장음표시 사용
51쪽
debat, quantum in animis hominum secundissimi rerum humanarum eventus nunquam excitarunt. Noverat profecto IACOBUS ad duas res homines ab immortali Deo factos es e , ad intelligendum , & ad agendum ; eosque solos sapientes esse, qui Deum sibi ante oculos statuunt, unde proficiscantur, & quo demum perveniant omnes cognitiones, actionesque suae . Hac duce sapientia ,
nihil aliud is in vita egisse visus est, nisi ut intelligeret, quid Christianum Principem deceret , idque re ipsa pro virili parte praestaret. Desinant igitur homines mirari castam mentem , pietatem , pudorem , religionem in omni Ioco , atque in omni fortuna perpetuas illi comites sociasque fuisse, nihil sibi illum unquam concessisse , quod vel transversum unguem ab honesto , & decoro discederet; imperare sibi potuisse , Ionge maximum , pia Icherrimumque regnum existimasse ; modestia , comitate , humanitateque fuisse tanta , ut quo magis dignitate , ac virtutibus vel summos homines superabat, eo magis vel infimis exaequare se velle videretur ; aliis putasse se se natum plus, quam sibi, in he-κaustam in eo semper filisse recte collocandorum beneficiorum
cupiditatem, nec ullis unquam terminis eximiam illius erga homines charitatem circumscriptam fuisse. Par erat autem, Auditores , ut qua pietate JACOB U S in Deum fuit, eadem quoque esset in Romanum Pontificem , qui Dei personam in terris sustinet, in quo quidem it te cumulatissime ossicio suo satisfecit . Meminerat enim eo se Patre genitum , qui, ut Apostolicae Sed is auctoritatem sanctam , & inviolatam praestaret, nullum sibi recusandum laborem , nullum detrectandum periculum puta verat et memoria repetebat Heroas alios, qui in colenda, propugnandaque Pontificia dignata te maxime excellue runt, atque ad horum gloriam non modo exaequandam , sed etiam , si fieri posset, superandam inflammabatur . Quare caussam vidctis, cur tantis beneficiis, atque honoribus a SummiS
Pontificibus , quinquaginta , quibus Romae commoratu S est, annis affectus fuerit, ut nihil, nisi ejus ornamenta atque commoda cogitare viderentur . Quam vero bene de se meritis gratum semper se praebuit i Viderunt multi illum lacrymantem in recordatione , ac memoria benefactorum et Omnia summa illius semper constiterunt ossicia non modo in Romanos Pontifices, sed etiam in
52쪽
Gallia rum, Hispaniarumque Reges , caeterosque omnes, a quibus se aliquid aliquando adjumenti accepisse meminerat: quos non est mirum fuiste permultos, quod regale nomen magnum, ac sanctum nusquam non habeatur, quodque facile nos misereat afflictae fortunae eorum, in quibus ornamenta virtutum lucent. Quo animo semper fuit in Britannos , Scotos, reliquo sique, quos habuit amicos, studiosos, amantes, observantes sui lΗos ullo nunquam tempore non excepit, corruere non sivit,
fulsit, & sustinuit re, fortuna , fide , hodieque sustinet, cum reliquerit Filios fidei, liberalitatisque suae haeredes, & ministros . Age vero, quae temperantia in illos Plurimi semper cum eo discumbebant; & quamvis sic instrueretur convivium , ut nihil ad
regium apparatum deesset, in magna tamen rerum copia tantum
ipse cibi, ac potionis adhibebat, ut vix satis esse ad reficiendas vires videretur . Quid dicam de ejus in domesticos benevolentia, ac vigilantia, de diligentia in educandis liberis , omnibuque Christianis virtutibus instruendis ξ Hoc unum , in omnes semper partes munera optimi patrisfamilias illum explevisse . Sic vitam IACOBUS ad certam rationis normam dirigens , & diligentissime perpendens momenta ossiciorum omnium , essiciebatur in eo quidam actionum concentus, ut nihil discreparet, & mirifice in omnium animos influeret. Iure igitur ac merito beatos vos ducebatis , quod vestra ille Urbe usus sit tanquam portu , ac perfugio ejus miserae , ac jactatae fortunae; Eodemque perpetuo frui optabatis . Sed nihil in terris stabile, ac firmum esse potest : ac debebatur laudabiliter ejus actae vitae illa immortalitatis ac justitiae corona , quam promisit Deus diligentibus se . Sed antequam JACOBUM beatis in Caeli sedibus contemplemur, animum parumper convertite, Auditores, ad lectum, in quo aeger, mortem
