Dodekachordon : Plagij---Authentae

31쪽

Exemplum tertiae deductionis ex F si uti Exemplum quartae deductionis ex G sol re ut, respondens primae Exemplurii quintae deductionis ex C sol si ut respondens

secundae

- - - . . M . . m

Exemplum sextae deductionis o: F sa ut, respondens

32쪽

Dodecachordi

ternae,

Exemplum septimae deductionis ex g sol re ut, respon dens quaristae ac primae. ID etiam magnopere curandum, ut tonorum ac mitoniorum dissiclitam recenti iuuenum memoriae diligenter inculcemus, hoc est quod uulgo dici solet, ut noscant differentiam inter mi ac L.Subiiciam huius uanicum exemplum sed contrar is mi ac fa pernotationibus. I te in orbem uniuer sum praedi in te dicentes alle lu

NEc inutile fuerit sortassis,unam aut altera cantilenam clauibus traia ponere, ac pueris ostendere quam in diuersum lonte abeat harmos Dia, si ex suis clavibus, uelut ianua e cardine, moueatur. Vt si quis cantioonem Requiein,in a la mi re incipiat,sed hoc diligenti praeceptori indicasseiat erit. De notularum figuris opreta retium est nunc disserere, qua de

33쪽

Liber l.

resianchinus & diligenter Sc erudite praecepit, triplicemnobis ekhibe

ubi uiarum descriptionem: Simplicem,compositam,ac mediocrem. Simita nquit est, quae alteri notae non coniungitur,di quadrato corpore fio iratur, hoc modo Quando item cum uirgula in latere eius dextro idhscendente describitur admodum longae mensurabilis, ut hic i'. composilia notulam idem inquit quae alteri notulae consuitur, qvs tuediuersam consequitur descriptionem. Haec ille. Mediocrem autem uocat Rhombi sorma notulam, qua specie semibreuis est in mensurabili cantu, sic . quani tamen nunquam solam,sed uel duas uel plures, maxime in des ense poni arbitratu quemadmodii in prioribus dedit stionibus, quo lictoradatim descendebatur, uisum est. Porro compositarum notularum insilice ponit differentia unitio, medio,ac fine. Initio quidem duas. Ascendente enim secunda, prima abso cauda pernotanda est, ut hic B. At secunda descendente, prior cauda habet asinistro latere descedente, ut hic C. Innielio quide omnes abso cauda sunt notuis, sed uel quadratae, uel obli quppingvtur, ut hic D. In fine autetri seriam pernotatur,aut minuturna descelidit S tunc abs cauda est, ut hic E. Aut ascendit, id bifariam, uel perpendiculo superior pingitur, ut hic F. Vel ab latere dextro,&fic semis per habet caudam, ut hic G. DI T Erum haec prisca quorundam usus corrupit, maxime. Germania, V quanqua apud eos coenobia utcun antiquitatem seruar. Oeni hae piAurae in can torum nunc sunt arbitrio, quo uix aliud hominum ges

nus est morosius.

quinque detrachordis & tri

bus modulandi generibus, Caput V.

ADς quondam simplexerat musica, authore Nicomacho apud

Seuerinum,ut quatuor neruis tota constaret: Id usipad Orpheoum durauit. Porro tale ex quatuor chordis corpus, tetrachordia

/ppellabant. Deinde paulatim in pentachordon, hexachordon, heptas

34쪽

Do decachordi

s ohestachordon o stochordonienneachordon,decachordo, hendecachohdon, do decachordo, deniq; in decem acquatuor chordas excreuit. Qui. hus deinde addita declima quinta chorda disdiapason impleuit,qus ideo mi, αλαμβανομ Uudieta est, ut apud eundem Seuerinum lib. I. cap. a C. diligenter excussum est. Sed tamen prisca chordarum in tetrachorda masit diui. sio adeo ueterum timplicitas posteritati alicubi placuit. Quare in toto h u. ius scalae ordine graeco quinq; tetrachorda ponuntur, quorum singulo. rum ratio est sesquitertia, et consonantiam habent diatessaron,id est,quartam mi la. Primum ita p tetrachordon post proslambanomene incipit,&est τῶν ὐπασῶν,idei primarum uel principalium chordarum. Sunt aut lis

