장음표시 사용
161쪽
dit, specieq. ipsam , quae singularibus inest, .
uniuersali consideratione perpendit. Intelligentiae veroχelsior oculus exsistit. Supe gressanamq. uniuersitatis ambitum, ipsam illam simplicem formam pura mentis acie contuetur. In quo illud maxime considerandum est: nam superiori vis comprehendendi amplectitur inferiorem:inferior vero ad se periorem nullo modo consurgit. Ne q. enim sensus aliquid extra materiam Valet,. vel uniuersales species imaginatio contuetur, vel ratio capit simplicem formam r. sed
intelligentia quasi desuperspectans , cons Pepta λrma, quae subsunt,cucta diiudicat; ed eo modo,quo sormam ipsam,quae nulli, vij nota esse poterat, comprehendit. Nai'tatione utens, nee imaginatione, nec sensibus,sed illo uno ictu mentis formaliter, ut ita dicam,cuncta prospiciens. Ratio quoq. sim quid uniuersale respicit . nec imagina-ione, nec sensibus utens, imaginabilia, vel ensibilia comprehedit. Haec est enim .quae onceptionis suae uniuersale ita definit: hono est animal bipes rationale . quae cum
162쪽
is et i s y stvniuersalis notio sit, tamen imaginabilem. sensibilem cl. esse rem nullus ignorat, quod illa non imaginatione, vetiensi, sed ratio nati conceptione considerat.' I magi natio quoq. tametsi ex sensibus visendi, forman-diq.nguras iam sit exordium , sensu tamen ablente sensibilia quaeq. collustrat,no sensibili. sed imaginaria ratione iudicandi. Vi-dε me igitur. ut in cognoscendo cuncta, a
potius facilitate,quam eorum, 'uae cogno-icuntur,utantur Neq. id iniuria: fiam clim omne iudicium iudkatis actus exsistat. necesse est, ut suam quisque operam non ex aliena, sed ex propria potestate perficiat. -
Lo N D A M porticus attulit Obscuros nimium senes,
Credant mentibus imprimi, is quondam. c teri fl=lio Mos est aeuxore paginae siquae nustas habeat notas, Pressas figere literas. Sed mens si propriis vigens Nihil motibim explicat, S ed tantum patiens iaeet Notis
163쪽
Rerum reddit imagines, Vnde Meesie animis viget .
A ut quae cognita diuidit rct uae diuisa recoliuit, Auernumque legens iter Numsummu caput inserit.
Num desidit in infima, Tum sese referent sibi,
Verti falsa redarguitὶ Haec est oriens magis Lingὸ caussa potentior, Atuam quae materiae modo impressas patitur notas.
Praecedit tamen excitans, Ae vires animi mouens,
Viso in corpore' m. Cum vel lux oculos ferit, Vel vox auribin instrepit,
Tum mentu vigor excitud, intus species tenet,
.se motus simittas vocans, Notis v licat exteris
164쪽
v o D si in corporibus sentiendis, quamuis afficiant instrumenta sensuum is rinsecus obiectae qualitates, animiq. agemtis vigorem passio corporis antecedes, quae in se actum mentis prouocet , excitet'. interim quiescentias intrinsecus formas : si in sentiend's,inquam, corporibus animus non
passione insignitur, sed ex sua vi subiectam
eorpori iudicat passionem, quanto magis ea quae cunctis corporum affectionibus abse-duta sunt, in discernendo non obiecta ex- trinsecus sequuntur, sed actum suae mentis expediunt Hae itaque ratione multiplices cognitiones diuersis aedisserentibus cesse re substantiis. Sensus enim solus cunctis aliis cognitionibus destitutus, immobilibus animantibus cessi:quales sunt conchae maris, quaeq. alia saxis haerentia nutri utur. Imagin itio vero mobilibus belluis, quibus iam inesse fugiendi,appetendiue aliquis videtur affectus. Ratio vero humani tantem generis est . sicuti intelligentia sela divini quo fit, ut ea notitia ceteris praestet quae suapte natura non modo proprium, sed e ' terarum quoq. notitiarum subiecta cogno-