que exspectans quinquennium ferme consumpsit. Intelligetis vim, diuturnitatemque morbi ea patientia, constantiaque tolerasia se, qua alia adversa omnia solitus fuit perferre; admirari satis non poteritis viri constantissimi pectus incredibili quadam fortitudine fuisse armatum, ac munitum videbat enim multa se ante factis sibi peperisse, & habere in animo, atque virtute, quae nullo modo posset amittere ut sine ulla pro lsus aut vultus aut mentis perturbatione mortis aspectum sustinuerit, planeque ostenderit,
53쪽
eam a se , ut S. Pauli verbis utar , in lucro poni. Quoniam igitur ille tot ,& tam praeclara nobis reliquit constantiae Drtitud nis exempla , turpe profecto esset , si sic mortem ejus doleremus , ut aliqua mollis ,& abjecti animi signa apparerent ; quin potius illi de suo statu gratulari debemus , cum nobis nihil exploratum magis esse debeat, omnibus , qui tam religiose, christiane que vixerint, ut ille a prima aetate ad e X tremum usque diem vixit , certum, ac definitum esse in caelo locum , ubi sempiterno aevo Iucundissima , purissimaque voluptate perfruantur. En domicilium, en patria, en regnum, cujus desiderio
aestuabat IACOBUS , cujusque potiundi spes ejus fortitudinem ,
constantiamque excitabat, alebat, confirmabat. Habeant sibi
homines honores , sibi ini peria , sibi provincias , sibi triumphos :laetetur IACOBUS felicem illum illuxisse diem , quo omnis exspectatio diuturn i desiderii sui expleta est : gaudeat, sicuti olim
socius fuit calamitatum , periculorumque Parentum suorum , eorum modo felicitatis factum esse consortem. Te vero, Deus,
misereat illorum Regnorum , quorum salus tanti fuit JACOBO ,
ut non semel pro ea vitae periculum adire non dubitaverit : de pelle errores , dissipa tenebras , in quibus misere versantur , ut tuo ducta lumine tandem aliquando rectam in viam redeant. Si te non movent mea vota , moveant vota IACOBl, aliorumque piorum Regum , quos ad illa gubernanda vocasti, moveant preces Pastorum , qui sancte rexerunt quondam florentissimam Anglicanam Ecclesiam , quibus profecto curae esse debet, ut pristi. nam faciem , dignitatemque recuperet. Tuque , Magne Gregori , cui singularis laus debetur , quod ab impietate ad cultum veri Dei Britannos traduxeris, aliorum vocibuS tuas quoque adjunge, neque precandi finem facias , donec illis iterum aperiatur introitus in aeternum Regnum Domini nostri, & Salvatoris Issu CHRISTI . Terminata questa oragione, si fece Ia solenne a iugione, ecosi compita si la Fungione, ii Rino Capitolo ac compagno VA. S. R. Ema , e con obbliganti es pressioni la ringragio vivam ei te deli' onore corripartito gli, ed ii Sig. Cardinale gli corrispo se con umanissimi se Disi di gradimento, per i ' ossicioso pensi ero avu-G to di
54쪽
to di pregare la pace at de fonto suo Regal Genitore , e protest an idosi colla innata sua gentile ZZa , che sem pre an darebbe memoredi tale dimo stragione , si e sibi sincera mente a prona vovere in Ogni Occasione i vant aggi di uia Capitolo cosi bene merito di GIACO MO III. Re delia Graia Brettagna . La proprieta della Funχione, it singolare apparato, e lyacu to in gegno di chi a vealo inventato , e disposto riscossero bene aragione Papplauso di quanti, o Nobili, o Citta dini ivi con frequenZa concorsero ; ed ii Ruio Capitolo D somma mente pagon et v edere, che ii suo pensi ero grato a tuiti, ed a chi unquerenti evasi .
55쪽
Ultimo maestino Funerale celebrato da S. A. R. Etiail Sign. Cardinale Duca di Yorx alia definta Masa di Gi Aco Mo III. Re d 'Inghil terra sub Genitore,nella Chisa Caledrale delia Citta di Fra sati , di mi Egli e Zelantissimo Vescodo.
