In librum Aristotelis de arte poetica, explicationes (Francesco Robortello)

61쪽

imitation tragicim,dut quatemAfra Poetascribente,aut quatenus finmodo constideretur,partes esse tantum quatuor: nam adscriptione opus e FAB ULA, MORIDUS,

SENTENTIA, DICTIO NE, nulla alia praeterea Si posteriore modo, partes es necessarib, ut quinque,autfex. Quinque quidem,si tollatur MELODIA, num recitari abbi risibus potest perferis non issi CL O DI A.Sex aures addatur Melodiu.additur,eia, quia usu ita postulat ideo habetis in cotextu Aristot. haec uerba: τουτων γῆ -- ολιγοιου F,ωρέπων,κεκιuius is ειδεσι. Quare, colligi potest ex partibus tragoediae maxime essentiales essequutuor, FABULAM, MORES, SENTENTIAM, IcTIONEM. Dras minus essentiales, sed ita uotari etiam ipsis,quia ab usu recepta sunt APPARAT M, MELODIA M.Sed Aristot.ab initio, ni partes tragoediae explicareum, , et,dixerat: Iον--σιῆor' μίμησην Ex quibus uerbis apparet intellexisse illum imiatationem tragicam,quatenus ab histrionibus exprimituri. apoctis efficta ulterius tendens,ad mimos deinducitur pronuncianda. His ini uc modum expositis,probut adhuc apertiore ratione, cur totidon,id est fiex

partes int,sed p&idet ex priore. Qubd tragoediae partes sintseripatet ex usu num usus obtimuit, uiscenis fieret imitatio ab histrionibus,quae quidem feri non potest me apparatu. Hoc uero dato,reliqua etiam dari necessee est,donec ad unti deuentu Cultra quodprogredi non est,sic. Apparatus est ad que,veluti admnem deducitur imitatio tragica sed imitatio fietium per MEL O DIAM. Ergo ea fecundo loco potici da post apparatum.Sed eadem imitatio confici non potest,nisi exprimaturperfermonem, sermo autem ex dictionibu sf Ergo tertium obstinet locum DICTIO. Sed dictio inanis est, nisi exprimi animi senatentιam ergo quarto Iocostatuenda δι-οια eufententia. Ipse quoque nulla prorsinbuerit, sex moribus es gatur. quinto igitur loco necesse estponere MORES. Sed ex moribus actiones proficiscuntur. Ergosexta pars necessario AB UL A est,quae nihil aliud est quim actionis unius ut plurium constituritio qrtaedam. cum igitur sicuti putet omnia ad apparatu rei antur, dicimus apparatu conmeri MELODIAM, DICTIONEM, SENTENTIAM, MORES, FABULAM.Hoc declarat Aristo, teles, masti Histici ποιώ, sia κλμυ ris λύιν,6 F,is διωνοιαν. lam uera τὸ siquis adhuc quaerat,cum ni tragoedia partesseex,qitae nam omnium t maxima, inprimis necessaaria. Relbondet Aristotelesfacile hoc posse cognosti.Sed notandu hoc loco Aristot.ium redigere ad incinoridum componente ,quae inuenit per methodum resoluente,ut singula postea ex ordine naturae definiat σexplicet.Vertim redeo ad priora Eufecundum ordine nutu praecedant, quem tu fiunt, et ualde no cessaria. Ateiit modi est FHS VL A. Ea igitur interpartes maxima est, Cromn:um maxime necessariasi

Quod auto PAB UL A maxima simultisprobat rationibus. Prima est sine ductasic Finis in omni re maximu qui id est,rt ole adquIn omnia restrantur, secutus gratia omniafunt. Finis in tragica talistatiori est actio,rnam tragoedia imitatur actiones: Fabula veryconi et actiones, ergo Fabulamis est, Crommx maximuin tragoedia. Obyciuist hoc laco aliquis, dic

sed homines ipsos, sicuti putet, sed, pondent inputarim tragoediam quidem imitari homines,sed non,

