장음표시 사용
341쪽
- . octaua regula litus Nona regula. Misariam aliquid locum haberem praedicamento tit.xiii.
De dietionibus quibus in ordine categorico
Caput Isagogos huius secundum . :. dixi titulus primus. De ius,quae sunt praedicamenti subsantiae,regula prima ti
Regula secunda Regula tertia Regula quarta Regula quinta Regula lexta Regula septima , idRegula o uanegula nona Regula decima Regula undecima , vegula duodecima Series categoriae Quantitatis De ijs,quae sunt praedicamenti Quantitatis, regula pri
Regula secunda i ' . ritu. vi Regula terti titu. xvii. Quarta regula titii. xviii. Quinta regula titu. ximi Series praedicamenti Ad aliquid titu.xκDe ijs, quae sunt praedicamenti Ad aliquid , prima regu- , titu.xxi. Secunda regula titu.xxii. Tertia regula titu.x citi. . .eries praedicamenti inalitatis , . titu.xxiiii.
342쪽
IOAN. MVRMEL. De primae speciei inalitatis regula pret
Secunda regula tit.xxvi. Tertia regula tit.xxvii. inarta regula titu.xxviii. De ijs,quae sunt secudae speciei qualitatis,reg.i. titu.xxi Secunda regula ti.xxx. Tertia regula tit.xxxi. De iis,quae sunt tertiae spei qualitatis,reg.i. tit.xxxii. Secunda regula tit.xxxiii. Tertia regula ti.xxxiiii. De ijs,quae sunt quartae spei qualitatis , reg.i. tit.Xxxv. Secunda regula titu.xxx . Series praedicamenti Actionis tit. xxxvii. De iis,quae sunt in praedicamento actionis,reg.ti.xxxviii. Series praedicamenti Passionis ti.xxxix. De ijs,quae sunt in praedicamento passionis,reg. titu.xl. . ' Series pr. aedicamenti Ubi ritu.xli-- Descriptio Ubi,ex Trapezuntio titu. xlii.
De ijs,quae sunt in praedicamento Vbi,regula tit.xliii. Series praedicamenti Quando titu.xliiii. Descriptio inando,ex TrapeEuntio ti.xlv. De ijs,quae sunt in praedicamento Quando rese tit. xlviis Series praedicamenti Situs titu. xlvii. Descriptio Situs,ex Trapezuntio tit.xlviii. De ijs,quae sunt in praedicamento Situs, regula ti. xlix. Series praedicamenti Habitus titu.1. Descriptio habitus titu.li. De ijs,quet praedicamento Habitus, reg. tit.lii.
De diictionibus aliquot,quae uelut ad diuersa praedicamenta,uol ad unius eiusdemq; se
iunctas species referuntur. Caput huius introductionis tertium. Qimit una eademq; species secundum aliud, atque aliud diuersis generibus supponi p0ssit titu.j. De habitu,dispositione, scientia,sensu & positione,titu ii.
De calido,humido,& lumine. De Doctore,Imperatore,uiro,Comite.
