T. Livii Patavini Historiarum libri qui supersunt

421쪽

LIBRI DXVI. UPPLEMENTu M. 5363Jurandi religion retinentur. Quid enim ista cautio Caesari prosuit' ' sinde vereus ad turbam vindictam po tulantium, quidem. inquit, ratatis in data semel

fide. Atquo ego etiam ipse accederem vobis, nisi consul essem, ut non tam respiciendum est, quid ma natura ait aequum, quam quid esse videatur e republiea, ut quidem senatui placet.'

o. Cum fluctuaro Antonius viderotur, Lepidum o tulam vindicem concio coepit jussitque in sorum degredi, quo a pluribus dicta ejus acciperentur. Is igitur, cum mana conscendisset, diu tacitu flevit Min Hoc inquit loco tecum nudiustertius constiti, Caesar. Nunc de morte tua hinc querendi imponitur ne salina Vos vero, Quirites, quia postulatia '' Ibi quoque vetorani Caesaria ' ultionem. mercenarii Cassii iacem accla

marunt.

z. At Lepidus his quidem Placet. inquit sed

qualis ista pax erit, et qualibus religionibus tuta ' quandoquidem Caesari juravimus, idque jusjurandum violatum est a nobis, qui principes esse ceterorum qui jurarunt dicimur. Μox ultionem flagitantibus, ' Caesar. inquit,

profecto δ' sacrosanctus atque venerabilis nobis ereptuaeat. At sanatus contatur metu, ne rempublicam laedat.

Reclamarunt illi: Tu igitur solus exsequere. Atquaille suam, et a sit. Sed ne ego solus, neque vobis etiam solis adjutoribus in tanta re quicquam aut vello aut nouo debeo. Perplexa respondentem acrius ago a mercenarii, quod ambitiosisaimum me scirent, pontificem maximum sacrum ostenderunt in Caesaris I cum Et accepit omen Lepidus, egitque gratias, mem resque promissi asso in loco jussit. Tum illis audacius Pacem auam urgentibus: Cum impietater inquit, et injustitia conjunctum negotium est: attamen quae j -- 'ritis iaciam. Hisque dictis in senatum a recepit. 8. Ibi Dolabolla toto tompore satagebat haud parum indecore, uti retinere magistratum liceret: Egressu dudum Antonius cum voluptate et risu spectabat jactantem

422쪽

eonfimaturiis Caeaaria aeta mnat consulto, ad perficiisenda viae ammo conceperat, ita erint:

ολ Quamdiu quidem do onjuritione dis pisatis

patre eo eripti, ego sententiam meam non in minatii. So per mori comissis, Caesar oppugnari ereptus .st, x actis ejus omnibus uvida tantummodo mistis inmistuli, et ab ea sola dis ultata tanto jam tempore με lieam non potuistis. Nequo an mirandum. Naina ponimus Meepto ab eo magistratus, perie gum est, ni tot et talea viri nostra quoquo eonsessiona indigni eis lin.

Mamur.

- Quid si jam eonvertamus uramos ad laut εω hilia illa, quae vel audire labor ait, quae per civitate e nationes, et regna atquo tetrarchias passia eo tituit Quis enim est, ut ita dieam, ad Meldontem in orient angulus, aetorem Caesaria experit quem illo non aulm gerit armis, an beneficiis atque humanitat eoussit marit Cogitata igitur, ecquem existimetis aequo animo Damirum anserri sibi, quae ae perit a Caesare, ut non omnia intinua hellis ardeant At nos in tantum ainoi temus chellis, nee injuria, ut hae sola inuitia ea a sile,

cur unpunitam Caesaria caedom eam patiamur. Infiminalenim es nimium vexatam armis rempublicam, no viatquisis refoveri posso omne eonmiscimus atquε consen

