장음표시 사용
21쪽
. cernas imo saepius hisce universae illa soc etates itinerari δ sepeliantur; sic in nonnullis littoribus Persicis tanto furore saevit ventus, ut Ibi proficistentibus hominibus vitam adimere valeat. Praeterea pluviae circa aequatorem diversis anni temporibus satis frequentes sunt, quae nimium aestum moderantur, feletilitatemque terrae concμliant. AEgypto ob non semeientes pluvias specialiter datum, ut singulis annis regnum inundet Nilus, linguiori terra relicta ipsum foecundet.
Quam valde temperatus conducit calor, tanto magis noxius est torrens aestus jam quibus sumesens humor, amplaque vasa sunt nimiscluidum fervidumque sanguinem ibi reddit, quem contra crassiorem stagnantemque causatur Iis,qui crasso humores, angustasque vias possident. Etenim nimia transpiratione humiditates sanguinis penitus consumunturin exsiccantur; hi bini essectus ab aestu provenientes causas dant multis morbis, imprimis multi generis febres utplurimum satispericulosas excitant. Nam quod si magnoappetitu frigidus potus hauriatur, corpore adhucci sanguine per motum in servore existente febres insequuntur continuae inflammatoriae, quae, nisi caute tractentur, phthisin Mecticam pariunt. Quod si in concitato corpore animi pathemata cooriuntur e.g. ira non procul abest flabrisbiliosa. quae Hippocrati vocatur lethisera si e cessus Veneris patrantur, hos excipit lues venerea pericu-
qualitatis qua Americani inprimis laborant, quaeque ab
22쪽
ab his ad Hispanos, Neapolitanoso Gallos, ab his cumque
per Contagium ad Germanos propagata est. Quod si in ta- si supra dicio statu homines impuro laec probato potu fruantur, febres, quae castrenses aut Hungaricae dicuntur non infrequentes sunt. Inordinata, humilis fordida diaeta, nec non neglectus vestium & mundificationis corporis secundum quorundam auctorum sententiam non male fundatam, Lepram, Elephantiasti generant, qna otii simum Arabes. Athiopes,.omnesque alii eodem hoc vivendige
nere utentes insessantur , cum contra Turcas eodem ub limate degentes ob ordinatam diaetam S perpetuam corporis mundationem hujuscemodi morbi immunes relinquunt. Ulterius legitur, cumprimis in AEgypto, Nilo post inundationem iterum defluxo, relinqui multas glutinosas limosas aquas, quas dicunt una cum iis, quae ob inopiain psuviarum sontium in Iapideis alveis illis in regionibus asservantur, ingenti vi aestus corruptione corripi , atque deo inde adeo impuris atomis4nficere aerem uisingulis sereat nis febres malignae contagiosae, pestilentiales ibi saeviant, quae sese non per Turciam modo, sed etiam aliquando proh dolori ad nos usque in Europam extenderunt , qualem funestum casum non ita diu Gallia experta est. Non mellius multo agitur cum iis regionibus, quae locis paludosis confines sunt, ubi incolae exhalationibus inde evaporantibus inquinati. febribus catarrhalibus, epidemicis , aut scabie se-1 itia. dysenteriis aliis acribus fluxibus alvi, rheumatismis, atque ceteris laborant quae confirmantur actura multorum militum in expeditionibus aut praesidiis munimentorum, e. g. Philippi burgi, Temeswariae cis vi de noxii Paludum e uum.
Porro nunc ostendore mihi incumbit, pertate lima eiusmodi Temperamentumincolas nancisci cui ad nimiam ararra immanemque crudelitatem &Tyrannidem erantur,
23쪽
cujus nobis historiae imperantium in FeZ Maroceo, amo omnium fere Africanorum, AEthiopum, Persarum, Indo. stanorum, nec non Sinesiorum Turcarum exempla pra bent. Axcedit ad idem meum argumentum,omnis generis fera&rapacia hisce in terris animantia inveniri utpote sunt Leones, Tigres, Elephanti, Cameli, c. Taceo, sub his Climatibus multa venenosa Animalia & insecta produci.
