Quinti Horatii Flacci opera omnia

161쪽

SATIRA RUM II. 5. I 49 Captatorquo dabit risus Nasica Cordno.' Num surist an prudens ludis me obscura canendor o Laertiade, quidquid dicam aut cris aut non: Divinaro etenim magnus mihi donat Apollo.' 63 Quid tamen ista velit sibi fabula, si licet, ede ' Tempore quo juvenis Pariliis horrendus, ab alto

Domissum genus Aenea, tellure marique Magnus crit, forti nubet procera Corano Filia Nasicae metuentis reddere Soldum. 65Tum gener hoc faciet: tabulas socero dabit atquo Ut legat orabit; multum Nasica negataSAccipiet tandem et tacitus leget, invenietque Nil sibi togatum praeter Horare SViSqHe. Illud ad haec juboo: mulier si sorto doloSa 73 Libertusve sonem delirum temperet, illis Accedas socius; laudes, lauderis ut absens. Adjuvat hoc quoque, sed vincit longe prius ipsum

Expugnare caput. Scribet mala carmina vecors: Laudato. Seortator erit: cave te roget; ultro τ5

Penelopam facilis potiori trado. Putasne lPerduci poterit tam frugi tamque pudica, Quam nequiere proci recto depellere cursui' Vonit enim magnum donandi Parca juventus,

Nec tantum Veneris, quantum StudiOSa culinae. 80

Sic tibi Penelopo frugi est, quae Si Semel uno De sene gustarit tecum partita lucullum,

Ut canis a corio nunquam absterrebitur uncto. Me sene quod dicam factum est: anus improba Thobis Ex testamento sie est elata: cadaver 25

Unctum oleo largo nudis humeris tulit heres, Scilicet elabi si posset mortua; credo Quod nimium institerat viventi. Cautus adito:

Neu desis operae DeVe immoderatuS abundeS. Dissicilem et morosum offendet garrulus ultro; 93Non otiam Sileas. Davus Sis comteus atque Stes capite obstipo, multum similis metuenti. Obsequio grassare; mone, Si increbuit aura, Cautus uti Veles carum caput; extrahe turba Oppositis humeris; nurem substringe loquaci. i5

Importunus amat laudari; donec Ohe jam l

162쪽

150 HORATII FLACCIAd caesum manibus sublatis dixerit, Urge,

Crescontem tumidis iussa Sermonibus utrem. Cum tu servitio longo curaque leVarit, Et certum vigilans, QUARTAE SIT PARTIS ULIXES, I00 Audieris, HERES: Ergo nunc Dama sodalis

Nusquam est Τ Unde mihi tam sortem tamque fidelem rSpargo subinde, et, Si paulum p0tes, illacrimare: eAt

Gaudia prodentem vultum celare. Sepulerum Permissum arbitrio sine Sordibus exstrue: sunus I05

Egrogio factum laudoi vicinia. Si quis

Forte coheredum Senior male tussiet, huic tu Dic, ex parte tua Seu functi sive domus sit Emptor, gaudentem nummo te addicere. Sed moImperiosa trahit Proserpina; Vive valeque.' H0VI. Hoc orat in votis: modus agri non ita magnus, Hortus ubi ot tecto vicinuS jugis aquae fons Et paulum silvae Super liis foret. Auctius atque Di melius secere. Bene est. Nil ampliuS Oro,Maia nate, nisi ut propria haec mihi munera saxis. 5Si neque majorem feci ratione mala rem

Nec sum facturus Vitio culpavo minorem;

Si veneror stultus nihil horum: o si angulus illo Proximus accedat qui nunc denormat agellum lo si urnam argenti fors quae mihi monstret, ut illi io

Thesauro invento qui mercenariuS agrum Illum ipsum mercatus aravit, dives amico

Horcule l' si quod adest gratum juvat, hac prece te oro: Pingue pecus d0mino saetas et cetera praeter

Ingenium, utque Soles custos mihi maXimus adsis. i5 Ergo ubi me in montes et in arcem eX urbe remoVi,

Quid prius illustrum satiris musaque pedeStrii Noe mala me ambitio perdit nec plumbeus Austor Auctumnusque gravis, Libitinae quaestus aeorbae. Matutine pater, Suu Jano libentius audis, MUnde homines operum primos vitaeque labores Instituunt, Sic dis placitum, tu carminis osto Principium. Romae SponSorem me rapiS. Eja, Ne prior Officio qui8quam re P0ndeat, urge.