343쪽
mentorum serie reiectis & alienis Isagoges in Aristotelis praedicamenta Caput primum
et Decem esse praedicamenta. Titullis I. P R i M v s omnium Aristoteles dece κατηγορΩς co- a Quintiliano elementa dicuntur, a Seuerino Boeti' praedicamenta. Sunt autem haec,Substantia,Quantitas, Ad aliquid,Qualitas, Agere, Pati,Vbi, QuandQSitus,ta Habere. Substantia est ut singulatim exempla reserantur ut horno, uantitas,ut linea. Ad aliquid,ut pater. Mualitas,ut iustitia. Agere,ut secare. Pati, ut secari.Vbi, ut ita Academia. Quando, ut hodie.Situs, ut iacere. Habere, ut togatum esse.Sed & his ea uersiculis copIexi sumus. Arbor, sex, seruos, seruore, refrigerat,ustos zRuri,cras, stabo, nec tunicatus ero. De praedicamentorum quaesitivis. Titulus II. DECEM praedicamentorum quaesitiva tradunt eruditi,quid quantum,quid huius,quale, quid agens, quid patiens,ubi,quando,quomodo situm est,quomodo habitu tum est. Cum enim quaeritur,quid est Socratespresponde-tiu.homo,animat,aut si ibstantia, quae a quibusda dicitur essentia. Qihantus est Socrates interrogatus respondet,
quadri cubitus. a d Platonisὸ magister. Qualis p temperans.Quid agit3disputat. Quid patitur λ Verberatur. Ubi philosophatur 3 Athenis . Quando locutus est Alcibiadi hodie. Quomodo situs est stat. Quomodo habitutus est palliatus. Iouem regulis cognosii uoces a praedicamelis alienas. Tit.ΙH. Eld ADMODUM ut Seuerint Boetij uerbis utar 'iu serere ingenuum uolet agrum,liberat arua prius fructicibus,falce rubos,silicemq ; resecat: ita & nos primum te Voces a praedicamentis alienae sinr, ut ijs reiectis,in praedicamentorum serie collocandas faciliori ratione comprehendas. Tenendar igitur tibi sunt nouem xegula quas his triuialibus uersiculis comprehendi.
344쪽
Vox logicae,Deus,excedens, priuatio, parsq; , i Haec studiose categorijs non accipiuntur e De reiecAs a praedicamentorum ordine uocibus regularum novem Prima. Tittitis II II.
P R et M tegularum haec est, Nulla uox conisexa, nisi simplicis loco accipiatur, in praedicamento ponitur, pro . inde si quis te rogarit , in qua categoria collocatur iustissi homo λ in nulla, respondeto. Signatὸ autem additum est, nisi simplicis loco accipiatur, quod ob uerborum inopia saepenumero pluribus pro uno cogimur illi: ita ut tametsi uoces sunt plures, intellectus tamen sit simplex,& rex, quae significatur, una. Exempli gratia, corpus animatum, licet uox sit complexa, genus tamen est unum,sic S quantitas continua,&quantitas disereta. . Secunda. Titulus v .
συγκατ11- N v L L I syncategoremati locus est in categoria. Synγορ11μα . categorema dicitur, uox consignificativa, id est, ea quae nec uniuersalem rem, nec particularem significat, sed cosignificat, idest, cum alia dictione orationem ad signifi- candum ingreditur,ut omnis, nullus,aliquis,quidam, hic, se cille,utinam, quidem, ud, heu.Sciendum hoc loco est, ehocto partibus orationis c quas Grammatici constituunt duabus dian taxat nomini quidem & uerbo locum patere Praedicamenti 'participium autem sub uerbo suo compreh*ndi , adverbium uero sub nomine. Nam ut literati do cent, & non en in adverbium, & rursus adverbium in nomaenaliquando, transit. Loci adverbia ad praedicamen tum Vbi, pertinent. Temporis, ad sinando , Qualitatis uero, S quantitatis adverbia, ad inalitatem Quantita
xemque reducuntur. . Tertia regula . . Titulns VI.
