De conseruanda bona valetudine, opusculum scholae Salernitanae, ad regem Angliae, cum Arnoldi Nouicensis ... enarrationibus vtilissimis

331쪽

rat etiam atq; istificat Potu, aut aspis situ calidi cardiacae& cotractae ab cisasione flavi bilis ad os ventriculi syncope,calidoq; cordis tremori auxiliatur: adiuuante scilicet talem ipsius actione facultate ad strictiora, & maxime quidem in teperaturis calidis. In frigidis vero cum croco temperatum eadem prς-

sat .Febrib.confert acutis,sitim sedar,dcimodico cholerico alui profluuio atq; vomitui subuenit. pustulis quoq;, quae in ore s& lingua erupunt, prodest Tet-uore furoremque flavae bilis copescit, ventriculum roborat, ardori eius atq; im-bccillitati proficit, saxisq; ad ipsum brulis inhibet effusione. Contra melanchOtia ex sollicitudine , timorem de Pieri tis terrorem de futuris, Ac quaslibet animi perturbationes essicax est. Utiliter calidis oculoru abscessibus illinitur. Plura Rhaetes lib.3. ad Alman. c. 36. Aulc. loco citato, dc trac. a. de virib. cordis, os . Auerili ora lib. s collec. c. Serap. c. I 13. & Leonhartus Fuchsius lib. I. c. 17.de compositione medica. Porro aut

queadmodum spodium peculiari hepatis roborandi facultate pridi tu est,& ita diali ii sinulis medicinae a his singula xib. quisu Ωρ mebris robora dis accomodatet sunt, veluti malis cordi, morbus ce-σebro,& glycyrrhieta pulmoni, capparis

332쪽

VALETUDINE. I seu etiam hisce uersiculis comprobatur. Gaudet hepar podio , mace cor , cerebrum quoque moscho , Mamouiquiritia 1'len, ea v. omachusque galanga.

Hepar priorem syllabam longa het. Est enim Graecum quare contra naturam hic breuis posita est. Sale. cap. LII.

Sal virus refugat, recte insipi-dumq; saporat. I Ion sapit esca probe, quae datur absq; sale. Urunt res falsae visum, semenque

minorant.

Et generant scabiem , pruritum,

Due vigorem. Tria hoc in loco peraguntur. In primis. n.generale tradii praeceptu, nemini hactenus, humaniori salte atq; ciuiliori non obseruatum. nepe ut vas condimenti,hoc est salinum primum in mensa apponatur: idq; adeo vulgatum ubique est, ut hisce etiam versiculis decantetur. Sal primo poni debet,primoque γ eponi, Non bene mssa tibi ponitur abns sarridainde salis recensentur com-

333쪽

moda Ac primu quidem, F venenis resistat. Cuius duplex ad sigilari porratio: Vel φ sal vim habeat vehementer siccati adstriingente , atq; ob id quicquid inicorporib. humidu est, id oe depascat, re liquum adstrictione leniter contrahat, uiusqkrei te itis est Gal. Iib. t r. de situ p. med. fac.c. ue o .sic inquies : Nam sal quic quid incorporibus humidum inest, i A. quodamodbabsumit Jc quod reliquum est substantiae solidi, adstrictione cotra hit; ac Hiride et coditura sua se C

uat , de a putredine tuetur,. Vel qΔ, sali non solum humores e corpore ducedos liquet; incidati tenuet purg t & exiccet, stdporoser perquos veneni uis in interiorai corporis irruere solet, & denset ae constringat adeoque penetratione eius intercipiat, & excludat . Secudum oexibos condiat , . sapidiores' is dati: Nulla siquidem ciburia' citra salis commistionem sapere,quotidiano discimusi experimunto.Tertio demum leso salis, sine per salsoru edulio ru', quatuor en

merant nocumenta'. Quoi upi sinu quis

deest, ut v supissertim immoderatiore 'Salis urant, hoc est ortu pant , aut sesele corne eiba ri, debiliore in reddant v I sum. Cinius vi si ni itide duplex adsignari pol rario , vul qirmis salso oculi, ut supra c. a. ex Aristotele ostendi

Tumi no- mus, sint de natura aquae. Res vero per-

334쪽

cent, dc consumant, adeoq; hebetudinε ob id usui adserat Vel φ a cibariis per-s.lsis in ventriculo existentibus, mordalces ad ino sum atq; acres resoluatur fu-

in qui ad oculos iu bla ii ipsas acrimo innia sita rodant, ac rubefaciat. Atq; hine sane eos, qui salem excoquur, rubros fere oculos habere consp4cimus. Secundia, s Veneris appetentiam copescanr. Nacum oes corporis exiccent ec colamant humores , speranti quoque necessario exhauriunt ac minuu. Tertium, i scabie generent. Acrem .n.ac mordacem procreat iaceunt , sanguinemqs aduriit,atq; hinc profecto scabies incidere cosueuit,

