장음표시 사용
51쪽
DE RE G. PRIMdinem , communi nomine Politia vocatur': Vtpote cum multitudo bellatorum in ciuitate, Vel prouincia dominatur. Si vero administretur per paucoS; virtuosos autem: huiusmodi regimen Aristocrat1avocatur, idest, potentatus Optimorum, qui propterea optimates dicu-tur. Si uero iustum regime ad unum tantum pertineat, ii l e proprie Rex vocatur. Vnde dominus per EZech. dicit: Seruus me' David,Rex stiper omnes erit, & pallor unus erit omnium eorum. Ex quo manifeste ostenditur, quod de ratione regis
est, quod sit vii',qui praesit;& quod
sit pastor, commune multitudinis bonum, & non suum commodumvsrens. Cum autem homini competat in multitudine vivere, quia sibi non siisficit ad necessaria vitae, si solitarius maneat; oportet quod i to sit persectior multitudinis soci tas, quanto magis per se sufficiens ait ad necessaria vitae. Habetur
52쪽
LIB. I. CAP. L 6 quidem aliqua vitae sussicientia in
xna familia domus unius, quantum scilicet ad naturales actus nutriti nis & prolis genera dar, & aliorumnuiusmodi: in uno aute Vico quantum ad ea, quae ad unum artificium pertinent ue in ciuitate vero, quae est perfecta communitas, quantum ad Omnia necessaria vitae: sed adhuc magis in prouincia una; propter necessitatem compugnationis,& mi
tui aux1 iij contra hostes. Vnde qui
perfectam communitatem regit , idest, ciuitatem, vel Suinciam, antonomasice Rex vocatur: Qui a tem domum regit, non Rex, sed Pater familias dicitur. Habet tamen
aliquam similitudinem regiS, pro pter quam aliquando Reges populorum patres vocantur. Ex dictis igitur patet, si Rex est,qui uni mul titudinem ciuitatis. vel Suincis, &propter bonum comune, regit. Vnde Salomon in ecclesiaste dicit: Universi terre Rex imperat seruienti.
53쪽
per Unum, quam per plures; multis rationibus probatur: & hic est Rex, vel Imperator.
I s autem p rsmissis r quirere oportet, quid P- uinciae, vel ciuitati m gis expedit: virum a pluribus regi vel uno. Hoc autem considerari potest ex ipso fine regiminis. Ad hoc enim cuiuslibet regentis ferri debet intelio: ut eius, quod regendum suscepit, salutem proc ret . Gubernatoris enim est nauem contra maris pericula seruado ille fam perducere ad portum salutis. Bonum autem, & salus consociatqmultitudinis est,ut eius UnitaS conseruetur, quq dicitur pax. Qua remota socialis vitς perit utilitas : quia nimmo multitudo dissentiens sibi ipsi fit onerosa. Hoc igitur est ad quod maxime rector multitudinis inten
54쪽
intendere debet: ut pacis unitatem procuret . Nec recte consiliatur, an
pacem faciat in multitudine si bi subiecta: sicut nec medicus, an sanet infirmum sibi commili lim. Nullus enim consiliari debet de fine,quem intedere debet: sed de his, quq sunt ad finem. Propterea Apostolus cose mendata fidelis populi unitate: Solliciti, inquit, sitis seruare Unitatem spiritus in vinculo pacis. Quanto igitur regimen efficacius fuerit ad
unitate pacis seruandam, tanto erit utilius. Hoc enim utilius dicimus, quod magis perducit ad finem.Μ nitellum est autem quod unitatem
magis efficere potest, quod eit per se Unum,quam plures. Sicut efficacissima causa est calefactionis, quod est per se calidum. Vtilius igitur est regimen Unius, quam plΠrium. Amplius, manifestum est quod plures multitudinem nullo modo conseruant, si omnino dissentirent.R
quiritur enim in pluribus quqdaui
55쪽
regere possint ; quia nec multi nauem in unam partem traherent, nia
si aliquo modo coniuncti: Vniri a tem dicuntur plura per appropii 1 quationem ad unum. Melius igitur regit vn quam plures, ex eo quod appropinquant ad unum. Adhuc, ea , quε sunt, ad naturam optime se
habent. In singulis enim operatur natur quod optimum est: omne autem naturale regimen ab uno est: In membrorum enim multitudine unum eli: quod omnia mouet,
scilicet cor: &in partibus animae una vis principaliter prssidet: sciliacet ratio. Est etiam apib' unus rex; ει in toto uniuerso unus Deus, s ctor omnium, & rectori & hoc r tionabiliter: Omnis enim mul tit do derivatur ab uno. Quare si ea quq sunt secundum artem ; imitantur ea, quae sunt secudum naturam, α tanto magis opus artis est melia
utiquanto magis assequitur similia ludia
56쪽
LIB. I. CAP. II. 8tudinem eius, quod est in natura necesse est quod in humana multu tudine optimu sit, quod per Vnum
regatur. Hoc etiam experimentis
Rpparet Nam prouinci Duel ciuit res,quq non regiitur ab uno, disserisionibus laborant, &absque pace fluctuant; ut videatur adimpleri, Pdominus per proPhetam conqueritur dicens: Pastores multi demoliti sunt vineam meam. Econtrario Vero, Puinci , & ciuitates,quq sub no rege reguntur, pace gaudent; iustitia florent; & affluetia rerum tutantur: Vnde dominus pro in gno munere per prophetas populo suo promittit, ponere sibi caput unum: & quod 'princeps unus erit
Quod sicut driium unius optimum est, quando est iustum; ita oppostum eius est pessimum :& multis probatur
rationibus,& argumentis. 5 4 P V T. T E R T I V M.
