장음표시 사용
181쪽
mme corporea ac mortans esse. D Hinc caeterarum omnium,
quas orbis coluit, Religionum vanitas ac ineptia, Christiani vero ritus praestantia Ac dignitas, nullo negotio digno stuntii r ;Quod quidem non ignoratum Clarimanorum illi acerrimo, sed εc sagacissimo hosti Iuliano, qui Inter artes, quibus usus est ad Christianam rem pessundandam, hanc adhibuit, quod Li- οδψ raIes Artes, Grammaticam , Poeticam, Rhetoricam, Phi-- , Iosephiam, Christianis tradi vetaret; gnarus sellicet excultumi: Put his literis ac praeparatum animum, inepta Paganorum Sacra c. g. sapientissimae Christi distiplinae non facile antelaturum. Et quid de Sacris Literis dicam, quarum qui textum intelligere , veteres versiones tractare, Interpretum opem implarare , obscuris lucem inferre, in sipeciem pugnantia componere , t tam doctrinam rem concipere , exponere , illustrare , sine Linguarum, sine Critices, sine veterum consuetudinum, sine rerum naturae peritia, sine exculto denique bonis artibus anum , speret, pariter cum eo faciat, qui sine oculis lucem , sine auribus sonos percipere, In animum induxeriti Et qum
modo Controversiae Christiani orbis tractari, sophisinata solvi,
inuciae dispelli, errores revinci, superstitio abjici, verus S crorum ritus, vera Religionis facies redite, sine adhibito e rum omnium Disciplinarum auxilio, valeant E Quod quidem experimento evidenter comprobatum est; dum, collapsis in Europa Literis, Sacra miserum in modum corrupta, at resti tutis Literis, Sacra etiam faustis auspiciis instaurata sunt. Deis nique illa rerum omnium, potissimum Divinarum, medit
fio , si in generosem pectus incideriti dici non potest quam 'illud erigat, supra mortalia omnia cxtollat, de , originis siuae conseium, nonnisi ad coelestia & divina adspirare saeiat. Tunci Senec. divitum pavimenta ridet, ut hic quoque Senecae verba usiumpemus, in rotam eum auro suo terram ι Tunc contemnat porri
vata in domos flumina. i μὰ ι in totum terrarum orbram superna
deis ciens, Mi ipse ait, me es punm , quod inter tor gemus feriabo igni dividituri O quam Ddieuli sunt mortalium
182쪽
VANITATE ET PRAESTANTIA. III terminii tam re in illa ιπὸ magna susuleris, quoties υidebis exertitus subrectis ire verisiis, libebit dicere, Ir nigrum campis agmen.
Formicarum se discursus es, in angusto laborantium. Euid distis di nobis interest, nisi exigui mensura eorpusculi e Punctiam est illud, in quo navigaris, in quo bellaris, in quo regna disernitis. Sursum ingentis spatia sunt, in quorum puse nemanimus admittitur. Cam illa religit, alitur, crescis, ae vetat vinculis liberarus, in originem redit. Et hoe habet argumentum divinitatis suae, quod illum Δυina delectant, nee ut alienis imierest, sed ut suis. Tunc contemnit domicilii prioris angustias. Illic disii quod diu quaesiυii; Iliis incipit Deum nθsse. Sie demum magnitudo sua illi redditur, quε nihil majus excogitari potest. Haee inspieerem, Me dissere, his incumbere, nonne tram filire est mortalitatem suam, ct in meliorem transcribi sortem EHaec Seneca, divinε prorsus uibus quidem si Christianos ,
non Stoicos sensus subieceris , si accuratum Numinis comceptitar, si expurgatas Coelcstium notioncs, si denique non fluctuantem, qualem Seneca habuit, sed certam ac indubia latam vitae sutut at expectationem , quantum roboris toti huic sermoni, quantum pretii ipsis Scientiis, accessurum exiLriiriatis Qua cum ita sint, AUDrTO REs, quis Literarum pinstantiam, quis earum fiuchis & commoda, in controversiam vocare polsis Neque vero ex ante dictis, si modo recte attendantur, quicquam ' in contrarium colligere licet. At Scientiae imperfectae sunt, at angustissimis terminis incluse s
Est quodnm yrodidie tenus, si non datur ulrr . Neque si summa desperamus, Ideb turpe censendum est In se cundis tertiisque consistere. At2nihil certi, nihil explorati, intcbus humanis occurriti Sed, qui hoc asserit, nonne hoc sistem pro certo statuit, nihil certi esse ρ Rursus, qui hoc si cit, non cultus cst si hoc agerere ue se, dum hoc in
183쪽
scrit non merum nihil esse e insiti de se, hoc asscientem, rem cogitantem , intelligentem. ratiocinantem esse Quibus omni bus cima rei evidentia vci nolentes assentiri cogat , hinc sequitur, quicquid ita liquet, ut de eo dubitari nequciat, Ceriaitum pariter habendum esse. M, subiunges, quod uni evu dens, alteri inevidens est: verum, si recte ad rem adverti.
