장음표시 사용
311쪽
in dissione,alr extra dicitionem existere dicantur. sa ne in distione dici ob id uideriposFnt, quod qua ex hisiscis 'stacia Bruuntur, apparentiasuae causam habet ex propriuatesime assestione aliqua,qua uoci hoc est, difflanio in primis conuenit. Cuiusmodi sunt, qua ian dicta fiunt,aquivocatio,amphibologia,compositio, diuisio,accentus ct uocissiguratio. Extra iustionem uero,
γόd ex his Fumpta argumenta ct composita 'llacia
credulitatis sua causam sumunt uel ex rebus ipsis qua significantur, uel ex animi intentione, quae seta rerum rationcio earum pariter ad se inuicem consequentias expendit,atque disiernit. Hiri or inter ipsas quoque fallacias non nihil discriminis habetur: quippe quod pcrIallacias , qua ex distione proueniunt , decipitur quispiam potissmum , quoties cum alio quolibet disputat. Per Iallacias uero,qua praeter dicitionem accidunt, quoties secum diffutat, aut quippiam considerat, pensicutati attentiu . . . ee istud omittendum . J Sophisticus syllogismus dicitur fieri in dictionesuoties causa cur iterus syllogismus esse uideatur, potissimum ex dictione sumitur,ut si quisita colligat,omne sanum est animal,omnis urina est sana, ergo omnis urina est animal.Cum dico deceptionem esie in dictione,dictionem tam pro simplici ,quam pro compasta accipio. Fallax syllogismus dicitur fieri extra dictione quando ratio causa: cur uerus in speciem appareat no proprie ex dictione, sed ex habitudine rei ad rem sumitur. Quod tamen sine uocibus non fit:ut quidam homo est animai quida equus est animal ,ergo quida equus est homo.
AEQVIvo CATIO dicitur,cum dictiosiue uoxsimplex plurasignificat. Caterum aequivoca uox duobus
312쪽
T R. A, C T 4 T V s x. Issi incitur modis. ut en simpliciter talis est,aut Ana. logi s. Simpliciter quidem,ut canis, quod omne que quadrupedem latrabilem,pisiem marinumamus cpeaenesignificat. Analogictis autem,ut animalis nomen quod tam uiuum,quam pi tum animassignificat ediuo ex aquο.Itag, ct paralogismos,quorum ex Loc loco am gumenta ducuntur,tot modis uariari contingit . Primo, cum id quod in argumentatione sumitur, simpliciter aquivocum est,m, Omne expediens bonum est,m tum autem expediens est,malum igitur bonum est. Ex-lediens hoc loco aequiso m est. Nam est necessarium,er
ad aliquid utile is opportunum,expediens dicitur , O .quod perse bonum est. In minore igitur propositione prσutili e necessaris assumptum eIti Fecunia nanque et mercium abiectione ,σ id ginus alia,c om per se mala
sint Venumero tamen utiliasunt necessariaIn maiore autem expediens sumptum essit, reperse onum fgnificans: ac per hoc ex aquisoco parrigimus nomen, inuenit. Tati cauillo olim usus ut ea apud Herodo--m 9 pollo diuinus ualcis credimus,cum Croesum Zquorum regem oraculo consulto induceret , ut Cyro Versarum regi bellum indiceret, ita dixit, Perdeae Croesus Halyn, tran1gressu plurima regna. Ferdo m significat ct destruo,er amitto.Sciendum tamen, quod hic uersus apud Herodotom Graece integer non legitur,sed apud Suidam aliunde haud dubie repetitus. οιπες ἄλυν ν ἀρχὸν καταλυσει. Quem Cicerosecundo de Diuinatio J ita uertit; ac Latinum reddidit, Croesus Halyn penetraus magNam peruerter opum iam . Secundo cum id sumitur , quod Analogn
313쪽
DE ALENCHO SOPI gr. Analogiczs aquivocum dicitur,ut omne animales mo