. Quartum, et pruritum et excitent: mordacia. n. ac pruri ruosa generant excrementa.Ηorum nocumentorum Rhaetes ei memini Llibl. ad Alma.c. I .sat,in-

Iumunt quantitate,adurit Visum quoq, debi li rat,a tq; sperna a in i n ui t: pr u ritum gener q& si abie.' Ad haec serpiginem non und dc impetiginem, morpheamq; ac lepram progignit i js , quoru corpora ad patiedu sitne parata . Quin urinarios etiam meatus,vsu pstatim immoderato ac frequem iore excoriar. Modice iii falsa, profligato fastidio appetentia reuocant . Fertur praeterea , quod si sal cum aceto & succo ruis permistus pedit plantis diligenter infricetur, no noxam tali

335쪽

DE CONSERVANDA

Ex vini crapula cotractum curet , sed iis etiam, tui cibos auersanrur Graeci απμσδοαν appellant , auiditatem restituat. Plura de Sale Dioscoristes. lib. s. α s . Galen. lib. 3o. M lib. I r.c. so.de simpl. medie: fac. Simeon Sethi in Syntag. . Rui L. Can. c. 624. dc Mesues lib. 2.sec.. 2.c. I 6.de medicisim P purgantibus.

HI seruore vigent tres, salsus,

amarus, acutus.

Alget acetoses , sic stipans , po

ticus atque.

Vncius, &insipidus, dulcis dant

temperamentum. Hie igitur de saporibus, siue quaIitatibus gustatoriis . Ubi taeduimprimis. Saporem accipi pro omni eo, quod gustu diiudicat. Speetes aut eius aliter ab aliis numerari solet. Gal Iib. r.de simpl. . mcdi . faeu cap. 38. non facilε numero coprehensibiles este tradit, a Theopiura soli ,6. de causis plantarii c. I.&6.eius Octo recensentur differentis, exepli gratia,dulcis,pinguis,austerus, acerbracris, salsus,amarus,ctacidus. Qui b.nonum quieq; non ulli adiiciedu putarui, nepe insipidum, que οποιονGraeci vocant, Fina vi sis insignem tu caliditate.xu

336쪽

vALETUDINE. Isrfrigiditatem, media quoad fieri queat

constitutione obtinens, qualem praebet sensum aqua planeois qualitatis uacua. Ex qui b. tres calfacere hoc loco traduntur, ni mira salsus, amarus,dc acris. Sed

in his non paxua est maioris minorismratio .iquidem Aere, ut Aulc. a. Cano. Trach. I .c. 3. confirmat,est calidius, hinc amarum,deinde salsum, qm acre maiore uim habet resoluendi, incidendi, abstergendi amarum: Salsum uero est uelut amaru,frigida ,aliqua humiditate retusum,hebetatumq;. Secundo deinde Ioco tres ex saporibus statuuntur frigidi. Acidus uidelieet,austerus dc acerbos. Ex quibus acerbus tamen frigidior existit, mox austerus,deinde acidus. Quod sane perspicuum euadit in Oibus fructibus,qui dulcescunt. Principio. n.ace ibi sunt uehementis infrigidationis prouessu deinde temporis cum per solarem calorem aliquo modo ad concoctionem ducti fuerint,austeritas in eis sentit,qualensim duosita,aciditate acquirui,sicut lunc dulcedinem ladem ad scioscunt, Acidum uero qua uis acerbo minus sit frigidum, th ob subtilitate oc penetrationem suam eo in Pluribus maioris est infrisidationis. Acerbum aute de

austeru in sapore sunt Alpinqua ,sed hoc mihi lingua piet ex rimam eius supersi-ine cymi est illud uero non modo extimam

337쪽

niam superficie, verumet interiora eius contrahit atque exasperat. Postremo verbines dicunt teperati. i. mediae qualitatis, ita ur corpus neq; refrigerent excellen

so tamen' non' appares excellentia caliditatis,ut lib. 3. ad Alman . cap. i. Rhais ' etae visu in est . Porro sus cuique ac propriae saporis adsignantur facultates.

resaci u nt,la xa n f, pi u r i mo m q; corpo rita exhibent alimenti.&impinguant. Cu. n. naturae sanguinis nostri Jc carnis proxime congruans. lingua au dε excipit , ae oluptate ac dilacatione afficiξ, cis frues

non laedit, non exulcerat ab eis,nec rein fugis ea',ur an ara seu acria. Ac sanἡ g 'quid nutuis, ex gn re dulciu esse oportet Na' dulcia vligunt,i m plent,& restituunt erosas particulas. Sed interdu excellenis fer dulcia noeet: ga curunt valde calida dc aerea cito in ignea natura transeunt, ut mel εc saccharu, celerrim P vertunt in rubia bil E. Quare auidius usi saccharoes ph pericusose inflamant . Ad lisc,dubces cibranteperantius edunt; huthorisq; copia generant sequunt interdu vellputrefacito nes , Vci obstructiones de ab-s: citis hepatis atq;dienis es maximEdem' cu hec viscera ad patiendu accom- findata Puerint . Stomachum quoqs re laxant