donis uero scala, i C. D. E. Secundum tetrachordum cstτων με των, ideli mediarum connexum priori, quippe quae communem habent choradam. Ita huius quatuor hae sunt chordae, υπατουμσῶν. δει. Apud Guidonem, E. F. G. a. Tertium id est connexarum,habet autem haSquatuor chordaS,-σ- ρανοῦ ρ σωνκμμώων.& νεπην σια ηιινικίων.Apud Guidone a b c d. Quartumτῶναε ρομυωρ,id est,disiunctarum, ne enim hoc cuprioribus coniungitur,seda incia tono distat. Cuius sunt hae chordae: Παραμεσου. τρίτου

f. g. Aa. Tertium sane tetrachordum synem menon dictum, quod cu me

pud Uitruuiu liti I. cap. . Ubi σι-εμιλλορ, legitur in uulgatis codicibus,

proσιαι μssu as At contraria ratione An ευ --ορ dictu quod amese tono seiungatur, ut diximus. Interpretatur SI A. Gell. lib. I 6. cap. 8. haec adeuna dem modu. variν autem quasi extremam acutissimam. tetrachora diuo carunt musici chordarn. Παρανήτην uero,quod iuxta i/ίτνysit. ιτκpuero tertiam a nete. deni pudest mediam. παραμεσην,id est, iuxta Mesen.

Lichanon id est, distino tuam quod nomen λ- . Suidas deduci extast mat. Cum autem duo coniuncta tetrachorda non impleant diapason, idcirco ad duo infima tetrachorda, uidelicetμεσῶ pacis pannexus est tonus inferius, nempe ab hypate hypaton ad proslambanomenen, ad duo item suprema hyperbolaeon ac diezeugmenon alter tonus I parames eadmmen, ita utrino diapason systema completum est quae simul conexa disdiapasona proslambanomene ad nete hyperbolson constituunt, maxi num m musica systema. P terra in Guidonis cala numerus in mediopolitus, chordarum rationes replicat. Nam me scia duW

35쪽

hiam habet rationem, per hos numeros ostensam 'a 16 . 8 4 ςΟ8. Eandes Mese ad neten hyperboleon his numeris, 6 O8.S 23 O . Quare a prossimbanomene ad neten hyperbolaeon ratio est quadrupla. Id in minori, bus numeris, ut Typo quospadscripsimus secilius uideri potest. Ipse aut Seuerinus tam magnis numeris utitur propter schismata ammatis par te; quod in posterioribus,quando detoni partitione tra stabimus, latius discutiemus. Caeterum haud sum nescius multis uideri, hunc chordarum ordinem a G uidone positum, inuersum, ac prorsus cotra naturalem coeli eursum, undelisc sermula desumpta est,institutum. Cum superiora ccclestium orbiuna corpora grauiorem aedant sonu, quippe quae maiora. Id etiam Diuus Seuerinus ubi* in demonstrationibus obseruasse uideturi Adqus breuiter respondere poteramus, aliter ath Suisum. Et corpora coealestia superiora minore sdere sonum, quippe quae uelocius moueatur,qus ratio fuit ut idem Seuerinus lib. I. cap.a7. tradio M. Tullio Ciceroni de repub. lib. 6 uidam haec, authore Aristotele, ut friuola somnia rident, Ego propter tot eximiorum authoritatem uiroru,qus de coelestiu Sphae, rarum sono uel finxit, uel docuit antiquitas, ne* affirmasse,neq; resellista uideri uelim, sed quae nostro negotio magis necessaria sunt persequar. Siaue itur ea invertas, ut grauiora sint superiora, nempe ut hypaton tetraachordon supremo cum prostabanomeneponamus loco,id quod Seuerinus aliquoties instituit,uel propternome υπῶρς, uel quod primis huius artis doctoribus ita uisum. Nam instrumen ta multa uetera ut trichorda, tetrachorda, hexachorda etiamnum ita habent:Siue contra ordinem uri ut grauiora sint inferiora, quemadmodu Guidonis scala deposcit, B cis inars nerui, organa nostra aetate ostendunt, certe ad rationem musicam nihil referet, procedent enim nihilominus, que hic demonstratu omnia. Meo tamen iuditio hominis vox non a supremo, sed ab imo frequentius Drditur, quod de uocis firmitudine Rhetores praecipiunt,&ipsa magnos rum oratorum exordia hoc indicant. Cuius rei vel Ulysiis, contra Aiace .pud Ovidiu oratio exemplo es se potest. Multa rudis adhuc uetustas in umit,quae posteriores deinde emendarunt. At *pius fieri videmus, ut nomodo non recipiantur, quae melius postea inueniuntur, ut etiam explos Gntur, adeo quae mundus semel recepit mordicus tenet. Ideo. te florem minime tutbari oportet ob hunc Guidonis ordine, si antiquitati no prorsu respondere uidebitur. Nos etiam hac de re postea plura dicemus. Ideydmonedum de tribus modulandi gerreribus,de quibus hodie unum in usu habemus,at haud scio an ea integritate qua olim fuit. Diatonicum, Most quod semitonio minore, tono ac tono incediti Alterum chromatra Vm, quod semitonio minore, semitonio maiore, ac tribus semitoniris, sisysqvQd idem est,semiditono constati Tertiu Enharmonium,quod di schismate

