장음표시 사용
431쪽
MARTIANI CAPELLAE 958 persequetur. Sed nunc inaxime diatono utimur. sed horum alia modulamur per agogen, alia per plocen. peragogen est cum per ordinem sonus sequitur, ploce autem dicitur cum diuersa sociamus. exhinc in modulando aliaeuthia dicitur, quod est recta: alia ana campios, quod est breuertens; alia peripheres, hoc est circumstans. euthia est quae a graui in acumen erigitur, an acamptos quae econtrario deficit, peripheres quae ad utramque aut com-959 modatur aut seruit. sed cum tetrachordorum, quos quadrifidos appellamus, diuisiones innumerabiles sint, sex Iosunt notae: enarmoniae una: chromatis tres, quarum prima quae mollis ac Soluta, secunda quae hemiolia est, tertia quae est tonia ea: diatonicae duae, mollis una, altera robusta. et modos quidem accipit enarmonia a tetartemoria diesi, id est toni parte quarta: illud uero, quod 15 mollius diximus, per tritemoriam diesin copulatur: ipsum uero chroma hemiolion sit ab hemiolia diesi eius quae sit
960 Sed nunc de tonis. tonus est spatii magnitudo, qui ideo tonus dictus, quia per hoc spatium ante omnes prima 20 uox quae fuerit extenditur, hoc est de nota qualibet in notam; ut a media in paramesen, ut est in Lydio, si a tota directo in sigma iacens signa concurrant. uerum quia hemitonia diesisque quid uel quantae qualesve sint docui,
troporum etiam nomina numerumque monstraui, nunc inde tetrachordis eloquemur. nam singuli quique tropi tetrachorda quina custodiunt, Sic ut superius quoque non tacui. uerum horum extremos sibi aptandos esse non 1 persequitur B R il 5 eutia BD il anaeantos BD
432쪽
dubium est. tetrachordum quippe est quattuor sonorum in ordinem positorum congruens fidaque concordia. sunt 961 autem tetrachorda principalium mediarum coniunctarum separatarum excellentium. et primum tetrachordum,
5 quod est grauius, incipit a principalium principali et desinit in principalem mediarum. . . . . . uerum principalium et mediarum conexum, quod coniunctarum uocatur, erit tetrachordum a media in neten coniunctarum usque. atque ab his diuisum longeque discretum, quod est quar- 10 tum, diuisarum a sub media in neten separatarum usque coniungitur. quod autem ex diuersis coniunctum est, in acutiorem sonum et quintum excellentium profertur. sed de tetrachordis satis dictum.
Nunc de pentachordis uideamus. ac similiter haec Idi, o
15 quoque quinque esse non dubium est. primum igitur, . quod est grauius principalium esse dicemus, quod incipit ab adquisito et in principalem mediarum terminatur. Sequens in acumen eius modi est et constat a principalium extenta in mediarum illam, quae in Lydio tota rectum 20 habet. tertium autem coniunctarum est, quod a mediarum extenta in ultimam coniunctarum ducitur. quartum uero, quod per diuisionem est, a media in tertiam diuisarum conecti solet. quintum in acumen erigitur, atque innete excellentium terminatur. haec quae dixi artis nostrae 90325 doctis- simis adprobantur. nam non Sum nescia aSSerere quosdam pentachorda ab hemitoniis initia posse sortiri, quod est in modulatione diatonica situm, de qua superius multa dixi. sane notum atque intimatum uelim adquisitum in omnibus quidem aliis conlocari, in his autem, quae
4 tetraeordo Ri R it 6 excidisse socundum a mediarum principali ad mediam extenditur videntur mibomio s atquo om. absque R il 11 coniunctum et quintum est et si noto separatarum in neten excellentium profertur coni. mibomius li
