Mororum libri III ; Carminum liber

101쪽

9 OLIBER III.

Quam subito avelles campo, flammisque vovebis. Arboribus procul a teneris deflectere aratrum Disce, bovesque manu cohibe, lorisque coerce. Si levior fuerit vero, et moderata cicatrix, Protinus illam operi taurorum stercore vivo, I 3s Semeiasque epulas Bombycum non sine multis

Sparge inibi lignis putribus, coenoque viarum,

Quod terra circum injecta tumulare memento, in etiam poteris contingere vulnus amurca, Sic etenim cernes laceratum crescere librum, I OEt rursus truncum renovatam obducere pellem, Foedamque expelli tereti de cortice tabem.

Si vero torpentis inertia pigra coloni Intulerit Moris labem, tu protinus illum Percute, caede, abige e laribus, duraeque triremi 14sTrade . Indesessum agricolam dein suifice primo,

Qui runea instauret solos, et vomere plantas. Ventorum Vinces rabiem, septemque trionum, Si infundes calidoque fimo, tritoque viarum Pulvere tellurem: tellus namque aucta calore Iso

102쪽

Truncum muscabit, nitidataque planta resurget, Unde novus toto decurrens corpore succus Paulatim ramis amissum reddet honorem.

Indecores hederae emaciant a stipite Μorum, Si trunco haerentes circum innitantur amarae. Is 3 Pessima ne frons immodicis geminata flagellis Strangulet oppressas adstricto a corpore fibras. Providus hanc misera divellat ab arbore cultor, Radicesque solo totas deturbet ab imo. At Vos uxores castae, innuptaeque puellae, Iso Quas iuvat assidue studia exercere Minervae, Serica ducentes variis contexta figuris Fila, atque egregium fingentes gesta Virorum , Vestrum opus ipse cano cultis mea carmina Musis Dum sacro, et tenui modulatus arundine tardum I 63 Edoceo agricolam, ut viridem bombycibus escam

Augeat, hique operi insudent feliciter , atque Materiam vobis largam, vestroque labori Exhibeant . Dum igitur recubo sub tegmine Hori, Aestivo recreans languentia membra calore, I

103쪽

Ηic precor, hic dudum praesentes flemte gressum,

Ferte citae flores, sacrum mihi nectite sertum, Carpite frondentes, certatim carpite frondes Mororum , nostraeque coronam imponite fronti . Munere sic vestro tota conspectus in urbe I7s Clarorum passim patrum, vulgique loquacis Monstrabor digito: merces haec maxima vati.

Sed quo digressus suspenso remige curro λΜe revocant alta maiores arbore Mori, Incoeptusque labor rursus mea carmina poscit. Igo

Denique post varios hyemes expleta tumenti Aetate, et soliis, durisque onerata lacertis Aemula Chaoniae Quercus modo vertice ad auras Se extollit Morus , proceraque occupat umbra Tellurem, patulasque comas circum undique pandit, I 8s sustinet inconcussa Notum, non flectitur Austro, Sed leviter Zephyrus, auramque animosa lacessit. Quisque licet sortis mortali vescitur aura

Magna pati crebro didicit r natura subegit Legibus his omnes. Quapropter Morus et ipsa Isto Saepe Diuitigod by Cooste

104쪽

L 1 AER III. 93

Saepe suos patitur morbos, queis saepe laborans, Sit licet Eurorum victrix, quandoque supremo occumbit sator vigili modo lumine circum Lustra igitur plantas. Acris primordia morbi Scrutare in primis, aegrotaeque inspice motus I9s Arboris , ut facili morbum medicamine vincas . Sanabis vero plantas; si pronus aratro Incumbes. Nullum veris tibi tempus amicum, Nullum autumni abeat, non aestas ulla, priusquam Suppositos Moris unco bis vomere sulcos 2oo Verteris. Aetherei summus sed Rector Olympi, Qui terrarum, hominumque vices, pecudumque gubernat Aetatem, arboreum simili genus ordine ducit; Desine mirari idcirco, quod saepe laboret Acta repentino Μorus Thystaeia casu 2OSFatalem casum ignota ratione mo ente. Explicat interea segetes mitissimus annus, Flore coronat agros, auget nascentibus herbis Prata, et ubique ornat ridentia floribus arva. ,Α viridi ramo dulcissima mora tumescunt . a Io

105쪽

s 4 LIBER III.

Mororum foetus pendent a frondi us altis, Bombycesque simul poscunt sua pabula adulti. Hinc iuvenum robusta manus committere Moris Festinet scalas et nuptae, innuptaeque puellae Linteolis adsint gremium, zonamque ligatae ἐConveniant sacco instructi de more coloni: Conscendant scalas, Mororum brachia scandant, Innixique pedes elato in vertice figant. Certatim vero mediis considere scalis Sit fas foemineis manibus; distrimine nullo Unde exercebunt istae sua munera, et illi Corripient summa fluitantes arbore frondes. Solliciti curent igitur decerpere passim Huc solia, at caveant inverso ne ordine ramos Delibrent. Teneris virgultis parcite, quaeso, Agricolae industres; graciles abradite frondes Molliter, atque manu laeva capita alta tenete, Dum dextra legitis plenam bombycibus escam , Quam subito saccis laviter componite apertis, Mitibus at manibus, graviori pondere in ipsis 2Is