quatenus homines tantummodo sunt: sed quatenus homines agentes.Rursus dicat qui iam paulo acutior Non uidetur tragoedies messe,imitari actiones edullam licit ut , ev ius licitatem hominram potius exprimere. Huic quoque re onde idum Uitam,utquesticitatem hominum exuctionibus pendere: Crututiniquis uel honesta uel turpia egeri uocari uulfilicem aut i lice. rtio laco alius occumrat, dicata emem tragoediae non se imitari actione fed mores hominu eos enim ubis exprimere conatur, e bula ita re onsium uelim,in tragoedia quidem exprimi more sed non persesed peractiones nam ex bis dignoscuntur postea mores quales CAt non hoc in primis conatur optare tragoedia, ut mores exprimat, sedra nitatur homines agentes, mi ebfelices aut infelices. is enim ut Aristot ait in contextu κα Σπισυ τηλαχα TUις, ides non est qualitas edactis,num finis in tragoedia esset πιιότηe,exprimeret nihil aliud,praeter habitum tum habitus qualitas est.Sed habitus pers eparatim exprimi no post lint: exprimuntur igiturpe actiones ex quo patet in tragoedionem esse imitari actiones non habitum alit mores. Probatur uero huismodi conchisium, sic In tragoedia habemus per icere homine aut licem, ii lice At licitas e insilicitas ex actione pendet,nam pro actionu genere homines aut lices,aut insilices uocantur non aut ex moribus,num bificiu ut homines uel tales,uel laici perentur . excinpli causa: a iustitiai stus, temperantia temperatus,afrtitudine friis. ω adhuc pertius loci hic decIiruripotest uolebae Aristotclas ex ordine primo qui nuturumsequitur, constituere ordinem interse tragoedia partes, ut ea constituto,desingulis deinceps loqueretur,sicuti acit.Sed in con tituendo reme uidebatur ambigvlim,via

primo loco sciat costoc.vidi mores,an Fabula quae ipsam actionem contimet. Sic enim potui pet aliquis missurgens in Arist ententiam dicem. Mores primit locum interpartes tragadis obment, quia ex moribus

62쪽

ordo conli i itur ii naturum sequaris. M ORI ,ex quibM FE LI cIT AS,aut IN FE LICIT 'S. Incia Assed ille est mixti in rugo uino crate,' 'e,Crstitimac a uulgo aiunt,immediaα te tiro est in licitatem sed βι Tagoediae imitatio accipiatur, ut agitur in scena, sicut feminper es ipit proxime, immediare exprimit elicit item, seu infelicitatem ipsi actio colligiturci o i ne res tot timis tragoedis est exprimere homines aiιt ilices, aut insilices ergo in tragoτα di st non nis res nam hi exprimimi homine sue tales, uel tales, non autem rure aut instalices,quod tragoedia ibi proponit, emper ficiendum infud imitatione.Ac ne quis in cereis rupulu,quod

superim d ximus poctam exprimere mores, non actiontatu intelligi uolumus quod poeta,dum scribi reis furit ad mores homines uel ex horu, uel ex illorum morti Prmula describit. Non enim me late poetam tragicum muticescriber C lomines inducere agentes,utq ideb poetam dici pose, exprimere actioncs res. Sed uectio nou sernitur in oratione mutulum perte, uim in actione scenica Cr ivliquislcgesserisi noncm apoctus criptum seu L iuramulica uidetur ibi intueri quodammodo homines gentes, ex quo consequitii ripsi vi poetam imitari actionem sed occultiore quadam ratHre quae hactenus a me declaratu sunt,eliciuntur ex his uerbis Aristotelis.

Horum uero maximum cs ,rcrum constitutio: cum non hominui mis

tatio sit Tragoedia, sed actionis, atq; uitae, tum felicitatis, in selicitatis ue. Quippe selicitas ab actione pondet, finisci; ipse, actio quaedam est, non qualitas. Aliqui ucrbic mores fiunt tales, at per ipsas actiones, sane se

lices uel infeliccs. Non ergo ut imitentur mores, in aetione uersantur, sed per aetiones mores complectuntur Quapropter ac stiones, A fabula, tra/gcodia falsisse dicuntur.

Hrcitu uertit Paccius,ut nihil magnopere uideatur esse inimi tandu Ego uerbierba haec Aristot. inferis pratas postpositii ne orationis meae cursi inta artificiosumethodo culicunda cogerersepe interrupere.

63쪽

M paucae, morum expertes inueniuntur. Tum poetarum pleric talcs omniis nossent: ut etiam ex pistoribus Zeuxim a Polygnoto differre dicimus. Polygnotus enim morum optimus expressor fuit contra Zcuxidis piuriiura mores minimercserre vidcbatur.