mus, id non ita esse constabit; In illis quippe dissidiis, vel
fallitur alter, vcl fallit; neque unquam evidentia evidentia contraria est. At Veritas in obscuro latet, & veri specie reruda pe dccipimur: Verum, si nihil praecipitanter, nihil temere assirmemus, si assensum cohibeamus, donec summa rei evidemtia illum a nobis vclut extorqueat, si denique nihil asseramus, nisi quod non possimus non increm, quae quidem tutissima est indagandae Veritatis regula in nullum erroris periculum erit. At pauca scimus; verum, si sapimus, pauca illa, ad usus
nostros, ad nostram felicitatem, abunde sat crunt. Etenim, quemadmodum sensus corporci non eo fine nobis concessi sunt, ut, eorum ope, Objecta omnia, quantumlibet vel mole exugua, vel locis dissita, percipiamus, sed solummodo ut corporis nostri necessitati consulamus , noxia propulsemus , utilia admoveamus; pari modo, nec ingenium, nec Scientiae nobis datae sunt, ut omnia compreti damus, sed ut ea solum quae ad nos spectant, quae ad felicitatem nostram faciunt, cogit
cone assequamur. M pauca scimus; verum id ipsum , quod pauca sciamus, scire, praestantissima scientia est; Etenim, ut K. 4' Tullius, quam bellum es, velle confiteri potias nescire Dacie. nescias, quam ista es uenrem nauseare, atque Usum Mixin, i, displiceret At pauca scimus; Verum id ipsum, quod pauca
stimus, nosse, nos in indagando vero cautiores, nos ab emrore tutiores, praestat;
Nam qui Dieri nil pors incognitum, Falso Meelse est placet ignoranriam,
Umbrasque inanes captet inter nubila, Maginosa adiurex Ixion Deae. Mogis quι6cep, minui errabis animus,
184쪽
. v Am TR τS ET PRAESTANT . a sontentus eruditione parabili ;Nee quaerer illam, fi qua quaerentem fugit. Nesiste quaedam, 'maxna pars sopisntiae. At pauca scImus; verum id ipsum, quod pauca QIamus,
noste, modestiam ingenerat, docilitatem parit, facit ut in dic sentientes aequi ac mansueti simus. Unde Augustinus ad Mianichatos; Ilii in vos saeviant, inquit, qui nesciunt cum q- ω- Augustin. flore verum inveniatur, di quam docile eaveantur errores. Illi in vor saeviant, qui nesciunt quam rarum re arduum si eam dam- nalia phantasemata pi mentis serenitate superare. Illi 1n vos saeviant, qui nesciunt eum quanta di cultate sanetur oeulus in
terioris hominis , ut post intueri solem suum. Postreis illi in vos μυiant, qui nullo tali errore decepti sunt, quali vis δε-
Fatendum etiam, multa inutilia Distiplinis uu b admisceri. Sed quid inde concludere est, nisi, inutilibus illis, quantum
