D. Thomae Aquinatis ... De regimine principum ad regem Cypri, aureus tractatus libris quatuor digestus. Eiusdem epistola ad ducissam Brabantiæ, et quædam alia. Omnia nuperrimè correcta, & impressa

181쪽

mittunt uni homini magistratum suum dominari uniuersae terrae suae: Vndeduplex est in tali dominio ra- tio quare subditi no rigide possint corrigi,ut in regali dominio: Vna sumitur ex parte regentis; quia tem poraneum est eius regimen 1 Ex hoc enim diminuitur eius sellicitudo in sibi subditis dum considerat suu

tam breui tempore dominium te

minari . Propter quod Sc iudicesipopuli Israel, qui politice iudic

bant . moderatiores fuerunt in i dicando, quam Reges sequentes et de Samuel, qui dictum populacertis iudicauit temporibus, sic es ad ipsos volens ostendere suum regimen suisse politicum , & non regale,quod elegerant. I .Regum. II.:

Loquimini,inquit, de me coram domino, & Christo eius, virum bouem cuiusquam tulerim,aut asinus si quempiam calumniatus sum; si oppressi aliquem; si de manu alici ius muniis accepi. Quod quidem.

182쪽

DE RE G. PRIAE

qui regale dominium habent non faciunt; ut infra patebit, & in a . lib. Regum ditis propheta ostendit. Amplius autem: modus regendi indictis partibus: ubi politicum est

dominium, mercenarius est: Mercede enim domini conducuntur: Ubi autem merces pro fine praefigitur, non tantum intenditur regimini sibditorum ue &. sic per consequens temperatur correctionis rigor:V de S dominus in Ioanne. Io. cap. dicit de talib': Mercenarius auxem, ,& qui non est pastor, cui non est cura de ovibus ; quia scilicet ad itempus prs ponitur; videt lupum,& fugit: Mercenarius autem fi git; quia mercenarius est: quasi ipsa merces sit sibi finis regiminis ; & bditos si bi postponat. Propter quod &antiqui Romani duces , ut

scribit Maximus Valerius , curam gerebant reipub, sumptibus proprijs, ut Marcus Curius, & Fabri- . tius multi alit:. Vnde reddeban-

183쪽

LIB. IL CAP. VIII. et x

tur ad curam politie audaciores, &magis Alliciti quin tota in hoc ec. set eorum intentio , & maior assctus.Et in talibus orificatur Cato nis sententia , quam Sallustius refert in Catilinario : de respub.exi parua effecta est magna: quia in iulis domi suit industria; foris ivltum imperium; animus in consulendo liber; neque delicto, neque libidini

obnoxius.Secunda autem ratio,Vnde dominium politicum oportet in e moderatum, ac cum moder itione exercitum ; sumitur ex parte

subditorum ; quia talis est eorum dispositio secundum naturam pro portionata tali regimini: Probat enim Ptolonisus in quadripartito, regiones hominum esse distinctas secundum constellationes diue sa luantu ad mores, & regimen; circunscripto semper secundum ipsi im super stellarum dominium imperio voluntatis.: Vnde regi nes Romanorum sub Marte pomin

184쪽

DE RE G PRIMtur ab ipso & ideo minus subsicibiles. Propter quod ex eadem causa pristia gens esse ponitur insueta pati cum suis terminis;& silbdi nescia, nisi cum non possit resistere: &i quia impatiens est alieni arbitrij: per consequens superioris inuidia .

Inter Romanos prssides , ut in I. Mach. 8. cap.scribitur: nemo pori ibat diadema; nec induebatur pu . pura: &vlterius subditur effectus istius humilitatis: quia non estinui dia,nec zelus inter eos. Quadam igitur placabilitate animi , ut natura requirit subditorum illius regio nis ; & incessu humili rempub. gubernabant a quia, ut tradit Tullius, in Philippicis: Nullum maius armatorum praesidium charitate, & b

muoletia ciuium, qua oportet Priacipantem esse munitum, no armis.. Et hanc etiam sententia refert Salu lustius de Catone, quantum ad a liquos patres Romanos. Rursus ad

idem: confidentia subditorum4rue

185쪽

LIB. II. C A P. VIII. 73

de exoneratione domini; regenti upsiue dominandi in tuo tempore congruo reddit ipsos ad libertatem audaces, ne colla submittant regen itibus: unde oportet politicum regi trmen esse suave. Amplius autem: est certus modus regendi, quia secum dum formam legum siue communium . sitie municipaliu, cui rector astringit ;: propter Oam causam& prudentia Principis ; quia noest 'libera, tollitur ue & minus imitaturdsuinam : cri quamuis Ieges a iure . naturae trahant originem, ut Turulius probat in tractatu de legibus r.& ius naturq a iure diuino,ut test lux David propheta: Signatum est, inquit v lumen ηvul iis tui super nos domine ; deficiunt tamen in particularibus actibus, quibtis omnibus legislatonprouidere non potuit ex ignorantia i subditorum futurorum et Et itide inquitur in regia

mine politico diminutio quia i gibus solum jector politicus iudi p

186쪽

r: DE RE G. PRIN. scat populum: Quod per regale d

minium suppletur , dum non legi bus obligattis per eam, censeat, quae est in i pectore Principis r propter quod diuinam magis sequitur prouidentiam , cui est cura de omnibus: ut in lib. Sapien. dicitur. Patetigitur qualis est principatus politia cus, & modus eius regendici Nunc videndum est de principatu despo-

