장음표시 사용
581쪽
accidentibus conseruantibus; & idem die de animabus omnium brutorum . Talessor mar sicut habent modum essendi alligatum materiae, & accidentibus indiuidualibus loci, temporis &c. ita habent modum cognoscendi alligatum materiae ,& accidentibus indiuiduantibus : e. g. sicut anima equi non potest esse nisi in materia , & corpore, & cum dependentia a loco, & tempore , in quo est , ita non potest quidquam cognoscere, nili prout existens in aliqua materia, & corpore , in aliquo loco, & tempore S &quia quod cognoscitur ut existens in aliqua materia , in aliquo loco , & tempore, cogno scitur ut materiale, & singulare, ideo equus, & omnia bruta animalia non possunt quidquam cognoscere nisi ut materiale , & singulare; Sc quia natura, quq non potest quidquam cognoscere , nisi uti materiale, & singulare , est sensititia tantum, ideo omnia bruta animalia sunt sensitiva tantum , nec participant ullo pacto naturam intellectivam. Secunda sorma, & natura cognoscit tua est, quae ita est, vel potest esse in materia corporea , & sensibili, ut non sit alligata tali materiq , nec ab ea , vel ipsius accidentibus indiuidualibus in essendo depe
dens . Talis est anima rationalis hominis. Ita enim est in corpore materiali, ac se
582쪽
De abstractione υniuersalis. S Ssibili, yt non dependeat a corporem eius accidentibus, sed possit existere extra cor pus, sine figura , & sine omnibus accidentibus materiae, sicut de facio post mortem
hominis corrupto corpore, remanet anima rationalis separata a corpore, & a loco , ac tempore corporeo, & materiali. Haec
forma sicut est in materia sensibili, & ac cidentibus indiuiduantibus affecta , sed non dependet in essendo a materia sentabili, & eius accidentibus indiuidualibus , sic potest per sensum cognoscere res ut existentes in materia sensibili, & accidentibus indiuidualibus affecta , sed non dependet in cognoscendo a tali materia , sed potest etiam cognosceres, ut non exi stentes in materia sensibili, & astecta accidentibus indiuidualibus. Et quia cognoscere res ut existentes in materia sensibili est cognoscere ut singulares; cogno scere res abstrahendo a materia sensibili, Se ab accidentibus indiuidualibus est cognoscere ut uniuersales ; ideo anima rationalis potest cognoscere res tum ut singulares, tum ut uniuersales . Quia rursus posse cognoscere res in uniuersali, & abstrahendo a materia sensibili indiuiduali est habere potentiam intellectitiam, ideo
anima rationalis non solum habet naturam sensitivam, in quantum potest per sensus cognoscere res ut existentes in mate- A a a ria
583쪽
ria indiuiduali, sed etiam habet naturam intellectivam , in quantum potest cogno-lscere res in uniuersali, & abstrahendo a materia sensibili, & individuali. Tertia forma, re natura cognoscitiua est, quq non solum non est alligata, ac dependens a materia , sed est ita perfecta, & completa per se ipsam , ut non possit esse in materia a nec possit ab illa recipere Vllum complementum essendi. Tales formae sunt Angeli, qui a philosophis vocantur Intelligentiq . In hoc enim Angeli differunt ab anima rationali,quod quia anima rationalis est forma imperfecta , & incompleta, indiget corpore, &materia, ut ab ipsa accipiat complementum essendi, & cognoscendi: at Angeli sunt formet completae,& perfectae,ideoque non possunt esse in ulla materia, vel co spore , nuc accipere aliquod complemensum materiale . si formae sicut nullo pa- icto dependent a materia in elsendo , neci per materiam complentur quo ad esse, sic nullo pacto dependent in cognoscendo , ideoque non accipiunt cognitione a sensu, sicut anima rationalis, sed sine adiutorio sensuum cognoscunt immediate na
Hinc primo patet, cur intellectus hu-
Ratio est, quia ficut non dependet in
584쪽
De abstractione υniuersalis. S37 essendo a materia indiuiduali, sic non dependet in cognoscendo, ut explicatum
est . Patet secundo, quo pacto cognoscat,& faciat uniuersale . Possumus loqui de duplici uniuersali, specifico,& generico Vniuersale specificum iacit cognoscendo res omnino similes in essentia , & abstrahendo a materia affecta accidentibus indiuidualibus ; e. g. omnes homines sunt omnino similes in natura , & essentia , ac solum sunt dissimiles in accidentibus,quae
sed intellectus non ex cognoscens res Om nino s miles abstrahendo ab omni dis militudine, eo ipso confundit, atque illas constituit unum ob ectum , nec potest inter se distin gnere, ut dictum est quaest. 32. in probatione concinsionis quint ergo intellectus eo ipso quod cognoscit omnino similia , & abstrahit ab omnibus accidentibus indiuidualibus disimilibus, facit uniuersale ; e. g. eo ipso quod cognoscit hominem , abstrahendo ab omni eo,