. OMNIS uox rei commentitiae & fabulosar quam natura pon fert signiscatiua,est a praedicamentis aliena: ue Cerberus, Sphinx, Chimera, Siren, Cyclops, Harpya ,
345쪽
. NvLLAauox polysenat in categoriam retipitur, nisi ambiguitate deposita, Unum significet: πολυ κριος Gratia inicitur multa signiticans: ut canis, terreis rem significati, :marinum, & coeles em r unde lepidum extat Ausonis de depore capto epigramma. l: Trinarcij quondam currentem in littoris a iAnte canes leporem caeruleus rapuit : - At lepus: in me omnis terrae pelagique rapina est, - Forsitan& coeli, si canis astra tenet. l- Qinta regula. Tistilus e v i tr. - λV o C E s logicae , quas aliarum gratia dialectici usiir pant, sunt a praedicamentis alienae. Voces logicas, idest rationales, appello eas, quas iuniores terminos secundae intentionis uocant, cuiusmodi sunt, Nomen, verbum ,
oratio, propositio, subiectum , praedicatum, genus, spem cies, & id genus alia. Sexta regula. Titulus ' ix. N v L 1 t dictioni infinitum signis canti locus est in praedicamento. Infinitum quidem actii intelligo, non potentia. Proinde Deus, numen , aeternum , increatum: creator, di id genus reliqua nullius sunt categoriae. Sep ima regula. Titutas x OMNIA uox omnia rerum ambiens genera loco categoriae uacat, Sunt autem quatitor quae uulgo transcedentia dicunturo teste Ioanne Pico,ens,unum, uerum, &bonum: si ita accipiantur,ut eorum negationek sint ni
hil, diuisum, falsum, & malum . 'Addjta sunt illis; alia duo, aliquid & res ab recentioribus Avicennam secutis
NULLA uox priuationem significans, locum habet: in praedicamento, ut caecitas, surdita Sar, tenebr. i Wina regula. Titulus XII. N V L L A uox partis principii ue materialis seu consti liui significativa, in praedicameli serie reportitit r. Proii
de forma, materia, corpus,an ima, caput,pectus, uen ser,m anu ,pes,dc id genus reliqua sunt a predicamentis reiecta. 'Bifari. N
346쪽
I O A N. MVR M E L . I . a fariam aliquid locum habere in praedicamento . Tis. κιν. Bi FARtAM aliquid in praedicamento locum habet, nam aut per se in recta serie collocatur, ut genera, species,&indiuidua: aut per aliud praedicamento attianet, idque trifariam. Primum enim differentiae omnes specificae eius sunt praedicamenti, cuius genera, quorum illae sunt divisivae, iton secundae qualitatis speciei, ut ex Neo reticis quidam loquaculi sophistae falso autumant. Deinde autem partes, & principia ei praedicamento ait, nent , cuius ea sunt, quae ex illis constituuntur .' ut ca- puc , pes,manus , ad Substantiam reseruntur : unitas, &punctiim ad Quantitatem. Postremo uero motus species ad sutim quaeque terminum reducuntur: ut generatio, &' corruptio ad substantiam, crementum & diminutio ad Quantitatem , alteratio ad inalitatem:, loci mutatio ad Vbi. TrapeZuntius motum quidem speciem quantitatis facit: generare uero, corrumpere, augere, diminuere , alterare, & loco mouere, Actioni sibijcit. Sunt qui motum ob ambiguitatem a praedicamentorum serie remo uent, cum de suis c quae uidentur species θ non univoce, uerum aequi uoce praedicetur.
De Lctionibus, quibus in ordine eategorico locus ea . Caput Isagoges huius secundum. Series categoria sub Iantia. Titul- Ι. Substantia
Animatum Iiaanimatum Corpus animatum
Rationale . Irrationale Homo Socrates Plato et Xenop on . De
347쪽
DE P R AE D I C A MEN. De ijs , quae simi praedicamenti Substantia. Regida prima. Titulus II. O M NE nomen significans substantiam incorpoream, est primi praedicamenti, ut spiritus , angelus , daemon,
manes. hoc nomine nunc intelligo animam a corpore separatam. Properi.
