장음표시 사용
41쪽
peregrinosque multis vexis persequuntur contra quae inis secta, quod ter adhaereant melius medium non est, quam quod nudis pedibus non incedendum sit,Vel si quae laesa ars sit, proluatur, oleoque Per ungatur
Quamvis maxima pars Poloniae, HUngari pein confinis illi Rumae Decunditate terrae gaudeant. nec inopia alicujus rei laborent inquilini tamen horuim regnorum commoditatibus atque libidinibus vitae sese corripi neutiquam patiuntur, sed potius incultum vagabundum vitae genu peramant; accedit, vulgum plerumque in Oeconomia, amictu , victu, mundatione leviorem negligentioremque esse; sic enim in Lithuania saepius Unico concsavi integia familia una cum pecoribus invicem contineri dicitur.
Quod si jam sequentes circumstanti, perpendamus,
terram ex parte calidam esse, incolas mobilis velocisque indolis esse plebem una cum pecoribus habitare, quam ratione necesse est eos pulvere' sudoribus quasi operiri, cumprimis ubi aestivo hybernoque tempore vittis instructi sunt, posthabitaque mundificatione corporis omnem Cri- nium ordine disponendorum curam omittunt causa eo
ipso constat, cur Poloni frequentius quam nostri plica sua Polonica insessentur. Sudor enim colligitur, denuit in crinibus, pulvis defixus haeret, ct in extremitate cri-
42쪽
Mium, ubi materia dimidiam partem exsiccata4nter se gluti
nat, talesque nodo furmat. Hoc genus comarum etsi culmlegibus dirae in corpoae non conveniat, tamen securuamputari non potest; nam cum semel a natura motus dia-
phoretici excretorii eo direm sunt, per dissectionem fieret subita aiteratio, unde capitis dolores atque in genetre congestiones ad cap .it promanant. Prospecincolis interris utuntur Mycopodiori quidem in potu externis reme diis , imprimis vero in balneis cassitis, di pro scopo derivat'rio mercurialia.recipiunt. Permulti quidem causam plicae Pylonicae potui fluvii Vistulae attribuere c0nantur, quod hic fluvius nateriam gelatinosam secum serat. Sed Cum ambages, quas nateria lite cegelatinosa usque ad extremitates capillorum facere debet, nimis ampl*mihi videanitur, non quidem han opinionem, cum deficit sufficiens experientia penitus inficiabor, interea vero magis prioribus causis assentior, concessae tamen nihilominus eo, quod notΓ'mmnino solum ex hisce causis plica Polonica, verum etiam
quemadmodum & alii morbi ex dispositione haereditaria ς- β. XVIII.
Melita id singulare habet solum hujus insuIse peralbum esse, In gypto Biledul
gerid, Saara atque istis regionibus e contra' rio ob rariores pluvias tam copiosa est arena, Ut si vehementior cooriatur ventUS, ea siper que elevetua atque integraesocietateS,ne coo Perianitur,&ad urium omnes sub fabulo sepe' liantur, vereri debeant in urbibus vero UN
Jψxs vi multitudo pulveris in calido CK-
43쪽
mate&hon constratis saxis silicibusquirit. hominibus non potest non valde molesta esse-
Lectura librorum Lucente luna, subita inutatio lucis tenebrarum sumus creber, intuitus soli ignis vel clarorum alborum colorum frequens ventus, multus calor pariter ac humiditas oculis appropinquam pulvis c. ejusdem indolis sunt, ut partim insirinent aciem oculorum, partim plane vitium ipsis morbumque causentur, id quod experientia corroboratum satis firmatumque est. Sic igitur cum e g. in Insula Melirensi ex arena alba radii luminares, in AEgypto vero saepius subtile sabulum in oculos projiciuntur, ex illis oritur hebetudo,ab hoc vero lippitudo Cetulorum provenit, qui affectus tam proprius his terris est, ut inter decem vix u
num oculis sanum reperias;contra quod malum vero illustrioris conditionis homines in Melita praeservationis loeo per
spicillis viridibus vitris sibi praecavere coguntur; in AEgypto
vero inprimis in Biledulgerit contra hanc calamitatem pii guedine truthionum, utuntur, quod scopo emolidente leniente multum inseruit, praeter quod etiam ex oculis restigerant aqua sabulum proluere juvat. Alias etiam possibile est, ex deglutitione multi pulveris pleuritidem ieri- pneumoniam, qua praecipue inqnilini Novae Hispanite regni Mexicani adsecti laborare solent,oriri. Ophtalmia&debilitas visus parue in Armenia, Media, Bandam Amboinrudeprehenditur
Littora Africae ad mare mediterraneum , quae ob incolarum potius quem taetripe qualitatem barbariae nomen adepta sunt, juxta ingentem aestum inultis fluviis irriuata, po
44쪽
t agrorum ea bonitas felicitasque est, ut uvas Damascenas, aurantia data ylOS, mala citrea, pepones largiter procreet, quos
ultimos inprimis inquilini loco refrigeratim ni copiose comedunt
Cum post concitatam motionem vel in nimio aestu a bibit potus & fructus refrigerantes inquam se probaverint, multo minus salutares effectus reddiderint, idem in his terris accidere solat, homines aestu ardentes abundantistiiquum refrigerantium comestione, atque beneficio frigidiorum Moesti uni refocillationem aliquam quaerentes, stagnantem efficere, & p emcidam socillar inque horum fructuum qualitatem Colicam, Diarrhaeam , Dysenteriam sibi in corpus inserre, qui morbi hisce in regionibus funesto eventu finiuntur, quibusque Rhabarbaro, copo evacuante ac juxta hoc adstringenti resistitur.