81. God roges et nationes, et und longinquior est metua, mitto. Quid vos subur innam hanc Italiam qui-aturam creditis, Caesare eondomnato' ossies veteranoalitos cum iisdem armis ot ordinibus in coloniis locat nihil movebit motus amittendorem tyranno judicato ca sare, quae sunt iis data ab eo praemia, eum consul et die tator populi Romani haberetur Quid quod eorum sunt adhue in Urbe multa millia, qui promissa expectant et

423쪽

LIBRI AEX VI SUPPLANRNTu M. 4 1 miniuit, o tanquam rebus incertis ambiganius, adin nare reconum vi factum potest, Quin hominum marmai atque animus. Quae saerit eorum hac primima noctissima aenatorum Minua discursitatio, plurimo in querelis paulo ante cognovimus. Omnes propemodum appellatiaumua, et amplissimu quisque smquentiu e minacius. Per horum ivtur ora oculosque rapiniamua Caesaris eo pus, hia oonsectum eontumestia, quibua is ea tyrannorum vexari reliquias ex horum manibus non discerpemur' ilicet cujus duet auspiciisquo semel ima illi devi--mni nationea, o uua beneficio sortuna sua omnes de- hem arbitrantur, quem semper in summis magistentibus imperiisque aderunti Eum summa affectum ignominis

pationis serent' M. Quam urbanae porro plebis, quam Italiae totiua indignationam sors crodimus Immo quam apud cinine. paene dixerim et Deo et homine invidiam nostram quia .mmitata tanta notatum a nobia seret populi mmani modo principem, qui nostrum imperium terminavito ano, sed Et trana oceanum ignota prius adjecit gentes' Quae vero judiciorum nostrorum inaequalita et quama iter notabitur, si pretania Moemamus ii qui conmisa. in euria, sacrosanctum in sacro loco pontificem maximum ais oeulis morum consecerunt; hune extrema dehoneat mus infamia, qui propter ex Ilentam virtutem etiam apud hostas habetur onerabilis' Quaproptor ita conmor Cum C. Caesarem pro tyranno damnari ne is sit, ne a mpublica, rata eam acta Hua et consulta omnia interiactor qua ineolumitae contento Mao, gratiasque hujus clementiae nomine here t ager sanatui: quandoquidem simul laudari factum eorum, simul honori Caesaria consuli non potest. Haec una est optima concordiae, quam omnes Pininus, via. Sio si votoranos metu, et solicitudine civitatem Civi Phil.

liberabimus. In sandam ferme ententiam magnus ora pi: Istior unatius Plancus consul designatus disseruit: nisi civi ad

quod pro emussoribus paulo liboriatus Huno Mindo et '

M. Tullius excepit, et, qua solebat, summa eloquenti Vin.ri sis.

dissemit, omnem amoriam injuriarum oblivione sem-J J I

424쪽

Pluti civi piterna dato an eam. Sed et Graeeum verbum staria Vit amnestiam. Atheniensium factum omme oraris, ton qui post extem atque intestina mala, tyrannidemque perlatam, hac una tantum ratione rempublicam eonstituiment. Ap an M. Placatis per hae sermo animis, si inclinatis ad concordiam, fit senatusconsultum, quaeri de caede Caesaris non placere acta rata me. Additum eat, propter utilitatem publieam. Maia per so invalida fuissent; ten- dontibus percussorum amicis, et on dente Antonio. Sed si illud expressarent vota norum centuriones tribunique, uti de praemii suis atque oloniis nominatim referretur hic etiam, quaa per metum, cedonis Antonio, Cie. - et demonstrante, cum praeiadium an tua non habeat, u nihil donegari posse armatis. Intor haec postulantibus patribua ut concordiae ineundae exemplum eo uisa darent, quemadmodum et consilium dedissent raspositis cita Phit inimicitiis in gratiam redierunt: et ex eo die Antonius 1, 13. I iis collegam consulatus sui Dolabellium agnovit. Appian. 5. Senatu dimisso L. Pisonem imumsisterent quidam, ne tabulas testamenti Caeaaris proferret, neve Palfim sepeliret mortuum, rogitantes ne sorte quid inde novam aerum exoriretur. Negantem inde premerent acrius, mina intendentes, a propter eum dissiparentur tantae opes, quas publica esse oporteret, tyrannum fuisse Caesarem subinnuendo. 86. Igitur Piso consules altissima voce testatur, ρο- tres nondum digressos iterum cogi petiit. Rem enim sane magnam incidisse quando ii qui tyrannum orere sum esse pugnent, tot exoriantur pro uno tyranni. Se liri pontificem maximum vetant.' et' tamentum prose-