t Sunt aliquid manes, lethum non omnia finit . ' 'Angelus autem bifariam accipitur, nunc pro spiritu, est- que huius cate loriae: nunc ut est ossicij nomen non sub- stantiae nam αγγελος Graece , interpretatur nuntius Latine θ &est primi generis qualitatis, tametsi quidam in
praedicamentum aliquid coniciant. Retula secunda Titulus. II . Μ v N P y s, clium,orbes c'elestes,planetae,stellae, &elomenta sunt huius. praedicamenti . Coeli sunt decem: rCoelum empyreum, coelum crystal linum,firmamentum,. I& septem planetarum orbes. Planetae septem sunt, Saturnus, Iupiter, Mars, Sol, V enus, Mercurius, Luna,quos ihoc uersu complexi sum's. Luna, Hermes, Cypris,sol, Mars, Iouis, & pater huius. Rerum naturalium elementa Iunt quatuor,ignis 'er,aqua,& terra,de quibus hic nosterest veruculus: Aer, ignis, aqua,& tellus sunt semina reru. . Reguia tertia Titulus r III. OMNis animalis species est praedicamenti Substantiar.Specierum animalis, hae sunt specialissimae, ut homo , equus,leo:ille uero subalternet,ut pecus,bestia,bellia,fera, quadrupes,piscis,auis,serpes,uermis. Pecudis species sunt bos,equus,asinus, multis,camelus,ouis,capra, porcus, ceruus,elephas,dc id genus reliqua. Ferae species sunt,leo, urau'Pardus,tigrisilupus, vulpes,&id genus caetera.Pisci sui Nauntur balaena,cacE,c0gerim ullus,sei mo,carpio, con2 ,0 treum,ge bio,rhobus,& caeterae species innumerae. Ms species sui, quila,philomela,bubo,noctua,ciconia , Patier, corvus,mone luda,psittacus,perdix,tuMus,uultur, caetera. Serpetis, dracho, basiliscus, uipera. , cerastes , ςpβ,na lx- fermix,apex,araneus,bombix,blatta, culex,
348쪽
ut pomui Italus,' pirus , abies , lauru es s lix, beluia. xui. tis inbui; taxus, caifanei, guia cupressi
OMNE fruticis nomen est lituus categotiae. Dicitur sautem frutex qui:ad iustam arbori 9 magnitudinem non as' sui git, de statura similis est herbis multis, sed non demo ritur, neque arescid, ut herba , ueriini perentiis est.Hu- tua species sunt; tardus,myrrha,casia genitri, papyrur, in xundo.Sciendum est nonnullas rect easdem ab his inter adi 'busculas,ab illis inter frutices numerari,ut iuniperu,ban, Rimum,myrrham,&id genus alia. De nonnullis etiam , sint necinia is herbae an frutices, dubitatur. Nec hoc i-' - . . gnorandum est, aiNicephoro corpuszahicissatum sensibilla' ζως' τρν in animal , & Zoophytum, Dicitur autem quid. τον, quod nec animalium, nec plantarum, sed tertiam ex utrisque naturam habet, ut urtica marina, & spongia . de quibus uide Plinium libro capite quiarasesimo Q '
Mgula septimae. Titulus urar. ' O M M, A florum,fructuum,& aromatum nomina,si ca 'prantur: res tota es per se integras significent, functa ordine huius praedicamenti, rosa,lilium; narcissus , uio- lladigustrum,calth pomum,malum, pyrum,prunum,cera.' sam, morum,bacca,oliua,cornum, ficus,glans, mespitum. nux, iuglaus,castane avellana,Mόma, iacearum, cinnamom:im,Zingibri pipEr,gariophylon, & id vitus reliqua . l
.F R U M BIM i o Rav M, & leguminum nomina sunt hu- iu ς categori. ae,pt triticum, siligo,sar, hordeum, panicum , milium, uena,saba,pisum, lens, eruum, lilphiu uicia.
349쪽
.L A P I D v,M ,. & gemmaru uocabula sunthuius prae a dicamenti, iit adamas, marm0r, inigne, , crystallus, sucu γcinum, smaragdus, iaspis, coralium , achateS , carbunculus,Chrysolithus, sapphirus, file tophus, pume X.