fieri potest, sepositis, praecipuam in rebus utilibus collocandam operam esse Imb vero, quae inutilia prima fionte visi merant, nonnunquam, progressia temporis, utilissima deprehenduntur. Sic, quis Magnetem, quis Cycloidem, quis illos Jovis satelites, quis alla idgenus iuventa , tanti fore ad Astron miam, ad rem Nauticam, ad Geographiam, ad Mercaturam, momenti, quanti nunc sent, existimasscit Rursus, quis neficit multa ex se ipsis utilia propriὸ non esse, sed quae ad utilia viam sternunt, sed quae utilibus lucem ministrant, ac proia inde non sunt omittenda Eodem fere pacto, quo, ut corispus aliquod clarius cernamus, circumjacentia etiam corpora Presaee de illustrali non inutile est ; Quemadmodum Ingenisse notat ilia η'le Regiae Scientiarum Academiae , quae Parisiis congregatur, Rota Amanuensis pol ἰtissimus. Denique, nec fiuctu caret, rerum η' quarundam inutilitatem experimento didicisse, ne illas magni
faciamus, ne illis decipiamur, kd ad alia tum seramur ipsi, tum alios perducamus: Quod si fiat, sine acti temporis, li'cEt in nugis quibusdam consumpti , lamentari jacturam non
185쪽
r 6 ORA Tro VI. DS S cIENTIARUM Neque vero illud negandum est, magnum Iaborem, mutitas molestias .in Studiis devorandas esse. Verum quis nescit, in omnibus artibus, in omnibus vitae institutis, non minorem se laborem requiri ais nescit, laboris pretio, nulla non moris talibus venditae Quis nescit ardua in primis quae pulchra Sed & quis neget, ipsamet vitia. ipsis profligatae nequitiae
scholas, magnos labores ut urimiam, magnas aerumnas s cum trahere e Quamobrem , non animos demere, non im. dustriam frangere debent, illi Studiis adjuncti labores i cum hae omnes difficultates, & singulari rei praestantia, & exumiis fructibus, imo fle ipsa suavitate, satis superque comis
Sed quid de vitiis dicam, AUDITORES, quorum Conta gio gens literata utplurimum dehonestatur Equidem, si illa per se gigneret, commendaret, severet Scientia , Caussam non dico cur non justissimam eo nomine invidiam subiret. At quid iniquius, quam hominum culpas, rebus quas tracta misere abutentium, in rei, non dicam innocuae, sed de sin tissimae contumeliam verteret Quod si liceret, nec ipse fiuges , quibus hominum vita sustentatur, nec Solis lumen quod cuncta illustrat, imo nec ipsa Dei oracula, ab invidia liberarentur. Contra vero, si Doctorum animi ita comparati es,sent, ut par est, si ad Ipsam Scientiarum naturam, & earum sequelas attenderent, si eas ad fines legitimos, ad quos per se tendunt, reserrent, o quantum a se ipsis immutati conspicerem turl Non tam memoriam quam judicium excolerent ; Non
tam mentem, quam mores sermarent; Non tam inanem ostemtationem, quam Veros tactus, in Studiis quaererent; Non
quid ab aliis acceptum, non quid a se ipsis assertum, sed quid
verius, quid certius, quid aequius, semper curarent; Uerit rem undecunque oblatam, utut suis opinionibus , suis assectibus, suis commodis, suae philautiae adversam, generosi --
plecterentur; Denique semper modesti, semper dociles, semper mansueti, se verae Sapientiae discipulos & Candidatos demoncerarent.