'tus sensuumi perse particeps: quod autem pictum et , t animal est intur quod pictum est siensibus et motu parricipat. Item,omnos gemma sunt pretiosi lapilli, at m palmitibus gemma reperiuntur, testante id mergiis Turstent in palmite gemmae: igitur in palmitibus pretio si reperiuntur lapilli. Sunt porro qui praeter duos sequivocationis modos addant insuper 2 tres alios, nempe ex compositione,ct consignificatione. ct ex transi ptione. Ex compositione quidem,quoties uoxsue iura
simplex ct incomposita, unum aliquidsignificat duntaxat,composita autem plura:m immortale, quodno
men compositum signiscat,st id quod potest non mori, quod non potest mori: cum tamen simplex mortale id significet,quod potest mori. Ex consignificatione autem,ut cum sic contexitur sephisima, Quicunque sana
batur , sanus est: agrotans autemsanabatur,aegrotans igitursanm est. Farticipium aegrotans cum alias unum aliquid significet,ex consignificatione tamen ad diuersa tempora trahitur, nen,pe adpraestens ct praeteritum impesctum. Ex transiumptione uero, visi quupratum os habere dicat,quia rideat, hoc est, latum sit, exfrtile,re pingue. Hinc Hergilius in Eucolicis dixit, Omnia nunc rident,de arboribus u stu Iibus inibi loquens. q-iuocatio. J Simpliciter aequiuocum hoc loco uoc t aequivocum a casu, quod plura habet signincata aeque Primo, nec unu propter similitudinem alterius , ut canis. Id dicitur aequiuo cum ἁναλογικ. , quod uulgo a con alio
aequivocum dicitur,quod plura habet significata, sed unupropter .similitudine alterius,ut homo.Ιd enim
314쪽
T R A C T A T V S x. Issi studio factum esse uidetur, ut unu significatu propter similitudinem alterius significaret. Nec debet quis hanc aequi' uoci distinctionem tanquam sophist icam & inutilem con
uellere. ea enim ex ipso Aristotele vj. cap.j. lib. Ethicoria. sumpta est,ut ergo duplex est aequivocum: ita etiam dii .plex ex hoc loco construitur fallacia. Tali cauilio. J Hae . de re Uergilius Polydorus libro v.cap .viij. hunc in modustribit. Fallebant praeterea mortales eiusmodi daemones 'amphibologijs nodosis, flexiloquis responsis, hoc est, ita ambiguis,ut in ambas partes agi possint. Nam ut Croesus uictiis a Cyro rege Persarum:ita Pyrrhus a Romanis, quo rum uterq; se ex oraculo superiore sore sperabat. Hi erae cacodaemones,quibus homines humanas hostias immolabant. Od nomen eopositum. J Theologi multu interesse putat inter has propositiones, homo potest no mori, & homo non potest mori, Ultima negat potentia,prima minime. Unde ex hoc loco haec fallacia coponi potest,omne quod est immortale no potest mori, homo secundum sta una pri inae naturae erat immortalis quia poterat no mori, ergo nonpoterat mori.
AMP HIBO LOGIA aute quemadmoduex nomine
ipso inte stiti datur' dicitur,c um ratio intra se ambiguatiaudit sententia,qualis illa Apollinis Aio te eacida Romanos uincere posseJad Pyrrhu Epirotaru res
cum oraculu siluisset ipsisuper euetu belli, quod cotra manos animo destι nauerat. Que uersum ex Ennio Froptu esse iri Cicero testatur eoae de Diuinatione libro Sannota orationis ambiguitas ex eo depedet,quod
315쪽
i is est, idiomatis perit ιι magis tale adiudicarit. Quod tamen Uficilim deprehendat, tres ad hoc regub la a Iorico Clichthoueo tradita sint,tribus uocabulis a. Iacobo Fabro Stapulensi Prius annotata:quas proindes hie Fubscribendaου haud ab re existimauerim. Hocabula autemsunt, Modus, Deserminatio, Deserminabile.