338쪽

laxant admodum Salu uni cient,relio ri tamen conserunt spulmoni , geni .

tallei e semen augenr. 'Amara meatus perpurgat, abstergui, extenuat , humoru crassicie incidui,

lingua mordet suntq; in natura terrestri, crassa in qua excedunt calor 5 siecitas, ut im bit Nitro Marrub eo . ab 'thio . immodic6vsu sanguine cito aduin rut dc corrupunt, bilcmq; augent rubia. Acerba,. Grecis ςρυφνα appellat circ. centiorcs pontica pungedo vocanx,quo' verbo medici quoque libenter Utunturi linguam contrahunt,& introrsum pellant, ideoque constipandi , densandi adstringendi, vim habet. Suntq; ire na-: rura rerrestri, crassa, frigida & siccab Ideὁ. n.acerbus sapor dicit cito tardior.

acidus , quia acidus est in natura te. nuiora minus rerrestri. Acerba sene, ut

fructus glandium', pyra' sylvestria,& ire

genere immatura poma, mala cydonias ac magis immatura.Nam postquam maleturuerunr, fit mixtus sapor exacerbo dulci , sicut nucum ' acerbo' di pin

339쪽

gunt densant, incrassant, & infrigidant. Sunt .n. in natura terrestri,crassa,frigidaec sicca, sed plus habent caloris di humiditatis .a habent aceiba. Frequentiore in cibis ac immoderatiore vis humores abunde extenuat,inueniuntq;, eoq; sanguine gignunt melancholicu,& corpus reddunt gracile.Ventriculum th, queadmodum Galenus id ipsum inli. de cibis . honi de mali succi c. I 7. t testatur, corroborant oia, iisquit, quae egregie austera sunt, Iaxu stomachum ac uentre firmat.' lae tum p rscipuE,cum calida intemperie affecti sunt.Hac.n.de causa, atq; et ad al. vi fluxiones sistendas, austeris utimur nimIS.Iuuat.n .uentriculum natura sicci

σήμ tate, & aliquat ulu adstringunt.Pinguia siue oleo se, q Graecis uulgo

tinctuosa nominant, dulci b. uicina sunt aqueae& aereae substatiae,leniunt, emolliunt,&lublicant,laxat, cocoquunt, maturant,dchumectant , sine manifesta incalfactione . Haec si sint mediocria optime nutriunt. tid immodice pinguia supernatu, abominabilia sunt, de nauseabunda,ventriculsi resupina a concoctione impediunt,flatus di obstructiones generat. Ad hete cibi quoq; ante e edendo naturae satisfactu sit,sacietate ad ferunt. Pod Galeni testimonio confirmaε, alib.3.deali .fac.c. 26. ita scriptu reliquit.

Pinguia sic lenta cibaria , statim vi su

340쪽

pta fuerint,ceIeriter implet, & appetentiam euertui. Praeterea, qt maius est,ic6 pluribus deinceps diebus ipsorum esum non sustinemus. Febricitanti N. ac iis Et quibus stomachus atq; hepar calidiora sunt,no aequε ut aliis colarunt:ipsis.n .facilhaeeendunt,&inflaua bile trfistunt. Reliquis uero phlegmatis generant e

Pia. somnolentia pariunt, rationalemmmentis parte reddunt hebetiorem. Carnium in atq; olerum cocturae non In diocre tribuunt condimentum. Acria Graecisarymea,& uulgo acuta non solu mordent ac rodunt lingua, sed et penetra ni,vrunt, vulcerant,aperiunt, flatiis dissipant,tenuant, incidunt, sep rant, resoluunt,e longinquo attrahunt Suntq; in natura tenni,in qua exoedunt OIiditas ct siccitas in superat calore res amaras: Unde calore augent & corpus velociter inflamant,ac sanguine adurui

ipsumq; in bile prius rubra,deinde in nigram conuertunt,siccant etiam emaciatque ac litim faciunt. Acria autem sunt ut piper Zingiber,allium, cepa, calx, dc granum Gnidum , quod Kelleribairi. Germanich vocamus. Salsa, Graecis almura, incidunt, temgent, tenuant, liquant, mordent, condiendo seruant,& putredine vindicant. conturbant, subuertunt uentriculum .ec ad vomitum impellunt, desiccant ,