163쪽

SATIRARUM II. 6. I5ISivo Aquilo radit torras seu bruma nivalem 25 Inturiore diem gyro trahit, iro neceSSO OSt. Postmodo, quod mi obsit clare curtumque loeuto, Luctandum in turba et facienda injuria tardis.' Quid vis, insano, et quas res agis τ' improbus urget Iratis precibus; 'tu pulsos omne quod obstat, r0

Ad Maecenatem memori si mente recurrasi Hoc juvat et melli est; non mentiar. At simul atras ventum ost Esquilias aliena negotia centum Per caput ot circa Saliunt latus. Ante SecundamRoscius orabat sibi adesses ad Puteal cras.' G Do ro communi Scribae magna atque nova toorabant hodio mominiSses, Quinte, reVerti.' Imprimat his cura Maecenas signa tabellis.'Dixeris, Experiar: Si vis, potes,' addit et instat. Septimus octavo propior jam fugerit annus 43 Ex quo MaecenaS me coepit habere Suorum In numero; dumtaxat ad hOe, quom tollero Pheda Vollet iter Deiens et cui concredere nuga SHoc genus: Hora quota esti Thrax est Gallina Syro pari Matutina parum cautos jam frigora mordent; 45 Et quae rimosa bene deponuntur in nure. Per totum hoc tempus subjectior in diem et horam Invidiae noster. Ludos Specimerat una, Luserat in Campo: Fortunae filiust omnes. Frigidus a Rostris manat per compita rumor: 50 Quicunquo obvius est me consulit: O bone, nam te Scire deos quoniam propius contingiS Oportet: Numquid do Dacis audisti Nil quidem.' Ut tu emper oris derisor l' At omnes di exagitent me Si quidquam . Quid, militibus promissa Triquetra 55 Praedia Caesar an est Itala tellure daturus i Jurantem De Seire nihil mirantur ut unum Scilicet egregii mortalem altique silenti. Perditur haec inter misero lux non Sine votis: O rus, quando ego te adspiciam ' quandoque licebit εο Nunc veterum libris, nunc somno et inertibus horis Ducere sollicitao jucunda oblivia vitae lo quando faba Pythagorae cognata Simulque Uncta SatiS Pingui ponentur oluscula Iardo δ

164쪽

152 HORATII FLACCIO noetes coonaeque deum i quibus ipse meiquo 65

i aseo libatis dapibus. Prout cuique libido est

Siccat inaequales calicbs conviva, SolutUS Legibus insanis, seu quis capit acria sortis Pocula seu modicis uvescit laetius. Ergo 73 Sermo oritur, non de villis domibusve alienis,Nee male necne Lepos saltet; sed quod magis ad uos Pertinet et nescire malum est agitamus: utrumne

Divitiis homines an sint virtute beati; Quidve ad amicitias, usus rectumne, trahat nos; 75 Et quae sit natura boni summumque quid ejus. Cervius haec inter vicinus garrit aniles Ex re fabellas. Si quis nam laudat Arelli Sollicitas ignarus opus, sic incipit: μ Olim

RHSticus urbanum murem mus paupere fertur 80 Accepi88e cavo, Veterem Vetus ho89eS amicum,

A er et attentus quaesitis, ut tamen artum Solveret hospitiis animum. , Quid multa Τ nequo illo Sepositi ciceris nec longae invidit aVenae, Aridum et ore ferens acinum semesaque lardi 85Frusta dedit, cupiens Varia fastidia coena Vincere tangentis male singula dente Superbo; Cum pater ipse domus palea porrectus in horna Esset ador loliumque, dapis meliora relinquenS. Tandem urbanus ad hunc: Quid te juvat,' inquit, amice, Praerupti nemoris patientem vivere dorso l si Vis tu homines urbemque feris praeponere Silvis' Carpe Viam, mihi crede, comes; terrestria quando Mortalos animas vivunt Sortita, neque ulla est Aut magnoinui parvo leti fuga: quo, bon , cirea, 95 Dum licet in rebus jucundis vivo beatus; Vive memor quam sis aevi brevis.' LIaec ubi dicta Agrestem pepulere domo levis exsilit; inde Ambo prop08itum peragunt iter, urbis aventes