II μι- Cler. inuetan reliq edd. ante Crev.fGri eum verbum usurpavitam satage, ah m σικακε, mi retineaιiam Aeeuratissimae Cicero argumenta reeenset, et adoptatuis editiones non habent vocem eleberrimus apud nos Demo-am Getam. Sed et fretus, i. ix. athenis interpres Torelliua in Variar. Lection. c. II multi notis ad orationem Esehinia inprobat propriam hae in re apud Ctesiphontem Crer.

425쪽

L BRI CX v I SUPPLEMENTUM. 5867ronti minantur, et bona intersecti publicare pergunt. Belli vero homines, qui sibi ab eo tributa firma osse rat

que postulant et quae suo jure decrevit de suis rebus, irrita esse jubenti equo hoc Brutus aut Cassius, sed ii nimiruin faciunt, qui caedis illis auetores extiterunt. Ceterum sepultura quidem Caesaris in vestra potestate est, testamentum autem in mea n que commissum fidei meae Prodam, Priusquam et me aliquis occidorit. His obtestationibus, et quia multi lucrum sperabant ex testamento iaciIs inducti patres, et testamentum proferri a Pisone debere, et ipsi Caesari ianus publicum deere-

Verunt.

87. Haec cum vix acta prius, quam nuntiata in Capitolium essent, Brutus et Cassius per internuntios excitarunt plebem multisque eo concurrentibus, concionari Brutus in hanc sontentiam coepit M Qui vobiseum heri in foro egimus, Quirites, iidem nunc hoc agimus loco, non tanquam ad asylum confugientes, nihil enim peccavimus: neque tanquam ad arcem, qui nos nostraque omnia Vobis Permittere non recusamus; sed periculo Cornelii Cinnae moniti, quem audacia nonnullorum improviso eodemque indigno casu paene consumsit. Audimus autem esse quorum Vocibus et aermone pro peduris atque turbatoribus pacis traducamur eoque Vos accivimus, coram quibus nos Purgaremus, quemadmodum salva Iibertate, de ceteris etiam, quae ad rempublicam pertineant, vobiscumagi jus est. 88. mos Equidem C. Caesari, cum e Gallia exercitum contra rempublicam eduxisset, eoque bello defensorom libortatis Cn. Pompeium, multosque deinde praestantissimos viros in Africa Hispaniaque sustulisset, eoque nomine suo capiti non sine causa metueret, fidem jurejurando dedimus, non ore praeteritarum injuriarum memores. In futurum omne tempus servituros, neque dedimus fidem neque, si exegisset, dedissemus. Quis enim,

qui vere quidem sit Romani sanguinis, non mori, si fieri posset, millies malit Hactenus igitur obligati Caesari fuimus. Idcirco siquidem Caesar postea nihil contra libertatem nostram molitus est pejeravimus. 'in vero Disj1jgsdi. OO le

