장음표시 사용
81쪽
sit nisi omnium inter se consentientium partium vi
tu S, emergens a concursu, conspiratione solidorum, fiuidorum invicem agentium debent omnestum solidae, cum euidae particula adeo uicissim exe cere vires suas, ut alterne moderentur, serventque, letudinis harmoniam. Quod cum ita It arduum profecto est, revocare ad certum calculum innum xabiles illa virtutes, quae emanare videntur non solum tot minimis particulis fluidis, tam in sese, quam in solida agentibus; verum etiam a totidem solidis agentibus insolida,&fluida, varia semper vi, sed ea relatione, qua decet Hic enim multae solidorum particulta debent necessario in unum eoire Wali,
quantulum contineri aliae autem neque coire, neque contineri possunt, nisi arcto veluti vinculo foratius aliquid, & valentius stringat ipsas, atque coe ceat, alioquin divulsae redeunt fingulae, unde prosectae sunt aliae debent magis pervia fieri, nec possunt, nisi potiori nitantur vi Summi itidem momenti vires
diversas quaquaversum exercent in cunetas molec
Ias solidas, vividiores particulae quidorum, quarum ope, ubique sanguis nutritioni aptus, eo quo decet modo, derivatur in solida, ea penetrat, suis aptatur Io eis, simulque dispescitur inutilis, transmeat, evo lat, in auras abit. Virtutes itaque quarumcumque particularum fluidarum, solida subeuntium, respondere debent virtutibus quarumcunque moIecularum solidarum it Iarum figura respondere debent figuris meatuum istorum, im in transitu debent moleeula; suida paulatim superare resistentiam solidarum, ali quin enim eas subire non possent, quamvis novae
82쪽
liquidorum portiunculae, novo impetu pulsent, confricem, exagitent particulas solidas, nihilominus noxae , quae accedunt, particulae debent aliquam invenire resistentiam, eamque inde superare, ad hoc ut in illa resistentiae morula , pabuli novae moleculae purge tur defaecentur, aptenturque vi contractionum, pressionum c. liae autem particulae virtutis ea expertes, laqueis veluti irretitae, inertes, clanguidae, etsi inutiles censeantur, debent nihilominus solvi, &aliquando redigi ad ultimam parvitatem, aliae verbnimi mobiles , ac robusta debent devinciri ac refraenari, crassis particulis intermisceri, interdum commigrare in materiam rudem ,4 impolitam; milliesque iterum solvi, copulari Praetereo plurimas alias rerum vires, singulis aetatibus, singulisque organis
voluntariis, ac necessariis congruentes, quaeritate
perantur adinvicem , ut tam in uidi, solidi iactura, quam in eorundem perfectione, debita naturae opera persolvant. Expende quaeso, qui de iis cogitas, viarium languorem senio consecti viri, examina fractas, vel infirmas reciprocationes, quarum ope solidae, ac fluida moleculae, in suas, quaeque unde prodiere naturas redire nequeunt, quia illarum vires non satis mutuos bi respondent. Pondera momenta solidi, Iuidi, viri viribus integri,in observabis , eorum particulas apta, Conincinnaque inter se harmonia convenire, non quemadmodum in aedibus lapides, caementum, trabes, &I teres conveniunt, sed adinstar virium eujuscunque stirpis cujus una pars, etsi ignis particulis reserta, &sejuncta, urat, altera iisdem ignis particulis serei
83쪽
cua, stupefaciat una in angustum arctand contrahat, altera fundendo dilatet tamen quousque haec omnia in unum oeunt, ita vicissim moderantur, ut nemo sensi hus pereipiat qualia sint haec, aut ii Ia I numera ergo istae virtutes , quacumque insitae magis, vel nunus agunt, Amovent solidum in suidum, neutrum tamen eodem tempore, ne eodem
modo dis luitur , vel reparatur; sed quatenus magis, vel minus partes solidae naturaliter contrahuntur, distrahuntur, confricantur, atque leniter irritantur, indeque partes fluidae premunt at scilicitantur, ac intermiscentur , tunc transpirationibus , si idoribus, aliisque secretionibus citius vel tardi his dissetvunt ar hic uno modo, alio alibi citius, vel tardius reparantur, dummodo cuncta semper virium momenta alter
ne sibi ips respondeantini his rebus sedulo ineumbunt, satis intelligunt, Platonem in Timaeo, has vires non inconsultep xtticulis quibuscumque insertas Divinas appellasse; secernunt enim, ac propemodum stillant in singulis partibus machinae hominis, quasi in variis stillieidiis diversos liquores, ut horum elaboratae particulae, eam consequantur agendi vim rem periem, aliasque conditiones, quae singulis solidis mole culis videntur
convenire. Quare mirum non est, humores ubicumque agere, lati, pluriesque conjungi, & sejungi,
relinquere prima vasa, derivari in minora, & minora canalicula, perpetuo atremastri novumque impetum meontactum adipisci; ime in longo cursu permutare colorem, odorem, & saporem, ut observare est in
lympha, saliva, lae aus, otio, bile, succo Pa
84쪽