36쪽

sthisnate ac diaschismate quam diesin etiam uocat Boethius & ditono

conflatur. Vocatur autem diaschisma dimidium semitonii minoris. POEsteriora igitur duo interiere,quantuuis Seuerinus ac si j musici de eis cauerint. Nec quisquam inihi uisiis nostra aetate, qui cantum aliquem ad ea dirigere uel possit,ues tentarit uerius. Nam res ianon modum dissicili, si quis semitonia inuenire queat, quod prompte sciui qui hodie organa diuidunt. Sed trium generum hic sitTypus in tetrachordo do in omnibus tetrachordis eadem ratio.

tonus

Hypate meson

se pars pate hy

On us

Hypate hypaton. Hypate hypaton. Parhypate hyp

8icta . Chromaticum,

Hypate hypatoni

Enharmonicum.

e UOCUm permutationibus per

Omneis claues, Caput VI. Minationem hic vocamus consonam uocis in aliam uariatione. Voces autem ait Franchinus ipsas hexachordarum syllabasininuigo. on igitur vox mutatur in uocem per intentione aut remis:

37쪽

Liber l. 73

inissionem sed syllaba in syllabam .Ea autem de causa mutationem inuene hylusici, quod unica deducitio, hoc est, sex syllabarum progressio, no suustit ad ascensum, ac descensum quem habent cantilenae. Ideo septem dedit mones hoc pacto dispositae sunt, ut mutuis ipsae se officiis leuent at

aliae at assuccenturient. Ita tamen ut uocibuSobuiam ueniant uocesciuudem utra p naturae. Sic prima deductio in E la mi desini ubi obuenit uokitii eiusdem cum la naturae, distat enim ab ea quarta, diximus autem quar tarn quan*uocem eiusdem es se a quarta naturae. Necpuero uelim rem no admodum dissicilem, tot praeceptionibus confundi, ut uidere licet apud quosdam nostra aetate musicos, monstrosa propemodum praecipientes. Sed omnino mutationes fiunt,ascensu uocis superioris in inferiore, descetisu contra inferioris in superiorem. Ut in Ciau ascensu fain ut, descensu,

ut in se sic in D sol re, sol in re,&re in sol. In E la mi ila in mi,& mi in la. Iii F sa ut prorsus ut in C fa uti

Exempla clausum dii artam UOCH

IN clauibus uero ternas habentibus uoces unica cantio est, ut diligen terinspiciamus bfa fi mi clauem, ad eam sane omnia dirigeda. Habet enim Rliquando fa, quoties b tenue a marginibus pingitur, aliquando mi, cum nullum badpingitur. Et secundum ea quidem necesse est reliquas dispounere uoces. Nam si ascendas, ac in b sannat claue mi canatur, in G accipienodum est Ut, non Re, quod Ut in descensu, rursus in sotmutatu Con tra si inbfa 4 nai canatur fa, tum eadem inclaue G,resumendum, non lat. Ide. in descensu in sol uertetur: Consimili modo de a dicendira. In superiorisbRS autem clavibus, dia sol re, la habet, siquidem se in b fuerit, Soluero, sin i,in eadem. Pari modo dec considerandum. At dicet aliquis, uia dc sciamqWδndo fa, quando mi in blaerit claue: aio musicos nostri secuti quamu iustus hic mos sit mihi parum liquet) consuesset, tenue ab catilenarum nixio ponere quoties fa cantandum in b claue, quoties uero mi, nihil nota consuesse. Codicum autem errorem, modorum peritus facile pernoscci, ikd id postea docebimus. Sint autem haec exempla clauium ternaS habens

