Gemmae et sculpturae antiquae depictae

61쪽

6ue. SEPTIMIUS ET ULI A.

Insignis hic varius lapis custoditur a me ob duapte pretium,vel artificiuna,vel triplicem ipsius gemmae colorem, cum duobus candidis capitibus d fundosuperius nigro , sed vario in aversa parte , ex coelestiaZyre. Ego tamen longe eum habeo gratiorem , eo quod ad me venit ex manibus Amicissimi de Gene rosissimi Patroni mei, Illustrissimi, perquam Reverendi Maximi , Patriarchae Hierosolymitani, Apostolici Nuncii apud Regem Catholicum qui praeclarus vir , multas alias virtutes sua maximas exornat summa eruditionei rerum antiquarum cogniti neci ita ut d a me accipere dignatus sit Vitellium ex metallo, cujus in altera parte est CENSORII, qui ad hunc diem usque haberi solet inter nummos rariores, estque praecipuae integritatis, qualia sunt omnia numismata ejus Patriarchae unice dc summo studio ser

vata.

66. ANTONINUS CARACALLA.

Erat satis juvenili', vivo etiamnum patre Septimi

67. ELA GABALUS. Imperator sculptura satis nitida effectus. 68. I S I S. Hic varius lapis cum imagine Isidis refert et in gan

62쪽

1 LEO NARDI AUGusT IN Igantiam ipsius petrae, ad quam se flexit artifex , quum facies ipsa sit candida capilli colore rufeo, cum fundo sardonycis translucido sic ut it admirabilis. Et iam capilli isti sunt calamistrati more AEgyptio, cum fructuis frondibus persici super caput de sistrum: qui fructus non modo est typus silentii, sed etiam veritatis , Ut colligitur etiam ex Harpocrate se ex aliis AEgyptiis imaginibus. Fructus ille etiam cordis guram habet 8 frondes linguae, quae utraquesimul juncta componunt veritatem quae ab AEgyptiis ante omnia divina alia aestimabatur. Dicit insuper Theophrastus, ab sacerdotibus fabricata fuis e Deorum simulacra Sc instrumenta sacris servientia e ligno persici, unde etiam Miebant ph3lacteria, amuleta,

cui idem illii x, quod Isis ipsa suspensum gerebat de

collo, non significabat aliud, nisi vera verba.

Triton sculptus in casside Palladis refert quandam similitudinem ad illos, qui reperiuntur in nummis Sicilire cum capite hujus Deae galeato, Dinibi nunc Tritone , Unc equora monstris marinis. Unde facile credi potest, hunc achaten e sardonyce magno es esculptum cum insignibus alicujus ex civitatibus ejus insulae celebris propter divitias, ubi multae praecipuae repertae illa gemmae. Dicitur quoque Pallas fuisse educata ab aliquo Tritone apud paludem Tritoniam, unde haec una est ex etymologiis cognominis illius

Tritoniae Herodotus autem narrat eam genitam ab

Neptuno; qui instar Tritonis cum tridentes culpeba- Iur ab antiqui , eo naodo, quo apparet in hac imagine.

63쪽

AD GEMMA ANTI DI A s 23

Galeat , qualis describitur ab Homero cum crista in conum surgente, plane ut idem poeta describit occultatani ab Achille. Ea ea sic armata inprimis colebatur ab Lacedaemoniis , ut mos illorum erat omnes suos armare Deos hanc sic appellarunt Προμαχιαν. Quod attinet ad sparsos capillos , qui Scin hac Sc aliis sculpturis visuntur isti quoque Xhibent vetustum eorundem Spartanorum morem , qui sic exornabant suas puellas, ut Virgilius depinxit Vc-nerem apparentem Eneae sub forma virginis par

tanae.

i. MINERVA. Alae super galeam Minervae sunt adscriptae huic

Γ eae, quae censebatur genius aeris sublimioris, purioris aetheris , ut declarat Macrobius in Saturnalibus, QTgelges in Lycophronem vult eam esse exhalationem, quae facit moveri aerem. Sed etiam alae possunt illi convenire, quoniam eadem fuit existimata Victoria, cujus sic erat alata statua in arce Athenarum, vocabaturque N. κη Παλοῖς Serpens ei fuit consecratus in signum salutis, quippe quum eadem diceretur I γειοι saltataris de serpentibus velut ministris suis usa est contra Laocoontem , unde Phidias memorabilem illam Minervae statuam sculpsit cum hastara serpente ad pedes , sic ut dubitet Pausaniam, sitne Erichthonius Creterum draco in galea apparet quasi minans& ore aperto, ad terrorem illic fictus eum ore , quo solebant Reges AEgyptii in armis habere capita ferarum sculpta