convenevole cosa d 'invitare i Popoli suo i Diocesa ni ai suffragi do vult at suo defonto Real Genitore, e percio stabili la celebragione di altro nobile Funerale nella Chi es a Caledrale delia Citta di Frascati, di cuit 'Ema R. A. S. E et elantissimo Vesco vo , est pub dire, Padre ancora vigilante , ed amantissimo , Spediti cola furono a tale esset to da Roma, sotio la diregione , e studiato disse gno dei virtuoso rinomato Architet to Sig. Salvatore Casali Romano , Professori esperti a dispoi re quanto cradu opo a simili solenni Esequie ; e questi tu ita la loro maest revolearte impie garono, assin che riti scissero appleno magnificii e , e alde siderio di S. A. R. Ema corri spondessero . Ordinarono per tanto in tal guisse ii lugubre apparato, chela Chi esse in Ogni sua parte guarn ita fosse di panni funebri a pili ordini ,ed a questi con singolar si metria intrec clarono cadu te, riporti, festoni, e lavori di frangi e , e trine d ' oro con si minutori cercato disegno, che il lut tuoso panneggia mento rende vasi di lette vole al guardo, come uta oscuro posto a ris alto di quelli splendidi ornamenti, che ali' in torno , e at di sopra eranui riportati con arte sottilissima , ed elegante.
Pende vano agit archi di cia scheduna Cappella i panneggiri algati con artificiose centi nature, e simit mente guar niti, e la vorati con frangie, e trine d 'oro ; lo che era attre si in tu ita lal unga est ensione det Cornicione principale, e deli 'architrave, G essen-
56쪽
essiendo ivi apposti ai di sorto due fregi di diversa alte et Ea , inter rotti da varie ri prese delle solite frangie , e trine d ' oro . Il fronte spietio, ii circuito , te colonne , it fregio , e i basa- amenti dei P Altar maggiore furono simit mente apparati a nero , ina rico perti con istra ordinaria ricche ZIa di trine, chine si , ra-beschi , e frangi e d ' oro con rara pia ligi a d 'industrioso disse gno . At lati pol det me desimo Altare in propor Zionata alte ZZacran vi collocati due me da glioni rappresentanti gli Ordini di S. Andrea, e di S. Giorgio, proprj della de fonta Maesta Sua , consendo gridellino ad uso di cam ei, contor nati da uia festo ne di quercia messo a oro, e soprapposti ad uia panno reale ol ar- mellino, guarnito ne i suo i roversci, e corius pondente ad altro si-rnile panno, ma di maggiore ample ZZa, che fac eva uia nobilcon torno allo Stemma delia Casa Reate , che sit uato ve devasi di contro at det to Altare sopra l' interno pro spetio della porta principale di essa Chi esse .
Eretio era nel me ZZo vn Tumulo sublime, e propor Zionato , magnifica mente costruito con Zoc colo di bigio ficitato per
prima base , su di cui in figura quadriiunga , e fac cia te negli an-goli vi era tan plantato con base, vivo , e cimasa di giallo antico , e fondi di por fido , rico perto rael plano superiore da una colt repavon a ZZa guarn ita di frangi e d ' Oro , e pendente nelle principali Dcciate , sopra di cui in v edula nel P ingresso della Chie se po-sava uia grande cuscinodi tam a d 'oro con it Regio Diadema , e Scet tro , ed alii lati erata sedenti due scheletri con alle mani via' amplo velo nero si oraro d' oro , con cui sta vano in alto di rico prire tali regie divisse. Alire due consimili figure erano in pro- spetio ali ' Altar maggiore , e queste tra te mani tene vano i ' Elmo , lo Scudo , la Spada , ed altri Regj militari ornamenti . Sovra posta a tal plantato , e coli re era vi una base di por fido in figura Ovale, e piramidale con fondi di bi anco , o nero antico ,ri quadrati da modi nature messe a oro, e su di essa collocata era uia 'Urna di por fido dorata nelli membri, e arricchita di ci fre , e fe- soni d ' oro, ne ita somniita di cui sed eva una figura, che it ri tr it todi Sua Maesto de fonta , di pinio at naturale , solle Vatis reggCUI . A i lati di tal Tumulo , sopra it sudet to et accolo bigio di
prima base erano con bell' ordine disposti due gruppi di vessili,
57쪽
lancie , laudi , elavi, et mi eri, ed armature ad uso di trosei militari , messi ad oro, ed argento , assiache la varieta di tali co se distribuite ad uso di maest revole di segno dassero maggior ris alto , come di fatio lo era , a tutio it complesso di simit Regio maestoso Tumulo , ii quale arricchito da molli ceri ben disposti ali' in-
torno , e nelli convenienti siti , e che arderono tu ita Vinii era
mattina , sor prende va col suo splendore , quanti a mirario fer.
