Studia ad arbitrium in Menandri Epitrepontibus exhibitum

21쪽

uit, nam Septem Saeculi postquam erat composita fabula, inier homine Circumferebatur, quod pro certo sicere possumus

Sidonio Apollinuri qui testatur se enandri Epitrepontes in

manibus habuisse i).N quam apud Omicos, neque gruestos neque asinos ulla Seena inVenitur quae ulla ex parte tute comparari ossit, nisi forto Plauti Rudentis eius quarti eunti quarta licomoedia monnullas res eum Denandi habet tonianua In utraque enim de crepundiis agitur Rud I08a sqq.) Parte riuue apud Menandrum Syrisei et Davi sunt. Grypho Trachalioniquo Plautus dodit Arbiter in utraque sabuluseneX Smierines apud Menandrum, studin Daemo hoc munero fungitur. Sed Si quis utramque Seenani dein 'es' legit, Statim apparet arbitrium 1lautinum mi. ipsis ilia

ornamenti propter 'Iane menandreum tanto iure celebratur.

Quaes difforentia iniseri utrumque intere iit, laudis dilueide0Xposuit v. d. i. Marii00k0' Quamquam uti inde i. m. apud Menandrum ut apud illi utum itigant pius ulterum interrumpunt neque omnia distere patiuntur Rud 1061 1064), ut Dasemones taeer utrum tu iubeat 1062, tu 1089 ad graviorosque minas se e seriere debeat illi N. 125 ef Epitr. 31), apud Menandrum scena ita compositu est, u Veri iudicii multo similior sit, apud Plautum autem non iudieiuna publicum, Sed iurgium, qualia in vita cotidiana saepissime aecidunt, redditum est Haec est causa, ob quam apud Menandrum et Syriscus et avus longioribus rationibus, apud Plautum Trachali 0 Gryphus singulis sere nuntiatis e tant.

Epist. IV. 12. In inpricum limiai u0n min0rem laudem sibi a fabula. apud imnes. quibus Jonae diterae mi di sunt quam qua antiquitus erat Ornata Praecipue scena, qua arbitrium e0ntinetur, ad unum mnes deliet nem esse videtur, qui uenclo l. e. lig. I 2, verbis die aliis ist in ab inetistitet se in emi, ner Kuns . eam laudanti statim adstipulatur.

Vid etiam laudationem Wilan Mitii der Ioander vos atro Jahrb. f. d. lass. Alt. I908, p. i. tragidi miiserri potes Ruripidis sabula necuba, euius sui finem P0lymnestor ei uecuba itigantium partes sustinent t. Agamemnon arbitri munere runctus, tamquam e tribunali sententiam pronunt

22쪽

Deinde Syriseus aeque a Davu in causa agenda haud semel P abulis utuntur, quae generi dicendi iudiei alis propria

sunt opinionem Suam Complectens si coneludit i T lae omnia eun ita Sint id inter Menandri Plautique similis materiae traetandae uatione. intereSt. quod poeta viraeeus se integrum Servavit. Plautus autem mihi quod iudiciorum sublieorum et curior, quantum lae: Certaminae Aristophane iueolieisque cognita habemus, Proprium St, retinuit atque ad privatae vitae normam omnia redegit. ' )Mirurn locum arbitrium illud obtinet in tota comoedia. uinta fere par eo St Oeeupata, Sed perpaue modo ad argumentum fabulae asseruntur persona duae, quae in initio in Seenam prodeunt, parte agunt in praesentia quidem haud spernendas, Sed hi peraeti diSeedunt ne omnino redeunt. Quamvis ergo arbitrium per Se Opus sit ingenio perfectum et

industria elaboratum, tamen e maXima X Rrte miSSO, nihilominus nobis aperta SSent, quae in Seen Rgerentur.