OMNI A metallorum & fossilium nomina sunt in
praedicamento Subitantiar, ut aurum, argentum, eleri cetrum, aes, orichalcum, stannum, plumbum , . ferrum-s v. alumen, sulphur, nitrum, sal, cadmia, usiniX miniuma nomen est chrysis colla, & reliqua. neque grae Reg ula undecima. Titulus. xii. Ium, riziiue
OMNi A impression uim nomiha,sive ea sin: igni xς, si si ba ieiue aereae,siue aqueae, siue terreg, siue radioru apparuion culgari ap- fiat, huius sint praedicamenti.Impressio a philosophis res pellatione naturales indagatibus,dicitur corpus militi, imperfectum. mImpressiones ignitet sunt, stipulet ardores,aeges; dati,sidui V
uolas, delar,trabes colunae, tereteS,laceo clipei,globi,fas o Enim re,ces,ignitae,pyramides,draco uolas, S smilrs. Adduntur sisa uernix hi me es,& galaxias. Impressiones liquae sunt uapor, alicitur. Est Pluuia, ros,pruina, nix,grando, sontes,flumina,mare Ae yyy VTeae,uenti, terremotus,fulmina, Ecnemias, Lyphon .QxUR Ghies, 'T Tadiorum apparitione fiunt,sunt talon, iris, uirgae, pace, daracha di-JiJ- Ue terreis impressionibus in proxima regula dictum Lirim ut qui est, ubi de metallus,& fossilibus.. Regula Godeeιma. . Tγιulus. o xij. Dbvisu: OMNE,nomen substatia rei inanimatae significas , est in categoria Substatiae.Haec regula cotinet in te qualda suPra Politas,& ea breuitatis gratia damus ob multa,de qui iobus nodii meminimus. Dicimus itaq; monte, cUIle, urbe', OPPidu,demu,teplum, turre, tunica, toga,gladiu, culurum,' ii quaequ Pane,Iilnu,lac ei, ceruisia carne, uς,cballu, patera, halia, planion re, a scriniu, & id genu ς reliqua huius est, praedicamqnti; tib c a trina sui assen cimur ijs,qui simpliciter. aiunt enis nodi res ob figu-xi ab artifice inducta esse de quarto genere Qualitatis, eu '--μ'subva tia longe praeponderet accidetε. .Quis linis recte seni: Oxi, gladium Substantiam qiridem olla, figitet aln zmMὲκ QM ilitatem
350쪽
ι . ro R N M V R M E L . l aIitatem non diffitetur. Quidam contendunt nulli ut esse praeduamenti nomina rerum artificio productarum, quod substantiam simul S Qualitatem complectantur. Series categoriae adinsitatis. Titidus aeuis
. . . . Quantitas i Continua . At: oti tantitas eontinua Intrinsecus l . t Nimensuratiua : e . . inantitas continua intrin secus mensurativa Tatabilis . . t
Linea, Haec linea, Ista linea. l. i. 'De iis,quae sunt praedicamenti Quantitatis,
OMNE nomen magnitudinis est in praedicamento Quantitatis, ut linea, si perficies,corpus, longitudo, la-xitudo, altitudo, profunditbs, crassities, bicubitum , tri- cx bitum, pedale, bipedale, tripedale, sesquipedale, α id genus caetera. Regula secunda Titulus xvi. OMNE nomen mensurae ad hoc praedicamentum pertinet, ut unica, digitus, palmus,pes, uina, cubitum, pas sus, stadium, diaulus, milium, doliesius, modius, sexta- rius, congius, hemina, chaenis, urna, cotyla, cyathus,as, S partes eius, si capiantur ita, ut meram quantitatem significent. Ponderum nomina meo iudicio sunt a praedicamentis aliena, quod cum quantitate quesitatem signifieant, ut libra,selibra, bilibris, trilibris, pondo, talentu. Sed hic doctioribus relinquo exactius disputanda. Illua quoque, sit ne linea speetes infima, an subalterna , quodae de tempore potest dubitari. vgula tertia. tit.xvii. O M N Aznomen numerale est huius cathegoriae , ut duo, tria, quatuor ,.quinque , decem, centum , mille , binarius, ternarius, centenarius. Primus autem , securi' duS