Moenia nocturni subrepere. Jamque tenebat Ido Nox medium caeli spatium cum ponit uterquo In locuplete domo vestigia, rubro ubi CoeeO Tincta super lectos canderet Vestis eburnOS, Multaque de magna Superessent fercula Coena,

165쪽

SATIRARUM II. 7. 153 Quae procul oxstructis inerant hosterna canistris. 105 Ergo ubi purpurea porrectum in vosto locavit ΛgreStem, veluti succinctus cursitat hospes Continuatquo dapes nec non verniliter ipsis Fungitur ossiciis, praelambens omne quod assert. Illo cubans gaudet mutata sorte bonisque m Rebus agit laetum convivam, cum Subito ingens Valvarum strepitus leutis excussit utrumque. Currere per totum pavidi conclave, magiSque Exanimes trepidare simul domus alta MolossisPcrsonuit canibus. Tum rusticus: Haud mihi vita ita Est opus hac: ait, et valeas; me Silva eaVUSque Tutus ab insidiis tenui s0labitur ervo.'VVII. JAMDUDUM ausculto et cupiens tibi dicero Servus

Pauca reformido. Davusne i Ita, Davus, amicum

Mancipium domino et frugi quod sit satis, hoc est, Ut vitale putes. Age, libertate Decembri,

Quando ita majores voluerunt, utere; narra.' 5 Pars hominum vitiis gaudet c0nstanter et urget Propositum; pars multa natat, modo recta e eSSens, Interdum pravis Obn0Xia. Saepe notatuSCum tribus annellis, modo laeva Priscus inani, Vixit inaequalis, clavum ut mutaret in horas, I0Aedibus ex magnis subito Se conderet, Unde Mundior exiret vix libertinus honeste; Jam moechus Romae, jam mallet doctus Athenis Vivere, Vertumnis, quotquot Sunt, natus iniquis. Seurra Volanerius, postquam illi justa cheragra i5 Contudit articulos, qui pro se tolleret atque Mitteret in mimum talos, mercede diurna Conductum pavit; quanto constantior isdem In vitiis, tanto levius miser ac prior illo, Qui jam c0ntento, jam laxo fune laborat.' 20 Non dices hodie, quorsum haec tam putida tendane, Furciseri' Ad te, inquam.' Quo pacto, pessimel μ LaudaSFOrtunam et mores antiquae plebis, et idem Si quis ad illa deus subito te agat USque TeeuSeS,

166쪽

Aut quia non sentis quod clamas rectiuS QSse, MA ut quia non firmus rectum defendis, et liacres Nequicquam coeno cupienS QVellere Plantam. Romae rus Optas, Sentem ruSticuS bona Tollis ad astra levis. Si nusquam es sorte Vocatus Ad coenam laudas secur m o CS ae, I 2bat uSquam 30 Vinctus eas, ita is fulicem dicis amasque Quod nusquam tibi sit potandum. Jussurit ad soMaeeenas Serum Sub lumina prima Ventro Convivam: Nemon oleum fert ocius ' Ecquis Auditi' cum magno blateras clamore fugiSque. 35 Mulvius et scurrae tibi non reserenda precati Discedunt. Etenim sateor me, dixerit ille, Duci ventre levem, nasum nidore Supinor, Imbecillus, iners, si quid vis adde p0pino. Tu, cum Sis quod ego et fortaSSis nequior, ultro 40 Insectere velut melior verbi8quo decorisobvolvas vitium ' Quid, si me stultior ipso Quingentis empto drachmis deprenderis Auser Me Vultu terrere; manum Stomaehumque teneto, Dum quae Crispini docuit me janitor edo. 45Τe c0njux aliena capit, meretricula Davum Peccat uter nostrum cruce digniust Acris ubi muliatura intendit, sub clara nuda lucerna Quaecunque eXeepit turgenti8 Verbera cauda Clunibus,aut agitavit equum lasciVn Supinum, ου Dimittit Deque sani0sum neque 80llicitum DODitior aut formae melioris meiat eodem. Tu cum projectis insignibus, annulo equestri Romanoque habitu, prodis ex judico Dama Turpis, odoratum caput obscurante lacerna, Non es quod simulast Metuens induco is atque Altercante libidinibus tremis OSSa PaVOre. Quid refert uri, Virgis serroque necari Auctoratus eas, an turpi clauSUS in area, Quo te demisit peccati conscia horitis, do Contractum genibus tangas caput i Estne marito Matronae peccantis in ambo justa potestas lΙn corruptorem vel juStior. Illa tamen se Non habitu mutatve loco, PeccatVe Superno.