Innuit Arijstoteles eum indicandum eseuerum,ultimums' .Ad quem omnia reseruntur aIia. Eiusmodi uero esse abul vii, ficu actionem num caetera eo respiciunt,mores etiam ipsi num mores non exprimit tragoedia, ni Uropter actione,Crfabulam. His declarat κ, ni loco abutim constitui debere,non autem mores Est autelaec. IULIO Naximum debet iudicari, σprimarium in quo caetera constare non possunt Asfabula,cum imis tragoediae,est elusemodi censenda, non autem mores:s igitur omnium partium prima ac maxima Quod eiusmodisi probat hac ratione Stane moribus tragoedia constare potest nefabula autem cructione non potest. Quod siue moribus constet, dia num hoc erat probandum probat adhuc cesαωσι γαρ τρέεωρουκὰμ Buοιὼ τραγε δεα, o si Ir, ειθῶ - ιδ g. M. γαρ NH.ωρ 29 πλει μὰ ιθειρ παγω ho. ιυχολως ποιητω πολ-λsi ποιῶ πι. Probationissumma est. Recentiorum poetarum tragoediaestre omnes carent morib . Ttarimen tragordiarum num crescensentur. Nunc uidendum breuiter,quidper D O RES Aristoteles intelligat in tragoedia, quaenam morula,quae uero non moratu dicatur.MORES patιlo ante ita definiuit Arijtoteles, ussu sunt, νί πίους πιναρ- cpseMλα , πρα Iοντας Nec multo post bses uerbis, σσσαν, ius ira δε-θω- τοιουτον, o Aluuιλὰ γλααρίσιν,4 ποῖα χρ χιρουκα διαλ9F,ὐ- -- Ἀειται, φρυγ- ,εγ F,διογαὶ γαυ σι nἴγυιοι πλογων. Est dulciu τ ρε ras in bo-mmibrus electio a recentioribus uocula,que facit,ut hoc eligant, uel illud fugiant debacsaepe mentiostii σEthicis,c in ipso statim initio libri prim ab Aristotele.est enim veluti undamentum quoddam,seusnsomnium humanartractionum: παῖ τῖοαρεσιραγαἴῆ πινγε ξιεὼ δοκει,δι Me eo τις νι ἶ, αγαξον, πρωτae εὶ ε . Crde ea peculiari loco copiose agit lib. tertio Ethic orationcm igitur moratam intelligit Aristot. in qua apparet expressa illa labora εσιρ. Aristot. quos libro Met tertis,ub de narratione loquitur,ait Narrationem debere se ualde moratam, e restriam 4 rctionibus animi druersiis,id autem es facile factu, quidsit illud, quod moratum efficiat orationem Patet uero Mastri iticorum oratione non esse moratam,quia cum in ea non insit πο ου τε, ur,nullam potestpraefesrre τοῦ Sota. ρε p. Oratio quoque demonstratori IGκακbi intelligo, int mematibus contexta crebris,

, quali uti tu oratores. Moratu auton orati, ut eodem loco trudit Aristoteles conficitur ex iis rebris,qua hominς mores consequisolent,ut dicas Ille ambulans uocistratur. His enim uerbissignificatur homo uua dux, agrestis. Morata quoque oratio e tu qua aliquis aut ratione,aut cupiditate ductime si dicas,aut potiris exprimas aliquem lucri causa omnia agentem, illum uero honestatis gratia. Morata praeterea oratio est, cum in narrationesigna liqua omnibus notu aserunturiusiore personaba intonabat, uocervinitabatur,manus concutiebat,nam hoc exemplum restri ex Aeschine Aristoteles libro tertio Rhetoaricorum uel cum clam aliquid ignificamus,exempli ausus dicas illum expassuisse,hunc rubore si fusium. Poemata igitur,m quibus talis oratio est, quae mores exprima diuersorum hominum, morata dicuntur in quibus uero non inest, ea non sim moratu dicenda Mores in poemate, ut apte exprimantur, quatuorsic uunduJunt. Sed de his postea tuo loco copiose. Dion sitis Halicarnascus in suis Rhet.reprehenditii in eos, qui orationem moratam non conficiunt . tam eos, qui mores non apte inscent, Crin ergunt orationi, bis

