae illud sacratum est, quia papaver est rotundum ad similitudinem terrae continentis in se innumera distincta semina, cum symbolo fertilitatis , ut in figura proxima Veneris de Amoris est annotatum.

Cornu copiae indicat omne bonum felicitatem- quo esse in manu Fortunae Gubernaculum navisitem notat penes illam esse mundi regimen, ut apparet etiapa in aliis ejus nummis , ubi ipsum illud guber

87쪽

A, GEMMAD ANTI UAS. Inachi in est globo alligatum. Refert Pausanias pro se flumen Ilissum fuisse ejus templum viatuam Fortunae gubernatricis rerum omnium ; etiam alia fuit Athenis , Philostrato memorata. Primus , qui sub hoc symbolo significavit Fortunam, fuit sculptor Bupalus. Sed Juvenalis de hac melius, quam illi, opinatus est. Nullum numen habes, bitprudentia sed te

socimus, Fortuna, eam coeloque locamus.

in manibus , refert morem vetustum in servis manu missis , capiente lictore virgam, quae vindicta dicebatur percutiente caput illius ac tergum Servus tum operiebat caput pileo liber fiebat. Elegantissime ad hoc Claudianus in consulatu Honorii. I. fastos ineunte quater solennia ludit Omina Libertas , deductum a Vindice nomen Lex celebrat, famulusquejugo iaxatus herili Dacitur, Q grato remeat securior io,. Tristis conditiopulsatafronte recedit In civem rubuere genae , tergoque removit Herberapromissi felix injuria voti. Sed hic me revoco ad antiquam in ludis Romanorum Consuetudinem , quum populi is volens favere egregiis gladiatoribus, similibus theatro addictis viris, acclamaret de in libertatem eos vocaret ac dominus act

88쪽

ad istas populi preces jubebat esse liberos. Id quod

cognosci potest ex vase cum palma , quae utraque solita dari in ludis praemia, ut in variis nummis sacrorum quinquennalium ac Pythiorum conspiciuntur ejusmodi vasa 6 palmae, coronae. In quo obserinuandum est , servos gladiatores liberatos ab arena& donatos rude ut demonstrabitur non etiam simul consequutos fuisse libertatem , nisi cum gemino praemio etiam ipsis datum esset pileum, ut distinguit Lipsius ex Tertulliani auctoritate. Et qui sigmor cuique homicidae leonem poscis , demitidiatori atrocipetat dem se istum praemium constrat. me palmis gladiatoriis agit Lampridius in Commodo, qui quum gladiatorem ageret, mille acceperat.

Appellatur apud Romanos Dea, quae curam gerebat educationis puerorum , quod nomen derivatura mamma veteribus ruma dicta. In ejus sacrificiis effundebatur ac , ut narrat Plutarchus in Romulo. In simili figura conspicitur tum in aliis nummis, tum in aversa parte nummorum Faustinae Dea cecunditas cum duobus infantibus ad pectus , item Venus Genitrix, Juno Lucina.

126. AMOR VICTOR.

Reportat spolia, tropaeum ob exarmatum Martem. Quod paulo ante fuit dictum de Venere Victrices, potest etiam applicari huic Amori Victori,

quum

89쪽

A, GEMMA ANTI ii A s. 'quum sit eadem potentia; bene huc convenire mihi videtur epigramma Philippi

Spoliantes caelum vide quomodo armis i moris Ornantur, immortaliumθonaferentes. Phaebi arcusserunt, ovi fulmen , Martis Orma se galeam. Amor vincit spoliatque Martem placando illum adjungendo Venerem. Sic eum describit Lucretius Deam invocanS. Nam tu sola potes tranquilla pacejuvare Mortales quoniam bellifera munera Mavors Armipotens regit, iniremium quisepe tuamse Eejicit aeterno deι ius vulnere Amoris.

Socius Amoris exhibetur alatus, juxta Horatii descriptionem, simul tum Amore volanS circa Vene

rem a

Sive tu mavis Erycina ridens amIocus circumvola Cupido. Talem cum larva ante faciem ostendunt Iocum inter Amores quaedam vetust a marmora , in quibus conspiciuntur duo pueruli , quorum unus pulsat lyram,is alter ocatur cum larva ante vultum adscriptuni

AMOR VENUS & super larvam illam vel personam

LUSUS

90쪽

ia8. HARPOCRATES. Digito os premit , in signum silentii. Ovidius

eum ita describit, diviquepremit vocem digitoques lentiasuadet. Cornucopiae notat abundantiam bonorum oriri ab Dcendo loquendo opportune cum judicio, X sententia ejusdem poetae, Eximia si virtus praestaresilentia rebus, Et contragravis est culpa tacenda loqui. De persico, quod vertici hujus Dei imponitur , scriptum supra.

Martianus Capella declarat allegoricam sententiam armaturae Palladis cum hastat scuto galea in capit , divisa in tres pennas vel cristas , armato pectore cum facie Medusae. Hinc nam tergeminae rutilant de enice riuae, α od is anguine praesulque corusca duella rei tibi quoi uiget, rapiturpi trianguis ignis. Hisc