426쪽

ω68 T. LIVI

noquo magistratae , mus pro iselas, ne an citus, Ru

ullam reipublicae paream sonatui populoquo Romano MMdidit, ain suo unius arbitrio constituit omnia, Sylla dat rior qui taman aliquando satiatu malis publicis dominationam domauit: quae non dicam vocies, in quae o uno

spe sapa est libortatis' - Dios aliquis fuit quidam vindieandae vobis Iubertatis ea a justissima: in merosanctum occidor non

dabuistis. An igitur, si aequum utrimque jus saet, Iiquem gaudem saa εα benofici logia, quam ipso violarit prior Sod et eausa longo est dissimilia. Caeaatius et Marullus qua potestat fuerunt Nempe tribunicia, quam antiquisaimae legea jurejurando majorumconfirmatae sacrosanctam eam jumarunt. Sed hos in axilium exagit Camar indemnatoa, quos, dum illa pol isto ungebantur, o injus quidem vocare is orat cuiquam. Et illi tamen haud dubia sacrosancti Caesar, quia voluit, quia coegit armis

ac terrore tot intersectorum civium, merosanctua fuit. V luntatem igitur suam vimque ace ot, quae daris i huno potuerunt honorem tuari non potuerunt.

Sed sorim mel ira alatus aio pacoavit Caesar. Infirma desonsio nomonim cuiquam ala liuo eam irato, ut patria dura subvortat, tinat res tonea, piaculo civitaismobliget. o no vera quidsm emat. Quia enim Q. Μ tollo tribuno plebis nitatu eat mortem Τ Caesar pr

iacto nec ab ira tum quidem, ad offracturus aerarium, et rapiendae viaicae pecuniae causa. Desinant igitur QTProbrara nobis periurium, quos aque obstrictos fui Euna religione apparet, quin quod Boimus saceremua; nec eam qua fuimus obstricti, uno pacto violamo. Non enim praeteritorum maleficiorum a Caesar poena ex gimus, quae erant jur urand remissae: in importunum tyrannum, noc dominationem nisi cum ita possiturum, ob ea quae postea peccarat peccaturusque Erat innumerabili cervicibua oppressae civitatis do limus. 91. Taceo jam plerisquo idori, noci jurandum quia dein tyranno datum sorvari oporter quod cum eo nullum esse possit eommercium vel humanitati vel religi inis,

qui divina atque humana omnia pervertit. Quod igitur,

427쪽

LIBRI CXv I. UP LAMENTUM. 36s-nt, postea reperiemin jusjurandum satis firmum atquo emax, ad certae stabiliaque pacis fiduciam Quid onim jurejurando opua eat, nihil praetor civilia cupientibus 'Quando patre nostri majoresque tali aliqua causa jur mini Non enim habebant opus at inusitatam hane

estutionam novisaimus demum tyrannorum excogitavit timor. Licet igitur an rea tota tonatur; tanta probis ot modestia supervacua at haec cura regnum assiactanti-hua infirma et vana. Nec enim tu, Capitoline Jupiter. nisis V qu celari Dii, liberae civitatis tamdiu euato a atque praesides, uti hic populus regom unquam vel juratuaserata Neque poenito ista hoc qumus tempore profiteri. quo nondum satis liquot, quid aut patriae futurum ait, aut nobis. Sod si profitabimur indoianenter, neque ullo tem re potiores privatas rationes publicis habebimus. m. Cudua quidem rei putamus evidentisaimum modo documentum edidime. Cum enim sicaret securis honoribus hui, perire in si rata patria, si quidem ita oordi fuisset Diis, quam in oppressa magistratum Mere malui--a. Sed adversarii satis intelligunt, do jura sibi minimo aequam nobiseum disceptationem esse. Ad alia consu-giunt artes, et maxime quaerunt invidiam nobis a mapud veteranos. Quo ex genere a qui adestia, quaeso Vo. signifieato

M. Significantibus multis, Bonum factum inquit,

quod intor alios cives hie quoque numerus Moranominvoni Ad vos igitur orationem converto, vos Θ, sicutierim Meris civibus omnia vobis patriae communia beneficia mini, ita amorem quoque et assectum ommunicetis

hortor. Vos ab initio non Caeaar delegit no enim P tuit; in respublica vos dedit Caesari, quibuscum populi Romani hostes coerceret. Justia illis et legitimis bellis

ministis ceris praemia, et iniquua sit, qui adimat. Dein- contra voluntatem vestram, sed quaa sacramento do- vinctos, adversu patriam et Mensores patris duxit. Qui mox ballis, si haec vobis sola bellata ment, petero Praemia os etiam ipsos, opinor, puderet: sed Gallici sunt in Britannici labores, quorum vobis laudoin atque merita, neque tempus ullum, nec invidia abrogabit.

