Mororum libri III ; Carminum liber

121쪽

Proluviem facile, illi si coenumque negabis, Foecundumque lutum : nimia pinguedine tellus Ebria quandoquidem nitidam Moium opprimit, humor Unde obtusus hebet, tumidoque e cortice succus Morbidus exsudat, totique advolvitur hastae, s3s Et vagus huc illuc vitalem dissipat escam. Utilium tardus provisor saepe colonus Diductis circum lucenti vomere sulcis Thysbaeas plantas affligit semine iniquo, Exiguum collecturus, vel farris acervum, S OVel milli. Hanc, quaeso, a Μoris avertite pe item :Radices etenim compressae a pondere turpi Seminis, et frugum, nec rores noctis amicos, Nec pluvias potant lenes, sed Sole cremantur, Dum Canis aestivum percurrit torridus orbem, Sqs Et surit ignivomus. Quapropter languida Μorus Demittit ramos , frondesque hinc contrahit aegras. Attamen innocuos sulcis mandare lupinos

Assuescunt alii, radices unde leventur, Sole repercussus serventi dum aestuat aer. - ss Postha-

122쪽

LIBER III.

Posthabito fructu stipulas dein vomere ducto Frondentes, foliumque virens, et germina crassa Subter humum sternunt, Moros ut pinguior esca Nutriat, et vivum duro de stipite succum In patulos cogat ramos, frondesque minores. sssQuot curas, et quanta serax studia exigit arbosi Disce igitur vigili sudare labore: monenti Crede mihi: haud pigeat praecepta facessere passim Singula. Quas tibi tradidimus, Latous Apollo Nos nunquam leges docuit, sed rustica Musa, soci Musa assueta humili meditari carmine sontes, Prata, boves, plantas, segetes, plenosque racem . Nos hominumque, Deumque fidem testamur in unguem Talibus indulsisse modis, Μorosque superbas Eduxisse brevi ramis, soliisque comantes. sos Te labor, aut sudor, sumptus non terreat ingens Experiare, precor, gracilis monimenta poetae Non rerum ignari. Hoe studium nulli aptius aevo Quam nostro; cultas etenim noν poscimus aedes Rure palatinas imitantes Caesaris aulas , s IO

123쪽

IIa LIBER III

Construimusque lares peregrino marmore, et auro, Regesque immodicis aequamus sumptibus. At si Cura tibi fuerit Mororum incumbere curae, Et tibi serica strata aderunt, et stragula inempta, Conopoea, torique aderunt, et inempta supellex, sysUnde domus circum fulgebit divite gaza, Et tandem nimium vexata crumena quiescet. Vos modo Mororum altrices, nemorisque virentis Custodes adeo vigiles , mea numina Nymphae , Rutius adeste, precor, mihi, et adspirate canenti. 38 Magnum opus aggredior, naturae incognita tento Mororum scrutari ausus contagia saepe Indomita, et raro agricolae patientia curam. occultam, quaeso, faciles mihi pandite tanti Naturam morbi, et faustae mihi, siqua medendi s8s Sit ratio, monstrate, Viamque docete salutis. Quod si vota mihi expleta, precesque redibunt , Mororum vobis serto sacra tempora cingam , Donaque bombycum delubris serica vestris Imponam, vestrumque memor pia sacra quotannis 59o Insti-

124쪽

Instituam, et sestum cogam paeana puellas 'Concinere, et meritas laudes, gratesque referre. Saepe ego, cum cogit messores siccior aestas Τondere auratas messes, annique labores, Iupiter infandam , et nimium miserabile visui . Delicium domini, et uicini ruris honorem Aspexi Morum passos demittere ramos, Et solia exigua, et frondes crispare supinas, Et totam rigida circum flavescere pelle, Unde repentino mutat squallore vigorem Ingenitum, et primam speciem variata, decusque ioccidit, ignotoque . arescit mortua fato. Hinc stupidi circum pueri, flentesque coloni Mirantur casum, quaeruntque exordia morbi, Sanandique artem studio meditantur inani. Tot vero ambages vanas, lacrimasque tot inter Contiguae pereunt Mori, et discrimine nullo occumbunt passuri quaecumque sequuntur eodem Sulco, nec saturata lues compescit acerbam . Esuriem, donec suprema arbos alimenta.

125쪽

Imminuat, pestisque adversam subtrahat escam. Si correpta domus subito sarte aestuet igne, Accensaeque trabes crepitent, glomeratur apertis Liminibus sumus, summa dominantur in aede Victrices flammae, et vincunt incendia culmen . ors Clamor ubique, paVorque vias invadit, et auras

Errantes circum crinem, Bonamque solutae Accersunt matres natos per tecta morantes, . ,

Amplexamque manu abvectant aede puellam, Implicitusque manu sequitur non passibus aequis 62 Ηunc natu maiore coelum clamore mariti ν, Exsurdant, patriisque ululantes postibus haerent Multa Deos, hominesque iterata voce precantes . Accurrunt cives, scalas, lymphamque ministrant , Plenosque urceolos. effundunt culmine ab altor 62s Attamen indomitas volvunt incendia flammas. Tecta exesa ruunt: fumat tota insula circum ,

Vicinaeque domus paries iam servidus ardet: Proxima iamque furor flammarum tecta minatur, Atque insperatae restat spes nulla salutis. 63o