64쪽

:4 LEO NARDI AUGUsTI si sculpta ad terrorem hostium , ut vult Diodorus, Statius libro III. Ferarum ictibus horrificant qaleis. Propterea Onaras describens pulcherrimum Minervae colossum ex aere in foro Constantinopolitano , dicit eam in capite habuisse caudam equinam quae incutiebat terrorem, plane ut in hoc admirabili vario lapide cristata galea distinguitur ab equina cauda , cui minax serpens est adstrictus , quali naodo debuit fuisse colosus ille. Quod ad pilos equinos, iliis adornabantur heroum galeae talem describit Homerus Teucri galeam Romani Graecae consuetudinis aemuli finXerunt Romam sub illo habitu inervae cum galea alata ipso illo serpente , ut apparet in multis nummis consularibuSe argento Caput Satyri in humero hujus Deae potest aliudere ad vitium rationi se sapientiae subjectum modo non innuat poenam Marsyae , Observante Pausania statuam quandam Minervae percutientis Marsyam Ob recollectas ab terra fistulas. Est hic varius lapis singulari artificio sculptus.

Admirabiliter sculpta ab excellenti artifice in rufo jaspide formae ingentiS.

3 DEIANIRA.

Aut potius Omphale , in magno sardi huius deinceps pulcherrimae duae integra imagines seu uentur cum spolio leoninoi clava vestitae ad morem Herculis mariti. Talis

65쪽

At imi A AN TI Q U As. Tulis ab Inachiis Nemeae Tir)nthius antris Ibat adhuc aptans humeris cap tique leonem.

utioniam papilio inter insecta renascitur ex proprio semine, ideo habitus fuit symbolum immortalitatis animae humanae, quae in imagine Psychae intelligitur 3 quam sic fingebant amore correptam , Ut alia aliam amplecteretur , cum alis papilionis, ut videre est ex multis marmoribus antiquis. Additur papilionem esse naturae aereae, sicut aerio vento fuerit comparatus .existimata ipsa anima. Unde Virgilio dicitur a letibus ventis , 8 Graecum ejus nomen ανε hoc est , Ventus, unde exspirare anima dicitur de separatione , quam facit illa ab corpore. Deatis animae&ejus abitu incorpora elementaria loquuntur Tris megistus, Plato tam frequenter, ut Phlatarchus alas nomine Platonicas. Manus insuper sym- bolum est daemonis, assirmante eodem Platone, illum ducere, reducere animas ad corpora. Quae manus

in tali statu Mactu est , ut summis digitis attingat

alas, Sciqum ejus volatum firmet. aeterum oritur dubium inde, quod papilio, hoc est, anima portetur

sest fusa supra pectus quae philosophia potius convenit Epicuro, ex cujus sententia ratiocinatur Lucretius pilaribus lociS. Denique cur animi inquam meus consilit metue Gignitur in capite 'Consilium quod nos animam mentemque o Tmus,

66쪽

: LEO NARDI AUGUSTINI

Qtiam Epicuri sententiam refutat Cicero , ut etiam ex Pythagorari Platonis placito mens situm, sedem habet in cerebro cupido vel το g Θυα, βοιον in corde. Nihilominus videtur mihi haec imago respondere huic secundae sententiae , quippe quum Pythagoras adfirmet principium animae se porrigere a corde ad cerebrum. Videmus autem papilionem pectori superimponere corpus , sed divinas alas habere explicatas sursum versus , quum interim manus vel potius daemon sublevet divinam partem dc immortales alas , per quas intelligitur principatus mentis ac

Invenitur argenteus nummus Idytilenaeus cum vultu Sapphus Statua hujus doctae poetriar erat Athenis prope alteram Anacreontis. In hac mea sculptura, per summam industriam facta in rus sardio, praeterea limi duo rami laurei, efficientes circulum, coronant vultum ejusden Sapphus, quae numeratur inter novem lyricos celeberrimos in Graecia

Et quamvis nonnulli poeta Graeci veteres scripserint elegantissima epigrammata in honorem ejus imaginis, tamen sufficiet mihi hic unum annotare Leonis Allatii , in cujus facundia hodie Romae resonant suavissimae Musae Atticae , per ipsum ex Graecia in Latium

translatae.