Nam Si matur, quid Sit, in quo tota hae Comoedia VerSet Uret quo potissimum Summam aetionis deductam voluerit poeta, respondere debemus o non fuisse illam longam cenam, in qua Davus et Syri Seus litigante indueantur, Sed eam partem fabulae, in qua discordia inter Charisium UXoremque tollatiar. Ut o laede fieri posset, ne eesse erat anulum, qU UDUS UCem

Charisii. sed hoe idem fieri potuisset, si anulUS Una Uminfantulo inventus, non ab eo Separatu eSSet, neque diSPU-tandi neque litigandi deasionem praebui SSel. In οἰκ-0uiu, quae VOeatur, Comoediae nullo alio mei fungitur hae Seena, nisi Ut an UlUS, O reeognitionem necessarius, e manibus Davi Syriseique in Onesimi tra Sent. Comoedia, te ut nune a Menandro est eomposita, Xhibet nobi arbitrium, quo quidem apud poeta ita in mumdi nihil est uelandius seque ieetu utilius, Cuius morum depictio et Veritati maXime Meleetat, quod tamen iis omnia re 'te

i Non audaeis est e 0nato ad Ter Eun prol. 9 0lligere in Thesauro Menandre etiam arbitrium qualeeunque exstitisse adulescens iudicem capit,

apud quem prior Sene RUSam agit.

23쪽

intelligenda satis sui ou euneum est habendum tamen

nullo ineuio cohaerere hane eenum eum ceteris perhibere non USim, et quamquam hoc in universum diei potest, arbitrium tantum arbitrii causa compositum Me a Poeta, tamen eam aliquo modo coniunetam eum reliqua tabulae parie tam voluisse ratio fort. Hae vineula minus ad argumentum, Ut iam diXi, quam ad 10 urer, quae vocatur Oomoedia Pe tinent, quare clarum sit nos, arbitrio remoto cetera quidem intelligere, non nutem parem in modum pereipere P08 Nisi

enim arbitrii Cena anteeederet, egre areremus, quae nodeScriberent Xposition0m infantuli, nune Per Da Vi narra tionem notam SpectatoribUS. Praeterea, quod multo maioris est momenti, more Sinierinis, qui in Ceteris haud lovem personum sustinet, arbitrio ptime cognOSCUntur. Sunt pauea quidem, quae Proseri, Sed satis, ut opinor, Ut iam primo in Cenum adventu Senem Or u SOeerum ditricilem eum perspiciamus, quem l io Se ruinbebit Mῖς Ἱαοακτὴ , ἐκ λόγου i 0oαεται fr. Iz I l . SyriSe enim, melos eum roganti, ut lit0m inter se avumque ortam Componat, torvo vultu respondet: Quid ad me in malam rem boatis nil molius abolis, qui rugatis A: manUS abStinet a rebus, quas tradiare vobis eruditiores decet Viginti versibus doliine Syrisco, Davum causam Suam Probantem, interpellanti inierinus bastulo minatur ' Postquam causo Cognita, inierines sententiam pronuntiavit abii Syriscum regentem gratia ne st000 quidem pendens ) Iam hic eundem δυ H0ν ων α Cognoseimus quem, liliam Suam Una cura dolerepetentem Onesimus, servus Charisti, e tuanesi, e alloquitur

24쪽

of alio Hoeo Onesimus Sinierinem ex urbe, quo priores die abierat, redeuntem conspiciens 360 sq)

Itaque non imprudente audimu Sub finem comoediae, quam neerbum t durum in modum invehatur in Sophronam, quae ei persuadere conata est, ne filiam Suam domum redueat ). Fac autem, his neglectis, longam hane arbitrii conam locum pro argumento Otiu Comoediae nimi magnum Oeeupare, tamen hoc oneludere debemUS, Oetam OStrum populares suos bene Cognito habui SSe et Suo pretio aeStimaSSO, cum illi popollo, rei iudiciaria quam avidissimo, arbitrium apponeret, multi rebUS, quae Vero arbitrio ineSS Solent, eXStruetum atque XOrnatum tantopere, ut SpectatoribUS non minusquam iiS, qui ἐν cra δικαστηρι ' τοῖς δρυ σακT0ις ContinebRntUr, laetum simul et Suspensum Spectaeulum praeberetur ). Hoe si coneedimus, neque aliter POSSUmUS, Ut opinor, Menandrum non vituperare Sed potius mirari debemuS, quod novum et lepidum in modum personas suas in scenam introduxit targumentum, Si minu totum, ut Cerie magna e parte, Unde Sit Ortum, e Xposuit Menandrum Oe in opere contra fabularum Solitam compositionem pesteasse, fortaSSe Sunt qui perhibeant meque moneoquere possint horum depingendorum