cuntur hoc Ioco,quod uero prolutum est depoetis quorum ali moratu,ali non moratas ibunt poemata, probat exemplo pictorum Zeuxidis, iobgnot ait enim πολυγνα=τ α,αθῶ - γοα γέ Vretit Paccitis: optimiis morum fuit expressori Sedes enses. Exprimebat Pol gnotus mores bonorum uisorum nam pιctores, C Tproborum, Crimproborum mores exprimunt Zeuxidispictura A, inquit υς ξρο, nam exprimebat quidem imagines hominum,sed nullum ijs apparebat πῖαρ εσιρ Aristo teles libro octauo Politicorum obgnotum uehementerprobati eiusq; tabulasvectari uusta bene institu'tis adolescentibus,qκὰ incitarent ad virtutem Pausonis uero imaginc reprehendit, bis inbis: aevi e

64쪽

Si vis praeterea ordine moratos sermone diistiones, sentcntias bene formatas afferat, non quidem penitus negocium, quod est ipsius 'a ooediae proprium, assequitur. id quod illa tragoedia multo melius praesti/terit quae talibus utetur ptande ac secundo loco necessari is cum iam fa/bulam rerum contetit ulla habuerit.

ex re pote' in hac methodo non esse ignandum primu locum H i sicuti

ximus tirotati iam e

maiore babentu ac diare efficer quis aut δι-οι x, aut λεμ,haec igiturprinio loco iure et collocanda, quod positi hoc ejicere,

παρ μιανοίας,9 Uεις ualde expolita oni non tamen conficerit,qιιod est tragoed prois prium. Sed rursus, i quis diuersi uires rationcsabulam egregi coponat,C argumentum rara,Cractionuapti constituat,etia si aliae partes abund non fuerint copletae,magis hic uidebitur conficisse,quam prior ire,quod est tragoediae proprium mutuis. Ex biffuciiἡ pC pici poteli, quantum Aristoteles tribuat sabuisD, seu argumento. Isocrates etiam in Euagora,quamuis de ulla re sequeris,uit uerba σfententias in poctis nullam persee habere uenustatem sit cureat metres κώ- οι me M, τω δε αμιν tali, b γαρ rip. ccis ὐδοκιμουν των - α μα- , τὰ διανοια -πω που μετρον δικλυσει ψαυήσεται λυκαταδεεςε α que ne νά-πα-ii. Nodi mili ratione lib. II. Rhet ud Tucod..tit, λε sappius possem oratione coannas, o si διανοιας, quam διάνοι , bene copo sitam Cr aptam, siue dictione ornatu, οἱ γραφομωμοι λογοι μει ρν' qer lib. y,ties τυῖδι-οιαν. tis πιι, --ο - - κν, ei πικτα, - γδ, μαται aenματα αν Verba illa: ti, ταδ s. οι eo ι κωμα ου ita vertit Paccitos,quae talibus Metur, perind acfecundo loco necessarijs. Sed Aristotelis haece uerbora senis tetia a tragoedia,quae utetur bis magis liquanto dcfictisseu,in qua parcius apposii fuerint reliqi partes,modo habeat aptam συατο ιγ τω πραγματων, erit tamen tragoedia. nam illa dictio, Πταδ ςεμροις ita debet accipi apud Graecos,ut etiam perspici potest in postremis uerbis socratis paulo ante recitaaetis.cx quo uti patet,potifimam, primarianis partem tragoediae esse fabulam ἐψque . deinceps, per lonaegumferiem. cetium lib. DI LRbct. ait: ου' δῶδ εφεν λεγειν - ἴυμαματα. ρῆσιν notat Aristois teles longum narratione alicuius rei Lucianus in Menippo quos cum ait incτιμ πινα μακραν GH γωP,ης σῆοάλα, τακτον. δι-οιαν appellat Aristot. quam Aristides in libro m*λογου πολιὰ

ipsi fabula,quae complectitur res, e quibus agitur in tragoedia.

Jρος δε στις in μίγim, ιις δυλγ χνει- νγ ια. μυθὶ μηλu Ad haec, quibus maxime mortalita animos Tragoedia delectat, Fabu/lae qui de partes peripetiar, id sti uentus in contrarita, d agnitiones sunt.

