De conseruanda bona valetudine, opusculum scholae Salernitanae, ad regem Angliae, cum Arnoldi Nouicensis ... enarrationibus vtilissimis

171쪽

DE CONSERVANDA

ptio raphano a scorpio percutiatur non solum non morietur, sed et celere sanitate adipiscetur. Raphanus aut eam eri a caiisam contra venena valere di, lvomitiones moueat,quibus stomachusa noxiis humoribus expurgetur. Semen quoque venenis & venenatis vermibus aduersatur.Contra cerastis morsus, pomtum ex vino auxilio est.

Raphanus ipse cum manifesta calfactione attenuandi atque in ei dedi fac uia' talem habet Nam qualitas acris in ipso superat:quibus rebus pituita scindit&.

absumit. Sanguinem acrem atque purigent cm cssicit, eoq; biliosis nocet. Itomacho aduersatur,ructus ciet, humore crassum ac lentum, dc , si virtus concΟ-ctrix debilis fuerit, crudum et generat. Vomitum cieri per raphanum sumptu ante reliquu cibum , dicit Dioscorides

lib. 2. c. I s. utpote qui hoc modo cibueleuet, dc ad euomendum protrudat.

Α reliquo aut cibo sumptum,anadosin, hoe distributione cibo tu in corpus iuuare perhibet,liisve ibis. Summo th cibo sumi debet,quo magis eius distributionem adiuuet,cum aut pr sumitur,cibsi suspendit,quare vomituris commodissime datur ante cibum , Vcrum Galenus lib.2.de aliment. facul. p. 7O.se mirari ait,tum Medicos,tu idiotas,qui rapha nos cludos a coena ei pepsias enucco, id

172쪽

est, bonae cococtionis gratia edunt. Ipsi quidem, inquit, hanc rem experietia satis sibi exploratam esse assirmat, qui in

ipsos sunt imitati, oes laesi fileritnt. Sumpti. n. post cibu coctionem non iuuant. sed impediunt potius. Subinde .n. Cractant, ventriculum nrobe claudi non sinunt, caput uaporibu5 replent, eiq; gravitate inducunt. Minus in offici ut, qui exigua copia a cina cu sale & aceto ingerunt. inde eum ian cai tandia nota neu c-pibolon l.bonam ingenii habitudinem

ac industriam homini, mentemq; quae recte ac perspicue porcipiat, atq; intelligat, efficere tradunt. Dioscoridi se sumet aciem excitant. Lienem eXtenuant,

ieci noti di lumborum doloribus prosunt. Nonnulli quoq; cum Oxime lite vomendi gratia propinat, multa n q; edi cunt pituitam,& a febre quotid sana sppe dc quartana liberatur. Folia,si parua copia sumantur, coctionem adiuuant, de ad appetentiam , qui collapsa fuerit, excitanda accomodata sunt .Plura de raphano Dioscorides atque Galenus locis paulo an he citati si Plinius lib. ΣΟ.cap. q. Constantilius lib. I a. de agricui. cap. 22.α Sinaeon in Syntag. Qv I N T v M , Theriace.Ηqc n. tota substantia sua tam brutis,e ratione priditis animalibus cotra omne ueneni genus auxilios nemineq; pollicito fra-

173쪽

strari sinit.Siquidem nullum unquam a feris, quae hominem solent interimere, comorsum hae statim epota antidoto peta jsse, memoria est prodiriim. Nulliis cade praesumpta, haud multo post morsu impetitus, belluae veneno, ceu Illa superante interi j t. in pestifera et luce, solum hoc antidotu malo correptis prodesse adeo hactenus visum est, ut nullupli id praesidium tanto malo resilierela rit Idoneum.Namque pesti, tanῆ dc ipsa exi stat quaedam bellua , haud paucos

interimit, verum ciuitates quoque totas depascens, male conficit. Quippe praua quaedam aeris ad corruptione prompta mutatio essicitur; & homines cu respirationis n*cessitate periculu euitare nequeant, ipsum aerem veluti venenuquoddam ad se per os attrahunt. Theriacem autem in eiusmodi aeris statu praesumentes, neutid a malo corripiuntur. Q ain dc correptis iam eadem medetur,aeris inspirati malitiam in alterans,

mutansque,vi quae corporis temperaturam infici magis prohibeat. Breuiter, totum corpus ita ab iniurijs securu facit, ut nec a deleterio quopiam possit infici. Cosimilis fere,irtutis est, de aliud quoddam antidotu, quod ab eius, cui an frequenti usu fu it note . Mithridatium appellatur. In qualitatem. atque essicacia

theriacae proximum est, parumq; disse

runt,

174쪽

rut, nisi forte, * therales paulo calidior& contra serpentum venena potentiol, est. Proditur magnum illu bellatorem Mitridate hoc antidotu presumentem sob firmam corporis constitutionem ex illo pr parata. non potu i sse veneno poto interire. Cum . n. bellu aduersus Romanos geres,a Pompeo victus, in extremis medicameli veneno sanus mori cogeretur, medicamento epoto , eoque copioso, ipse quidem no interiit: fili ea uti ob eximium erga patrem amore, cu eo morte volentes oppetere , eiusde medicamenti potu subito cociderunt. Denique cum morte ille obire statim no posse veneno Si antidotum pri sumptum inessi caci, vocato quodam ipsius a mi orioie Bistoco , inluxit ipsu ut iugularet. Atq; sic medicamenti opus ferro absoluens, mori ipsum violenter coegit. Haec fere Galenus in libro de Theliaca ad Pisone c. a. 5: 8 Ic 2 s. Lege plura apud eunde in lib. de via Tl aeriacs ad Paphilia nubi totu, de lib. I. de antido. c. I9. dc

