Prima principia scientiarum seu philosophia catholica ...

21쪽

rima tempestate, qua sun0slissimi ac turpissimi errores pervaserunt mentes. Prolixiorem institui disputa- talionem de lego naturali, quia hae leX S complementum hominis, ideoque ad primariam illius scientiam perlino : aliundo discipuli sic a necessitate eximuntur illam iterum Xpendere in Theologia, ubi

de legibus. Sed ne plus aequo eXtendatur OPUS, Ontrari aut olium ponitus avulsi alias quaestione quae sunt Vel minus necessariae, Vel commodius in aera Thoologia oblinent locum. Ut magis ac magis perspicuitali OnSulam, aliqua recognoVi, alia emendavi sedulo, alia funditus retexui. Loca D. Thomae et SuareZii, quae, Ob OpiOSiO- rem uberioremque doctrinam qua luXuriantur, ViXadmodum capiunt philosophiae tyroneS, XI UΠXi, ut illis egenum, sed fortasse magis obVium adoleSeentium captui meum Sermonem Subrogarem. Professores quibus ne integer quidem annu SuΡ- pelit ad totum philosophiae cursum VerSandum, Deris mei abbreviationem optassent: rem iterum atque iterum perpendi, eamque meliori notae, tum in philo- Sophia, tum in aera pagina doctoribus XpOSui, qui omnes dixere, hujusmodi abbreviationem non eXpedire. Reipsa undique sustelamatur, scientiam theologi- eam eSse diminutam, et neeesse esse, ut ipsa inSlauretur atque ad pristinum morem restituatur. Porro Theologiae renovamen et instauratio nonnisi a philo- Sophia XOrdium sumere potest elenim, ait VareZ,

i sieri nequit, ut qui theologus persectu S Vadat, nisi firma prius metaphysicae jecerit undamenta. 0uam Veritatem praeclarissimus theologus adeo alledefixam in mente habebat, ut opera theologie intermiserit, ingentemque pro discipulis suis metaphySi-

eam consecerit uui serio Vult sinem, adhibet medium

22쪽

xII PRAEFATIO. aptum; et qui Vohomuntur cupit Sanitatem, rem ilium sumit. Appulisne ampliorum ac Vegetior mTheologiam, primum cogites de ius pro 'ambulis;

nec infirmam detrunculamque, sed robusiam ac SQVeram philosophiam praebe illi pedisequam. Ex SQ nn nis quibus doceo Thoologiam, comportum ac ratum liabuo juvenes qui tantum leviores haustus in philo-SOphia sumpserunt, Sacram doctrinam aegre et tenuis- Simo pertingere, im plerumque impares esse ad quaestiones selonlisi eas porserulandas. Sed miserabilior exiliis i aliqui scientiam theologicam numquam Vere appetunt, eamque paulatim fastidiunt; unde ΡOStquam e Seminari egroSSi Sunt, saerae Theologiae pagina raro Solum et coacto VerSant. IpSius enim cla-Vem non habent : sed holmo in hac conditione inseriori onstitutus, indiget heroica Virtute, ut Strenue et constanter Theologiae studio ineumbat . ut igitur eoaretiores philosophiae UI SUS ederet, O pSO, quantum in se est, Theologiae renoVamen roernSlinaret, o motum qu mentes Videntur in altiores abripi scientias, aut cohiberet, aut saltem remitteret.

Attamen quia in mullis disecesibus Galliarum non conceditur biennium studio philosophiae, et aliunde impossibile est subito instaurare omnia, circiter recentas Sterie praenota V paginas, quas, et alias adhuc, prout tempori anguSliae premunt illum, professor praetermittere potest. Hi Si addas Objectiones, quae utique attente perlegi ac ponderari, non ero memoriter addisci debent, jam pus Valde imminuitur, et non amplius habet quod deterreat otiam illum qui uno duntaxat anno poteS philosophiae peram naVare. Neque St necessitas licet lamon id valduulite sit adhibendi omnia argumenta ad theses sulciendas proposita. Unde unuSquiSque tantum Sumat, quantum c0mm0de potest. Munus est rosessoris aliqua