Haec altu est ratio,qua idem probat, quod seuperius, i autem sese habet. Eu maxima, e potis imas Itcens da,quibus tragoedia oblectui,uoluptatems ultri laudientibus, thecfunt, fabulae partes peripct , Cragnitio. quare satis putet uel ex hoc ipso, bulam primarium esse tragoediae partem. Omnia,qμα inst ratum habent euentu,aut commutation boni mes magii opere oblectunt. quia, ut inquit Are primo

65쪽

Eius praetcrea rei signu est, quθd qui co ficere aggrediuntur, exactu b

lud norante queunt dicti orae, at timoribus attingere quam adtiones coara stituerint id quoductere Spoctarum ferinconanc facere consueverun r.

Sensim horum uerboru Arstot.neque intellexispe, neque expres se sitis uidetur Paccius, mini tabcse habet illud est natura primum,quod minus festa principio ollo,nobis in omni re,std postreinu est, quos nos homines sensu statim percipimus,semper existimandum Fabula uer,ei modi ci constitutis,ut o primum ' e nobis oserat, neque itin promptu. probat uer hoc tali argumentatione, quae ualde probabilis est. primi illi pocis,qui ab initio poemata scribere coeperunt, poterunt quidem orationem effingere poliat.Uu, moratumsed constitutionem rerum,hoc en ipsam fabulum,ut certo quaedam csset ordine estpositur non tam facile effingere potuerunt. bo igitur postremumsuit,quod homines effecerunt, paulatim per iacicntes,quid rectum aptum l. bet. quo conficto,nihil iam reliquumfuit, quod desiderari ab ullo iure posisci Q ν' sit postremum hoc uit,quod homines persbicerent, efficerentq;. Erit necessaro natura primum. hunc uero ordinem is est uise profitetur ab mitio in methodo artis huius cribendae. Non disimili ratioα

ucte aliquid efficere,idem Arist. lib. Rhet. III. οἶςε φανερόν ο αγαντα ,ο2 πα. λύεαραν - πῶP, cincta. OM γουτ ον μιρ. id est exacte dicere non est neces e. Paulὸ post: α Ἀλπια ιαυτθρ,οιας λεγοι Is m iaci &ρογν, δι- τι Lictie. Haec ego uerba apposui,etia si ad id, quod probare uolumus,nolbcctat, qua satis vcnuste ostendit se de dictione locutu in libris bis de Poetica,quae onenia extant, a nobis paulo postfuo loco copiose explicatur.Aristot. quos lib.primo de Anima,his uerbis dilutationesuam exorditur 'κπλύν,κ ἶμic 'ει δεσιμ - λα, νον ρ,μ ελλο , ετ ι αμετι saee,n19 ακνίζειαμ,u τα ναύκα, κη' μασιωτέων ων, P αμφοτ0 ταώτα, ετ M. q. ἀρι&mυαμ si λογύως s πρωττις Τιθ artiti, quae dictio ακ, ζωα magnas excitauit turbas inter Latinos β modo rati nisiunt appellandi seu recentiores potiuι barbaros Aristotelis interpretes: nam dum conantur tueri Aristotelem quem putant dixisti scientiam de anima excellere, quos certior M. stora defluiuiit, ac ridiculisiunt, sententia enim Aristotelis est, ideo praestare caeteris scieritiam aliquam; tum quia a ueteribus omnibit exacte literis mandata fuerit, quΘd in omnium ore uersatur, tum quia res graues,plurimis faciendas,ac praestanteis complectatur. Demosthenes in oratione Obninfecundubia α

loco

66쪽

loco mores: in quo etiam picturae similis esse apparet, si quis enim sucis pulcbcrrimis tabulam susim illinat, non aeque sane delectabit, ac si imaginem albo tantum distinxerit.

postquAn turri midius rationes attulit,ut probaret Fabulam inter caeteras tragoediae partes primum obis xti ut hi Q. cx principiis caetera manant, atque existunt,sic ex Fabula tragoedia tota pendet. Non minus uero polita similitudines lutim rugaediae animam appellauit,nam sicut anima firma est ipsi, ο υτ μαι et corporis ita Fabula prma est,e absolutio quaedam ipsius tragoediae, sit cutiun mia per animum mouetur .ucspiratuita tragoedis perfabutim uiget, iratq; quodam modo. Et cuti in ultima corpus pluisne mortuum est,e cadauer it,ea sublata,rti inefabula prorsus emortua est,e instar cadaueris, rugaeis diu. Secundo loco latim postfabulum in methodo hac poetica, M ORE S sunt collocandi, hoc uero etiam probat apta 1:mui milituJme,quae magnam uim habct ad eam rem probandam Ducitur, i pictoribus, pitura. quod iam saepe est ab Ari totclefactum, quia bis duabus urtibus nihil est inter se conuenientius.