165쪽
it. Quid tuitur , sit ratiocinationi sensius, imaginatiose refragentur, nihil esse illud uniuersale dicentes, quod sese intueri ratio putetὶ Quod enim sensibile, vel imaginabile est, id uniuersum esse non posse. Aut igitur rationis versi esse iudicium,nec quidquam esse sensibile: aut quonia sibi notum sit plura sensibus, & imaginationi esse subiecta, inanem conceptionem esse rationis, quae quod sensibilem , ac singulare quasi quoddam uniuersale consideret. Ad haec,si ratio contra respondear, se quidem &quod serisibile,&quod imaginabile sit in uniuer- statis ratione conspicere ; illa vero ad uniuersitatis eognitionem adspirare non posse:
quoniam eorum notio corporalin figuras non possit excedere. De rerum vero cognitione,firmiori potius, persectioriq. iudicio esse credendum. In huiusmodi igitur lite
nos, ciuibus tam ratiocinandi, quam imaginanda etiam, sentiendique vis inest, n6nne rationis poti caussain probaremusὶ Si mi te est. quod humana ratio diuinam intelli. gentiana sutura, nisi ut ipse cognoscit , non putarintueri. Nam ita disseris, si qua certos,
ae necessarios habere non videantur euentus , ea certo euentura praesciri nequeunt.
166쪽
Iς8 t x r π E RHarum igitur rerum nulla est praescientia, quam si etia in his esse credamus, ni Lil erit, quod non ex necessitate proueniat.' Si igitur, uti rationis participes sumus,ita diuinae iudiciu mentis habere possemus, sicut imaginationem, sensumq. rationi cedere opor, tere iudicauim us, sic diuinae sese menti humanam stim mittere rationem iustissimum censeremus. Quare in illius summae intelligentiae cacumen, si possumus , erigamur; illic enim ratio videbit, quod in se non potest intueri. id autem est, quonam modo etiam quae certos exitus non habent ceria tamen videat, ac definita praenotio: neq. id sit opinio sed silmmae potitis scientiae nullis terminis inclusa simplicitas. -
A M variis terras animaliapermeat
Namq. alia exteto sunt corporaturuereq. verrat, Continuum trahunt quipectoris imitatastu m. Sunt quibus alari; leuitas vaga,verberetq. metos, Et liquido longi spatia aetheris enatet volatu.
Vet viriuus campos transmitterrime Iaire si κ. Quae variis vide, licet omnia distrepare formis, Prona tame facies hebetes malet ingrauare sensu Vnica t
167쪽
φ I N C T V s. igem hominum celsium leuatiatias cacumen, le- refcto sat corpore,desticisq. terras.,uis terrenus made desipis, admonet Rura, ecto caelu vultu petis,exeras . frontem, blime feras animu quoque ne Vauata pessum
rv o NIAM igitur, uti paullo ante
astratum est,omne quod scitur, non ex, sed ex comprehendentium natura cΟ-iscitur, intueamur nunc, quantu fas est,ssit diuinae substantiae status, ut quazetia selehtia eius siti possimus agnosce . . mri igitur aeternu esse , cunctoru ratio- degentium comune iudiciu est. Quid sit
tur aeternitas,consideremus. Haec enimbis naturam pariter diuina, scientiam q. tefecerit. ΑΕ ternitas igitur est, intermi-bilis vitae' tota simul& perfecta posses
ν'.quod ex collatione temporalium clarius luet. Nam quidquid vivit in tempore,idaesens a praeteritis in futura procedit: nLilq. est in tempore constitutum, quod tot vitae suae spatiu pariter possit amplecti. ederastinu quide non duapprehenditi. h ernu vero ia perdidit. In hodierna quoq. ita no amplius v iuitis,quam in illumobi
