De catharsi tragica et qualis ea fiat in Euripidis fabulis

41쪽

Iphigeniam puellam Versantem modo inter morti metum, modo inter magnum animi onsilium, ecumbendi pro patriae salute, egregie esse ab Euripide depictam, adere non possum, quin Aristoteleta δ' reetius in ea re vidisse iudicem Etenim non erisimile mihi esse videtur, virginem Myrinidonum regi desponsam, cui arrideat dulcissima vitae condicio, ita subito mutari, ut, quum ante ad patris genua provoluta vitam eum miserabili et deprecata sit, δ' brevissimo post eum eupiditate quadam militis instar veterani obeat mortem. alem subitam animi mutationen contra Schilleri quam supra transseripsimus sententiam non imaginem quandam ingenii ac naturae puellaris pulcherrime e reS8m intellego, sed artificiosam quandam Euripidis rationem, qua is posita saepe utitur, '' - excitandi misericordiam. Quo studio capius Euopides Iphigeniam nobis saei mori In Ohintnrlam beuntem, qua re et affectum nobis nimis molestum de nece virginis innocentissimae componat ac mitiget et miserentes nos re idat personae, euius sortitudinem ac magnanimitatem admirari debeamus; voluntaria vero virginis morte etiam metus si lion prorsu tollitia tamen ad rectum, quem habere debeat redigitur modum y ' Quamvis autem phigenia in exitu fabula virgo esse adeatur summae virtutis, tamen animi illam aegritudinem, qua meimur eum homines innocentes interire Videmus, non prorsus X animi exstirpare poterimus in Agamemnonem vero, ni latronI instar prae-

ld. versus illos pulcherrimos, 121 ff.:

42쪽

dana suam laqueis quasi captat insidiasque struit foedissimas, totnmper sabulam odi quam flagrantissimo Orreptas nos esse oportet. 3 in Catharsis ergo assectuum ea fabula exstitatorum non est talis, qualem iusta Meere debet tragoedia. Fundendi quidem lacrimas de Iphigeniae sorte Palamitosularge an licet potestas, at aspectus misericordiae vehementer X- citatus sabulae exitu neque componitur neque purgatur deest enim exitus qui satisfaciat animis speetatorum commotis, qui placare possit indignationem coortam ex aede virginis innocentissamae per patrem insidiosum et fraudulentum. Verba enim Clytaemnestrae, ),. ινους αγῶνας διά σε δεῖ κεῖνον δραμεο non Valent nobis persuadere, patris interfectoris crudelissimi misto post peracta caede Iphigeniae sortem seri minus calamitosam ne miserabilem, nam ripanditur ad nullas ianua nigra preces. in ηJHecuba sabula utrum una sit an duabus constet ex partibus

adhuc sub iudice lis est. Oportet igitur,' inquit Aristoteles. 3 3,,ut in alii qua imitantur artibus una imitati unius rei est, sic etiam sabulam quoniam est actionis imitatio et unius esse et

huius integrae et partes rerum agendarum sic constare, ut si qua

transposita vel ablata fuerit diversum sat et moveatur intum. Quod enim ait iunctum vel ablatum nihil facit momenti, id nulla quoque illius fors est. ' Quae philosophi verba si diligentius inspexertinus, et cum Schlegetio ε'h et eum G. Hermanno i y contra

13ὴ Propert V, 11 2. M a. p. 14514 30 sq. ,,χμὴ δν, καθάπερ και ἐν ταις αλλαις μιιιητικαῖς η μια μιμησις νος ἐστιν, ουτω καὶ τ ὰν μυθον, ἔπει πράρεως μίμησις εστι, μιας τε εῖναι και ταυτης λης, καὶ τὰ μέρη συνεστάναι των πραγμάτων Ουτως, στε μετατιθεριένου τινὰς μέρους η φαιρουμένου διαφέρεσθαι και

43쪽

bulae duplex esse argumentum ensebimus, quoruni utrique eum alter nulla est oniunetio Aut enim Olyxena non debet uiaetari aut olymestor non eulis privari. Cum enim tantuna absit, ut aut Hecubae sitae aut Thraeum regi ulla in sabula sit eommunis actio, ut hic celsa demum ac sepulta Polyxena in senenam prodeat, caussam ego non ideo, cur unam esse eti0Ilena luenimus.