Ideo Horatim quoque ait.

Vt pictura pod erit, quae propim stes, Te capiet magis, e quaedam si longius abstes.

Haec amat ob curron, uolet haec sub luce uideri, didicis argutum, quae non frmidat acumen.

Haec plac itfeme , haec decies repetitu placebit. ει η να vertit Paccius, tubulam. Tu rectus dixeris imaginem Sensius aute est, duplex se picturae gentinaliud,quod lineamentora con*rmatione tantum constat. Aliud quod cluarque coloribus di erfini distinietis in Media inter has picturuist laudanda, quae neque simplici conjfut lineamentoru circumductione, nemque nimium Fra perfacist coloribus fodituus te distinctu, ut mιre1pectantes posit oblectare. Primogeneri picturae similis est a tragoedia, quae fabulum quidem tantum habet apte compo sitam, sed reliquis partibus non est admodxm ornata,mores enim e diction: cs instar in oratione unicolorum. Alterum genus picturarae coparari potc et,clim ea tragoedia, quae moribus, oratio imis coloribus sit mirifice conoersa non tamendi tincte positi sic dispersim a is, missio cum artificio, clim fabula nonsubsit reliquarum partium frinfimMm findamentum clogans cro,peritasq; picturum imaginum1pectatoriac iudex rudem illam lineamentis tantῖm quibusdam descriptum ulteri unteponet, quod nimia illa colorii ucsrtuitu inspersio nullum ueαnustatem habc aut artificium. Sic quoque poematum dijudicandorum bene peritus tragicorum: illud ex stimabile seclaudabilim,quod fabulum bubeutupi constitutam, etiamsi ceteris careat ornamentis. Atqlic sic patet iam,potis imum kb locum Mendicare in tragoedia fabulam, utque in methodo describenda reliquis partibus spe anteponendum. ADNOTANDA uero illa uerbu, me καMi ις Ἱμακδεις. Haecci ατ vocat pigmenta libro de Diuinatione jecundo, im uites persu tem cre pigmentu in tabula oris linearimenta cffligere possit ulmaec autem uerba eo libentius asscripsi, quod imissima sunt ijs, quibus utitur Artastoteles, sit Cicero defrtuitu imagine,que cxistit ex colorum, seu pigmentorum conspersione loquitur. Aristotclci uero se con presione purum artificiosa, si κιγραφοι uerbi qiua dictione utitur hoc Ioco Aristotclcs cst alba circunducere in camenta,utque ijs,ubsque ullo pigmento,siguram aliquam effugere. Notandi: ue o Ciceronis locus in Bruto, ubi ait: Intelliges nihil illius lineamentita, nicti eorum pigmentorirum,quae in e ita nondum erant lorem, et colorem desiui spe, nam de oratione loquens eadem usis est simia litudin qua utitur hoc loco Aristoteles mirifices exprimit uerbum illud κογραφῶν. utfacile via dcre quilibet potest persee. Neque uer praetermittendum etiam hoc si de ea resuperius satis locuti filis vim uidere inibi An lotelen cum tesset ostendere,omnem tragoediae iιim spe in fabula positum: apte nissum imilitudine icti, Oio 4 im e Epicharmus olim ut ait Cicero ad Oratrem scribens iuripiens signiscare plurimum momenti que φυ; nise protulit ilitudinem ductum ab artubus αι articulis,in qui biis magna uis oburs corpioris totius incst,sic: αυτ α γαρ αρθρα φωωρ. Non disimili ratione Cicero in oratione pro lege Manil quod tamen est a Demosthenesumptumo dixit uectigalia, reip: b. civitatisq; neruos esset. Et indipistolis ad Atticum conqueritur ciues Romanos,um spe omnem seu g mcm succi limq rcip. militudines hae corporis partibus ductae ostendunt,quantum n ea resit mommo

67쪽

- Ita in actionis imitatio est tunc per hanc potis imum agcntium.