f. XXII. Quemadmodum igitur in iactemas adductis thesibus
ex diversis notionibus deograpnicis vel qualitatem terrarum&incolarum ostendi, qua ratione& modo Medicus ea considerare, ex iisdemque conclusiones suas deducere, ope illarum judicium suum formare possit ita adhuc multa alia huc sacientia adduci possent; sed quoniam fere totinultiplices singulares asseclusin morbosae constitutiones clantur, quod terras &provincias numeramus, atque hinc non modo nimis prolixum foret, omnialac persequi, sed etiam plurimorum medicorum obseryationes solidae requireren-
tur, merito his acquiesco, sussicietque mihi, quando aliquot morborum passsim dominantium, summariam menti.
45쪽
S. XXIII. Exempli gratia, qui in Cyprum contenderunt, inprimis Famagustam ingressi sunt, calidis febribus corri
piuntur. In Gallia Narbonensi Hydrocele in AE
gypto Vero arcocele non instequens est. Medinae
quar est urbs Arabiae, ut In Fgypto, in insula
Guinea Africae exantur diomines affectu, quo ipsis vermiculi in carnosis partibus generantur. In Κ1lanin Persi Hydrope laborant, in Asthara lue venerea. Apud AEthiopes variolae morbilli sedem sibi fixant
constituerunt, unde ad nos quoque descenderunt. f. XXIV. Plures affectussub examen meddi, quorum causae aeque accurae maximam partem erui opus habent, sequentes exempli loco erunt, qui quidem in America animadvertuntur; ic ad Brasiliam in Insularier inandi arbor est, quae sit tangitur manu , hacque ad faciem pervenitur, dolor oculorum tuu debilitas inde proversit. L. dem fere effectus producitur arbore pomisera in In olli paruolae se adega, cujus mera tantum umbra oculorum aciem atque ipsum etiam hominis intellectum depravat corrumpjt. In Hispaniolo se mova Andri a dantur quoque arbores, quarum soli cum tangunt hominem, vel in ipsum praecipitantur, tubercula efficiunt, quoriam indoles valde venenosa amo sere pestilentialis naturae. ora vinis fisAntidibia vel canibalibus crescunt arbores pomisera quarum ingesta poma comestores ita dormientes reddunt, ut vix inde rursus ex somno excitari Possint, in aquam praecipitata eam&quicquid ibi est, venenoini ficiarit, sub cortice contentum lac inflammationem oculorum4 intumescentiam corporis operetur, quod ultimum umbraetantummodo arboris acquiritur. g. XXV. Inter noxia animantia memoratu dignus perniciosus maxime serpentium,ut audiunt corallinor um mor
46쪽
morsus,qui brevi tempore hominem interficere potest Serapetas dictusAsopper blango inCongo,quod est inAfrica; animal Martiacaea dictum, cujus ua virulentus tus est, ut si cursu venti versus venatorem impellitur atque propagatur, vestes c arma insidiat, vehementesque capitis dolores, vomitus atque animi desectus conciliet, certa species qu:rdam viperariarn in America quarum mor ius homines Sanimalia enecat, quarumque por& halitus ita penetranti veneno pollent ut saltem per tactus baculi ho minem insciant. Praeter haec datur quoque in Africa species
quaedam palmorUm istium, quibus contrectatis tremor membrorum exoritur in AEgypto insolens quidam
pisci Torpedo dictus, qui super ipsui natantes alios pisces surdos,in contrectantem se rigentem reddit pariter notandus piscis in Asia sub Turcicaditione, cujus inge
Bio homines teque ac animantia vita privat,uilentio praeteritis compluribus aliis miratu dignis creaturis,quarum passim magna copia invenitur. In hujus argumenti titulum quoque
referri possitnt virulentae illaeo noXiae herbae, quae iii terris nosti is procreantur, ut fiunt praecipueCicuta,
Hyosciamus, Cynapium, Napellus, Solanum, Solium temu