An aedes virginis riameae ulla ex parte cohaeret eum Olymestoris poena 2 Hunc,' inquit Ν. Wechlein, δυ) Hecuba uleis itur pro filiae nece i. e. quod misera et destituta Priami uxor non aletuleisci Danaos vietores, qui maelarant Virginem, sanguine quidem regis pro ea quoque eaede sese satiat fibulisque pererissoris eruentat pupulas. lymestor dat poenas Polydori silii oecisi,

non filiae an quisquam potest afferre ex fabula liquem VerSum, quo Hecuba dieat se Olyxenae quoque caussa a Graestis Oeeisne regem tam erudeli affectum esse poena quod quidem idern v leret, ut opinor, ac si quis pastor diceret, e quonatui leonem qui sibi vem surto abstulerit, non possit neeare, eius bestiae Ioeo selem esse pereu88urum. Sed mittamus eam rem etsi non medioere habentem momentum ad hanc de reeta sabulae eompositione ei vera affectuum catharsi inde efficienda quaestionem, ut ex Aristotelis ipsius verbis Ostendisse nobis videmur. β' et quaeramus, qu nam ratione posita affectus parare conatus sit. Atque in priore quidem parte aede Polyxenae inprimis misericordia exeitatur, altera autem parte, ubi olydori percussorem cons Itielmus iustus poenas solventem, gaudium β' magis βε quam metiam sive potius

horrorem β' Euripides parare videtur Quodsi iam in Iphigenia

44쪽

dirimns Aulidensi, si' eaedem virginis innocentissimae parum nobis secundum Aristotelem 'si' videri aptam ad verae misericordiae

aspectum excitandum et ommovere eam magis animi quandam indignationem quam misericordiam, e molestiae cuiusdam sensu

multo etthim magis in Hecuba nos imbui portet in illa enim sabula virgo quidem ecumbit innocentissima, sed ecumbit pro

patriae suae salute in hac ver sabula virginem pro hostis umbra, pro hostium salute ad mortem duci videmus mellam ergo quum audiamus lamentantem, quoniam lue privetur dulcissima, matrem deplorantem, quam relinquat omnium mortalium longe miserrimam, nimio misericordiae affectu excitamur neque quidquam postea fit, quo is affectus iterum componatur ac mitigetur Polymestoris enim punitione non Virginis aedes, uti iam supra diximus luitur, sed Polydori. Quare Polyxena prorsus inulta mactatur innocem tissima, quod non miserabile est, sed detestabile. β')In altera autem tragoediae parte quum pereat homo sicarius, minime commoveri possunt spectantium animi, ,φιλάνθρωπον γὰρ τουτ γε. Quae omnia cum specta Verimus, in hunc modum ut opinor de catharsi, qualis fiat in ista tragoedia, nobis erit idendum: Affectus miserieordiae, qui excitatur priore sabulae parte, nimis excitatus sabulae ipsius comp0sitione non iterum omponitur et relaxatur Altera Vero parte aut paululum modo aut nullus misericordiae metusque movetur affectus poena enim homini scelesti grata esse debet hominibu bene moratis. β' Fabula ergo Heduba nequaquam mihi idonea esse videtur ad efficiendam veram catharsin tragicam. De Electra sabula, quum ea praeter ceteras pertineat ad

illas tragoedias, quibus in elaborandis posita plus aequo dormitasse videtur, pauca modo mihi erunt dicenda. Neque enim intellegere possum qualis fiat in ista sabula catharsis asseetuum, quippe qui

nulli omnino excitentur. Una persona, cuius more certe probare possimus, olonus est Mycenaeus, δεὴρ ἐπιεικης, rusticus ab-