Haec ita uertit Paccitos, sed apertius dicas Q. Estq; imitatio actionis eorῶ,qui agunt per hunc inprimis. Alta ratione adhuc cottatur probare Aristot Fabulam anteponendum esse Moribus, quae est huiusmodi. Id in tragoedia primipuidetur obtinere locum,quo continetur actio eoru,qui agunt,quos os imitaristudet polia.Seductio tota abuti ipse contimetur,no moribus ij enim actione distinguuntpotius,atq; exortiunt Poetu autem in primis exprimere imitando conatur ipsum actionem,qualis uerit ut intelligant auditores pratet igitur abutim,quae actionem complectitur primo loco statuendam spe, Mores uero secundo loco.

1, Tertio sequitur sententia, lim autem est posse explicare quae instant,r atque quadrantud quod in soluta oratione facultatis ciuilis, atque Rheto

ricae proprium unus cst sane uetere ciuilitcrdicentes contingebant, tam, stri ucro rhetorice.

Postquam multis rationibussiententiamfuam confirmas Ari latete decreuitfabulam moribus esse ana

68쪽

tibus deduci. Dd priorem esse firmiorem, alterum uero imbecilliorem,utpote quae ducitur ex accidcntibus, quae uile a desse abesse po Junt uel quae modo ad unt,modo absunt.qualia fiunt, iacere,staresciere, dormire,eta qualis sunt imilia. quodsi aliquis dicat poetam,cum fabulosa sectetur,exprimere quidem ταπι πρῖψοντα Isi orasae e. sed non τα παρχοντα inpliciter, neq; τα παIοντα θήναγκης,ν ondeost hoc uerum esse poetam loqui tantia fabulos,ne illa quidem quae dicuntur νδεχομIUωρέα παρχοντα prolaturusvis .Sed prorsus poeta res exponit accomodate ad persuasionem hominu, Tsi dem,neque alsa unquam prostri,nseo, quo postea declarabimuri modo. patet igitur uere esse dictu ab Aori .c Mνοι in poetici cultate esse eum,qua proferimus τα νοντα omnia,quae triplic insunt modo, ni declaratum fuit.Aschines in orat. πια - α πρεσζισως fiat se φοντων ει πειν ἄργα οἱ πραοτ ελιγι P. quo loco νοντα aitueritatem igniscutisse dixis .e quoniam alia insunt rebus, alia infunt pc onis utpote,Socrati, atori Alcibiadi. Dialecticus quidem ea tantse,quae priore laco dictasiunt constis derat. POctauero, cuti etiam orator, quae rebus insunt, C qtiae person explicat, ideo addidit Aristot. Y καρμο .Fντα. idem Aristot. quale hoc texplicauit lib. Rhet. tertio his uerbis: θικα si ρωτοκ

duae haesa

69쪽

di, coniuncte protulit Politicen,C Rhetoricen,cum ait Hπολιζ ρκ Ρἶροκtip. Politice est rutatio,c ficultas administratus e ciuitatis,ad hanc, tanquam adfinem restrantur aliae multae ficultates,mur

D τα τba ἴδες,οiομπαταγικbis, sim νοuικta, puἶta κω Rhetorice igitur substruit politicae, hinc praeclare est ab Aristotele in Rhetoricis di TheodIibro primo dictum, eam esse quoddam εαφυερ R

piensa,aut probanda,quae quidpiam referant,aut imitentur,quod sit aduersans letibus.

i, quo fit ut sermones interdum moribus careant.

Sunt aute mores inquit Aristot. qui gnifici quesistet ora εω, insuperiorisus c.Der tragadisparte primu locum obmuttia. Nunc