67쪽

Refert Plutarchus puellas Macedonicas vetusto more celebrasse Orpheii Bacchi erimonias, portando serpente .corollas, Olympiadem Alexandri matrem diligentius prae aliis eas frequentas e quod videtur conspici in sculptura hujus regina diademates corona e vitis frondibus ornatae. Praeterea apparet felix, pulchra industria in hoc vario lapides, ut non sit remota ab aetate Alexandrici cui etiam similis valde est, ut, reliquis Alexandri imaginibus. Hoc insuper statuis ejus Alexandri convenit , quae coronabantur hedera , e quibus una gestata fuit in solenni sesto Ptolomaei, ad modum bac

chantis coronatav

Sapiens fuit, magnanima Darii filia , quae ad ulciscendam mariti mortem arma sumpsit is victrix ab Armeniis reversa est. Reges Persiae gestabant ejus faciem in galeis , ut scribit Polyaenus, formatam capillis sparsis super humeros , prout ipsa solebat adornari, talem quoque descripsit Philostratus in Iconibus suis. Manu tenet paragonium indicium bellicae foeminae, facies habitusque prodit aliquid viriles, plane qualem se ostendebat Asbriis, ut narrat historicus Iustinus is cantat Claud1anus Prima Semiramis astu soriis mentita irum Lapis varius accedit ad dimidium magnitudinis , quae est in impresso , vultu candido , fundo sardonycis, rarissimo

genere.

68쪽

vario, qui transit in livorem .collarum carneum per brachias nudum pectus, in quo perlucet sanguis impurusin veneno infectus Capillos habet rubeo alii-vum , taliam flavam, ita ut per colorum convenientiam sit haec cuncula curiosissima.

79 CLEOPATRA. Faciem habet simillimam reliquis hujus reginae antiquis imaginibus. Inter comas ejus apparent nonnullae baccae hederi, prout aliae imagines M' Antonii occurrunt coronatae vite tanquam Bacchi.

8o A. Peregrina , sculpta in vario lapide grandi, capite iussi, fundo candido, artificiosae sculpturae. 81. AGRIPPINA CLAUDII Ab hodiernis appellata Asrippina minor, filia Germanici, quae ad imperium evexit filium Neronem, Otissima ex historiis Sculptura est in magno sarcio perquam industrie elaborata.

8a CAPUT IGNOTI M. 83. LUCRETI A. Romana se occidit, transfigens pectus propter

69쪽

injtiriam ab Tarquinio illatam Sculptura est in gypso smaragdino.

8 . AGRIPPINA GERMANICI.

Major. In facie hujus generosae feminae eminet quaedam virilitas, ferocia , unde in suspicionem Tiberio venit infeliciter mori coacta cum Germanico conjuge. De his reperiuntur elegantissimi nummi , usi a filia Caligula , qui memoriam ejus restituit. Porro officii mei est in hac parte consignare Xemplum liberalitatis D. Cardinalis Francisci Buoncompagni , Archiepiscopi Neapolitani , dum vixit , meique prisci fautoris , qui per Romam Italiamque jussa fieri collectione nummorum paulo rariorum, ciculpturarum, lariorum lapidum, reperit hunc ipsum Agrippinae vultum mirifica arte culptum in chrysolitho, de cujus intellectu abunde statim illi satisfeci. Propterea insigni liberalitate 8 praeter Omnem meam eXspectationem donavit me centum scutatis aureis. Exstat autem hodie haec gemma cum aliis vetustatis reliquiis penes Illustrissimum de maXime Reverendum D. Buoncompagnium , Archiepiscopum Bononiensem, verum virtutis tanti patrui aemulium de successorem.

Moris erat Romanis , praecipue in epulis , circumdare crines variis floribus , sed maxime rosis quae

inter convivales corona praeferebantur, continentes

subsidium contra ebrietatem, perinde ut hedera, vim 3 credi.

70쪽

creditae habere refrigerandi , atque etiam propter speciem earum ac delicias. Hinc in maxime opiparis conviviis mulieres viri frontes suas, pectora, etiam ipsos calices ac toros rosis adornabant. De quo videri possim Seneca , qui hos mores arguit, Plutarchus in Quaestionibus convivalibus , Me poetis Horatius multis locis. Quod ad vultum Poppaeae attinet , forsan apparebit dissimilitudo in positione capillorum , qui sunt longiores de allevati supra frontem , colore S splendore instar electri a Nerone laudati, ut refert Plinius. Sed quia pene me nummus est Neronis Graecus cum Qusdem Poppaeae vultu ad hanc sculpturam proXime accedente judicavi ita eam

Alius vultus Sabinae , coronatae rosis , admonet me alterius moris in festis Bonae Deae, quae dicebantur Floralia tempore Verno , quo etiam matronae ros se coronabant, ε solenne illius Deae sacrum caste obibant, ut fecit Sabina, foemina castitatis gravitatisque praecipuae.

8 . FAUSTINA ANTONINI MAIOR.88. FAUSTINA MARCI AURELII MINOR.89. JULIA AUGUSTA.

Uxor Septimii Severi varius lapis paulo minoris Hagnitudinis, quam haec figura.