thus 464. Divino quodam sortis irrisu Smicrines, quem m0res inaffabiles isto antem videmus, avus erit infantuli quod ut appareat, suas sibi in iudicio habet partes. Nullus l0cus melius d0cet nos quam causarum avidi essent, quam AriS-t0phanes Nub. 208 ubi Strepsiades rusticus discipul Socratis, qui in tabula orbis terrarum Athenas ostendit, obloquitur ita ἡHae Athenae esse n0np0SSunt, non credo tibi. ἐπεὶ δακε σι α ον ὁρω καθημενους . Ad hunc Versum V. LeeuWen V. l. adn0tat haec: Athenienses Scilicet μειγωρῶσι, πλὴν δικά)ονοι Pac. 505 et Dr icis, δικῶν δενοι τάντι τιν υἱον Av. 1); qui in fatis esse fertur, ut aliquando suum cuivis sit tribunal in vestibulo Uesp. 800 sqq.)V. Qu0 post quinta saecula n0 mutatum fuisse claris verbis testatur Lucianus II 66, 770 nee 0 771, ubi Icaromenippus lunae insidens omnia terrestria oculis pervadit: καὶ ὁ Φοῖνιξ τε ποροίετο - ὁ ἐλι ἐλινουν καὶ ὁ Λάκμν

25쪽

Plaeuii amon auditoribus suis, lare etiam nobis, qui viginti

duobis saeeulis poSt, Scenico eius ingenio Suavissime delectamur Quae eum ita sint, meum putavi ho arbitrium Paulo a imratius cindagare et, Si potero, exponere, qui enim Menander dictis et laetis verum vitae imaginem expresserit ei omnia quid in arte rhet ea vuluerit muti in re imprimis mea tenendum dietionem omistam, Se ne adaptatum, in re hominum leviore Cultu vereantem, nunquam locum praebere Potui

ploboio ludibrio fiat audit h. b. Et ubi oratio longior ova

debet, se ille et in narrationibus, quibus, quae ora cenam Ret Sunt, palli fuSiu exponuntur, omisti et imprimis Menander per asyndeta remedium adhibent quo ratio de rictur, Contrahatur fiatque vividior quod, luomodo fuerit adhibitum infra videbimus eum id te Xtum ipsum erimus nenim Statim arbitrium henandreum petere mili, in inimo eSt. Sed primum Universo de arbitrio apud Graecos disset, i potero, non inutilia in medium proferre malui postquam haec Comoedia ad huius rei studium ansam nil hi praebuit

OpUS autem, quod institui. non hue tendit, ut Me arbitris atticis nova lux affulgeat iis, qui huic rei iudieiariae parti

26쪽

operam dederunt. Nam postquam per longam Saeculorum seriem consopita aeui iuris attici Seientia, exstiterunt viridoeii atque strenui, qui huic rei viribus suis ot solida doetrina impenSiS, Omnes fontes perscrutati Sunt, ita, ut larga materies nune congesta sit de institutione ante eos parum cognita et male neglecta E quibus honoris causa nomino Meior et Neli Oemanni), K. F. Hermania in L. Boauehet δ), J. H. Lipsius ), nec non, qui de arbitris fusius et docto disputaverunt Hudt-Walehor ), M. H. E. Meter h), B. Huber i). Quorum quiSque opere suo multum contulit ad publieam Graeeorum vitam, quae quidem in iure versetur, melius OgnOSCendum, cuius notitia olim erat reuondita in uteribus Seriptoribus, praeSertim OratoribuS, eum ius romanum, inde a Cieeroni temporibuS, per Omnia aestula doetis manibus traetaretur, unum haberetUr, quod inveStigari et cognosci operae pretium videretur. Qui iuri historiam composuerunt graeei iuris nulla ratione habita, boni consulunt, qua Cieero superbius praediea Vit: QUIntum praestiterint nostri maiores prudentia eteris gentibus, tum facillim intolligetis, si eum illorum Lycurgo et Dracone et Solone nostras leges conferre volueritis. Incredibile Si enim, quam Sit omne ius ivit praeter hoc nostrum inconditum ac paene ridiculum . Non possumus non gaudere restentiorem aetatem, magna rerum prudentia instruetum, reetius iudicare 9088 de iur se legibus apud Graeeos universos SitatiS, Sed PraeSertim apud Athonienses, qui tost X0nophontes' legibus maXim valebant, seliano io disti δουναι και λαβειν ηυρον πρωτω.