70쪽

t:. Nunc uesti ac ii titutis, Mid tur Aristoteles elle apertius declarare,qui intra OMES,quaesti Em et i as u Aliseo et ut per piciamus quantuit ab illa distent,e quomodo, P διο olet sermo in immota, emnegans: moribus autem ferino fui moratus, qui disimilis priori uidetur esse. est bovimum ut declarat Aristotclas Ibro sexto Ethicorum, sub initiumstres infunt appetitus, σelectio istam ρεμP, hanc δεο φεσιν vocat appetum quidem Icctioni ipsitus principia est. Duo uisieri est principi A uita dis est lactio, quam,ut idem ait eodem loco,isVιρ βουλοst, Τικα, unde in intactis mi Bruc cimo libro primo Ollic. at L. Animorum duplicessiunt motus, ulteri cogitati lis ulicri appetita3 ogitatio in uero exquirendo maxime uersutur, petitus impellit udugendum. Sed redeo ad rem .llirius,aut ullium θικος est melectro lepositum, namfunt ψεις τλωροῖ M . hae citare cistri etiam Cicero libro primo Ofjic. Duplex e dici animorum C naturae, una pars in appetitu posita est, quae re ἡρμi graece, qui hominem huc a P c rapi C. ultera in ratione,quae docet, ,explana qxid faciendum lugiendum, psit. Si gitur res aut ex uirtute boni,aut ex uitio mali proficiscuntur, uirtu cuiatium unt habitus ει ιαμεωρ, id est elictionis clare st hoc loco, uerisimi ab Aristio dictR Pines esse te, in quibus igniscatur qualis sitelictio Coissequuntur illa uerba. Oiρου tuMν, u ota μιται, uni e G ο λεγων. Duo in his verbissiunt confiideranda. Primum, cum ait ectetur ne alia quid, an fugiat. nam λαρε σι e cum fit u librosexto uit Ethic. Aristot. Jρωις ad λι ἶκn appetit, dccernit ἱ eu,q; ae expetit appetitus ipse,deliberat autem an sequi, fugere ue debeat, ' appetitu enim duo insunt haec. ideo Aristotelas libro sexto Ethic. uit,em Aco o Uti in ιρέκρα συγn idem quoqtie libro primo Tirpic. aft,loquens de problemate talactico myolauμα, si ιαλ κζυρ εω φ μ τεινο πορωρεσιδε Halicar. in suis Blet. ait . oportere in oratione extare,praeter caeteros,unum aliquo morum genus,cui reliqui substermunt,ut o mnes cognoscant qualis sit qui k3quitur,quid probet, quia, non probet exempli causa fit graue, cs eis

rum dicendι genus . quod inprimis extet urbanitatem, iracundiam, inuidentiam, lentitudinem, σcaeteros mores ita prunario illi generi conantisceri oportet, ut apte inde omnes dependere uideantur. Id uero fieri

ναγωνι επασμίμησιν τύ πλάτοινίν. Ide Dion 'filiti Halicar. in dissultatione j V λογων ιο εα ιτα a 2ως. requrrit ut inmoratu oratione extent uestigia pi re αερ σεως huius,de qua hoc loco loquitar e illotcles,ait enim: ααα,iνίτω me ita V πρ ίσω φωνῶθη μαλακα τψα, me ricu G ψω ακμίαν a. ccc τω2 ici αδελφοὶ, εγο ιρ, κα GPDMisse λεγοις, κω, ἀνάλα,κ of τ ῶ, - οικῶον - ἔγέ' - α ρεσεως θετα εδεα.)λο di, σκλη --ς γυ Gμώγ, me rus εσις γαρ σαυτ εχ π υτ ussci Alterum, quod confiderandum ira cadetur,est in illi Lerbis positum, v οι ου enti guMy. num inter hominum actiones aliae ita honestae, tura pes laesunt, utiles,mutiles ue,ut de V ambigere nullus positi. utpote si dicas Patrem alere,patrem perimerire, propagare ines imper , amicos habere, e que bis condiruria sunt. Aliaesiunt eiusmodi, ut uel ratione sui. uel ratione alterius ambiguitaton strant an in eligendae,uel si giendae an hae magis, quis illae eligcindae aut fugiendae. ut, oppetere mortem pro patri diuitem escsatiussit,uti doctum. Hinc apud Aristotelem libro primo Rhctor dantur praeceptiones m ιαρετ .hsα αρετωτέων. Huc igitur resbiciens Ariastol. ut hoc in loco. In quibus non satis liquet an qui iam aliquid jugiat,autfequatur. Verum, ut propius iam accedamus ad rem, breuiter colligo Aristot sententia. Facultas poetica, quaterus uersatur in tragoedia nam de ea in praesentia loquimur)urripit mores, efficit orationcm moratam, at ributis diuersis perfo