167쪽

SATIRARUM II. 7. 155 Cum to sormidet mulier nequo credat amanti, οβ Ibis sub furcam prudens dominoque furenti

Committes rem omnem et Vitam et cum corpore sumam. Evasti, credo metues doctusque cavebis:

Quaeres quando iterum paveas iterumque perire Possis, o toties Serviisl Quae bellua ruptis, τοCum semel effugit, reddit se prava catenis lNon Sum moechus, ais. Neque ego herculo fur ubi vasa Praetereo Sapiens argentea: tolle periclum, Jam vaga prosiliet frenis natura remotis. Tune mihi dominus, rerum imperiis hominumque 75 Tot tantisque minor, quem ter vindicta quaterque Imposita haud unquam misera sormidine priveti Addo super dictis quod non levius valeat: nam Sive vicarius est qui Servo paret, uti mos Vester ait, seu conservus; tibi quid sum ego i Nempe Tu mihi qui imperitas alii servis miser atque 8l Duceris ut nervis alienis mobile lignum.

Quisnam igitur liberi Sapiens sibi qui imperiosus,

Quem neque pauperies neque morS neque vincula terrent, Responsare cupidinibus, contemnere honores MFortis, et in se ipso totus, teres, atque rotundu'Externi ne quid valeat per leve morari,

In quem manca ruit Semper sortuna. Potesne

Ex his ut proprium quid noscere t Quinque talenta

Poscit te mulier, vexat laribusque repulSum 90 Perfundit gelida, rursus vocat; eripe turpi

C0lla jugo; Liber, liber sum, dic age. Non quiS;

Urget enim dominus mentem non lenis et acres Subjectat lasso stimulos VerSatque negantem.

Vel cum Pausiaca torpes, inSane, tabella, 95 Qui peccas minus atque ego, cum Fulvi Rutubaeque Aut Pacideiani contento poplite miror Proelia rubrica picta aut carbone, velut si Re Vera pugnent, feriant, Vitentque moventes Arma viril Nequam et cessator Davus; at ipse I00 Subtilis veterum judex et callidus audis. Nil ego si ducor libo fumante: tibi ingens Virtus atque animus coenis responsat Opimis obsequium ventris mihi pernici0sius est cur I3

168쪽

156 ΗΟRATII FLACCITergo plect0r enim. Qui tu impunitior illa tha

Quae DarV0 8umi nequeunt obsonia captas lNempe inamarescunt epulae sine sine petitae. Illusique pedes vitiosum serre redusant Corpus. An hic peceat, Sub noctem qui puer uvam

Furtiva mutat strigili: qui praedia Vendit, HoNil servile gulae parens habeti Adde, quod idem

Non h0ram tecum eSse 90tes, non otia recte Ponere, teque ipSum Vitas, fugitivus et erro, Jam vino quaerens, jam Somno sallere curam: FruStra; nam comes atra premit Sequiturque fugacem. Il5

Unde mihi lapidem P - Qu0rsum est opus P - Undo sagittas Py

Aut insanit homo aut versus lacit.'' Ocius hinc toNi rapis, accedes opera agro nona Sabino.

VIII. UT Nasidiunt juvit te c00na beati l

Nam mihi quaerenti convivam dictus hero illic De medio potare diu Sic ut mihi nunquam

In vita fuerit melius' 'Da, si grave non eSt, Quae prima iratum Ventrem placaverit esca.' ἔ In primis Lucanus aper; leni fuit Austro Captus, ut aiebat coenae Pater; acria circum Rapula, laetucae, radices, qualia lassum Pervellunt stomachum, SiSer, allec, saecula Coa. His ubi sublatis puer alte cinctus acernam I0GauS e purpureo menSam pertei Sit, et alter