433쪽
MARTIANI CAPELLAE non per sonos fiant, in tetrachordis fieri non posse. in his enim semper ab hemitoniis princi- pia ducuntur, in
aliis autem, quae pentachorda nominantur, nec tamen modulationi subiciuntur, ut per sonos constare uideatur, apponitur. secundum enim in his hemitonium possumus 5
s64 Nunc de transitu modulantium. transitus est alienatio uocis in siguram alteram soni. sit autem transitus modis quattuor: per genus, ab enarmonio aut in chroma aut in diatonon: uel per systema, ut a principali principalium si id sorte in subprincipalem aut in aliud sorte systematum, aut cum de coniunctis ad diuisas transitum lacimus: uel per tonum, cum a Lydio uel in Phrygium uel in alium tropum cantilena transducitur: uel per modulationem, cum ex alia specie modulandi in aliam desilimus, uel cum 15 a uirili cantilena transitus in semineos modos sit. abbo genere modulandi conSequenter edisseram . melo - poeta est habitus modulationis essectae. melos autem est actus acuti aut grauioris soni. modulatio est soni multiplicis expressio. metopoeiae species sunt tres: hypatoides 20 mesoides netoides. et tirpatoides est quae appellatur tragica, quae per grauiores sonos constat: mesoides quae et dithyrambica nominatur, quae tonos aequales mediosque custodit: netoides quae et volnκoc consueuit uocari, quae plures sonos ex ultimis recipit. sunt etiam aliae distan- 25tiae, quae et tropica mela dicuntur, aliae OlaOiOλorixti. sed haec aptius pro rebus subrogantur, nec suas magis poterunt diuisiones asserre. hae autem species etiam tropis croma BR eromata b li in om. B R il 10 AlATO NON
principalium-11 systematum sistomatum bri sustematum B
434쪽
dicuntur. dissentiunt autem metopoeiae ipsae modis plu- 966ribus inter se et genere, ut alia sit enarmonios alia chromatice , alia diatonos: specie quoque, quia alia est hypatoides, alia mesoides, alia netoides: tropis ut Dorio Lydios uel ceteris. ν Omnis tamen, qui melos incohat, prae cunctis systema debet aduertere, dehinc sonos miscere atque conponere. haec de septem partibus artis nostrae dixisse sufficiat. Nunc rhythmos hoc est numeros perstringamus, γο- 10 niam ipsam quoque nostri portionem esse non dubium est. rhythmos igitur est conpositio quaedam ex sensibilibus 967 conlata temporibus ad aliquem habitum ordinemque conexa. rursum sic desinitur: numerus est diuersorum modorum ordinata conexio, tempori pro ratione modulatio-15 nis inseruiens, per id quod aut esserenda uox suerit aut premenda, et qui nos a licentia modulationis ad artem disciplinamque constringat. interest tamen inter rhythmum et rhJthmi Zomenon. quippe rhythmigomenon ma- 968teria est numerorum, numerus autem uelut quidam artifex 20 aut species modulationis apponitur. Omnis igitur nume- 327 9 rus triplici ratione discernitur, uisu audituque uel tactu. uisu sic ut sunt ea quae motu corporis colliguntur; auditu cum ad iudicium modulationis intendimus: tactu ut ex digitis uenarum exploramus indicia. uerum nobis adtri-25 buitur maxime in auditu uisuque. sed rhythmice est ars 969Omnis in numeris, quae γ numeros quosdam propriae conuersionis accipiat nexusque legitimos sortiatur. est quoque distantia inter rhythmum metrumque non parua, Sic Ut ΡοSterius memorabo. Sed quia uisus auditusque numero
ad dicti sunt accedere, hi quoque in tria itidem genera diuidentur: in corporis motum, in Sonorum Inodulandique