45쪽

normis sapiens crassaque Minerva. ' lectra vem muliereula fraudulenta eiusque stater Orestes acetus magis quam ingeniosus ac strenuus ' Vel minime reddere nos possunt secum sive la tantes sive dolentes. omines enim sunt parum tragoedia digni. Horrorem quendam excitet fortasse aspectus apitis Aegisthei, quod deeisum in scaenam adfert Orestes '' aut lamores Clytaemnestrae, quam obtruncat filius. Sed eae rei μ' nil pertinent ad catharsin tragicam, fabulae ipsius natura ad compositione efficiendam. Etiam in sabulis Andromacha, eum Supplicibus et Troas in homines in scaenam producuntur aut pleni fraudum et insidiarum, crudeles, perfidi, periuri, sicuti Hermiona Menelaus, aut prorsus innocentes, ut Andromacha cum puerulo suo, ut ,Rb initi ad finem usque iaciantur, ' με quod seri videmus in Supplicibus, praecipue autem in Troasin. Atque in Andromacha exitus is est, qui nullo modo aspectum misericordiae, si omnino excitari possit, componere queat. Hermiona enim cum patre suo ne minimas quidem pro scelestis suis consiliis dat poenas, illa nuptum abit, hic Spartam revertitur incolumis ad expia andiu nescio

quod oppidum: οτηωδ', inquit, ἐπεξελθεῖν θέλω

στρατηλατησας χυποχείριον λαβεω. 'si Cum Bernharvo'qqa puto, Euripidem civibus suis in Menelao et Hermiona magis fidei unieae i. e. Spartanae specimen aliquod praebere voluisse quam eas spectatoribus producere persona quales in tragoedia esse debeant. Andromacha autem et Peleus soli sunt, quorum calamitates misericordiam nobis excitare possini Atqui

άζειν φριττειν και ἐλεεῖν ἀτεχνεύτερον και χορηγίας δεδμενον ἐστιν.

46쪽

eaedes Neoptolemi, qua Peleus avus altera parte tragoediae duae enim sunt sabulae partes ''bh- summo dolore ameitur, extra tabulae argumentum est, lege Aristotelea in '' plane neglecta, quod idem in 1leeuba actum esse vidimus. Fabulae solutio fit sine ullo

artas subsiclio, sine ullo cum priore actione connexu.,,κcit μην δέδουκα, inquit oryphaeus, '' τόνδε Πηλέα πέλας, σπουδι τιθέντα δευρ γηραιον ποδα. Is est acriasitus, μεταβασις omnis artificii expers non subita et tilinae praeter Spem eveniat mutatio, ex actione aut alia ex ausS eum prioribus sabulae rebus arte cohaerente exorta Libereinu licet una eum Andromacha ex Pelei adventu metus affectu, deponamus i et miserieordiam it ea asseetuum remissio non cum voluptlite ei tragica, fit animi levatio quaedam, quae naturae ipsius legibus omnem affectus alicuius excitati relaxationem equatur, Sed non atharsis illa cooritur, quae ex fabulae ipsius artesicio' eoi positae exitu parat voluptatem illam tragoediae

perseetae Plopliam.

In Supplicibus et Troas in sabulis metum ac misericordiam cieri utilem haud negem sed cientur ii affectus maxima ex parte ea ratione, quam ristoteles negat pertinere ad posita tra-giei osseium. '' In illa tragoedia septem ducum eorpora dilaniatara menam protrahuntur, '' in hac vero Astyanaetis pueruli artus dilacerati ut in Bacchis, cons pag. 34, adnot. 125 - abis, in eum oratione quam maxime flebili prensantur laerimisque consperguntur, in fine autem Troia urbs coram spectatoribus flammis ac ruina deletur. yx Quamvis igitur his duabus sabulis permulta hisint puleherrime a posita inventa et exomata, yyy tamen neutra earum mihi idonea esse videtur ad emciendam veram affectuum catharsi et ad parandam voluptatem illam eum tali affectuum

e tentorii prosiliens laedasque vibrans ardentes canit lymenaeum.

47쪽

purgatione coniunctam, quae non tantum e nati irati eorum Iemiissime ac solutione cooriatur, sed quae ex tabulae ipsius quoque compositione et exitu, ex poetae tragici arte et iugenio fiat, ut animis Ommotis una eum remissione ista naturali sat etiam satis- saeti quaedam atque placatio, ex positae inquam a te, qua Sciat rerum humanarum condicionem si non mortalium animi aeeeptam

reddere, at certe aequa eum mente perlelendam.