Copiosi lumi erano pari mente negli Altari, e net circuito della Chi es a sit uati col do utito ordine di rispicco , onde tutio ildescritto apparato pili ris altasse, e vera mente allo splendore ditanti lumi appariva pili superbo , e magnifico . lnvitava alia Fungione sagra da celebrars , o It re it continuo lugubre su o det te campane Io Stemma delia Casa Reate collocato sopra i a Porta principale di est a Chiesi ne li' esterno pro-
Fu destinato a tal fungione ii di 8. det me se di Margo i 766. e nella mattina di i ii gloria o la stessa Ema R. A. S. Sig. Card. Duc i di Vork pontifico ivi la solenne Messa , ac compagnata dascella musica di virtuosi Cantori delia Cappella Pontificia , da Roma a tale ff. tto te ali , e quindi si fecero te consuete assisluetioni dat me desimo Sig. Cardinale , e dalli Mon signori Stesano Ei odio Assemani Arcives ovo di Apamea , Lercari Arci vesco Vodi Adrianopoli, Santa maria Vesto vo di Cirene , e Rondinelli Vesco vo di Comacchio . Assisterono a tutia la sagra Funzione olire ii Capitolo parato cogi ' abiti sagri , e Clero di quella Caledrale , ancora ii citaque R R. Arci preti in cotta , e stola , dei li Luci glii addetii alia Diocesidi Frascati, cloe delia Colonna, di Monte Porgio, di Monte Com patro , di Rocca Priora , e di Rocca di Papa, e vi fur ono pari mente presenti li Signori Convit tori det Seminario di et Ia Citta di
Frascati , e non sola mente ad Essi, ma a quanti in folio numero sitro varon presenti, fur ono distribuite competenti candele di cera . DOppo la sud det tu Messa , e prima delle riserite assoluatoniit M. R. P. Regra delia Coni pignia di Gesu, at tu ale Minit frodet Semina pio Vesco vile recito uia 'elegant illima funebre Ora Zio
58쪽
SI quantum ad nominis perpetuitatem summorum hominum
virtus potest , tantum ad vitae quoque diuturnitatem rerum ab illis gestarum gloria valeret ; ut IΑconi III. Magnae Britanniae Regis memoriam nulla unquam delebit oblivio, sic eum o vivis nulla mortis acerbitas abstulisset Sed quoniam non iiDdem terminis vitae spatium, ac virtus hominum continetur; propterea quod illud temporis angustiis , haec autem perpetua posterorum memoria definitur ; oportuit quidem Regem optimum fato cedere, ut communi parens necessitati, quidquid in eo mortale, & caducum erat, abjiceret: vivit tamen adhuc, vivetque, dum erimus, semper multorum, magnorumque in Christianam Rempublicam fama meritorum, recte factorum gloria , virtutum maximarum exemplis , quarum ille , dum viveret, vestigia non ad exiguam impressit temporis praedicationem , sed ad memoriam Christiani no ictinis sempiternam . Non enim ea , quae corpore, & spiritu continetur, sed , quae v γ et memoria saeculo rum omnium , vita dicenda est ; ut mihi non tam , quod obierit. acerbum , quam , quod sic mortuus fuerit, gloriosum videatur, ut plurima bene, ac laudabiliter actae vitae monumenta reliquerit, in quae animum, mentisque aciem intendens , habeat in eo , quod omnis futura posteritas intueatur, ac imitetur. Quo quid Regi Optimo accidere gloriosius , quid honorificentius in hac vita potuerit , non video : quemadmodum enim mors ignominios est iis, quorum cum vita omnia extinguuntur ; sic illis maxime gloriosa , quorum bene redditae vitae laus emori nunquam po st .