quae non minimum habitantes, vexant, nec infrequenteriis morbos contrahunt, de quibus postea pluribus dicendum inter has molestias nec variis Dei donis ac muneribus carent torridae hae regiones , quem enim latet, aliquam ad materiam medicam spectantium subjectorum ex calidis istis regionibus partem nobis apportari, quae eadem cum locis suis natalibus calida qualitate fruuntur, quorumque copia probataque bonitas, quas supra memoravimus, amictiones&aerumnas, tollere, morbosumque casum domesticum expellere, suo quoque loco applicato, valet. Praeter haec medicamenta incolae alia quoque contra nimium aestum ro-
media usurpent. Nam in meridie,utin Hispania,Italia aliis. que compthiribus locis fieri solet, ut nemo in vicis obambulans spinetur in nonnullis locis inius exstruunt domos, .ut tum aliquam umbra in plateis refrigerationem persentiscant, tum etiam inserioribus conclavibus, praesertim eorum fontibus vel aquis artificiose salientibus, si quae adsint, majori cum voluptate uti possint.' Sichistorici quoque rerum peregrinarum referiuatan Itinerariis suis, Arabum morem else, ut noctu in humectatis linis vel etiam ipsis in alveis aquarum dormiant, unde vero vicissim varia corporis as-flictio oritur.
Progrediendum ad tertium genus Climatum, temperatum puto, vel illud, quod calida inter frigida Climata continetur,
24쪽
tibi paret, huJus Climatis parte complecti superiorem Hispaniam atque Italiam, Hel
vetiam, Galliam Belgium, Angliam, Ger--niam ex partemniam atque inferiores partes Sueci ras Tartariae malori.& minoris Bommam, Poloniam, Bohemiam, potissimam Hur gariam, in America Lovisienses , Novam Hollandiam , Novam Angliam, ad Terram Magellanicam, atque plures alio part1c Iares populos. Omnium horum sphaera est obliqua vel talis, ubi horiZontem aeq-tor oblique secat, Phoebusque radiis obl1- quis orbem illustrat, atque adeo frigidum interin aestuosum moderatum aerem e cit, hoc tantum discrimine relicto, ut quae calidis limatibus prorimiores teri ae sunt, calidiorem aestatem habeant, lanioremque
hyemem mus frigidis Climatibus magis
gisque versus septentrionem degentes incolae longiores aliis aestivo tempore dies, in hyeme vero protractiores nocte peragant,atuue adeo sole supra sequatorem altissime
25쪽
constituto, clima calidum , ieininstinis
infra eum lucente, clima frigidum nanc scantur, ut brevi complecta concurrentibus utriusque attributis majoribus atque frequentioribus uno anno mutationibus
quam in utroque illo frigidori aestuo Climate obnoxii sint, dum necessario ex his nexu quatuor anni tempora oriri necesse est, aestatem nempe, quam tempestates, aestus, Iluviae, nonnullis in loci terrae motus, yemem, quam niX, grando frigus arborum denudatio atque plantarum quasi mors
comitantur. Quoniam vero Ordinarie non subitane tales mutationes, sed successive accidunt, nee hyems nec aestu suo tram res excedit , populis locupletissimaac refertissimae sunt Climatu
Postquam igitur hoc tam facile & pius mutabilis ataris Clima cognovimus parue tam idoneis argumentis possumus deducere, eum specialem non solum ut eo mutationem ut sunt autumnus ver, tum ellam integrum Clima in genere consideratum plurimis morbis subjectum esse, quam e contrario asseverare possem,quod quo immutabilior essetvi per totum annum perseverantio ec ullo modo im pedita aeris temperies, eo nihil firmius, nihil convenientius omnium & aptius sanitati humanae conservandae into-
26쪽
diversa generales mutationes uno anno accidere harum vero quaeque aliis iterum limatibus e. g. aestas Zonte Torridae, hyems frigidae similis est, his vero singulares morobi supra notati communes atque adeo morbi Climatum frigidornm aeque ac calidorum conjuncti simul sunt, causa patet, cur morbis copiosius quam in aliis hic abundemus, quos recensere nimis longum foret plenumque Catalogum requireret, ideo, quod ex summis his mutationibus caloris, frigoris, ariditatisin humiditatis multi morbi fontem suum