Venimus nunc ad eas tabulas, quibus est exitus felix, H erae lidas, Iphigeniam Tauricam, lonem, Helenum, Ore Stem. Ex his quinque tragoediis sive potius ex his II ttuor, nam Orestes est tragicomoedia ' - Herselidas, quamvis liabeat sese exitum, aptissimam esse fabulam duco ad stilaetus et ciendos et componendos. Quae fabula cum in iis sit numeranda, ubi iam in ipso initio velut in Supplicibus et in Troasin exituni quem habitura sit piospicere animisque tamquam praesagire p0SSimus, ut enimiae actionum simplicitati Euripides mederi studuit inseretidores non necessario cum aetione ipsa coimerentes, nempe Decem

Macariae in Heraclidis, mortem voluntariam Euadnes in Supplicibus, eaedem AsiFanaetis in Troasin. Qui onatus optime essit

positae in Heraclidis Maearia enim cum Sua sl onte pro suorum salute sese morti devoveat, vehementer et misericordia et admiratio in animis spectatorum excitatur. Qua in re non leui in Hecuba

aegritudine assicimur, 'M cum videmus vliginem innocentem per vim ad mortem Oui salutis caussa nimieorum. Pro suis enim occumbit Macaria, ,,δι ρι' ἔκουσα τοῖσδ αναγκασθε α M. 37 3 Quare affectus misericordiae per sabulae ipsius compositionem placatur idemque placarus purgiam'. Nam in nobi ipsis spectantibus et admirantisus virginis animorue viri utem morti8que -- temptum cogitandi ac sentiendi rationem liberiorem et a vitae communis humilitate remotiorem nasci necesse est. Itaque ei tabulae haud mediocrem adtribuo vim ad emetendam veram catharsinaffectuum ex Macariae volantaria morici ld. hypoth. ἡτ ει δρῶμα κωμικωτέραν ἔχει τὴν κατα

'' Cons. quae supra scripsimus pag. 40

48쪽

In quatino sabulis Iphigenia Taurica, tone Helena, Oreste, quibus Omnibus uti iam supra diximus exitus est felix Euripides huic vitio succurrere studet agniti0nis peripetia, quae in Iphigenia tantum aurica bene cessit positae; Τ' in Ione autem, Π multoque magis in Helena, y' ne dieam de Oreste. y' sere omni venustate caret. '' Quamvis igitur poeta spectatorum excitare animos studeat, inprimis misericordiae commovendo speetu, in Iphigenia Taur etiam metus, eum soror aedem fratris molitur inscia, tamen istae tragoediae animorum magis sollicitationem quam compositionem efficere mihi videntur. Etenim deest ars illa, qua poeta exitu ipso sabulae sciat satisfacere tamquam spectantium animis ommotis, qua sciat non tantum natura, sed suo ipsius ingenio placare atque componere misericordiam et metum . .

positae tragici administrare ossicium. Soluti sabulae Iphigeniae Tauricae sine ulla arte effecta est Thoas enim, perfidissime deceptus ob eamque rem rabie et furore correptus, 'ν per deam illam ex machina inervam ratione tragoediae natura non satis digna demulcetur, quae quidem Solutio multo etiam magis artis est expers quam in edea fabula. Atqui non nego, multa inesse huic tragoediae pulebre inventa, velut somnium illud, quo Iphigenia commota animum inducit advenas illos, quos esse apis audit, inmolare Dianae, quum statre unico suo solamine sibi erepto concipit contra Omnium mortalium genus diu flagrantissimum.. Ω καοδια τάλαινα, inquit, is πρὶν μὴν εἰς ξένους, Γαληνὰς ἰσθα καὶ φιλοικτωμευ αεir λ' )Hinc in spectantium animis magna anxietas de captivorum vita excitatur. Praecipue est autem peripetia laudanda, qua Orestes agnoscit Iphigeniam sororem suam, sed non item, qua agnoscit sive potius qua agnoscere cogitur Iphigenia Orestem. 'δὶ