B Haec

38쪽

Do decachordi

HRc quidem exempla sunt, ubi cantus eiusdem est natura , S cantana di nulla difficultas. Caeterum aliquando qualitates cantuum permus tantur,ut aspero cantui mollis immisceatur, quod Ambrosianos saepius fecisse Franchinus testatur, & hodie videmus in 's canticis, quae gradualia uocant,ubi aliquandiu inter c,ac F, tertia diapente species se se canitur,des inde ad finem cantus quarta esticitur, ut sol, mutatione mi in se, in b claue. Eius hoc est exemplum. V Tad euitandum tritonum, uno quidem saltu,in genere diatonico in I auditum insuavem p, saepe eadem mi in se permutatio continRat,ne celle est, ut in his exemplis. terum qualia mox subnectemus, dura illa fugienda existimo, Raddi extremos Garamantas releganda nisi subsit certa ratio. quam in Gradualibus esse diximus. Sed sint lisc Franchini exepta eam rem ostendetia.

39쪽

Liber l.

e blabini autem fieri mutationem, cu non sit eadem vocum altitudo, lane ineptum est. Et cantus ita institutus ut nullum sit mutandi alibiis lim in b refugiu dc ipse ineptus est, genus enim diatonicu, quo solo nue utimur, minime hoc patitur. Est huius etiam exemplum ex Franchino. Llud postremo notandum in longis saltibus ut ois auis septimis, sextis,4 nullam fieri mutationem. Item in quintis mi mi: fas a. Nam hae hexachordorum ordinem egrediuntur,sed simpliciter uoces sunt appraehendendae, ut inclauibus inueniuntur. Exempla.

De clauium signat artam transpo

sitione, Caput VII.

Os hactenus apud Musicos huius seculi mansit, ut no plus quin

Mque lineis cantum notarent,saepius etiam quatuor. Atqui cantus has aliquando excedit. Ergo inuenta est transpositio per claueis, hae enim in lineis mutantur,& ut ipsae cedunt, ita cum eis notularuariant. Hic autem unice hoc obseruandum, ut rsticiamussuam claue prior notula steterit,atque ex aequo ubi posterior.tione,distantia facile dinoscetur. Ut si prior notulam aut1ue , Prior uero inc sol ut, certum est illas distare quinta. Cautius tamen agui quoties fieri poterit qui a marginibus claueis tranerrore cantantis ipse cantus transcurri iuri L styxς η'ς hrixum regula ad eam rem non inutilis, si quem non tunaλῶ.

40쪽

ic Do decachordi

clauis inquiunt ascendit, tantum notula descendit. Et contra, quantum descendit clauis, tantum ascendit notula. Quod plane de harmonia siue sono, non de figuris intelligunt, hoc est, tanto altius pressius ue cani debere notulam. Porrb haec nunc propemodum desiit apud nostros,malui enim uel subin cere inseme, uel adiJcere superne lineam, quam transpositionem facere. Nos autem tantillum dicere uoluimus, si sors alicubi obueniret, ut studioso non deesse quod ad eam rem responderet diceret.. Proinde exempturn unum subiungendii, sed duplici forma, altera simplici ac cum lineia adiectis superne inferne , altera transpositis clavibus, ut mos habuit an te aliquot annos, nec adhuc prorsus aboleuit. Est aute cantio haec ad Ionicusiue Iastium facita modum, nunc quintum uulgo, habens in medio quarta diapente speciem, uidelicet, ut sol superne tertiam diatessaro annectens speciem, ut L, inferne semidi tonum. Caeterum a Ioanne Moulon Galloymphonem nostraetate excellenti, per quam eleganter quatuor instituta uocibI, a nobis ob initiantium prosectum exercitium in simplex, ut priamum estgdita,adducta. Sublata autem est a uetere Ionici loco, per quarta,ecies enim eius propria erat, C. Sed nunc ob Synnemeno tetrachordum in F etiam locum habere potest, ut plera eius generis cantiones hac T

ma Redeptoris ara ter, qua perui a coeli Por tamala mae risi succurare in cin tu, Surgere qui cu rat, Popu M. quae genuisti