Αuice.6. . tra c. 3. c. l. 6. q. tra c. I. c. s.

S E X T v M . nuces, nempe iuglades, quas non ulli et regias appellat. Haemulto sane in usu sunt. Cum ruta ficis pretfumptae, Sc a summo cibo, thetalibus venenis aduersantur: nec ininus si a veneni haustu comedantur. Largius esitatae latos lumbricos pellunt. Cum caepa ve-

175쪽

, ro,sale&melle, canis hominisq; mo sui conferunt. Et hoc de aridis cum primis intelligendum est. Alimentum pori ro, quod corpori prebent, exiguum est. Aridet viridibus ac humidis pciores habent: unguinosiores. n. iii agisq; pingues sunt, itaque facith et in bilem transeunt: de quo diutius recoditae fuerint, magis . tales effici ut ut . Quamobrem oleum et ex inueteratis exprimere liceat. Tunc 1 ine cococtu difficiles,& stomacho, praesertim bilioso inutiles fiunt, atq, bilem Rugent, fauciu & capitis dolorem adferunt, tussietibus inimicae, oculos letd ut, vertiginem faciunt,idq; cum a cibo sumuntur, linguae paratisin inducunt, &in ore hi fimiti es di ulcera pariun stomacho meliores fiunt, si cum caricis edatur. Ad vomitiones ieiunis in cibo utiles.Clterum qus virides adhuc sunt itaq; humidi. neq, adstringentis quali xatis, neq; oleos ae conspicue participes, sed magis quod amodo qualitatis expertes, haec stomacho minus nocent: dulciores. n. sunt, faciliunt; concoquuntur, dc multo magis,qn & ipsi cu caricis manduntur. Humidae praeterea aptae ad doiectione sunt sicce vero minus: Pleriq; aut ventris subduce di gratia cu caro et ipsas prs sum ut: in quem virides sunt accomodatiores,ut qus adstringetis qualitatis mi uus sint participes.Quin re sic

carum

176쪽

VALETUDINE. 77caru quoque, si prius qS non ulli faciut

in aqua fuerint maceratae, facultas uiri dibus est adsimilis. Ad haec uiri diu nuclei depellati,atq; torrefacti aliquantulum, si a reliquo cibo commanducetursciborii in corpus distributione adiuuar. Et sic patet in uniuersum scorporib. sa nis nuces virides magis iu siccas conuem ni re. Plura Dioscorides h b.I. c. I o. Plinius lib. a s. c. 8. Gal. lib. 2. de alimen. fac ut .c. 23.dc Simeon Sethi in Syntag. De iacere. cap. X II IL

L Vcidus ac mundus sit rite hae

bitabilis aer, Infectus neq; sit, nec oleus scetore

cloaca . Hic agitur de prima re non naturali,

nepe de Aere.cuius,ut Galen libr. 9. cap. I . metho. meden.& in arto medici cina-ι i. Ca. 83. testatur , nulla est euita di ratio. Nam in aere nos ambiente Iemper ver

sari,comede req: ac bibere,& vigilare dc dormire est necessarium, de sine eo nec tolli morbus, nec teneri sanitas potest. Hic igitur causae sine qua no obtinet rationem. Quapropter sedulo hoc agendum,ut in ambiente,quoad fieri pol, doptimo habitemus. od ut rcche cole-

quamur,quatuor cius notas lulce versi

177쪽

DE CONSERVANDA

oportet.Quarum prima quide est , ut sit

lucidus, clarus, minimeq; crassu S, aut nebulosus. Crassus. n.& obscurus humores confundit, turbidusq; ad cor descendit: quo fit, ut spiritus et turbidi ac crasti., tum corpus pigrum ac languidum reddentes ,rum aium quoq; contristantes, ex eo producuntur. Nihil aut magis vividum ac iucundum, minus e circa voluntarios motus pigrum reddit hominem, d si in lucido ac claro versatur aere, aut mane surgat.Secuda , ut sit muta dus:hoc est,exquisite sincerus ac purus, i ullisq; vaporibus inquinatus .impurus namq, in xta qualitate& naturam illius, quod, ipsi admiscetur cordis teperaturam variat atq; immutat, queadmodu id ipsa Hali Roboam comen. i 6. in lib. 3. Artis Medicinalis Galeni ostendit . Tertia , ne sit infectus, cuiusmodi e Te solet in locis

cadauerum non crematorum multitudine refertis,sicut in praelias contingit. Nahanc pestis fere subsequitur. Inspiratus enim in corpore spiri Ius inficit. Quarta, ne foetorem habeat cloacae : Sub qua sane comprehenduntur Fc particulares aeris ins ctiones oes,quibus humana natura ostendi tui: nempe latrinarum, cinni, sterquiliniorum fouearum sculinae, locorum in suae cadauera S: ossa mortuorum coportantur, dc stagnorum scayaludum, idque multo quidem magis,silinum