per quod unus homo est dissimilis alteri , facit uniuersale hominis; & quia accidentia indiuidualia dissimilia conuenientia rebus eiusdem speciei distinguuntur ab ipsis a parte rei; ideo intellectus facit univorsale specificum,abstrahendo,& pr ' A a 3 scin -
585쪽
scindendo obiective ab accidentibus indiuidualibus disiimilibus , & confundendo singularitates identificatas , & omnino similes . Vniuersale generi eum facit abstrahendo rationem genericam a disseren'tiis specificis , vel ex parte obiecti, si rationes gener icq distinguuntur ex naturaret , aut virtualiter intrinsece a differentiis , vel per solam confusionem ex parte
conceptus , e. g. intellectus facit uniuer ale animalis abstrahendo rationem anidialis a differentiis rationalis ', & irratio- aalis , ut explicatum est.
Ad I. Concedo maiorem, & distinguoninorem; intellectus non habet uniueralitat&n in essendo , concedo minorem ;ion habet uniuersalitatem in cognoscen-lo , & reprς sentando, nego mi uorem ;e distinguo consequens ; ergo non potest lare naturq uniuersalitatem consistentemn hoc, ut confuse repraesentetur cogni-ione uniuersali in repraesentando , negoonsequentiam ; non potest dare naturuliam uniuersalitatem, concedo conseque a m . Intellectus non est uniuersalis in
sendo , cum sit hic numero intellectus , d est uniuersalis in reprq sentando , quial unus potens repraesentare multa , & iam omnia unica cognitione non di- inguente illa inter se ; ergo potest natu'm tribuere uniuersalitatem consistentem
586쪽
De abstractione υniuersali . SS9 in hoε, ut cum sic multiplex repr senter unica cognitione non distinguente unum individuum ab alio. Si vero quaeratur vlterius , cur intellectus, cum sit singularis,& unus,potest formare cognitionem, quε sit plurium , immo & omnium Respondeo rationem esse, quia natura intellectiva consistit in hoc, ut cum sit una, & simplex, sit quodammodo plura, Immo &omnia , in quantum continet in se perfectionem omnium rerum, ideoque tertio de anima tex. 27. dicit Aristoteles , quod anima intellectiva est quodammodo omnia , sed modus operandi, & cognoscendi sequitur,& proportionatur modo essedi ; ergo intellectio , quae est propria ope ratio nature intellectitiet , cum sit unica , est quodammodo plura, & etiam omnia , in quantum plura , & omnia cognoscit, adeoque est uniuersalis in repraesentando. Hinc reiicitur error Averrois, qui ex
eo, quod intellectus faciat uniuersale, intulit quod est uniuersalis , adeoque quod intellectus est unicus in omnibus hominibus . Ex eo enim, quod intellectus faciat uniuersale, sequitur quod sit uniuersalis
non in essendo,sed in repraesentando et eX eo, quod sit uniuersalis in repraesentando non sequitur, quod sit unus tantum i , omnibus hominibus,ut putauit Averroe S,
587쪽
lomnia ner quamdam virtualem continea. tiam perfectionis , ut docuit Aristoteles,& ex eo sanctus Thomas,tum in commentario te X. allegati, tum prima parte q-1q:art. I. & alibi. Ad a. Distinguo maiorem : intellectus humanus accipit cognitionem a sensu inchoatiue , concedo maiorem I perfective, nego maiorem; concedo minorem; & nego consequentiam. Anima rationalis supponit corpus tanquam materiam , sed est multo perfectior corpore , 8c a corpore
independens in est elido , ut dictum est in resolutione quantionis; sed modus opera-di, & cognoscendi proportionatur modo
essendi; ergo con naturalis modus cognoscendi anime rationalis est , ut incipiat a cognitione materiali sensus , qua cognoscit obiectum cum dependentia a materia,& ab accidentibus indiuidualibus, sed superaddat cognitionem proportionatam ipsi anim D qua co*noscat idem obiectum sine dependentia a materia , & ab accidentibus indiuidualibus ; sed talis cognitio cognoscit , ac facit uniuersale ; ergo con naturale anime est , ut a cognitione singularium accepta per sensus progrediatur ad cognitionem uniuersalis tanto perfectiorem cognitione sensitiva singularium , quanto intelleimis est perfectior sensu. Coecus igitur a natiuitate non
588쪽
De ab ractione Oniuersali, ssa li potest habere cognitioncm colorum, quia lintellectus debet inchoare cognitionem propriam sensibilium a sensu; ergo si deficit sensiis colorum, non potest inchoare, atque adeo nec perficere cognitione pro priam colorum. At licet sensus non comgnoscat uniuersale, sed solum singulare , possiimus peruenire ad cognitionem pro priam uniuersalium . Ratio est, qui fensus non requiritur ut perficiat, sed ut incipiat cognitionem uniuersalium I ergo dummodo sensus cognoscat singularia,potest intellechis abstrahendo ab accidentibus indiuidualibus perlicere cognitionem uniuersalem .