186쪽
Atque hoc pacto, Auor Tox. Es, quid Civitas, quid Religio , quid orbis, quid Ecclesia, a Disciplinis sibi metuant ρQuid non sibi fructus e contrario, quid non commodi, quid non dignitatis, ab eis polliceantur Non erit inutilis gens Lit 'rata ; siquidem ad publica commoda suos omnes labores reis. ret. Non Claustra, non Collegia, non Academiae, non E clesiae otiosiis literarum cultoribus, & fruges confiumere natu, abundabunt, Etenim omnes de communi bono promovendo erunt solliciti. Non in vanis, non in . stiperfluis, minus in pravis atque damnosis, opera eorum consumetur ἔ quippe caemcita praestantia, sat multa Vere utilla eorum industriae etiamnum patent. Nullae rixae, nulli tumultus, nulla aemulatio, nisi ad bonum. Non Atheismus metuendus ; Nam quid ad Deum potentius ducit, quam operum ejus contemplatio e Non haereses atque errores; Nam si modΛ sincere ac placide in v ritatem Inquiratur, fieri non potest, quin illa, in necessariis saltem, emergad Denique nulli libidinis patroni, nulli vutiorum promotores, Inter Doctos numerabuntur; Conu, ad
omnem honestatem, pietatem, sanctimoniam, eorum mores pariter atque labores componentur.
o quidni ergo talis est, AUDITOR Es PRAEsTANTI SsIM i, Reipublicae Literariae facies ' O quidni hac indole, his studiis, his moribus, omnes vivunt Musarum alumni O quam tum hinc Literis decust O quanta laus apud omnes, quanta commendatio accedereti Verum, quod de Eloquentia suo aevo corrupta Petronius, illud ad Literarum studia generatim aptas potest. Pare vestra liceat dixisse, o vos viri Literati, vos priami omnium Literas perditis. Eu uidem saepe animi dubius ataque anceps mecum Cogitavi, plu ne boni ex Acadcmiis, an mali, oriretur; adeb vana, incondita, ab usu recedentia, in Academiis plerisque traduntur; adco pervertendo ingenio, qtram excolendo, sunt aptiores; adeo vitiorum pctius, pertia Raciae, arrogantia, altercandi, vitilitigandi, & convitiandi Iu
187쪽
1 g ORAT. VI. DE SCIENT. VANIT. ET PRAEsTANTIA.bidinis, quam sapientiae, pietatis, ac virtutum semina animis infundunt. vacat, fateor, vacat sese his vitiis, i quae Delest benignitas, quae vestra est laus, Vi Ri CLARissi Miὶ vacat, inquam, magna saltem ex parte, his vitiis Academia nocua; Qua illustriores quidem aliae, antiquiores, celebriores, sed spraefiscine dicere liceat) nescio an ulla sanior, ac bonae
menti ingenerandae aptior ullibi reperiatur. At si quid adhuc vitii stiperest, i siperesse vero quis negare ausit si quid I his , ii quid deseMs, per Deum immortalem, quisque noctrurn, pro captu suo, in ea quam tuetur stitione, illud emem dare, Corrigere, ac supplere ne desistamus; Idque apud nos statuamus, stustra sermonibus commendari Literas, frustra esse qui doceant, frustra esse qui doceantur, nisi quod Literis trubuimus pretium, ipso facto probatum demus, nisi earum praectantiam & commoda, Studia nostra & mores demonstient. DIXI.
188쪽
190쪽
SUO ECCLESIAE NEO COMENSISPASTORI VIGILANTISSIMO ILLUSTRISSIMAE SOCIETAT Is V AE AD PROPAGANDUM EVANGELIUM IN ANGLIA INSTITUTA EST SOCIO DIGNISSIMO VIRO
SI QUISQUAM ALI Us SOLIDE ET PIE DOCTO CUIUS
LABORES OMNES AD PIETATIS INCREMENTUM TENDUNT CONIUNCTISSIMO FRATRI ANIMAE DIMIDIO SUAE HANC DE ERUDITIONIs ET PIETATIS CONSORTIO ORATIONEM INSCRIBIT