178쪽

VALETUDINE. 78

linum insuper aut cana bis in eis putrescit.Qn. n. aer limoi sordibus inquinatus in corpora ingreditur, spiritus inficit, ac maximam cerebro noxam suggerit, uiarum spiritus obsti uctione facultatis animalis transitum prohibens,& halitu suo caput grauans. Huiusmodi .cr-goaeroibus ex aequo aetatibus omniq; teperaturi noxius est,sicut e diuerso qui purus Oino est, nulli non aetati est utilis.

Hinc non tem cie Auic. 2. I. doc. 2. sum.

i. c. 2. in hunc prope modum scriptu reliquit : Aer quidem optime tepera tus dcclarus, qui nihil prorsus admissu est at enae materiae, quae tota substatia spiritus teperat uiae contraria sit, i initate no cisicit titi, sed et conservat. Contraiius uero ,effectus producit contrarios. Verum quo praedictorum exactior habeatur notitia, sciendum cst Aercm pro tu eda bona ualetudine duobus modis esse nece GLarium: Primo quidem ob spirituu & caloris innati refrigerationem: Deinde ueris ob fumidi excrenieti, spiritibus ac calori innato molestiana exhibetis, expulsionem. Quemadmodu. n. cxternu Igne sine aeris euentilatione suffocari atque extingui videmus, ita et de spiritibus &calore innato imaginari oportet. Nisieni In per assiduam inspiratione Sc trans pirationem calor naturalis refrigeretur,ac quasi ventiletur , nectile est i piri II 6 tum

179쪽

tum perire :Αare. n. indiget nutrient conseruante,temperant atq; deputan te siue segregante.N utritio ergo, cosePuatio,& teperatio caloris innati fiunt paeris attractionem. Deputatio per eius dem eVulsionem.Αc puriores quidem fiunt asperae:arteris dilatatione, quem Grsci nominant, ea. n.aere sese gidus attrahitur,qui vitale robur ,unde

spiritus quoq; animalis Fignitur, excitat & recreat. Altera vero eiusdem arteri et accidit contractione, συς ολην ci vocant, qua cette, quod exhumorum

deustione in toto animante cotractum vel ut fumi dum est: excremen rum , ex pellitur. Aer itaque qui sie attrahitur, si foetidus dc impurus fuerit , calore innatum atque spiritus corrupit. Hinc et inteli igi pol. facillime infici corda venenato aere. Quare pro tuenda bona valetudine eligedus est aer optimae essentiae,quvnihil vaporis seu halitus alieni in se admistu habeat,neq; turbidus, aut nebulosus apparcat. Qui .n. talis existit,humores conturbat,&, ut antea et dictum est,aiam constringit. Sed sit exquisitεyurus ac liber, qai ex terra plana veIedita ventorum pei flatu undiq; luifritur, de cui sumi,pulueres,de ncbulae admistae non sint. Et qui nec stagni, nec paeludis halitu sit infectus , nec ex profun-

si specu petulente auram spiret, qualis.

180쪽

circa σαρδεις di Hierapolin , alibi que in

multis terrarum locis vilitur. Nec quI ex cloacisq urbe aut numerosum exedicitum purget , vitium cotrax, t.Nec qui exanimalium, oleru, leguminum, aut Prauarum arbo tu putredine, aut fimo

coinquinatur. Nec qui ob stagnum vel flumen vicinum nebulosus est. Nec qui editis undiq; montibus in cauo loco,si. ue valIecoclusus nultu recipit pei flatu. Suffocas. n. patrisque est,similis ei, qui in domib.quibus da est inclusus, in quibus ob putredine,& perflatus desectum, plarimus acgruatur squalor ac situs. Proinde omni planE aetati noxius est,& vitandus, queadmodum & quilibet inclusus Hete fere Galenus lib. i. c. I 6. de sanitate tuenda .in pestilentet fi ambientis costi rutione, ob generalioru putrefactionem,inclusus couenientior existit:vnda per id ips domi manere, fenestrasq; Occludere oportet, ne qua pestiles aere ingrediatur . Quod si cui theas aperire Placuerit,curandu imprimis, ut sint versus orientem,aut Septentrionem costitutae:idq; fiat a sole iam aliquot horis orto Calor. n . Solis citius irrumpens caeIiginem atq; putredines aeris dissipat,

Gemq; crassitudinem eius attenuat. ΑΔ postremum vero cauedum et, ne vel minimum qui de aer in qualitatib. suis i 1 acti ais qua Pauluis , caliditate nimiru,