3 De Attische rodess. Halle 1824, qu0d opus ab academia 0russica regia coronatum, fundamentum factum est scientiae iuris attici. Lehrbuch de Getieehischen Privatalterilitimer ed i 1851. - Histoire u droit prive de a Republique Athenienne, aris 1897. 3 Das Attische Rech und Rechisversaliren Leipgi 1905-'15. β Ueber die essenilichen und Privat-Schielsrieliter-Diatete in then. Jena 1812. ρ Die rivatsehiedfricliter und die essenilisthen Dialeten Athens Halle 1846. 7 De arbitris atticis privatis et publicis Lips. 1885. fraeterea multum ad iuris graeci notionem contulerunt Re uel des inscription juridique par Dareste, Hauss0ullier, Reinach ab. a. 1891 e R. Hirget Themis, the n Verwandies. pipeti 1907. ' De Oratore I, 44, 197. ' Heli. I, 7, 29. ' V. H. III, 8.

27쪽

Studium, quod a Comoedia menandrea Prosecti, Suscepimus, ducit nos ad illam rei iudiciariae partem, quae graee disii latine arbitrium voeatur Notum est duo genera suisse arbitrorum Si Ve ιαι Thrix, quorum alterum, Prisatorum, ii rei ilad litem Nomponendam Sumebantur H ετ in), alterum, Publi

ei Vibu reabantur in inmet 00 Cum autem apud Menandrum tantum mentio fiat arbitri, qui utriusque litigantis consensu deligitur, ergo privati, publicos misso faciemus, ei disputa

tionem nostram eon eludemus in arbitrio privato Consentaneum mihi videtur antae omnia videre, unde arbitrium sit rium, quomodo a Grae eis Si adhibitum, quantopere ad contro non modo inter homines privatos etiam inter eiviii

3 De vocis λιrti rigine et prima signifieati0ne inter multos vir ambigitur. Dissiduitas enim in eo inest, quod signifieat et vietur arbitrium quam dissiduitatem ubertus De arbitris attieis privatis et publicis p. 7 diss0lvere e0natur tali ratiocinatione .. Vietus est usus et minus non solum vivendi, sed etiam reet vivendi Medici autem, ut aegresis dis ot certam victu rationem praecipiunt, si arbitri litigantibus certas leges pra scribunt, quas seeuti ad concordiam redeant . Haec signifieatii liiii 0mties probabilitatis numer0. habet. sed testat dubitatio, quaenam vis uisv0ci pri0r fuerit. Pindarus iam hic Ol. IX. verbum ni ιτα Sensu ..i In perare, regnare adhibet obmo barrio; L Oi r Mi ιτα, illi e lib. I. ii Vocem in ιra Sen Su vietum' '. quidem Hirgelium sequi velim, qui rem hune

28쪽

De arbitrii privati natura ac ratione. Priniordia rei iudieiaria cognoscere non minus est difficile, is lani hiStoriam ipsam earum civitatum, quarum rigo in densis lat0t 0n0bris, immo tiam dissicilius, quandoquidem omnium fere gentium prima notitia ad nos pervenit, ubi bellis 80ditionibus tu sunt distraeta0, iura se iudicia adhue in manu UniUS, II Omnibus imperat, sunt posita. Ius enim solum Olipotest in Civitatibus bene eonstitutis, ubi vita hominum XII moriam trepitu et peregrinationum erroribus in stabiles et quietas urbium sodes est ovoeata, ubi regia potesta et honor, at Ue auetorita S, Ua generis nobilitas praevalebat, aequali omnium civium iuri non iam obstat. Tales profecto civitates inter ultiore sunt reeensendae, et Si quaeritur, quid apud antiquo animorum feritatem, morumque barbariem leniVerit, humanitatis sensum aeuerit et xeoluerit, quid denique homines e peregrinanti vita in Stabiles sedes conVOeaVerit, lege et

iura nominunda Sunt.

Quo tempore primum Graeeos ognoscimus bello diuturno Sunt Oeeupati, quo fortiter gerendo, ut rati fert, Summam gloriam petebant. Fortem esse, proeliatorem optimum, mithae Sane Virtus, quam magni dueebant Graeci, Sed non minore

laude dignus videbatur qui dicundi seritus in contionibUSunimo placare OSSet, et, Si pus, verbi Sili paci Viam aperiret, antequam ad vim transiretur i). Cum bellum troianum