428쪽

M. AEM neque vos aversabimini pro his 'mia, qualia majore nostri concedere eonaueverunt. Illo enim novimus sociorum aut aliorum innocentium pom aiones non attigisse : ne hostibus quidem superatis totum eripuisse agrum; in parte ademta deduxisse colonos, ut in ossicio victi continerentur. Quod si foris angustior qu-Pro numero colonorum ager erat, dividebatur publicus, aut a volentibus emebatur pecunia. Hac qui in ratione eum vis imperii penes populum esset, in querela cujusquam in olonias dedueebamini. M. AEuper demum L. Sylla, et postea Caesar, patriam, tanquam hostilem urbem, armis captam, armis retin Enecessum habuerunt. Itaque Mellitum et custodum egentes, neque missionem vobis dare voluerunt, neque publicum saltem agrum dividere; sed neque pretium qualiacumque solatii causa numerare possessoribus, qu--

quam abundabant pecunia ex Metigalibus publicis et Mata veram Italiam omnis expertem delicti praedonum

more spoliarent agro focis, aris, sepulcris, quae . .

tomis ademimus justo bello subactis, decimis tantummodo frugum contenti. Sic igitur vestrorum civium bona votiis divisa sunt eorum, inquam, qui Caesaris ipsius auspicio, vobis commilitonibus, bello Gallico tulerant arma; qui voa proficiscentes in expeditionem deduxerant; qui pro incolumitata vestra atque victoria vota secerant. Et deducti quidam estis sub signis, densis mordinibus, ut appareret non ad quietem vos, o in aciem Venire parato ad inserendam injuriam, aqua ab ali rum insidiis tutos. Nequo enim fieri potest, ut quibus agri aut per vim ablati sunt, eos, diutius quam necessum sit, Penes injustos possessores ossa patiantur. Unde liquido apparet, quo consilio sit hoc a tyrannis factum. Non enim profecto, vos uti agros haberetis, dari enim aliundo citra injuriam poterant, sed ut vos intelligentea multis es odio, fidi defensores emotis ejus imperii, cujus auctoritate

vestri possessiones defenderentur. Hoc enim unum antellitibus adversus dominantes est fidei vinculum, ut contracta ex communibus delictis pericula communi etiam Μarte operaque propulsent. Disj1jgsdi. OO le

429쪽

MBRI XVI. UPPLEMENTu M. 371m. Videto igitur quid inter illos nosque intonit. Illi,