49쪽

hi lane ver sabula habemus lanem ipsum personam quae sit minime tragica: ''3 homo est enim anima nimis sere ut ita dieam candida; 'si atque hunc adulescentem ita moratuit Euripides inter ipsius convivii delicias in summo mortis perient suci versqntem, quod intendit ei Creusa muliercula, fraudis omniumque nrtium malarum peritissima quam veneficam si in exitu tabulae gaudio viderimus exsultantem, cum Aristotele nos quoque dicemus: 'q)-ουτε οὐ μοχθηροψ ἐξ ἀτυχίας εἰς ρυτυχίαν - ἀτραγου -

δύτατον ἁ τουτ' ἐστι πάντων. Alterum vitium esse credo in agnitionis ratione atque struetura

Habemus enim incione agnitionem illam, quam dicit Aristoteles esse prorsu expertem artificii. '' Pythia enim, relicto tripode satidieοδ'' arculam profert, qua Ion matrem suam eatiuVe8tigatum seper totam Europam et Asiam. Qua quidem Mevia esseitur agnitio, minime tragoedia bene composita digna. Quae quum ita sint, catharsis affectuum ex fabulae ipsius ompositione fieri nulla potest excitantur quidem affectus, qua autem ratione purgentur positae non fuit eurae. In Belena autem et Oreste sabulis Euripides mihi, quod pertinet ad sabulae compositionem, non quandoque, Sed

sere semper dormitasse videtur. Prima enim e dicio, qua exeitentur affectus, debet esse, ut eiusmodi nobis produeantur personae, quarum doloribus et nos dolere, quarum cum lacrimis et nostras miseere possimus. Atqui neque in Helena neque in Oreste videmus ea personR8 in conspectum prodeuntes, quarum nos similes aut esse aut fieri vehementer cupere debeamus; immo Vero, neque

Helena illa neque Menelaus eiusmodi sunt, quoi iam no sagile misereat. '' Cuius quidem vitii cum probe sibi conscius esset

εικεῖς ανδρας δεῖ μεταβάλλοντας φαινεσθαι ἐξ ευτυχίυς ε ς δυστυχιαν - ου γὰρ φοβερὰν ου δὴ ἐλεεινὼν Οὐ- ἀλλ ιιι- αριν ἐστιν

' a. p. 1454 19: 'Aναγνωρισις . . . . e διὰ τῶν σημμιων

50쪽

poeta, usque eo processit studii excitandae misericordiae in spe tantium animis, ut Menelaum nudum et naufragum, suris et praedonis simillimum in scaenam produeere ausus sit. V Atque in Helena ne agnitio quidem tali est, qualem esse oportet ad animos commovendos neque enim Helena enelaum neque Menelaus Η lenam redit mortem iam obiisse, quare offensi quasi fortuita fit magis quam agnitio. Orestes sabula exitum habet sere omicum. 'in Atqui singula episodia a posita perbene sunt elaborata et ad ciendos Metus aptissima, velut Electrae sororis pietas erga fratrem male aegrotum pulelerrime a posita expressa est. Quanta cura et sollicitudine virginem audimus esse affectam, ne hori ingredientis Orchestram

strepitus ex somni duleissimo lenimine exeitet stati em unice dilectum: Quam terribili modo adit posita Orestem recidentem in rabiemae urorem, quum advolant deae illae cruentae et anguicomae nec sinunt fieri tranquillum adulescentem calamitosum Quae quidem

res a posita pulcherrime expressae episodiis quae sequuntur quibusque neque Orestes neque Electra postea e praebent eos, quos dignos liabere possimus misericordi nostra, corrumpuntur; non

didam de Menelao, quem nobis poeta de industria produxisse vi- dein summo fastidio et dio dignum. '' Solutione ver Omnis artis experti, quisi summa rerum perturbatio et confusio subito Apyllinis imperiis Onvertitii in omiuam sere et ab omni humana natura prors--orrentem re conciliationem nuptiasque mutum, minime est tragiea: atharsin illam affectuvm, quae est tragoediae reete compositae propria, nullam ibi invenio.

Oreste, Mig. AuL, Troasin; eisnam quoque ab Euripide videre licet pessime descrip ut via orest. 19, ibid. 1140, Troad 1213 Cycl. -