23쪽

PRAEFΛΤIO. XIII constringere, Vel etiam praetermittere, alia aulem OVOlVere e confirmare, habita ratione temporis et captus discipulorum : Sicut male tenoris natis ei-bum terit praeparatque ita professor debet peris scholaris doeli inam uniusqujusque discipuli mensurae adaequar ac illius intelloelui allemperare. Insuper omnino Xploratum est, adolescente perfacile quaestiones compendiare, dissicillimo autem illas ovolvere Addo quod usior veritatis eXplanatio atque eonfirmatio multum opitulatur memoriae, et discipulum Sublevat; nam secus impenso adigitur labori, sero integros tractatus propria manu Scribere tenetur, ut intelligat ac memoriae demandet a quae in libro scholari nimis compendiose redduntur. Denique, Si operae pretium est juniorum animos non obruero numerosis et abditis quaestionibus, juvat tamen illorum menti aciem acuere, ne torpeat, intellectumque in alta reflexione ac pervicaci indagatione Sistere, ut vigorem simul et alacritalem acquirat. Non est amplius unctationi locus advenit tempus

quo non minus necesse Si praeparare agmina juVe- Dum ad bonum Veritatis certamen certandum, quam

ad hostes patriae debellandos. Ideo recedant Omnes illae methodi quae nimium lavent ignaviae, et UVeneSin cunabulis quasi retinent consopiuntque Procul

methodi, quae quidquid metaphysicum, quidquid arduum areenti Cetto methodo quae scilico dissicilia postponit problemata est an dolito a plus facile;

24쪽

Diarium L Monde, die 26 Augusti 866.

25쪽

PRO LEGOMENA .

Viator, priusquam immensae civitalis vias singillatim pereurrat, Variaque aedis ei contempletur, Uno conspectu totam inluetur, et in cacumina quae SV Umiter admodum collustrent, oeulos defigit Sic, antequam philosophiae Varios amoenosque ambitu necnon

et Hu penetralia pertentemus, in limine oportet aliquandiu Sistere pedem atque primum contemplationi totius inhaerere. 0u0d ut praestemus, philosophiae notionem, momentum et divisionem trademUS.

l. Philosophia graece, amor sapientiae redditur latine. Huic nomini Pythagoras initium dedit, qui SO-lum Deum Sse sapientem ratus, se duntaxat sapientiae amatorem Seu philosophum prositebatur. Sapientia autem Varie rimitur Daliquando, pro omnium Virtutum compleXu, praecipue in sacra Scriptura juxta quam Sapiens idem est ac vir bonus in hoc sensu Plato dixit bonos mores veram esse sapientiam, cujuS Scientiae Sunt ornamenta inliquando sapientia Sumitur pro

peculiari dono Spiritus saneli, quo sit ut divina Sapiamus in eisque delectemur ita guStus e ipsa naturali assectione judicat de saporibus : aliquando Sumi-

26쪽

tur pro Verbo Dei, uti in Proverbire Salomonis, in

libro Sapientiae, ole. aliquando sumitur pro excellenti peritia in aliqua arto, siculi Paulus, i Corinth. Deum Vocat architectum sapientem tandem sumitur pro quadam Sublimiori rerum cognitione, quae obli

Quoad rem vero philosophia definiri polost Scientia rerum per rationes ultimas lumine naturali comparata.