f.XXVI. Dum Medico,cui rationem uorum indagatio indolis alicujus regionis penuius suscipiendicurae cordiq;esse debet magis res homini noxias, quamipsi salutaresdetegere convenit, quoniani causam morbi nosse, plurimuni in cura feliciter peragenda vastet, eo fine in non paucis hactenus agitatis thesibus nostras super diversas morborum endemiorum causas observationes posuimus, adjecta semper de iis nostra epicrisii. Cum vero non sussiciat,causas morborum perspectas habere sed etiam de inventione&excogitatione idoneorum contra illos remediorum solliciti esse debeamus, non incongruum ore existimo, si quae singularescurandi metho-di,vel salubriores resvi subjecta hoc vel illo loco mul lint, eorum siquot recenseam, α denique sub extrernum lusus
47쪽
dissertationis Aea ωlia remediorum in materia medicino, ta appendicis loco & tanquam Geographiam Medicam, numerando principalia simplicia *djungam.
XXVII: Inter terras,quae prae aliis salutari aere gaUclest, celebres sunt Florida aliforma, Hibernia, quam pariter Venenosiis animalibus omnino destitui perhibent; m,ubi plurimorum sere sine ullo morbo graviori tota pexagitatrvita; m raProvincia quadam AsticaeS in Tabris in Persitatam alutifer aer existit, ut aliis locis valetudine adversa correpti,eo ad sanitatem suam restituendam perducantur Americange brem depellunt immersione in aquam frigidam, rurius XliC-catione apud ignem Dem veneream tollunt tanquam pecili coquodam, dum paululum de scuto animalis Arma G1eclicti contritum aqua salviae aegroto ingerendum dant deDiluatem vi usoni te*ctus ex attrectatione supradictae arboris concr-liatam pari tactuin illinitione soliorum alius arboris Iicinia adstantis ad oculos applicata restituere conantur; de tenas vero ab alia arbore Hispaniolonaprofectos longiori paci rela ciunt , ulcera vero illa virulenta per tactum plantae alicuius in nova Andalusia excitata, crebriori abluitione cum aqua marina profligant,quae medicatio quoque contra morsum venenosum animantium in Daria ad Panam usurpatur. Contra morsumserpentium corallinorum pariter vene
dem cruda & recens capitis ad partem affectam astri cito comis
g. XXVIII mod tandem attinetad simplicia,de quibus
in materia Medica agitur, quorum virtutes ex multis hac dere copioseconsectis scriptis petendae sunt, loca eorum a talia,ubi copiosissime generantur,&unde plerumque ad nos deportantur. multa etenim inter sequentia sit in plicia non loco solum significato sed oc aliis quoque producuntur sequentia sunt in Geographia medicata historia naturali celebria, ocquidemin Eun a regnum issariae prio pties squillam, jujubas, aeruginem, granata, haematitem, Gadia ob radicem Asphodeuad Montem Pessulanum Gallia Narbonnensis propter Gli- CirrhiZam,d amariscum, cretam, &Brigantium in illo regno
Manna iIlustrat Alm Helvetiorum celebritatum ac n
48쪽
ri, plumbi ' osteocollae proventu Germaniasbim etenete gratulatur, dem hac inprimis Da Herc*nia radice Meli&argento docuples celebratur Austria, Stiria te Hiard dicem Doronici, Hellebori proserunt, ria piisertim no- blis estpropter maneras seni sui&radicem cer lae S xoma provinciaeque ad Rhenum dictamni albi radicem nobis promunt, se perniciosumC altum, Arsenicum amen
ranti rum, Granatorum,intra, Limoniorum m
Lauri baccis Ital octo klabrias inuetra Manna, passulis, gummi styracis o alumine,id quod etiam Smrno Copiose affertur Anglia multum possidet vitriola,stanna,lapidis Ami, Pra pnesertim gloriam de suosuccino reportat; flumriscum mineris suis ausi, Antimonio Mercurio, innabulla miriolo Poloniarussicussa 'ultum salis ginninae gignit, Constantinopolis gummi aibant Insula undiae Gummi adanum Siliquam Insula Chios lignum' resinam Lentisci Chissct Curus Terebin-