taque ex his prima regula est. Si modus ferit autβ-biectumaut praedicatum profositionis situs partium ratiονίου magis debitus vi: ut possibile est sedentem ambulare, aut sedentem ambulare est possibile. Secunda,Sidererminat is posita inter duo determinabilia utrique aquo propinqua, pracedens determinauerit , situs magis debitus est ut Quicquid uiuissemper, est. Adie- Etam est autem ex aequo propinqua: quoniam si non ex aequo utrique propinqua fuerit,tunc propinquus determinauerit, siensius magis debitus intelligitur: ut, Quicunque seis siteras, nunc didicit illo . ertia regulas,Si erminabile positum inter duas dererminationes utrique ex aequo propinquum cum pracedenti iungatur, sensus compositus est, ct situs partium orationidet magis debitus:vt. Vidi imaginem auream, uestem habentem. His ita praelibatis, adsisthimata ueniamus , quorum ex hoc loco decepti ruitur. Interea tamen ad istud8raemonendum,quoties contexiturlyllogismus iuxta expositos locosse in eo sumpta oratio,in sensu quidem diuisio uera fierit,in composito autem 'sa,deceptio ex loco a compositioneprode se dicerar: sin uero contra,captio per locum ex diuisione 'cla esse intelligetur.' Compositionem. JQuid sit compositio & diuisio, hoc lo Caesarius quadam gradatione docet. Simo J Sic contra, i quando
316쪽
DB ELENCHo so PHI T. quando modus determinat uerbum, situs orationis est 4χε nus debitus, & sensus diuisus, ut hominem possibile est ambulare. J Adverbium, semper, est determinatio posita inter duo determinabilia, scilicet uiuie
& est: debet autem cum uerbo est, cohaerere. Inte rea. t
men. J Est ergo fallacia compositionis, quando a sensu diuiso uero proceditur ad sensum compositum salsum: sablacia uero diuisionis,quando proceditur a serisv composito uero ad diuisum falsum. id exempla sequentis c pitis
De sophismatis,quae per locosa compositione& diuisione fiunt. I o I Υ v R iuxta trias erim annotata uocabula, I hisimata conficissitur tribus modis .Primo, uno modus uariatur, ut Quemcumque possibile est ambula
re , feri potest ut ambulu: atqui sedentem possibile est
ambulare, ergo feri potest ut sedens ambula. Secun- do, cum determinatio uariatur, ut Quicunque scit li-ὶero, nunc didicit illas: atqui Grammatica peritus scit literas,igitur Grmatica peritus nunc didicit eas.
Bem, quod unum flum potenere, plura poteststri e rquod autem unum selum potest erre,non potest plura frre:igitur quod potest plura frre, non potest pluras':
Tertio,cum determinabile uariatur,ut Quicunque brnus est,bonus eii,aterui malus,arti' bonus est, malus igitur artifix, bonus ect. Et hactenus quirim secunta compositionem facti paralogimi peccant. Qui uero βο-quuntur,secundum diuisionem totidem modis peccant, iuxta trium uocabulorum supra positorum annotatio'nem. Frimo, ut Quiescentem ambulare en impos-bile, igitur quiescentem impossibile est ambulare . Sc-cvΠri, ut inocunque uidisti hunc percussum, hic Per-
317쪽
'eussu est: atqui oculo uidisti hunc percussum, oculo igiarur hic percussin est. Tertiosed estosis qui iam artium
steritus, moribuου autem probus , tunc tale connectos. yhisema,cuicunque malus est,malus est:at malus arti-
'x,est bonus,igitur malus,arti ex bonus est.Per diuisionem praeterea sunt paralogisimi, quoties coniunctio tum copulatiua,tum disiunmua, nunc terminos, nunc ipso copulat disiungit ue propositiones, m Q acunque sunt duo , ct tria, sunt staria atque imparia et at quinque sunt duo,st tria,quinque igitur sunt paria ct imparia.
Igitur. J Modum, determinationem, determinabile, intelligit. J Maior propositio in sensu composito est uera, minor in sensu composito est falsa. Vt quicunque. J Si particula nunc , construatur cum ue bo sit, uerus est sensus, si autem cum uerbo didicit, sensus est falsus. Item quod Sophisma est compositionis , quia ex parte praedicati, plura ponuntur, ad quae subiectum referri potest coniunctim, α divisim: coniunctim facit propositionem falsam . Tertio. J Fallax est collectio
ex nomine malus . Nam in antecedente sumitur pro malo moris, in consequente pro malo artis, hoc est in pe sectione. Secundo . J Si ablativus oculo construatur cum
uerbo uidisti, sensus est compositus, & uerus, si cum participio percussus , sensus est diuisus , & falsus. Vt quaecunque. J Accipiendo duo,& tria secundum compositionem, mincir est uera, quia quinque sunt duo , & tria simul, secundum diuisionem autem falsa, quia quinque neque duo, neque tria sunt.