435쪽
MARTIANI CAPELLAE rationem, atque in uerba, quae apta modis ratio conligarit. quae cuncta socia persectam laciunt cantilenam . diuiditur sane numerus in oratione per syllabas. in modulatione per arsin ac thesin, in gestu siguris determinatis schematisque condietur. 5970 Verum numeri genera Sunt septem. primum de temporibus. secundum de enumeratione uerborum, quae in numerum cadere non poSSunt, quae rhythmoides id est similia numeris iudicantur quaeque tribus uocabulis discernuntur hoc est enrhythmon arrhythmon rhythmoi- Iodes. tertium de pedibus. quartum de eorum genere. quintum est quod agogen rhythmicam nominamus id est quo genere numerus modique dueantur. Sextum de conuersionibus. ultimum rhythmopoeia id est quem ad modum procreatio numeri possit effingi. 15971 Primum igitur tempus est quod in morem atomi nec partes nec momenta recisionis admittit ut est in geometricis punctum, in arithmeticis monas id est singularis quaedam ac se ipsa natura contenta. sed numerus in uerbis per syllabam, in modulatione per sonum aut Spa- 20tium quod fuerit singulare, in gestu incipiente corporis 328s motu quod schema diximus, inuenitur. atque hoc erit breuissimum tempus. quod insecabile memoraui. conpositum uero quod potest diuidi et quod a primo aut duplum
est aut triplum aut quadruplum. eatenus enim tempus 25 Omne numeri profertur atque ei finis est, qui plenae rationis est terminus atque in hoc numerus toni similis inuenitur : ut enim ille per quattuor species hoc est diesis diuiditur, hic etiam quaternaria temporum modulatione concluditur. 30972 Sed eorum temporum, quae ad numeros copulantur,
436쪽
alia sunt Iuae enrhythnia tempora nominantur, alia quae arrii ythma, tertia quae rhythmoide perhibentur. et en rhythma quidem sunt, quae ratione certa ordinem seruant, ut in duplici uel hemiolio, ut in aliis, quae alia ra-b tione iunguntur. arrhythma sunt, quae sibi nulla omnino lege consentiunt ac sine certa ratione coniuncta sunt. rhythmoides uero in aliis numerum seruant in aliisque despiciunt. quorum temporum alia cTpoΠυλα hoc est 973 rotunda perhibentur, alia πε9mλε . et rotunda Sunt,
10 quae procliuius et facilius quam gradus quidam atque ordo legitimus expetit praecipitantur, Πεpiπλε uero quae amplius quam decet moras conpositae modulationis innectunt seque ipsa tardiore pronuntiatione Suspendunt. Sed temporum alia simplicia sunt, quae podica etiam 974 15 perhibentur. pes uero est numeri prima progressio perlegitimos et necessarios sonos iuncta, cuius partes duae sunt, arSis et thesis. arsis est eleuatio, thesis depositio uocis ac remissio. sed pedum disserentiae sunt septem. 975 per magnitudinem cum alios simplices alios multiplices 20 pedes ponimus: et simplices quidem ut est pyrrhichius, conpositos uero ut Sunt paeones uel eorum pares. et simplices quidem dicuntur qui temporibus diuiduntur, 329 sconpositi autem qui in pedes etiam resoluuntur. alios uero alogos hoc est inrationabiles nominamus, quorumque 25 ratio nulla praestatur sed incondita quaedam conpositio profertur. alia deinde disterentia est, quae per diuisionem 976 quaeritur, qualis existit, hoc est Πoici, cum uarie et multipliciter ea quae conexa suerint diuiduntur. atque illi, qui
sionum posuit Mestphalius Vrsom. rhythmicorum Graecorum p. 56 ll28 ad illi add. at illos b lj illa qua sita vulgabaturo delere uidetur u es h.