rhinam reddunt. 4. XXI . Asia imprimis magna est cHebritas ob praestantissima aromatis a lapides preti*sos taliam'atqus praecipue hac in re magnum nomen habet ita dictus Oriens ves Turcia arisa propter corti- .cem Thymiamatis,Myrobolanorum,opobalsami,Storacis,Tragaca thae,Scammonium, Terram Tripolitanam, Bolum Armenam Arabia propter costum verum; -- ω propter Tamarindos, in a μέ πω ob gummi Arabicu B lsamum verum,Myrrham rhus, Fabas urcicas,Ambra Margaritas Mare morauum asphalium praebet. Per juxmalia, fructuum suorum atque plantarum ubertates multum procreat sarcoe'llae. Rusia magnae Asiaticae debemus Rhabarbarum, unicornu sessile, Rhaponticum, apidem pecularem daspidem, IMMuniversa abundat ligno ipalato,Santalino Ebeno, anacardino, Myro bolanis,Gummi Benzoes, Bdellio, Ebore, margaritis, lapidibus pretio-
49쪽
tho littora Malabarisa in specie radice Zedoariar, Zingibere, ligno co lubrino,nuce vomica, cardamomo, Cocculo indico, Cambo lagummi guttae uaccae. Banda Insula ad Moluccenses sita id singulare habet, ut ibi nux moschata cum flore sito,quae dicitur macis, procreetur. Ἀ- futi Moluccae pariunt caryophilios canthophillos, Dua insula Galangam majorem,Cassiam ligneam,Cardamonum, cubebas,& Sumatnuit&Malabaria piper. Anisum stellatum vero solummodo sibi vindicant seia Philip China accersitur radix Chinae, Galanga minor,
Rha barbarum, CortexChinchinae, Agailbchum;exn et Tarinia Moschus Denique Ceylon tanquam terra cinnamomifera cum suis aeque Rubinis: Saphiris; aponia aumatra tanquam terra Cainphori sera maxime foecunda celebratur. f. XXX. Africa non minus 1alutares ad Medicinam materias nobis suppeditat. AEgyptus ursetur Mumiam,Tutiam Cassiam fistulosam, Sebesten,IStitem Alexandria ω π semen Amios verum Alexandria in specie Santonici velCuriae semen &Gummi Sagapenum Barca, Gummi Sal Ammoniacum LMaurinama&and a Orteriali, Gummi Euphorbi an Barbaria magna affluentia est dactylorum, in Guinea Aloe caballina Gummi Bdellium reperitur. Et ab insoli cotonu na- et nomen Aloe succoterina S. XXXI. Americam ut etsam percurram. non omnino ea talibus destituitur,sed mustum ipsi pariter debet materia medica,dum illam non solum radicet alappae &pare irae bravae,Sassastas, nuce Been, Castoreo exornat,sed etiam notis ma ibi ora stariare Rerti radicem China Sassaparillae,lignum Nephriticum,Gummi animae,Carannae, Virginiacum N. Hi G. Copai. Elemi, Tacamaliacae lapidem Nephriticum, Insula Hi arioli Jamaica dignum&Gummi Guajac Cuba dc Jama
ea Caea Protavit.InfulaBarbaris abundanter nobis tribuit Aloen, filia Sacharum erra Magesianica corticem interanum; nec Peru no-
his celebrem suam radicem Contravervae, Me hoacann. es balsamum denegat. Cum itaque ex tanta amaentia saluberrimorum remediorum cognoscimus, im
mensam esse bonitatem divinam,eantiemque ubique inveniri, aequum piumque est, ut hilce suis donis ac muneribus in sui honorem atque aegrotantium restitutiunena decenter utamur, adhibita omni ratione frudentia, id quod soldiaeraedicinae,nee non notiae hujus dissertationis, juxta d,quod beneviaiis Lector me commendatum habeat, rogem, proprius &verus esto
50쪽
in sesno di devot Offerv. Servit. lium vero
Giacomo Pasqualetti, Rom. Id Hygea dedit metam Tibi tangere honor Et velat doctum nexa corona caput Jure quidem ornatur propriis industria donta, Haec gemina est certe gloria, crede mihi. Vive tibi longe, vive cum nomine magno, Sic virtus pariet tecta beata Trbi.