Ad 3. Concedo maiorem , Si nego minorem . Ad probationem concedo, quod intellectus cognoscendo non immutat ira turas rerum , sed dico, quod ad hoc, uti faciat naturas uniuersales, non requiritur, ut immutet intrinsece naturas rerum, sed sufficit,ut naturas cognoscat cognitio ne uniuersali in representando, Vt eX plicatum est in responsione ad primit a. Dum opponitur, quod unitas , & uniuersalitas debent esse forma intrinseca natu
i ς, respondeo falsum id esse, si loquamur de uniuersalitate requisita ad scientiam , de qua sola loqui debemus, cum tota hecquq stio sit de uniuersali scientifico . Ra-ltio est, quia scientia debent facere naturas A a s uni
589쪽
l viriuersales non ideo ut perficiant, vel im- mutent ipsas naturas, sed ut sciens habeat cognitionem scientificam de naturis; sed per hoc ipsum, quod sciens cognoscat totam naturam, & omnia singit laria licet infinita unica cognitione abstrahente a materia, & ab accidentibus indiuidualibus, habet cognitionem scientificam de natura; ergo uniuersalitas re
quisita ad scientias non debet esse intrinseca naturae, sed habetur per solum modii cognoscendi. E conuerso quod mel sit dulce , vel amarum non spectat ad persectionem cognoscentis, sed ad perfectione mellis ; ergo mel non potest fieri dulce , vel amarum per solam cognitionem , sed requiritur intrinseca mutatio ipsius mellis Idem die ad alias paritates similes , quae possunt afferri . Ad q. Concedo maiorem, & d stinguo minorem ; scientis debent speculari res prout sunt, si sensus sit, quod debent de is
rebus assirmare tantum quae conueniunt
rebus,concedo minorem si finiss sit,quod speculatio scientiae debet esse ita materialis ,& crassa ,sicut res , nego minorem ;& nego consequentiam . Est quidem verum, quod scientiae non debent de rebus
assirmare quae non conueniunt rebus; e Pquia equus non est rationalis , non
debet scientia assirmare de equo, quod sie
590쪽
De abstramone unitiersalis . 363st rationalis , alioquin erraret . At speculatio scientiae non debet esse ita materialis, & crassa sicut res, e . g. speculatio de asino non debet esse materialis , & crassa sicut ipse asinus , immo debet esse immaterialis, & subtilis, & quo cognitio est immaterialior , eo est per se ctior, ideoque dicitur, quod cognitio
perficitur per recessum a materialitat ν. Iam materialitas pr sertim consilit in quadam compositione, per quam res comtinet plures partes distinctas; immaterialitas e conuerso consistit in quadam simplicitate , per quam res cum sit simplex,& partibus carens, continet plura, ut dictum est quaest. S. ad Io;ergo cognitio per hoc ipsum , quod cum si unica, & simplex, cognoscit uniuersaliter totam naturam , est immaterialis ; ergo uniuersalitas spectat, & requiritur ad perfectionem cognitionis scientificae. In hoc vero,quod rerum naturet cognoscantur uniuersaliter modo explicato, non sit ulla fictio. Neque enim intellectus fingit naturam esse uniuersaleni a parte rei; haec enim fictio esset inutilis, immo contraria scientis ; sed per unicam simplicem cognitionem cognoscit naturas uniuersaliter, ut eXplicatum est. lAd In quo proponuntur varia dubia, respondeo retolliendo talia dubia .