incrementum haurire possunt, quibus addendae causae interia sed externae morales,physicae,naturales,violentae. Cli. matibus vero tali ratione constitutis, mireris contra ceterarum omnium rerum, quas DEUS tribuit ad hanc vitae commoditatem, confluentiam, siquidem hic producuntur non tantum, quae ad necessarium aeque ac commodum vitae
cultum spectant, sed & copia remediornm, quibus his mombis medela dari potest, sumclans adest. Nec porro impedit hoc Clima temperatum, quo minus ii fructus, plantae, Animalia, quae ordinarie ibi non generantur, addito studio S diligentia hortulant,vel eorum, quibus in iis principum cura exoticorum animalium tradita est, in incremento suo vivacitate conserventur, ad quod perficiendum contralium clima vix capax idoneumque habenada
Antequaminem capiti huic decli natibus imponam, addo adhuc, quod si vires hujus limatis, nempe temperatura aeris, datique loci situatio ceteraque qualitas, an sic aquas, locos palustres vicinos habeat, utrum in arena, monte vel planitie vel alius situs lici sit, bene examinenturin sub incudem revocentur, quaedam tandem vestigia erui posse, quomodo doctrina delens plantaram indagaries ad certa principia reduci possit,ut rationem inde reddere valeamus, quare herba sponte crescens dato loco nec alio crescat e.g.
ciminis loco observatum est, in sylvis, quarum frutices
27쪽
tice solo radios solares demunt, umbramque relin quunt continuo durantem, ad hoc pluviae non tam facile solis calore in aerem herum evaporant, sed penitius a terra imbibuntur, atque ad consequenter principia si lino-nitroso-acida terrestria concurrere copiolius necesse est,piti- rimas etiam hinc plantas re vera ad ingentes esse, ceu arbores cortices betulae, fraxini, Quercus Bugulae Frangulae, item glandes, castaneae, gallae, herbae, Saniculae, Tormenti NI Alchymiliari pyrolae, baccae myrtillorum atque plura alia.
Locis petrosis, montanis & arenosis, ubi humores quasi
per filixum transeunti statimque exspirant copiosusque calor per radios solares ibi colligitur, plerumque ibi etiam herbae aridae calidaeque indolis inveniuntur ceu sunt Iuniperus Carlina, Anchusa, Serpillum, Centaurium minus, Scabiosa tenuisolia, verbascum nigrum & complura alia.
In Locis limbrosis atque iis, quo per obambulationem vectionemque sordes limosa atque gelatinosa sensim transfertur, pluviaeque praecipitatae in parvis lacunis seser colli ere possunt, utplurimum herbae subadpringentes, 4mprimis vero emollientes atque frigidiores crescunt , ut sunt Plantago, ille solium Bardana malva, Bryonia atque alia.
Ad fluminain lacus humoribus abundantes pariter huic principi conformes similesque herbae pariuntur, succulentae nimir m. refrigerantes, arundines puta Typhaea quaticae,Tusssilago, Nymphaea, Beccabunga&c. Ad p
ludes Iacunas, ubi aqua immobilis corruptioni obnoxia est, ejusdemque emiaviis aer insectus noxius est malignus cum iisdem principiis convenientes herbas invenies, quarum effectus vehementes purgantes, acres&partim veneno sunt, quorsum reseruntur Peta sitis, is nitium, Chelidonium minus, Acorus,Ranunculus aquaticus,Nasturtium. aquaticum: sin quatica,tacuta quatica,Iridis species &c..
28쪽
isse quibus postremis evolvendus D.D. Frid. Ho 'an Cap. IV. evenenis in aere contentis epidemisorum mor rum causis .i patholini generalis pari. II. g XI. Tribes igitur principalibus Climatibus secundum qualitates suas, effectus, eorumque in corpus humanum redundantes utilitates aeque ac noxias, perponderatis,hanc vel illam div*rsarum terrarum indolem, naturam & quesitatem accuratius nunc observabimus,4 ex hisce observationibus, quod utile& perniciosum in machina hominis exoriri po- est eum necessariis incumstantiisses significabimus.
ORUM CUM NONNULLIS REGIONIBUS CONFORMIBIIS, g. .