gubri pompa , in hoc sacrorum parietum moerore , in hoc tanto tuo luctu, atque squallore si recordari volueris , ac tecum ipse, cum sapiens sis, cogitare; licet ex acerbissimo Regis Di tissimi casu tantum dolorem cepisse te omnes intelligant, quantum Filium decet Patris amantissimum ; tamen luctum omnem absterges, doloremque depones . Magnum est enim levament utro doloris quem ex amissione nostrorum capere consuevimus, cogi in
59쪽
cogitare, mortem illis, praeter temporum , ac fortunae munera,
nihil laudis, nihil gloriae , nihil ornamentorum , quae ex virtute in omnem posteritatem propagantur , ademisse . Mihi itaque non tam consolandi tui, quam Regis Clarissimi laudandi ratio quaerenda est : Satis enim dolorem tuum leniisse arbitrabor, ubi Patris tui virtutes amplissimas exposuero . Quod si praestitero , erit id quidem tum Regi optimo, ut arbitror , jucundissimum, quod
ejus memoria recte factorum commemoratione reno Uetur ἔ tumovero tibi maxime gloriosum , cum quidquid laudis , aut ornamentorum confertur in Patrem , id totum redundet in Filium . Ac mihi quidem ex omni laudum maximarum genere, quae tribui surninis hominibus consueverunt, illud videtur amplissimum , si quis eo animo in Catholicam Religionem fuisse dicatur, ut hujus amplitudinem , ac dignitatem suis vel honoribus, vel fortunis, vel ipsi vitae , qua nihil hominibus charius est , praeferre non dubitarat ; ea constantia , atque firmitate , ut & in rebus asperis dignitatem , & in adversis casibus aequabilitatem retinuerit, omnesque motus fortunae, mutationesque rerum , ac
temporum leves, & imbecilles duxerid ; eo denique, tam quo divino consilio , ut illud in omni vita speetarit, ut bene de omnibus, ac praesertim miseris, mereretur. Magnum enim quid est, atque ejus viri proprium , qui divinis quibusdam bonis instructus, atque ornatus sit, Religionis causam Iactura rerum suarum , summoque vitae periculo tueri ; quae aspera , & acerba videntur, ita ferre, ut nihil a statu naturae discedat, nihil a dignitate sapientis ; beneficum , ac liberalem in omnes praestare se tum, cum eum adversa fortuna pnemar, ne esse tam beneficus possit, quam vellet; ut qui haec fecerit , non humano consilio, atque virtute , sed divina quadam mente , atque robore fu i si praeditus videatur. Quo vero animo, qua mente in Catholicam Religionem fuisse I A c o E 0M III. judicabimus , cum a prima ipsa aetate omnia sua dicta , faeta , atque cogitata ad illius decus, &litudinem revocaret ; cum de ea tam honorifice sentiret, ut sine illius praesidio nullum regnum diu pacatum , ac tranquillum esse posse aibitraretur Pcrcrebuerat in Galliis apud Omnes vo X illa praeclarissima I Αco A1 adolescentis , si regnare sibi aliqua ndo licuisset, omnino futurum , ut in administrandis, regendisque
60쪽
disque populis non nisi virtutem , ac Religionem in consilium adhiberet . Dignissimam sane Christiano Principe sententiam , qui
Begum, ac populorum felicitatem non in opibus, rerum quo affluentia , non in Imperatorum , ac militum delectu , sed in una virtute, ac Religione collocaret i Intelligebat namque jam inde ab adolescentia. Vir egregius, Religione , ac Pietate adversus Deum sublata , fore ut fides etiam , ac justitia tolleretur , quibus virtutibus Populorum , ac Principum animi totidem veluti nexibus inter se arctissime copulan rur. Quam honorificum hoc
de Religione J A c o a i judicium t quam gloriosum J A C o B o , quod haec de illa praedicaret i Est enim sermo, praesertim frequens, interpres quidam menti S, Voluntatisque nostrae in ea, quae , cum animi sensa exprimimu S, crebris sermonibus usurpamus. Cum ille igitur haec tam sepe solitus est Et dicere , tam saepe celebrare , de illius ne mente , atque voluntate , de illius animo , atque studio in Catholicam Religionem dubitabimus ξFuerit id qnidem J A c o a o sanc gloriosum , quod ram recte de orthodoxa fide sentiret, tam ornate , tam magnifice de
illa praedicaret : quanto illud gloriosius, quod sibi pro ejus di.
gnitate tuenda in reliquum vit e tempus regnandi spem omnem praeciderit l O factum post hominum memoriam praeclarissimum , ad Ecclesiae decus, & ornamentum amplissimum , ad I A co e 1 gloriam, & immortalitatem ornatissimum , & quo uia, , quidquid magnum, aut singulare dici, ac praedicari de eo potest, comprehendi, continerique putem l la Scotiam J A c o p υ s non sine ingenti labore , certissimoque vitae discrimine cum pervenisset, multi ex Principibus Britanniae Viris ejus clementiam, humanitatem , prudentiam , liberalitatem , caeterasque regias virtutes demirati, eum summa omnium gratulatione Regem salutant, seque illi fidelissimos fore pollicentur, ac, si res ita poposcisset, pro illius salute, ac dignitate sanguinem profusuros .
Qui tum in omnium animis motu S, quae la 'titia , quae grata civium , & plebis admurmuratio i Eum unum intuebantur omnes , ad eum tamquam ad Parentem amantissimum confugiebant, eum que Regem Optimum , Patriae libertatis Defensorem acerrimum , communis salutis Restituto relan aiUplissimum nominabant. 'Suavissima in illius temporis recordatiuitem , cum bonis omnibus