168쪽
I7o 1 I B E mli,transitorroq. mometo. Quod igitur temporis patitur conditionem, licet illud , sicutae mundo censuit Aristoteles, nec coeperit umquam esse, nec desinat,vitaque eius cum temporis infinitate tendatur, non du tamen tale est,ut aeternu m esse iure credatur. Non
enim totu simul, infinitae licet vitae spatiueomprehendit, atq. complectitur: sed futura nondum transacta iam no habet. Quod igitur intominabilis vitae plenitudine tota pariter comprehcndi ac pollidet,cui neque futuri quidquam absit, nec praeteriti fluxerit,id aeternum esse iure perhibetur: idque necesse est,& sui copos praesens sibi semper assistere , & infinitate mobilis temporis habere praesente. V nde non recte q uidam,qui
cum audiunt visiim Platoni mundum hune nec habuissἡ4oitiu teporis, nec habiturum esse defeetum , hoc modo conditori condi. tum mundu fieri coaeternum.putant. Aliud est enim per interminabi Educi viis . quoὁ mundo Plato tribuit: aliud interminabilis vitae tota pariter complexa esse praesenti quod diuinae meniis propriu este manifestuest. Neq. deus conditis rebus antic Dior videri debet teporis quantitate . sed simplicis potius proprietate naturae. Huc enim vitae
169쪽
ibilis praesentariu statu, infinitus ille
ratium reruni motus imitariir,cumq.ngere,at . aequare non p6ssit, ex imitate deficit im motu,& ex simplicita-rsentiae decrescit in infinita futuri, aeriti quantita ,&,cu tota pariter vitae,lenitudinem nequeat possidere, hoeuod aliquo modo numquam esse de-llud, quod implere atque exprimere test, aliquatenus videtur aemulari, as se ad qualEcumq. praesentia huius, volucris'. momenti: quae,qtyonianais illius praesentiae quada gestet imal,quibusicumq conrigerit, id praestae,
videantur. in 'nisi vero manere no in finitu temporis iter arripuit et eDq. factu est, ut cotinuaret eundo vitam,
plenitudinε eomplecti no valuit peris ado. Itaq. si digna rebus nomina ve- imponere, Platone sequentes, deum aeternu, mundum vero dicamus esse uu . Quonia igitur omne iudiciu Ge- sui naturam, quae sibi subiecta si tu . tendit: est aute deo semper aeternus,' sentarius status: scientia qum. eius, temporis supergressa motione,in suae
simplicitate praesentiae, infinitaque
170쪽
praeteriti,ac futuri spatia complectens. - nia,quasi iam gerantur , in sua simplici cognitione eosiderat. I tM . si praescientia pen-Lre velis, i ua eucha dignoscit, no esse praestientia quasi futuri,sed scientia numquam deficietis instatiae rectius aestimabis. Vnde non praeuidentia, sed prouidelia potius dicitur,quod porro ab reous infimis constituta, quasi ab excelso rerum cacumine cuncti prospiciat. Quid igitur postulas, ut necessaria fiant,quae diuino lumine lustretur, elimne homines quidem necessaria faciant esse,
quae videati Nu enim quae praesintia cernis,aliquam eis necessitare tuus addit. intui.
rus3 Minime. Atqui si est diuini humaniq. praesentis digna collatio, uti vos vestro hoc temporario praesenti quaeda videtis,ita ille
omnia suo cemit aeterno.Qu e haec diu, na praenotio natura reru, proprietatest. non mutat, taliaque apud se praesentia spectat, qualia in tempore olim futura prouenient: nec reru iudicia confundit,unoq. suae mea tis intuitu ta necessario, quam non necessa' trio ventura dignoscit. ., Sicuti vos cum pa- riter ambulare in terra hominem deoni in caelo solem videtis, quamquam simal