장음표시 사용
601쪽
quq est suprema inter potentias Cognoscitiuas materiales , attingit aliqualiter
perfectionem intellectus humani , qui est infimus inter potentias cognosciti uas im- materiales ; sed perfectio intellectus hu-lmani consistit in hoc , ut faciat uniuersa -lle scientificum omnino abstractum ab ac lcidentibus indiuidualibus ; ergo imagina-ltio potest facere uniuersale non scientifi-lcum imperfecte abstractum, quod est uniuersale incompletum. lConfirmatur primo, quia imaginatio lbrutorum debet posse imaginari cibum oletiam non propositum sensui, ut polstiti quaerere cibum etiam cum non proponi-ltur sensui; sed ad hunc finem non requi-lritur, ut imaginetur cibum, abstrahendo lpersecte ab aecidentibus indiuidualibus uel ergo non debet abstrahere perfecte ablaccidentibus indiuidualibus. Confirmatur secundo, nam imaginatio hominis Vtpote animalium perfecti si mi sest persectior imaginatione aliorum animalium ; sed nos experimur, quod per imaginationem nunquam perfecte ab- istrahimus obiectum ab accidentibus indi- uidualibus loci, temporis,&c ergo a for- σtiori nec imaginatio brutorum abstrahit, , adeoque non facit uniuersale comple-
602쪽
De causa uniuersatis . 37S -lum possunt facere uniuersale ne incompletum quidem, sed solum attingunt singularia hic, & nunc pramentia. Probatur , quia haec est differentia inter sensus e Xternos, & imaginationem , quod per sensus externos solum sentimus obiecta& nunc presentia , e. g. videmus colo re hic , & nunc praesentes : at per imaginationem percipimus etiam obiecta absentia ; sed obiectum praesens hic, &nunc est hoc singulare determinatum, e g. haec determinata albedo; ergo sensus externi possunt solum percipere haec singularia determinata , adeoque non possunt facere uniuersale,ne incompletum quidem Ratio a priori desumitur a maiori materialitate sensuum externorum supra imaginationem , ut dicetur in libris de ani
Ad r. Nego minorem, in quantum in ea asseritur, quod intellectus diuinus facit uniuersale . Ad probationem distinguo maiorem et ideo intellectus humanus facit uniuersale , quia est superior sensu ,
ita ut contineat omnia solum imperfecte, concedo maiorem ; quia utcumque est superior sensu , nego maiorem ; & distin- quo minorem ; intellectus diuinus ita est luperior intellectu humano, ut contineat omnia perfectissime , concedo minorem; ut contineat imperfecte; nego minorem;
603쪽
& nego consequentiam . Ratio cur intellectus humanus faciat uniuersale, est
quia ita est superior sensu in hoc, quod est
continere quodammodo perfectionem omnium , ut contineat solum imperfecte;
qua enim modus cognoscendi sequitur modum essendi , potest unico actu cognoscere omnia, sed imperfecte, & consu-sti prout requiritur ad uniuersale, quod etiam valet proportionaliter de angelico: at intellectus diuinus continet omnia per sectissime ; ergo per suam cognitionem cognoscit omnia distinctissime , adeoque non facit uniuersale , ut dictum est in resolutione quaestionis. Ad a. Dillinguo maiorem ; quod in tellectus humanus faciat uniuersale spe ctat ad perfectionem ipsius admixtam imperfectioni, concedo maiorem; ad perfectionem non admixtam , nego maiorem ; & distinguo minorem; quidquid
perfectionis datur in intellcctu humano datura fortiori in diuino , seclusis imperfectionibus , concedo minorem ; non seclusis imperfectionibus , nego minorem ;& nego consequentiam . Quod intellectus humanus possit facere uniuersale spectat ad perfectionem, per quam continet aliqualiter omnia, admixtam impcr - fectioni, per quam continet omnia imperfecte . Quia enim modus cognoscen-
604쪽