De loco per accentum . ACCENTVs, quem'veteres Latini, auctore uuintiliano,tenorem appeltauere sta straecis δία ct item τονοι dicitur , a Prisciano desinit artia
siue regula ad eleuandam deprimendam ur syllabam
318쪽
uni cui rue particula orationis. Ab eodem in eη in acutum,grauem, 2 qui ex viri sit, circunsexum diuiditur. porro acutus Diomedas tradit apud Latinos in correptis semper, interdsi in produstis syllabis
uersatur.Circunfexin in his qua producuntur. Grauis Mutem per se n quam consistere in uerbo ullo potest sed in his,in quibus circunflexus est,aut acutus,cateras syllabas obtinet. Apud Gracos autem clim acutus in dia tione tria loca obtineat,ultimum .penultimum,ct ante penultimum: circunflexus quotlibu filabarumst dictio,non nisipenultimum tenebit locum. Igitur ut nulla uox sine uocali est, ita nulla sine accentu. Ac proindere te quidam putauerunt accentum ueluti animam uoaeis esse.Sed de accentu quidem hactenus plus satis,quari apud Latinos pronuntiatio uocum iuxta accentum regulas in totum propemodum abolita efZ, cuius tamentico qualitas syllabarum perinde obseruatur. Fiunt autem per locum ab accentu sophismata tribus modis. Pr. no,quando pro ollaba quantitate uariata,variatur 2 significationis, ut Quicquid malum est, fugiendum est. pomum autem malum est,igitur pomum figiendum est. Secundo,quando uariatur inius dilaba aut a iratio, 'aut Orthographia,ut Ad aram iunt sacra, atqui hara
porcorum stabulum est unde illud Ouidq , Immunda curasidelis hara:ct illud item Ciceronis, Ex hara producit e,non schola igitur ad porcorum Babula fiunt sacra. Tertio, quando dissitis aliqua interim diuiditur,interim tota manet, ut dicquid inuite sit, coa Iesit, uinum autem sit in uite, ergo uinum sit coa te. Caete rum de loco siue modo per accenetum, rinotetis di-
319쪽
th nonficile esse dialecticis orationeου 'cere in his,qua hunt sine scriptura. Inscripturis autem estpoematibus
magis, quod in hisscilices accentum per ceram notin , O Bllabarum ob metri legem, accuratior habeatur obseruatio.. Aceentus. J Totum hoc caput partim ex Latinis, par tim ex Graecis grammaticis est perspicuum. cum ait sarius circunflexum accentum apud Graecos non nisi penultimam afficere syllabam,id canonibus accentuu apud Graecos omnino repugnar, accentus enim circunflexus uItimam,& penultimam syllabam assicit: qua hunc locuminendosum aut mutilatum esse puto, & sic legendum, nisi ultimum uel penultimum tenebit lociim . Primo. l deceptatio est in nomine malum, nam prima longa significat pomum,breui,prauum . Secundo quando . J Ara aucto re Varrone, quasi ansa dicta est, quia sacrificantes, aram manibus tenebant, sic etiam iurantes olim aram tenebant . Unde est illa nobilis Periclis sententia: sum amicus usque ad aras.
De loco a sigura dictionis. A p I o v R A dictionis hic locus nominatur,quod per eum quicun uni paralogi i, causam apparentia non aliunde habeant,quam a uocis e dimonis taalia qualiber siue uocesue dictione consiguratione, hoc est planius dica a consimili dictionis cum alia qualibet dictione desinentia siue terminatione. Nec uideo tismen cur a quibusdam tam longe repetatur hoc locosigu ira definitio,qua a Geometris definitur magnitudo,quae termino uel terminis clauditar, cum secundum hanc definitionem, Dura nihil commune cum dictione habeat, unde ilitudo aliqua intelligipost. Ex hoc igitur loco captionci struuntur, quotici argumentatio
ncm stim constare ac reme se habere qui autumat ,
320쪽
ΤAt C T A T V s N. I Qienuid heri emisti. J Dictio haec quicquid, in Iantecedente significat substantiam, album mininori significat qualitatem, & sic a praedicamento in praedicamentum fit transitus. autem. J Ex tertio capite primi libri elenchorum addit multos modos quibus haee,
S s v N T v R laci, qui extra Amone HILDnt Ex his primm est,qui ab accidente dicitur. Is aute est quemadmodum orAristotelci tradit per quem captiones sunt, quotire similiter quodcunque existimabitur rei est accidenti inesse. Nam quia multa eidem accidunt, non en necesse omnibin praedicatis, , ei de quot praedicῆtur,omnia istasimiliter inesse. dandoquidem. hoc pacto omnia ista eadem erunt , quemadmodum seph ista dicunt: uis Socrates eu alter a Platone, Plato autem homo est, Socrates igitur ab homine alter est. Ta
le est 2 istud apud Aulum Gestis ophima, quod pro
ponitur hocpacto, Quod ego sum, tu non es: ego autem. sum homo, tu igitur homo non es. Rem hoc modo, εHomo animales, animal autem genus,homo igitur ἔσnus est. Acrursis, Pobcarpus o homo,at uero homo
distilabum est, Pol3 carpus igitur di Illabum est. Sane haec est alia i enuου sephisemata per accidens fieri
dicuntur. Per accidens inquam, hoc est ἰ per extraxi eum siue diuersum quodammodo aliquid, ut in qui- .sus complexio orationis, eas quae circa naturam sunt Auersitates , ad naturam imam transtulli. 4 Liud