ereatico M. Quamobrem singuli liquores, liquonam particulae, non aliter ac si essent sub torculatibus
diversimode prementibus, experiuntur vires diversas contractionum, pressionum, aliorumque motutam, quorum vi, ac Vasorum ope variae figurae, quasi acribris separantur rubrae particulae, acres, falsae terre stres, quem , ter alia canalicula alio letivan tur, quo eas Natur vocat. Aliis autem asserere lubet, humores servare, rem rapidi amnis, flexuoso meatu labentis, undique lapiles maiusculos ducentis, lapillos, arenam , cu
jus aquae si dividantur in plures rivulos, flatim descit
impetus, quo ducebantur lapides majores in minoia rex, indeque deponitur arena imo aqua, quae in stuvii exordio erat turbida,&eoinquinata post longum cursum per plures alveos paulatim inclarescit, ac pellucida evadit, ita humores per arterias majores excurrentes, inde minores,in minores usque ad glandulas, ad fibrillas,in vi Ilu Ios, velocitatem gradatim amittunt, praesertim in glandularum tortuosis an fractibus,in meatibus, in quibus variae sunt separatione liquidorum , quae postea ad insontem naturam reda ecta per alia,&alia fluunt vasa. Caeterum rem hanc illustrant varii plantarum humores , terraque globo prodeuntes, qui sentim per radicum cribros in truncum, ac ramos derivati, transeunt in gemmas, solia cortices, flores, fructus,
semina, ac putamina seminis, vel fructus illustrant inquam rem sive verius demonstrant, vires, quae omnibus insunt partibus, ita agere,&tali cum diser Lmine in diversis canaliculis, vasorumque cribris, ope i Ix-
85쪽
praesertim aeris latentis in trachel plantarum, ut tot sint separationes humorum, quot uni partes memn ratae, quae &iabalum impertiunt, incrementum debent nancisci Tandem ad evidentiam usque pro-hant hypothesim variae plantarum partes, varia textura, stu, ordine nexu colore, odore, sapore ste virtute praeditae, quorum omnium vi, tam varie frondes, flores, fructus, semina Ne foventur, perfectionem acquirunt, quemadmodum eximie Mal- pigrius , morellus prodidere. Verum enim et in tam multiplici numero usuum , virtutumque emanantium , diversa organo rum contextura , quisque comprehendere potest, ingesta edulia ope contractionum in distractionum, aliorumque motuum varii momenti reparare solidum, Miluidum universae fabricae hominis. Plura non addo, ne supervacanea probandi dia
ligentia ipse mihi dissidere vigeat.
86쪽
miant, dummodo bomo illis utatur eertά ratisne ,
FAmis organum ventriculus inedia languescit, nimis eopiosi cibi incommodi adeli vexatur, uts fides detur Plutarcho in se eis Smentum convivio, non vivendi modb, sed moriendi etiam viaticum videatur nutrimentum. Hinc corpora invadunt plures Morbi, propter hominum intemperantiam, quibus repletio pius, quam inedia causam praebet Ventriculus itaque bene valens diversimode in singulis hominibus, esse varie exercentibus, statuto tempore ab assumptis cibariis famem perseruit, ope mirabilis illius consensus, qui intercedit inter maximas, minimas rerum partes, quarum tanta est relatio, atque adeo alterna agendi vis, ut in omni loco memoratae partes opera sibi debita moliantur. Famis igitur sensus, non suscitatur, quia exeant, ventriculo ingesta, alio deti ventur ve aliqua eorum portio acido digerente satura adhuc internae
87쪽
ventrieuli membranae a haereat, sed quia eorum privatione minus occupat spatii ventriculus, rugosus nempe fit, ac ita laxus, ut omnis ejus fibra corruat,
ideoque premat,in que si sub praelo partium circumprimentium ponat glandulas per propriam membra nam disseminatas, quae tune necessitate ponderis gra
vatae evomere coguntur memoratum acidum saecum,
qui ea, qua decet, quantitate recollectus, ac interutrasque rugas comprehensus , paulatim veIlicat. confricat,in irritat nervosa filamenta, indeque alias,&alias fibras,arvascula ventricali tunicas contexemtia, quousque famis affectio provocetur, atque Peprotensionum nervorum paris vagi diffundatur per universum corpus, xdinstat soni instrumenti musici
cujus fides, si in aliqua domus parte puIsentur, sonust ipse per totam domum persentiatur necesse est. Quod ut clarius assequar, est mihi memoriar petendum, quod aeternis literis mandavit, in Libro de Subitaneis Mortibus, Vir meritissimi nominis,li solidioribus scientiis mercitatiuimus Io Maria Laneisi Archiatrus Regnantis Pontificis Clementis M. doctrina, pietate, religione, ac motum sanctimoniate Maximi, Vitam, scilicet, in animalibus perfectis δε- li oram, O iquidisum majoris usas structura, ae motri, animὶν do, d beri. Nam continuus lugu 2 resas susque sanguinis, aeris in liquidi nervorum,obae exercitia perennat, dum spiritus praesertim vires exercet u 'ς hic contrahit, alibi distrahit palles, alias, Malias inde premit urget, confricat. Percutit, atque ea, qua par est, varietate coneutit totum solidum, & fluidum, ad hoc ut fluidum sua peregrinatione