De causa uniuersatis. 377di proportionatur modo essendi, potes unico actu cognoscere omnia , sed imperfecte , & confuse, prout requiritur acvniuersale . At diuinus intellectus continet omnia perfectissime; ergo potest unico actu cognoscere omnia distinctissime adeoque non faciendo uniuersale . Ad 3. Concedo maiorem,& nego minorem . Ad probationem distinguo quod videtur in imagine, & ex vi imaginis, non aliter videtur , quam proure praesentatur in imagine , concedo quod videtur in imagine, sed non ex vi maginis , nego ; & nego consequentiam Quando homines vident imaginem, Sin ea vident obiectum repraesentatum irimagine, si videant tale obieetum ex vaimaginis, & visione ab imagine causata non possimi perfectius videre, quam is ab imagine reprq sentetur . Imago enim consula obiecti non potest causare visionem claram eiusdem obiecti. At si obie ctum non videatur ex vi imaginis, tunc
potest videri persectius, quam ab imagi
ne representetur . In casu nostro Deus cognoscens actum, quo nos facimus uni
uersale hominis, in eo actu cognoscit hominem ; at cognitio diuina de homine non causatur a nostro actu , sed est omnino incausata , ideoque cognoscit hominem distinctissime, licet actu nostro co'
605쪽
1 178 . Misi io XXXIV. gnoscatur confusissime , claritate accepta non a nostro actu , sed a diuina essen
Ad q. Distinguo. maiorem ; intellectu,
quo altior est , eo minus considerat singula , & eo magis considerat uniuersa, si a consideratione singulorum impediatur a contemplatione uniueisorum , concedo maiorem ; si non impediatur, nego maiorem ; distinguo eodem pacto minorem,& nego consequentiam . Intellectus quo altior est , si sit ita limitatus , ut non possit simul contemplari singula , & uniuersa , contemnit , & omittit contemplationem singulorum ut deteriorem , & totam suam vim cognosciri uam impendit in contemplatione uniuersorum, quq multo
est dignior.' At intellectus diuinus est altissmus, & habet infinitam vim cognoscitiuam , per quam potest simu I attendere singulis , M uniuersis G ergo simul contemplatur uniuersa, & singula, ut dicium est in resolutione quaesionis.
Ad cofirmationem respondeo eodes 3pacito, concedo antecedens, nego con
sequentiam . Homines sapientes si suam finitam vim cognoscitiuam impendant in
contemplatione singularum muscarum , vel pulicum , impediuntur a contemplatione veritatum uniuersalium multo digniorum , sed est indignum sapiente, ut
606쪽
De cat a uniuersalis . 379 suam considerationem impedat in obiectis vilibus, a quibus impediatur a con templatione digniorum ; ergo &c. At non est indignum , ut intellectus diuinus infinitus contempletur vilia , a quibus nullo pacto impeditur a contemplation. digniorum, immo quibus non cognitis , non haberet perfectam cognitionem digniorum consistentem in hoc , ut cognoscantur secundum respcctus , quos lia bent ad caetera omnia viliora, & digniora . Ad 3, & 6. Patet ex resolutione questionis , in qua concessiim est voluntatem sacere uniuersale , & imaginationem fa cere uniuersale in completum .
Ad 7. Nego maiorem, In libris de anima dicetur , quod in iride, & collo
columbae dantur colores non permanen
tes , sed transeuntes consistentes in lumine aliqualiter obscurato; sed hi videntur per potentiam visuam I ergo visus videt
hos numero colores transeuntes , adeo
que non facit ullum uniuersale . Si vera esset sententia quorumdam , quod cor citores, quos videmus in iride , vel collo columbae, nullo pacto sint, potentia vi sua faceret uniuersale in completum, sicut imaginatio. Sed liqc sententia reiicitur ex hoc ipso a quia tribuit potentiae visi-uae virtutem videndi obiectum absens ,
607쪽
38o Vusio XXXIV. quae virtus propria est imaginationis.
Vtrum p aedicabilitas sit proprie-
V Idetur non ςsiςa i quia in tantum predicabilitas non esset essentia , sed proprietas uniuersalis , in quantum
natura constitueretur uniuersalis per cognitionem abstractivam absolutam, at ve ro constitueretur proxime praedicabilis de interioribus per cognitionem com arativam cum inferioribus a e g. cum a
Petro , Paulo &c; sed ad hoc , ut Iuniuersale sit proxime praedicabile , nou requiritur cognitio comparatiua , sed sufficit absoluta ; ergo praedicabilitas non est proprietas , sed essentia uniuersalis .