De principatu despotico: quis est,

ti S et butem hic adue tendum, quod principallusi deIpoticusidicitur, qui est idomini ad ser- msiqη'4 quidem nomen Graecu illius O pro-

187쪽

LIB. II. CAP. IX. 74 prouinciae adhuc hodie despois vocantur: quem Principatum ad rega lem possumus reducere, Ut ex sacra liquet scriptura . Sed tunc est quae-

. stio; quia Philosophus in primo politicorum diuidit regale contra despoticum : Hoc autem in sequenti libro declarabitur;quia ibidem o currit dissiniendi materia: sed nunc, sussiciat per diuinam scripturam Τ-bare, quod dicitur: Traduntur enim. leges regales per Samuelem pro-lphetam Israelitico populo, quae sera uitutem important: Cum enim p lituissent Regem a Samuele iam stat

te defecto, & filijs suis non iuste dominantibus modo politico,ut ludia cces alij dicti populi fecerant, con tsulto domino respon dit. I. Reg. 8. . Audr,inquit, vocem populi in his,

quae loquuntur: Veruntamen con

testare eos, & praedic eis ius Regis: Filios vestros tollet, & ponet in cur iribus suis; facietque sibi currus, Mequites, &Praecursores quadriga , . ai I G ij rum

188쪽

rum suarum; & constituet aratores agrorum suorum, & messores segetum, ac fabros armorum suorum ;filias quoque vestras faciet sibi fo- Carias, Unguentarias, ac panificas:& sic de alijs conditionibus ad seruitutem pertinentibus, quae in primo lib. Regum traduntur: per hoc quasi volens ostendere, quod regimen politicum, quod erat iudicu ,& suum fuerat, fructiiosius erat populo : Cuius tamen superius contrarium est ostensum. Ad cuius d bij declarationem sciendum est, φ' . ex duplici parte regimen politicum regali praeponitur: Primo quidem, si referamus dominium ad statum integrum humanae naturae, qui si tus innocentiae appellatur, in quo non fuisset regale regimen, sed politicum , eo quod tunc non fui siet dominium, quod seruitutem haberet , sed prseminentiam, & subi ctionem in disponendo, & gube nando multitudinem secundu in

189쪽

LIB. ΙΙ. CAP. IX. 7srita cuiuscunq;:vt sic vel in influen. do , vel in recipiendo influentiam, quilibet esset dispositus secundum

congruentiam in naturs: Vnde apud sapientes,& homines virtuosos, ut fuerunt antiqui Romani, se cundum imitationem talis natur regimen politicum melius fuit.Sed . quia peruersi difficile corriguntur; & Stultorum infinitus est num rus, ut dicitur in Ecclesiaste; in natura corrupta regimen regale est lfructuosius; quia oportet ipsam na turam humanam sic dispositam, quasi ad sui fimum limitibus rest nare : Hoc autem facit regale fastitigium: Vnde scriptum est in proueri 2O.cap. Rex,qui sedet in solio itidu

cij, dissipat omne malum iutuitu suo. Virga ergo disciplinς,qua qui- libet timet; & rigor iustitis sunt

necessaria in gubernatione miindi; quia per ea popul ,& indocta mutilitudo melius regitur:Vnde Apost. ad Rom. 13 .dicit loquens de recto-

G iij ribus

190쪽

' DE RE G. PRIN.

etibus mundi , qudd non sine causa . gladium portat vindex in ira Dei, qui male agit. Et Arist. dicit in ethicis, q d poenae in legibus instit

tae sunt medicinae quaedam : Ergo quantum ad hoc, excellit regale dominium. Amplius autem: & situs terrae secundum stellarum aspectu regionem disponit,ut dictum est su pra: Vnde videmus quasdam prouin Cias aptas ad seruitutem, quasdam autem ad libertatem: Pxopter quod Iulius Celsus & Amonius, qui d scribunt gesta Francorum, & Ge manorum, eos mores, & actus attri buunt eisdem, in quibus etiam nuc.perseuerant: Romani autem ciues aliquo tempore vixerunt sub regiarbu , a Romulo videlicet usque ad Τarquiniunt superbum: Cuius cur sus annorum. 2 M.fuit, ut historia

tradunt: Sic & Athenienses post mortem Codri Regis sub magistr tibiis vixerunt; quia sub eodem climate constituti: Considerantes. n.