quoriam acta valem contra justitiam utilitas vincit, Me runt ut alii vobis suspecti, vos aliis invia emetis. Nos, quibus qui nunc sunt in republica principes incolumitatem dicunt clementiae et misericordiae causa concedem, hoc agimus ut eorundem omnium non modo meum vobis, aedetiam tuta sit possessio. Fallimini, si vestris armis fiditis, et omnia putatis amo in p-senti potentia. --Pua Vari Versat res humanaa, et occasionem saepe praebet infirmioribus adversus robustissimos Persant qui morem tam illi ratem reduxerunt in vitam, quique induetum retinent, ut potentior quidlibet liceatri et profecto peri mnt. Etiam crocodilum, tam et validam et astutam Mi Solin. c. M. tuam, contemtum animalculum ichneumon dormientem interimit. Ne quis tantis viribus tantaque vigilantia sit Praedo, quin saepe non aliorum modo 'donum insidiis Pateat, sed eorum etiam quos spoliavit Nisi jure et amicitia nos nostraque muniamus, nihil nobis unquam certum aut quietum erit. m. Nos igitur, qui pro communi libertato acinus pulcherrimum sol secimus, primo allaborare conmnit, uti recuperatum munus ad omnes ex aequo cive communi aetitia fructuquo porveniat. Igitur et quae accepistis confirmamus, et, quo vobis propria sit ac justa possessio, quamprimum per reipublicae necessitates poterit, enixe dabimus operam ut prioribus dominis pretium ex aerario solvatur. Ita nobis atque reipublicae praesentia, quae te inmur, numina, quicquid optimo proposito secimus, bene ovenam jubeant. m. Haec oratio valde mitigavit animos: praesertim ubi Appian. missis etiam in forum tabulis, eadem scripto polliciti sunt. Jamque unus omnium sensus erat, M sortissimo et reipublicae amantissimos viros dignitati suae restitui oportere. Sed invitantibus ad descendendum Bruti Cassiusque m Dis.

sponderunt, facturos, simul tuto possent Igitur obsi- ου'τ udis in Capitolium mitti placuit missiquo parvulus An 1 Is et it. tonii filius cum . spidi liberis. Lepido ulcisci Caesa A

rem an mus iuerat. Sed destitutus a militibus otium Et Plui. An-

430쪽

to in Praesentibi acquisae et ipso minimo euprius in aedis Lepidus armatus, o infimo unu onusin Appiam . m. Descendentibus o Capitolio appla um atque a clamatum eat et consulibus, nescio quid, incipientibus discere, postulatum, uti priua dextra damni invi in atque oonciliarentur. Inde metucine in eo ulea n Paulo post percussorum factio majore quam ipsi virea obtineret. 8alutarunt tamen omnea invicem, complexique sunt mmiator et ab Antonio Camiua a Lapido assino Brutua ad Pluti Bruti coenam invitati. Coisma etiam, ut eurius familiarit Dio. ut necessitudo erat, alii senatore ex perunt. Ibi Camatum, inter convivalium sermonum implicitatem intueri gatum ab Antonio, 'num adhμ pugionem haberet a ala; respondias serunt, Et a timimum quidEm, in moti Bruti et in affecta tyrannidem Postridie, simul atque illuxit, senatu eat habitus, praesent quo Brutua et a tua eat riquo laudati sunt, iisquo provinciae decretae, quas in s Appian - P-tur destinaverat,macedonia si Syria. Bod MLi'. M. Asia Trebonio Bithynia Cimbro dacrata Galliam Ct alpinam D. Brutus ex destinations Caesaris retinuit.

XoI. Hactenus omnia satis composita atque aemu -- paruerunti Sed celaritor, unde non Qxpectabatur, motulam sina, novis turbinibus atque procellis inbore ita Detestamento itamque sepultura Caeaaria agebatur. Camisatae. - utrique repugnabat e mentimime, ratus quod ma rat.1. . 1. Peri- causam, siquidem ille lanere latu esset; at L. Laetant. Pisonis arius L. Caesaria aeriantiam laudabat, qui nuper δ' δ' cum sadam do is quaereretur, quanquam alter me. M-funeti, alter gentilis emat, funus fieri vetuiment: at tamen Plut ea Pisonis sententia fui Cotorum Brutua, ingenio mitia

et moderatus, utrumque Permisit.

s..iori 102. Testamentum igitur allatum, quod proximis Idi-c-. e. 8 . bus Soptombribus in Labicano suo se rat, damandavratque maximae Vestali, L. Pisone postulante, in domo Antonii consulis aperitur Seri arat Merode sororum nepotes C. Octavium ex dodrante L. Pinarium, Q. P Veli. 11.5s dium ex quadrante reliquo in ima cera C. Octaviva in Appi nomen adoptabatur pluresque pereumorum in tutoribus Disj1jgsdi. OO le