I c v T autem regimen regis est
57쪽
l optimum et ita regimen tyranni est, pessimum. Opponitur autem politis quidem democratia: Vtrunque . enim,sicut ex dictis apparet, est regimen, quod per pIureS exercetur. Aristocratis vero oligarchia: Vtru- que enim exercetur per paucos.R gnum autem tyrannidi: Vtrunque enim per unum exercetur. Quod autem regnum sit optimum regiamen, ostensum est prius . Si igitur optimo opponitur pessimum, necesse est quod tyrannis sit pessimii. Adhuc,virtus unita magis est ess-cax ad effectum inducendu , quam dispersa,vel diuisse. Multi enim congregati simuI trahul,quod diuisium Per parteS singulariter a singulis trahi non posset-Sicut igitur utilius
est virtutςm. operantem ad bonum esse magis unam , ut sit virtuosior ad operandum bonum : ita magis est nocuum, si virtus operaS matu, sit una, quam diuisa. Virtus autem
Musto prassidentia operatur ad ma
58쪽
lum multitudinis ; dum commune bonum multitudinis in sui ipsius
bonum tantum retorquet. Sicut igitur in regimine iusto quato regens est magis unum, tanto est utilius reginae: ut Regnum melius est, quam Aristo cratia. Aristo cratia vero, qua . Politia: ita econuerso erit 3c in iniusto regimine: ut videlicet, quanto xegens est magis unum, tanto magis sit noctium. Magis igitur est nociva tyrannis, quamioligarchia. Oligarchia autem, si democratia. Amplius, per hoc regimen fit inii numquod spreto bono communi multitudinis quiritur bonu priu tum regentis. Quanto igitur magis receditur a bono communi, tanto est regimen magis iniustum. Plus . autem receditur a bono communi in oligarchia, tu qua quεritur bonupaucorum, quam in democrati in qua quiritur bonum multorum: Et adhuc plus receditur a bono communi in tyrannide, in qu queritur
59쪽
Bonum tantum unius: Omni enim uniuersitati propinqui' est muItu , quam paucum; & paucum quam unum solum: Regimen igitur tyranni est iniustissimum. Similiter autem manifestum fit cosiderantiabus diuinς prouidentis ordinem, que optime uniueisa disponit: Nam bonum prouenit in rebus ex una causa perfecta; quasi omnibus adi natis, quq ad bonum iuuare possuri malum autem sigillatim ex singularibus defectibus: Non enim est pulchritudo in corpore , nisi omnia membra fuerint decenter disposita: Turpitudo autem contingit , quotiescunque membrum indecenter se habeat. Et sic,turpitudo ex pluribus causis diuersimode prouenit; pulchritudo autem uno modo CX Vna causa perfecta. Et sic est in omnibus bonis,& malis; tanquam hoc Deo prouidente, ut bonum ex una causa sit fortius; malum autem
ex pluribus causis sit debilius. E pedit
60쪽
LIB. L CAΡ. III. Iopedit igitur, ut regimen iustum sit
unius tantum, ad hoc,ut sit sortius. Quod si in iniustit1am declinat re gimen, expedit magis, ut sit multorum; ut sit debilius: & se inuicem impediant. Inter iniusta igitur regimina , tolerabilius est democratia, pessimum vero tyrannis. Idem etiam maxime apparet, si quis consideret mala, quq ex tyrannis proueniunt quia cum tyrannus, contempto communi bono, quςrit priua tum: conseques est,ut stibditos diuersimode grauet; secundum quod diuersis passionibus subiacet ad bona aliqua affectada: Qui enim passione cupiditatis detinetur, bona si1bditorum rapit. unde Salomon,r Rex iustus erigit terram 3 Vir auarus destruet eam. Si vero iracundiς pas soni subiaceat, pro nihilo sanguine fundit. Vnde per Ezech. .diacitur : Principes eius in medio eius
quasi lupi rapientes prςdam ad ef. sudendum sanguinem. Hoc igitur