29쪽

- nondum XurSerat, misSi Sunt ad regem Priamum duo Iugati, quorum unUS Ximia eloquentia erat ornatus, Ulixes, ut ui a pace ibi redderetur quod, Si negaretur, Per vim restimporare constituerant ). Echi iam apparot illa aetate lis ines, qui ab aliis iniuriam accepiSSent, non Statim Vim Semper arripuisse, Sed antequam ad manu venirent, ad rem eum bona gratia Componendam fuisse paratos. Iam intelligebantius nil valere, ubi vi imperaret, quod o d 0 hie vorsus, Iovem irascentem Xhiben iis, i ta is γορὴ σκολιυς Hirci σι

arma ne iniurium legibia esse coercitam, quod quidem ei mus, Homerus nobi hie illi t0Statur Agamemnon, o late sua malo abusus, Achillis ami eam rapit pro Suaque tenet j. Proco Penelope nemo prohibui a bonis Ulixis deterendis di impune abiissent, niSi li Xe ipse, tandem re VerSUS, Proci8 interficiendis domum suam vindieasset. Si quis, qui se ipse

defendere non OSSet, male traetaretur, nil relictum erat, nisi deorum invOentio, ut darent i ἄλιν τιτα Fior γει instret in Tatio erat tu Summum et antiquissimum in Suas quisque iniurias

i id. Hom. l. 3, 20 sqq.

est enim exiti istus civitatibus, nihil tam e0ntrarium iuri et legibus, nihil minus humanum et civile est quam e0mp0sita et constituta republica quicquam agi per vim V. Pro Caecina vis, quae iuri maxime est adversaria', fine iuri quicquam tam inimicum quam vis . Tacitus Dial. 9, 2 .apude08 iudices, qui vi et potestate, non iure aut legibus e0Ο0scunt'. Η0 l0c0s attuli R. Hirget, Themis, Di keund Verwandies Leti gigabis, p. I30 .R Semper mente est tenendum Graecos, simulac e0gnovimus, in bello tibis obvi0s fieri, ubi morum lenitati non est l0cus nec iis rebus parcitur, qui apud nos ius sanctissimum tutatur Ius belli tune temporis res igni,ia fuisse

videtur.

30쪽

vindieare debebat, i siquis onsulio ut fiam imprudentis

ab alio esset euisus, eius Propinquorum rat, Cnodem caede 0XΡiare, Sanguinem Sanguine, non autem ut iustitiae satis&00runt, Sed ut is, qui SSet OeeiSUS, Poenas debita acciperet. Hoc metum neglectum dedecori erat propinquis ), cum is, qui eaedem utei Seobatur, apud homines laudem immortalem

sibi parabat ).

Ius, quod hominum saeta regeret, pene rege erat, qui potestat Sua hoe ius Xercebant ). An aetat homeri ea iusseriptum Xstiterit nescimuS, Sed iure dubitare poSSumus, quia iure eripi opus non St, ubi nUS homo genere, Sapientia, auetoritate ceteri praeStanS, quid tu postulet pro re nata diiudicat in Λικασο tui erant reges, iudiei munere funeti, ιτε λε1MUTας πρ0 αῖς θυαται β). Iove ergo sapientia iustitia potestate erant instrueti se donati, quod claris verbis oeunt etiam verba, quibus Nestor Agamemnona alloquitur: πολλων λαων ,σσι αναξ, καί τοι Ζευς γγυαλιξε G γπτρον τ' ' θέαιστας, Π α σψίσὰ βουλευχησθα β). Themistes ergo, consilia divina, fundamento orant iuri et iustitia regum, qui ad civium controversias dirimendas appellabantur i) Quamquam non iam inviolata erat hae e Od. 24, 33 sqq. Od. 1, 298.

- cf. H0m. l. 16, 42 ἡ Λυκίην ρυτο δίκησέ se in ob ενδὶ χω Aesch. D. 381 Soph. O. C. 8. Imperium singulare vel tyrannidem legibus carere posse et quae XStant abolere, docet nos l0cus apud Arist0telem 'Ast. πολ 22, 1), ubi de Pisistrati filiis

Vocabulum otio significans legem, quae, ut Ciceroni Verbis utar, Suum cuique νέμει Leg. I, 19), a carminibus picis est alienum vid. Hirgel, ike

δε υν υ πο ῖτεον Stob. ecl. II 190, 204), sed ubi ecurrit Hesid. E. κ. V 27 sqq. id, qu0 a superis tributum est, n0 quod ipsum tribuit, significat;

naturam ergo, ind0lem.