Sublegit quodcunque jaceret inutile quodquo

Posset coenantes Ossendere; ut Attica virgo Cum sacris Cereris procedit fuscus HydaspesCaecuba vina serens, Aleon Chium mariS expers. II Hic herus: Albanum, Maecenas, Sive Falernum Te magis app0sitis delectat, habemus utrumque 'μ Divitias miseras i Sed quis coenantibus una,Fundani, pulchre suerit tibi, nosse laboro ' Summus ego et prope me Vigeus Thurinus et infra id Si memini Varius; cum Servilio Balatrono Vibidius, quas Maecenas adduXerat UmbraS. Nomentanus erat Super ipsum, Porcius infra

169쪽

SATIRARUM II. 8. I 57Ridiculus totas scines obs0rbore placenta 8; Nomentanus ad hoc, qui si quid forte latores fa

Indice monstraret digito: nam cetera turba, NOS, inquam, coenamVS RVeS, conChylia, PiSees, Longe dissimilem noto celantia Suecum;

Ut vel continuo patuit, cum paSSeris atque Ingustata mihi porrexerat ilia rhombi. r0 Post hoc me d0cuit melimela rubere minorem Ad lunam delecta. Quid hoc intersit ab ipso Audieris molius. Tum Vibidius Balatroni: Nos nisi damnose bibimus moriemur inulti: Et calices posuit majores. Vertere pallor 35 Tum parochi faciem nil sic metuentis ut acres Potores, vel quod male dicunt liburius volFervida quod subtile eXSurdant Vina palatum. Invertunt Allifanis vinaria totaVibidius Balatroque, secutis omnibus; imi co

Convivae lecti nihilum nocuere lagenis. Affertur Aquillas inter muraena natanteSIn patina porrecta. Sub hoc herus: Haec gravida,' inquit, Capta est, deterior poSi partum carne futura. His mixtum jus est: oleo quod prima Venafri in Pressit cella; garo de Succis piscis Hiberi;

Vino quinquenni, Verum citra mare nato, Dum coquitur-cocto Chium sic convenit, ut non Hoc magis ullum aliud;-Pipere albo, non Sine Reeto, Quod Methymnaeam vitio mutaverit uvam. 50 Erucas virides, inulas ego primUS amara SMonstravi incoquere, inlutos Curtillus echinos, Ut melius muria quod testa marina remittat

Interea SuSpensa graveS aulaea ruinas

In patinam fecere, trahentia pulveris atri OoQuantum non Aquilo Campanis excitat agris. Nos majus veriti postquam nihil esse pericli

Sensimus erigimur. Rufus posito capite, ut si Filius immaturus obisset, flere. Quis eSSet Finis ni sapiens sic Nomentanus amicum 60 Tolleret: 'Heu, Fortuna, quis est crudelior in nos Te deus Τ Ut semper gaudus illudere rebuSHumanis l' Varius mappa compeSeero riSum

170쪽

158 HORATII FLACCI SATIRARUM II. d.

Vix poterat. Malatro Suspendens Omnia naso. Haec ost conditio vivendi. aiebat, eoque caResponSura tuo nunquam est par fama labori. Tene ut ego accipiar laute torquerier omni Sollicitudine districtum, ne paniS ndUStUS, Ne male conditum jus app0natur, Ut Omnes Praecincti recte pueri comptique ministrenti et Adde hos praeterea casus, aulaea ruant Si Ut modo; si patinam pede lapsus frangat agaSo. Sed convivatoris uti ducis ingenium res

Adversae nudare Solent, celare Secundae

Nasidienus ad haec: Tibi di quaecunque preceris raCommoda denti Ita vir bonus es convivaque comiS.'Et soleas poscit. Tum in lecto quoque videres

Nullos his mallem ludos spectasse; sed illa Redde age quae deinceps risisti. Vibidius dum so Quaerit de pueris num Sit quoque fracta lagena, Quod sibi p0scenti non dantur pocula, dumque

Ridotur fictis rerum Balatrone Secundo,Nasidiene, redis mutatae frontis, ut arte Emendaturus fortunam; deinde secuti 85Magonomo pueri magno discerpta serentes Membra gruiS Sparsi Sale multo, non Sine sarre; Pinguibus et scis pastum jecur anseris albae Et leporum avulsos, ut multo SuaViUS, armOS, Quam si cum lumbis quis edit; tum pectore aduSto 90 Vidimus et merulas poni et Sine clune palumbeS,

Sumes res, Si non cauSas narraret earum et

Naturas dominus; quem nos sic fugimus ulti, Ut nihil omnino gustaremus, velut illisCanidia amasset prior serpentibus Afris.'