437쪽
MARTIANI CAPELLAE simplices pedes esse multiplices nominamus. alia est, quae per diuisionem fieri consueuit. septima quae per
oppositionem sit id est cum duobus pedibus acceptis unus habet prolixius tempus, quod praecedit ex ordine. illud
autem tempus quod insequitur angustius, uel cum per. 6 contrarium ordinem tempora praedicta uertuntur. set et Rhythmica uero genera sunt tria, quae alias dactIlica iambica paeonica nominantur, alias aequalia hemiolia duplicia. denique etiam epitritus sociatur. et enim unus semper, cum sibi fuerit aptatus, ut aequalis conuenit. tria 10 uero ad duo numerus hemiolius est. duplex uero qui fuerit ad singularem, geminam rationem tam syllabarum quam temporum seruat. quattuor uero ad tres epitriti modum facit. sed quae aequalia diximus, eadem dactylica esse dicemus. denique in dactylico genere signa aequali ibsibi iure nectuntur: uerum ad alterum uel ad numerum geminum duo uelut sorte aequalitas numerosa decurret. sequitur iambicum genus, quod diplasion superius expressi ; in quo pedum signa duplicem rationem ad in uicem seruant siue unus ad duo siue ad quattuor gemini uel mquicquid ad duplum currit. hemiolium sane quod paeο-nicum memoratum tunc est cum pedum signa hemiolii rationem iusque sectantur ut ad duo tria sunt. accidit autem etiam in epitriti ratione saepe numerus, cum pes in eo accipitur, qui sit ad tres quattuor. sed iam ad ordi- 25
,bis: Aequale est igitur numeri genus, quod a disemo usque in sedecim pedes procedit. disemus autem appella- 1 ante pedes add. A r il esse del. r il ante multiplices add.
14 esse post aequalia adH b li daetiliea BR quod notare desi
438쪽
tur pes, qui per arsin et thesin primus constare dicitur ut est leo. duplum uero incipit a trigemo, decem et octo autem syllabas in sinem usque deducet. hemiolium sanea pentasemo ducit exordium, impletur autem in quindecim 5 numero . epitritus ab heptasemo principium lacit, quattuordecim similibus idem ponens, cuius dissicilis est usus. atque hos quidem omnes numerorum ordines ideo memorauimus, ut singulorum leges per uniuersa Seruentur. Sed numerorum alii sunt conpositi alii inconpositi si sio alii permixti. et conpositi e duobus generibus uel pluribus cohaeserunt. inconpositi qui uno pedum genere conSistunt ut sunt tetrasemi. mixti uero qui aliquando in pedes, aliquando in numeros resoluuntur ut in hexa- Semo numero accipere debemus. at uero eorum, qui 15 conpositi esse dicuntur, alii per copulas alii uero per periodum colligantur. et enim cur υrict id est copula duorum pedum in unum est ascripta conexio, qui fin)dissimiles sibi positi esse uidentur. periodos sane eSt pedum conpositio plurimorum, quique dissimiles sibi in-20 paresque sociantur. dissimilitudinum sane disserentiae 980 tres erunt: per magnitudinem per genus per oppositionem. per magnitudinem eum ex disemo uel tetrasemo conponitur numerus. per genus, cum diaplasium aut hemiolium simul iungimus uel quod ex pluribus aequaliter 25 copulatur. per oppositionem, id est per antithesin, cum aut primos disemos ponimus insequentibus longe potioribus aut tetrasemos disemis insequentibus applicamus. uerum notum esse conueniet unum etiam pedem posse sufficere ad conplendam periodon, si solus ceteris inaeso qualis inseritur.