Probatur minor : eatenus enim ad praedicationem p rq requireretur comparatio
pridicati vim subiecto , quatenus per talem comparationem videri deberet identitas praedicati cum subiecto ; sed sognitio, qua cognoscitur identitas pr 'dicati cum subiecto est ipsa formalis prae dicatio ; ergo ad predicationem pr rerquiritur praedicatio , quod est absurdum vel sit comparatio non prerequiritur ad υ3sndam tale identitatem, non potest as quid pie requiratur
608쪽
Do praedicatione υn inersalis . 38I '2. Vniuersale hominis, equi, idemqὸ dic de aliis, non est praedicabile de pluribus, e .g- de Petro, Paulo &c ergo praedi cabilitas de pluribus non est proprietas uniuersalis. Probatur antecedens; de Pe tro e g. potest solum prς dicari ille homo, qui identificatur cum Petro; sed uniuersale hominis no solum dicit illum homi nem, qui identificatur cum Petro, sed om nes homines ergo uniuersale hominis no potest pret dicari de Petro, alioquin posset de Petro praedicari omnes homines, ac posset dici , Ferrus est omnis homo . 3. Si praedicabilitas de in serioribus esset proprietas uniuersalis, uniuersale etiacum predicatur de inferioribus,rctineret suam uniuersa litote; eo pacto quo quia ri sibilitas est proprietas hominis, homo re tinet humanitatem,per qua est homo, etiacum aetii ridet sed uniuersale cum p rq di catur de inferioribus no retinet sua uni uersalitatem; ergo &c. Minor probatur: vi homo e .g.sit uniuersalis, debent ita omne homines cognosci per unicam cognitio nem, ut unus non distinguatur ab alio; seccum facio praedicatione , qua dico Petreta est homo ,-Patitur est homo , ita cognosce omnes homines,ut salte distingua Petruna Paulo ergo homo no remanet uniuersa iis, adeoque no retinet sua via inersalitate.
Respondeo, quod uniuersale in praedi B b 3 can
609쪽
scando , definitur unum aptum praedicari de multis,& vocatur uniuersale logicum. Circa uniuersale igitur logicu tres quaistiones sunt examinand q. Primo an , & quo modo predicabilitas sit proprietas uniuersalis metaphysici. Secundo an uniuersale constituatur proxime praedicabile per cognitionem absolutam,vel per cognitione comparativam praedicati cum subiecto . Tertio vir u uniuersale predicetur de inferioribus secundum totam suam uniuer
salitatem,& ita, ut in actuali praedicatione
Quoad prima qu stione, dicendia,quod
pr dicabilitas proxima est proprietas uniuersalis metaphysici, sed est de essetia uni- uersalis logici. Probatur, quia illud est propraetas rei, quod non ingreditur definitionem & primum conceptu rei, sed ex definitione consequitur ; sed pret dicabilitas non ingreditur primum concepturn,&definitionem uniuersalis metaphysici,quod
definitur solu dinum alium esse in multis, &consequitur ex eius essentia , nam ex eo,
quod aliquid sit unum aptum esse in multis,sequitur,ut possit de ipsis p rq dicari; ergo pr dicabilitas est proprietas uniuersalis metaphysici; est tamen de essentia uniuersalis logici, seu proxime predicabilis, in quantu est proxime praedicabile,sicut licet risibilitas sit proprietas hominis, tamei est
610쪽
De predicacione uniuersatis . 383
est de essetia risibilis in quatii est risibile Quoad secundam questionem dicendu , quod ad pr dicatione pre requiritur co' paratio pr dicati cum subiecto. Probatura priors,quia naturalis modus cognosce n. di proportionatur modo essendi; sed homo est per hoc, quod anima, quae est forma
uniatur corpori,ut materiae; ergo natura
lis modus, quo homo cognoscit rem esse , est ut praedicatu, quod se habet ut forma , uniat intentionaliter subiecto tanqua ma ter te; ideoque connaturale est homini intelligere veritatem,componendo, ac diuidendo,ut ex Aristotele docet tactus Thomas p- p. q,8 art. s. in corporeb sed matcria,es forma vi sint inuicem proxime Vni biles realiter debet se mutuo respicer e viperfectibile,& perfectivum,potentia,& actus ergo ut pr dicatum,& subiectum sint inuicem uni bilia intentionaliter, debent
inuicem intentionaliter referri per ap prehensionem comparativam,adeoque nosussiciunt dii et apprehensiones absolutae. Confirmatur a postera orie X e X perientia, Se inductionem a vi cognosscamus. e. gutrum duq magnitudines lint aequales,vc' in quales, utru duet qualitates sint similes vel dissimiles, prius debemus eas inuicem