106쪽

Ne compressa nimis servescat. Si Philomela

Proh pietas i insandi detestabile regis

Ploratura nefas violento crimine laesa Forte cavum Μoro nidum suspenderit altae, Foeto utero nuper pullos enixa tenellos, Neu sedem violato olim temerate pudori. Hos miserae dederant pia numina nempe recessus, Cum leviri instarent cruda arma, manusque scelestae Concentu mulcebit avis gemebunda labores , Dum viridi e ramo teneras clarum undique stondes χωCarpitis . Interea conceptos dicite amores,

Auditos facili modulamine reddite versus, Scilicet egregias forma, et virtute puellas Dicite, quaeve icto trahitis suspiria corde. Tu Nisam Μeliboee tuam, tu Mopse Lycorim 143 Terque, quaterque voca; illae sterno carmine vobis Acceptas reserant voces, ut saucia dudum Pectora amore gravi foveant : sic dulcior aestus Solis erit, leviorque labor: sed mitia mora, Quae dilabuntur concussa ex arbore passim , as Ne

23 s

107쪽

Ne frustra pereant natorum turba minuta Hic anatem cogat, gallumque, suemque rapacem Diram expleturum ingluviem, puerique loquaces A summo passim dilapsas vertice frondes Excipiant circum vigiles, calathisque reponant. Collecto subeant oneri, celeresque vicissim Tecta petant expectati, vetulasque revisant Liminibus stantes, et rauca voce maritum Clamantes, natosque, nurusque, simulque nepotes. Tum Vero uxores, pueri, teneraeque puellae Instaurent thalamos bombycum pabula curva

Crate ministrantes Serpilli cespite olentis, Sive Thymi nigras verrant circum undique sordes, Amoveantque dapes semesas, prouidus illas Iniiciat cultor Μororum stirpibus aegris, Μorbida ut arbos convaleat. mensasque nitentes

Exonerent avidis optata a vermibus esca. Non tamen a viridi maturas arbore frondes Decerpant, donec nocturno rore madebunt,

108쪽

LIBER III.

Humida, nec fallor, hombyces esca necaret. Aura igitur lenis , nascentis vivida Solis Hauriet humorem virtus, sic pabula bombyx optima gustabit. Cultorum turba vicissim Exeat e laribus runca, validaque bipenne Instructa , et properet celeres reflectere gressus, Qua nudas soliis Μoros, et fronde reliquit. Iam tempus falcem deformi inducere Moro:

Frondator luxum reprimat runcone tumentem

Providus, et legem ramis imponat ineptis, Ut quisquis frondes emittat vividus aequas, Induat et pulchram patulo de corpore formam. Indecores igitur ramos, et brachia crudo Fracta gelu, pluviisque hibernis flaccida ferro obtruncanda gravi, laevi sed vulnere, succos Ne rimosa cutis vitales expuat. Inde Spissas attenua frondes, et inutile pondus Ramorum male crescentum, gemmasque daturis Frondibus imminues tristi ligna aegra senecta, Ne immodicis Morus ramis oppressa graVetur ι o

109쪽

Immo liberius deducto a vertice surgat. Qua solia, et Ductus produxit rarior arbos, Qua Boreas rabie, qua saeviit horrida grando, Nec falci stultus parcas, rigidaeve bipenni, Sed sit inexorata manus latura salutem 293 Arboribus. Dextra sorsis, seu parte sinistra Indocilis si se effundat de vertice Morus

Exiguos fraudans materno humore lacertos, Runca levis crepitet circum, ei sonet icta securis, Arboris unde comae curvum ducantur in orbem , 3OOEt pars ramorum surgat, pars iugera Verrat, Et pars circumquaque apricas Verberet auras. Arentes frondes, hirsutas decute virgas,

Scinde a spinosis media internodia ramis, Aspera ne turpem attollant hastilia frontem, gos Ne indecor a tristi Morus capite explicet umbram. Si veteri macie forsan, morbove laboret, Annorumque gravi calvescat pondere, cumsta

Caede indistincte stridenti hastilia serra

110쪽

obliqua serro, ut dilapsi ex aethere nimbi Decurrant faciles, ne fibras, ne sorte medullam Arboris inficiant, etenim miserabile fatum Illi impenderet. Laevi de vulnere plures Nascentur rami, teneramque adolescere plantam 3Is Hinc cernes: cui tu noto succurre Iabore, Scilicet assiduus digitis , et falce recurva Hinc, atque inde premes, nimias ne effundere frondes, Neve comis circum valeat filvescere vanis. Ipse egomet latere abscissam persaepe ab utroque , 32OAspexi Μorum ν exteriore et cortice tantum . Stantem, namque intus pluviae, hibernique rigores Commixti nivibus, sicca aestas, mollis et imber . .

Effinxit similem iungis a stipite plantam , . Quae a putri effluxit paulatim flacida ventre g23

Attamen a summo obtruncatus vertice truncus

Emisit teneras frondes, ramosque noVellos Protulit, unde novum rursum instaurata per aevum Arbor opaca, tumens, viridisque revixit in agro.