Dicitur 1 Seientia Seientia non os qua libet Ognitio, Sed systema cognitionum quae o principii primis ruuntur et communi vinculo inter Se conne e-luntur. Prima prineipia sunt Veritales per Se notae et certae, atque ab Omnibus qui ali Ono gaudent admis-Sae, . . Olum majus est sua parte Non datur efffectus sine causa cognitis enim terminis qui has Veritates enuntiant, illico intellectus eas claro et erte intuetur. Dicuntur prima, e quod intellectu noSter illa deprehendit ante alias veritates, atque ea Vel uli aliarum notionum semina aecipit; et sic e polentia in actum prosilit. Sed ipsa non constituunt Scientiam, quemadmodum Semen non est arbor . Onelusiones igitur constituunt seientiam; Sed homo, ut Vere scientiam habeat, debet eas cognoscere non tantum in Seipsis, sed ut derivatas a principiis, nil debet ille rationem praebere cur res Sit, et cur taliter Sit, alioquin eruditionem seu cognitionem historicam, non ero Seientiam proprie dictam habet. Unitatem scientiae constituit polissimum ejus sinis ultimuS, quis habet sicut inculum omnes partes colligans finis autem philosophiae ultimus est hominis felicitas pervoritatis cognitionem et morum honeStalem comparanda. Dicitur ' Rerum per rationes vltimas. Sic appellantur rationes quae, cum alae fuerint, nullum

praeterea responsum ieri p0lest investiganti cur res

27쪽

sit, aut tali modo sit Philosophia enim potissimum

Speculatur Originem, naturam et sinem rerum Unde Veritates quae philosophiae objectum constituunt VO- eantur etiam supremae ominent nobilitato aeteras OmneS, quarum sunt undamenta Rationes mediae et infimae adseribuntur aeteris peculiaribus scientiis; V. g. corporUm eSSentiam et primariasi ea profluentes proprietates philosophia investigat, non autem descendit ad eorum phaenomena, aut Si ea contempletur, id praestat non quasi haec phaenomena Sint Objectum Suum, Sed quia sunt medium ad essentiam cognOScendam. uapropter qui philosophiam doliniunt scientiam e ratione, aut lepido post Platonem et Tullium eam describunici rerum divinarum et humanarum c Sarumque quibus hae res continentur Scientiam, non prout nunc restringitur in institutionibus philosophi eis, sed eam in ampliSSimo SenSu aecipiunt, ita ut non tam sit scientia peculiaris, Uam compleXU Omnium seientiarum lumino naturali comparatarum . Habetur enim philosophia historiae, 900Sis, pulchrarum artium Plato et Aristoteles non duntaxat logicam physieam et ethicam, Sed et JUra, legeS, eloquentiam, poesim omnesque disciplinas philosophando pertractandas Susceperunt: et S. Augustinus philosophica methodo grammaticam, heloricam, muSieam pertractavit. Dicitur ' Lumine naturali comparata. Et hoc potissimum charactere Philosophia a Theologia secernitur hujusce enim cognitione per lumen supernaturale, idolieet per di-Vinam revelationem et idem nobis insusam aequirimus, quia Theologia prosiciscitur a principiis reVela liS.

Theologia et philos0phia discriminantur etiam uo

28쪽

4 INSTITUTIONES IIILOSOPIILE CATHOLICAE .

objecto et ordino illa uel quidem, si quia praeler ea ad qud naturalis alio perlingore potest, credenda nobis proponuntur mysteria in Deo absimi da, quae, nisi revoluta divinitus, inuolos oro non P0Muni n Concit. Vatic sess. 3 cap. 4'. 0rdine autem, quia Theologia indipit a Deo ut in creaturas deseendat; dum contra philosophia creaturas primum conlemplatur, ut iis mediantibus ad Deum assurgat. Vido D. Thom opuscul. 68 super Boelium, De Trinitate.

2. Philosophia excolit hominem, illuminat intellectum ei Vim et praestantiam subministrat, institatque Oluntatem ad bonum. Homo enim est homo potiSSimum per rationem Seu intelloelum, cujus Objectum est intelligibile sed quum Philosophia investiget altissimas causas, eo ipso porrigit rationi id quod est maxime intelligibile. Praeterea est veluti

fundamentum et radix aliarum Scientiarum naturalium, quum omnes, ni Si permaneant detruncatae, debeant ascendere usque ad causa Supremas, Scilicet ad causam efficientem, exemplarem et finalem OmniUm rerum, atque ad earum inlimam naturam. Unde

philosophia a Tullio Vocatur Onimi cultura, vivendi ars animi medicina, omnium benefactorum dictorumque mater et a Platone : Pulcherrimum Deorum munus et III Reyum, cap. 10, V. 24 Universa terra desiderabat vultum Salomonis, ut audiret ejus Sapientiam. Non lanium homini, sed et christiano valde utilis