88쪽
soveat, muniat, reficiat solidum, subindeque solidum, quoties contrahattur,in distrahat tur, toties aequirat debitam figuram, eo puta fine, ut humores, in omni vasculo, persectionem adipiscantur,dope petito fluant, huc irrorando, illuc tandendo, Minilla fusione millies dividantur eorum particulae, quarum aliae mille in locis, milleque modis secernantur; aliae cohalescant pelIantur, in vapores abeant, atque ad eb per lenem , aut concitatum motum lationis, &transpositionis artuum superiorum .inferiorum, imb totius humanae fabricae deterantur utiles, In tiles moleculae, ut primae sic detritae absumantur, seu, quod idem est, convertantur in limoniam secundae veto per consueta loca sola diversimode erumpant, non ea loris vi, sed omnium aliorum motuum C Π-
tractionum, distractionum, de pressionum. vel quod
magis est, eorumdem motuum impetu divellantur 1 quibuscumque partibus veterascentes particulae, Scapto tempore a fluidis, ex integro, reficiantur. Quare post longum, atque diversum, ante cibum, exercitium, post varias, ac violentas agitationes animi, corporis, iuxta innumera ministeria, quibus vacant homines variae aetatis, sexus, texturae,i temperiei,
absumitur liquidorum quantitas, quae respondebat puriori ingestorum materiae cujus p tivatione, etsi ad aliquod tempus, corpora aequilibrium,in primas vires non dimittant, permutatur tamen aliquantulum
luxus liquistorum, qui si perduret plus aequo in eodem tono, corpusque iugi inedia laboret languescere incipiunt universae mole tutae solidae , debita cohaesione carent, ac virium Priari alacritate, quo fit, ut
89쪽
fibrae etiam ventriculi laxentur magis, coangustentur reptantia vascula premantur glandulae, ex iisque promatur succus acidus, cujus tenuissimae particulae in ventriculi tunicas agentes promovent indicatam senstitionem famis.
Si vero contingat, ube suscitata iam fame, haud in promptu sint dapes, quibus praedictus acidus
succus rentundatur, ae refraenetur, paulatim, &ve. Iuli per tradus exerescat necesse est sensus indigentiae, indeque virium languor . Nam in longa famis tolerantia, non suunt humores, eo modo, quo uere deberent deficere enim incipit materies, tu vires producit, ideoque plus,vel minus humores relinquunt priorem vim in singulis quasi punctis temporis , quibus diu vivunt homines longe a cibo, prout eorum animus, corpus diversimode agitantur. Motus igitur, ejus velocitas, impetus, & nisus per quamlibet conditionum mutationem,in praesertim per subtractionem necessariae materiei imminuuntur, tunc rare scunt humores, fit magna eorumdem coruumptio ,Δspitimum dissipatio. Nemini quidem dubium est, per operationes,
motus partium humante fabricae multum absumi, &dissipati in quoniam operetur animal oportet continue, saltem in aliquibus partibus, continue absumaturne eesse est . Igitur nisi continue reparetur id, quod indesinenter absumitur, semper magis magisque impetus liquidorum debet depravari, vires languescere,&solidorum moleculae, quae cenam habent partium positionem, &eohaerentiam adinvicem dissetvi imbin hac ditatatione, si redigatur orpus ad illum viti
90쪽
tium gradum, qui dici nequeat naturalis, universa statim fluidorum congeries debita mixtione vacat,insngulae illorum particulae attenuantur, magisque activae evadunt, atque viridiori, qua scatent, vi confricant, irritant, Minterdum dissolvunt ventriculi tu nicam, ut observare est in canibus exentelatis post in id iam plurium dierum. Non me latet, ippocratem lib. de Flatibus d cuisse, animal ad plures dies vitam dueere posse sine ullo potu,&cibo. Sed scio etiam, humores non satis chylore utritos integrae naturae necessitati non obse qui, nec illas vires, nec ilitam rerum consensum seria vare, qui parit valetudinis harmoniam. Hunc verbmolestum tramis sensium non amplius producit suceu acidus, cum misceri incipit ingestis eduliis, quae sistatuto tempore sumantur, uti ventriculus requirit, hie tam infesto indigentiae languore non vexatur, nec
totius fabricae moleculae removentur a mutuo erant a
cti, quemadmodum occurrit in inedia post tempus , videlicet, nimis diu rurnum, ab illius irritatione id circo partium consensus, earum vires non labefa ctantve, ainimci materiam perficiunt instaurationi opportunam, ut nomine Erasistrati m net Galenus incom. de ratione victus in Ae ut is, his verbis: Fortes sum nisu n, tum cibariorum faecitate tempestae a dem assumpta maximum istamentum , nam est ximam offensam. Cum igitur quae Altissimus, summa Providentia, hominibus dedit in escam, famem refrenent; d bent homines, rationis compotes, uti ea victus regula, qua potis sit partes solidas reficere, ac fluidas reno I vare,