126쪽

LIBER . III. IIs

Insula tota solo penitus 2bvexu iaceret, Consilio ni serte senex maturus, et annis Diruere oppositos circum magno impete muros Suaderet cives, subtracto unde obilae flamma Saeviat incassum, vacuas vanescat in auras, 63s Et collapsa selo tandem sine lumine sumet. Annosas suribunda lues inisi ordine Hor Aggreditur, cui non studium, aut vis nulla resistit: Nam tristi vitiata Mo, corruptaque morbo Vicinae radix robus' i arboris artus RoConficit, et succum nullo distri mine foedat Vitalem, unde arbos tabescit mortua campo. Morbidus occultis primum radicibus humor,

Nescio quo pacto, sensun sese inserit, hisque

Corruptis simul insistit vitaentus, et haeret 64s Mordicus, unde gravi circum suaduntur odore. Pestis ubique surit late contagia uoluens. Forte venenatam Mori si proxima radix Radicem tangat, mortalem haec ebibit intus Humorem, qui paullatim contaminat illam , Oso Q. 2 Unia Disiti eo by Gorale

127쪽

11 6 LIBER III.

Unde omnes passim casu miscentur eodem Sed tantam nunquam pestem, mihi crede , domabis, Ni subito eripias grassanti pabula morbo.Quapropter solers morientem a stipite plantam. Quo nunc instituam, convelIes ordine. Primum Con dies terram, donec abstraxeris acri Consectas vitio radices: ictibus inde Concuties crebris Morum, ut tremefacta superbo Vertice procumbat praeceps, quae pondere lapsa i Ipsa suo omne capillitium Qvea eruet ima, Quod marra, validaque manu, notoque ligone Funditus evertes.. Foetenti peste iacentem Expurgabis humum , si eradicaveris alte Singula fila, licet tenui leviora capillo , Quae vaga secretae reptant per viscera terrae, Atque aliis glomerata simul, lacrimabile dictu Contactu maculant turpi quascumque subinde Culta illic tellus seecundo alit ubere plantas, Quae nigrae nunquam eripias e limine mortis, Ni ictibus elato concussas vertice Moros

128쪽

Sollicitus binas convellas parte ab utraque, Antiquasque domos, veteresque relinquere nidos Attonitas cogas Volucres, et tendere in auras . Μorbus enim morbum generat, viresque resumit Indomitus, vitium diffundit funera sternens 6 sContiguas intra plantas, Morosque colonum Obterit ex oculis, lassisque vagatur habenis. Ignaro agricolae, et nimium ne crede superbis Frondibus : arbor enim conceptam reprimit intus

Paullisper pestem , qua denique victa peribit, 68o'

Alta licet soliis auras , ramisque lacessat. His autem ne sorte putes me eXcedere Verum, Exere concussa tenues ex arbore stirpes , Quas tu si olfacies turpi foedatus odore Naribus experiere tuis , quod carmine agresti . . 68s Musa mihi inspirat, quodve experientia monstrat, Tentatam et tactu linguam torquebis amaro. Non caveis cupidus viduatis arbore rursum Committes. Moros, nisi hyems autumnus, et aestas,

Et ver bis revehens alto sua sidera coelo 69o

129쪽

II 8 LIBER III.

Imbre, gelu, ventis, siccoque calore, maligno Corruptam contagio humum purgaverit. Inde Mortiferum flammis humorem distrahe, donec Attractas sumo vacuas Vanescat in auro, Exhaustae ut flammis, dilutaeque imbre serendis Sint foveae Moris habiles . Hanc exigit artem Detestata lues; quam si neglexeris amens, Infelix quaecumque foret satio, irritus omnis Inde labor Moris, et quivis sudor inanis . Sunt etiam cave s saxis qui ingentibus altas Sternunt, ut tellus exhalet aperta mephitim, Cum primum Moros plantant de semine natas. Ungula crassa boum a vili iactata macello Pinguefacit terram , vitalemque ingerit agro Humorem, unde arbos attollitur ardua, et altos Producit ramos. Quapropter providus ungues Congere dispersas passim, .quas iniice turpi Insectas vitio in i foveas, unde humor opimus Foecundabit humum, Morosque alet ubere pingui, Quas modo substitues mortali a peste peremptis:

130쪽

Planta etenim crescet molles ingressa meatus. Annoso gaudet senio arbos, pluraque crebro Saecula decurrit, nunquamque negabit avara

Agricolis frondes, semper sed fructibus apta Ipsa suis vivit viridis, frondosa senescir, 7 Is

Et frondosa itidem moritur: non omnibus una Arboribus mortis ratio. In ecunda senescit, Et longaeva olea , et Pomus, ramosaque Vitis Assuetos paullatim uvarum amittit honores, Imminuit frondes, morituraque contrahit umbram . 72oQuapropter senio Μororum parce benignus Fructifero; opportuna tibi, nec inutilis Indis Vermibus haec pietas; verum foret irrita Pomis, Vitibus, atque Oleis. Primum natura cuique Imposuit nulli revocandas provida leges , Iasortusque, occasusque dies, quas nulla neque aetas, Aut erit ulla potis longa unquam abolere.vetustas; Ac veluti ora senum candenti squallida barba Foeda notat macies, et arat tristissima ruga, Sic rugis cortex Μororum turpis aratur, ζ. 73o