Vide D. h0mam, In B0etium, de Consolatione philos in

29쪽

est Philosophia : per eam nim eruditi insidolos lacilius amplectuntur idem, ut patuit tempore rigenis,

qui, quum doctiSSimus esset, multos philosophos traxit ad idem, reserunt Baronio tom. Innalium. Deinde, absque philosophia, haereticorum allacis et sophismata Vix delegi possunt. Praeterea aera Oe- trina jucundior est, quando humana sapientia adUmbratur, ut docet Clemens Alexandrinus, Lyromatum. Tandem theologiae eientia, ut ostenditi Thomas , neceSSaria est ad side conservationem : atqui philosophia est dispositio ad Theologiam siquidem praebet fidei praeambula, uti demonstrationes Dei existentiae, Veracitatis, independentiae, proVidentiae, etc. enucleat multos conceptus qui divinis et humanis rebus Sunt communes Insuper lumen idolis habet ad lumen naturale sicut gratia ad naturam; porro quae naturam persiciunt, ut virtutes aequisitae et bona indoleS, non deStruunt, Verum adjuvant grati de Onum ergo Philosophia, quae perficit lumen naturale

rationis, ipsam fidem juvat. Ideoque Clemens leX. Philosophiam voeat Catethismum ad sidem D. AuguStinus et D. Thomas simul praeclariores philosophi

et robustissimi fidei defensores fuerunt. Hanc philosophiae praestantiam atque necessitatem

nuperrime declaravit Pius Papa IV 11 Doeomb. 1862)

soris in Universitate Monachii Vera ac sana philosophia nobilissimum suum locum habet, quum HUS-dem philosophiae sit veritatem diligenter inquirere, hUmanamque rationem lice primi hominis culpa obtenebratam, nullo tamen modo extinctam recte ac Sedulo Xcolere, illustrare, ejusque cognitioni objectum, ac permulta Veritates percipere, bene intelligere,

30쪽

PromoVere, earumquo plurimas, ui sies X is lentiam, Daturam, altribula, quo eliam fides credunda impinnit, errargumenta x suis principiis pestia demon trare, indieare, defendere, alquo hoc modo iam munire ad hoste dogmala fidei roelius tenenda, et ad illa otiam reconditiora dogmata, qua sola fide percipi Primum possunt, ut illa aliquo modo a ratione intelligantur. Haec quidem agere atque in his Versari debet Severa et pulcherrima verae et sanae philoSophiae scientia .

Dices rapostoli et alii primi praedicatores side sine ulla philosophia orbem et ipsosmet philosophos gloriOS devicerunt, necnon omnia doctorum munera

impleverunt; unde D. Paulus dicit: Videte ne quis vos decipiat per philosophiam et per inanem fallaciam et Patres saepius philosophiam remordent Veluti simplicium deceptricem, laetum diaboli, et haere-

Seon nutricem.

Resp. Apostolis divinitus suit ollatum do eientiis humani quantum munus praedicationis reposcebat si uidquid enim, ait S. Hieronymus ad Paulinum, aliis exereitalio tribuero solet, hoc illis Spiritu Sanctu Suggerebat s Praeterea Apostoli loco argumento-I Um, miracula patrarunt: conveniens sui ut primitiva Apostolorum praedicatio esset in infirmitate et Simplicitate, ut conversio mundi soli divinae virtuti tribueretur. Allamen postea sapientia humana et aeculari potentia, per Christi paupertatem et erueis Stultiliam domitae ac depuratae, side vieirie utiliSSimo inserviunt; sicut in bello, qui prius erant OStes, postea Vieti iunt servi utiles, armaque ipsi erepta Victoribus adsciseuntur cujus rei sigura sui quum