Nonnullis in locis Belgi 8 Germaniae.
cumprimis vero in Anglia ingenti copia Carbones litanthraces lignorum loco ad ignem faciendum adhibentur,in praeter id, quod Angli utplurimum mari circumdetur, magna ibi est ingentium fluviorum nauutitudo, ex quibus verno lautumnali 'y mali tempore tanta copia humorum fit eu poratio, ut modo dictis temporibus per aliquot hebdomadarum spatium, coelo nubibus ducto,tui bida existat tempςstas, saI.
29쪽
Ρhthisis cum incorruptione pulmonum ex praegret Toad pectus humorum vel sanguinis stagnantis decubitu consistat, in Anglia vero maxime humidus aer copiosostiumores catarrhales similesque decubitus ad uestus essicit, frequentes vapores fulphurei inpuri cidi vim incrassantem inaequali motu sanguinem irritantem, conatum aliqualem istocationis imminentis causantur, quod in Communi experimento accensi sulphuris advertitur denique notum est, ad cor scorruptione resolvendum cumprimis
principium aquosum S sul phureum requiri,facilestinc concipi potest, cur in Anglia magis quam aliis in locis phthisi
tanquam morbo endemio uicolae laborent sed&alibi ubi eaedem causae concurrunt phthisis praevalet; Nam e. g. cum Halae hic olim majori coma carbones fossiles comburerentur, multi, quibus jam adilitisin aliquid ostio contracta erat, diutius cum periculo vitae commorabantur, qui, ni hinc discem ent, mortis suae causam, phthisin habuinent. Aliasvi apud Hispanos, Lusitanosis Gallos non infrequens hic morbus est, ubi vero potius in Tabe R exarefactione corporis consistit, nec Proprie exacta phthisica pulmonuincorruptio est, quam tamen oriri possibile est, dum propter clima calidum congessiones ad peetus,molimina harmorrha.gicari harmopWica S ex his demum talis morbosa corporis constitutioinsequitur Anglorum vero liberi, qui pro indole insantiadi& iuventutis habitu spongiosiori&laxiori
praedit atque adeo sensibiliores sunt, non tantum ex supra adductis, sed aliis quoque causis e grex vitio lactationis, refrigerationibus externis tabidum Matrophicum conspectum subluxatione membri cujusdam conjunctum sibi con
trahunt, qui affectus Rachitis vel Tabes dorsalis
audit plurimisque morbus liter editarius est, qui facile tolli non potest, praesertim ubi initio a sectus medela congrua posita haud fuit; si vero tempestive obvenitur resolventivus, lenioribus laxantibus , nervinis quoad laeternain
30쪽
externa facilius, si nulla haereditaria dispositio adest, curari potest f. III.
Miseia Thuringia, Austria, Franconia sunt istae Germaniae proVinciae, quae diviti vini proventu gaudent, quemadmodum populi agnam ejuScopiam consumunt, cujus vero bonitasin effectus ab aliis vinis Germaniae, puta virio Rhenano, Steinensi in deinde ab
exoticis multum differt, Observatumque est, supradictorum vinorum maXimam partem plus calcaream tartareamque prae aliis indo
Quanquam Nephritis &calculus non quidemo solo potu diaeta admodum vinosa originem ducunt, sed ex pluribus causis proficiscuntur certe tamen negari non potest, in hominibus, qui juxta diaetam lautam, i calidibri bus climatibus degunt, vel etiam absque hac 7ltera concurrente Caula tantummodo molimina haemorrhagica vel ipsas haemorrhagias perpessi sunt, ex tali potavini spirituoso frequenti terrestribus particulis calCareis k tartareis commixto, haud dubie nephritidem e calculum generari post se Etenim si congestiones sanguinis ad renes vel molimina haemorrhoidalia contingunt, talis vini potus vi salis sui diuretici, quod ad urinam emittendam sortiter stimulat, tales quoque particulas terrestres affert, renes successive non modo arroduntur, sed&collimanti bi materiae quaedam limosae lapideae, ut initio sabulum& denique calculus generetur. Quod vero hoc reipsa sese habeat, non ignotum esse potest, in supradictis provinciis Nephritidem