17 pedum inductum in B li in det. Metiphalius t 18 uideantur B R il est post sane del. et post positio add. b l 20 pares bque add. Mes hacius il 25 per om. R il antitesin Bri26 dissemos N il aut post ponimus add. Biri li Iongioribus pi olonge potioribus eoni. Mes harius il 27 dissemis BR ll apti
439쪽
MARTIANI CAPELLAE 981 Sed eorum, quae in pedem reccidunt, dactJlicum genus 33rs primum est, in quo genere pedes inconpositi uocabuntur, qui numero sunt quinque, id est proceleusmaticus dactylus anapaestus spondeus simplex et spondeus maior. ac
proceleusmaticus quidem est, qui et positionem breuem 5et elationem breuem retinet. utetur autem hic idem tetra Semo frequentius. namque et disemus, id est qui duobus temporibus inpletur, proceleusmaticus quidem sed breuior nominatur. ille uero maior est, qui ex quattuor breuibus efficitur. at uero breuior id est disemus syneches uoca- 10 tur, quia ipsa adsiduitas et frequentia conprehendentis se in uicem syllabae nec magnitudinem aliquam nec modum diuisae potestatis extendit ideoque eo raro uti decet, ne adsiduitas breuis syllabae carmen ipsum, quod cum dignitate aliqua proferri oportet, incidat. in permixtione uero 15 aliorum pedum, qui longiores ponuntur, decenter aptatur,
ut illorum prolixam moram interueniente sua celeritate conpenset. quare proceleusmaticus, qui ad numeros apta-s82 tur, quadrisemo exordium debet accipere. anapaestus qui uocatur accipiet elationem pedis unius temporis, posi- 20tionem uero duorum temporum faciet. monochronon quippe dicitur tempus etiam cum longa ponitur, quae longa duo tempora recipere consueuit: uel cum tria tem pora simul breuia conlocantur, uel cum sunt quattuor numero. quae omnia ad conparationem longae syllabae raconputantur. igitur maior anapaestus elationem quidem Suscipiet, quae monochronos esse dicatur, positionem di-clironon habere monstratur. quare utriusque temporis,
quod in positione suerit, aequali sibi posito oportet elatio.
1 im pedom R li 3 pro quinque eae Aristide scripsit sex
deus R dactylus add. codeae otii ii 5 proceleumaticus Bri et sic semper it 6 et elationsim breuem om. R il utimur b ll hoo
440쪽
nis geminum tempus accipere, ita tamen ut utroque insequenti tempore par priori esse uideatur. quare anapaestus iso μεicovoc dactylicus a nobis esse dicitur, at uero anapaestus, qui tin' ελticcouoc nominatur, ex duabus 5 breuibus, quae tu elatione sint, et ex una, quae in positione sit, copulatur. Simplex uero Spondeus erit, qui ex 983 producta tam arsi quam thesi iungitur. maior uero dicitur, qui quaternariam non solum elationem sed positionem etiam uidetur admittere. 1ο Per copulam uero duplices accedunt numeri, quo-3329niam alter ex maiore erit ionicus, alter ex minore. atque
ille qui ex maiore procedit, constabit ex spondeo simplici - et proceleugmatico, quem diSemum esse non dubium est. qui uero ex minore est contrarium tacit. atque hi qui- 15 dem in dactylico genere ponentur rhrthmi inconpositi ac conpoSiti, qui septem numero omnes erunt. dactylus 984 igitur est dictus quia ordinem syllabarum consimilem digito hominis informat, anapaestus uero quia per ordinem redeat sursum, pyrrhichius uero id est proceleugmaticus 2ο quia hic adsiduus uel in certamine uel in ludo quodam puerili. Spondeus, quia plerumque criOvbuic inseruit, ionicus Sane propter numerorum inaequalem sonum: habet enim duas longas duasque correptas, quo pedum carmine multi saepe reprehensi sunt. ac de dactylicis satis. 25 Nunc iambica memoremus. in quo genere numeri 986 inconpositi erunt quattuor, conpositi per copulam duo, at uero per periodum sunt duodecim. qui igitur inconpositi erant isti sunt. iambus ex dimidia elatione et positione quae gemina est. trochaeus ex duplici positione et elatione 1 uroque 2 priori b priore Br prior It li 3 apo mi-gonos BR 4 appollasonos BR 5 elationem sunt D li 7 subiungitur b 3 10 post duplices add. uero H ll 11 erit - maiore
ri)R lt 30 duplieo Bin il positions et inducta in B li post elatione adii. geminae ἁ positione b il