Quaestionum philosophicarum Syluestri Mauri Soc. Iesu liber primus quintus. .. Liber primus. Continens primam partem Logicae hoc est summulas, quaestiones proemiales ad philosophiam, & scientias, & quaestiones de vniuersalibus in communi

591쪽

3 6 ah Qu. 'o XXXIII. Primo quaeritur utrum uniuersale fiat per operationem intellectus agentis, vel per operationem intellectus possibilis. Intellectus agens est potentia , quae producit speciem , hoc est imaginem spiritualem,

reptaesentantem naturam uniuersaliter :intellectus posi bilis est potentia, quae format cognitionem repraesentantem natura uniuersaliter . De utroque intellectu , Dde eorum distinctione agendum in libris de anima. Queritur utrum uniuersale fiat per productionem speciei repraesentantis naturam Vniuersaliter , an per pro L. ductionem cognitionis p Dico, quod fit per utrumque. Probatur, quia naturam esse uniuersalem nihil aliud est, quam naturam e ne uniuersaliter repta sentatam; sed natura uniuersaliter representatur tu per speciem , tum per cognitionem uniuersalem ; ergo natura sit uniuersalis tum per operationem intellectus agentis, tum per operationem intellectus possibilis .

Neque quoad hoc punctum praecise potest fieri alia quq stio, quam de nomine. Qine' stio de re potest esse, utra operatio pr*ee' dat , productio speciei uniuersalis facta ab intellectu agente, an cognitio uniuer

salis producta ab intelleetu possibili. Sed lim quaestio spectat ad libros de ani-

Eodem pacto respondeo ad alia duo

592쪽

De abstractione uniuersalis . 363 qu sita , virum uniuersale fiat per cogni- ionem absolutam, vel comparativam: per directam, vel per refle Xam . Dico enim quod natura fit uniuersalis per omnem cognitionem , quae repraesentat ipsam unis uersaliter; sed tum cognitio absoluta, tu mi comparat tua , tum directa, tum refle Xa s potest repri sentare naturam uniuersaliter; ergo per omnes istas cognitiones potest fieri uniuersale saltem scientificum ;licet fortasse non fiat uniuersale omnino consulum, de quo dicetur sectione ultima .

Virum omnis , ct solus inreliectust faciat uniuersale . ia uotio

XXXIV.

ΡRimo videtur quod omnis in teli eclusiaciat uniuersale . Si enim aliquis nofaceret , maxime diuinus , & angelicus , sed Atiam isti faciunt uniuersale ; ergo . Minor probatur , quia ideo cum sensus non faciat uniuersale, intellectus humanus facit , quia est superior, ac persectior sensu ; sed intellectus angelicus, ac diui nus sunt superiores, ac perfectiores intellectu humano; ergo faciunt uniuer

593쪽

a. Quod intellectus humanus faciat uniuersale non spectat ad imperfectione ,

sed ad persectionem ipsius intialectus;sed quidquid perfectionis datur in intellectu

humano, datur a fortiori in angelico , &diuino ; ergo etiam intellectus angelicus,& diuinus faciunt uniuersale . Intellectus diuinus, & angelicus ubdent cognitionem, per quam nos facimus uniuersale, cognoscendo naturam confuse ; sed in tali cognitione vident reflexe obiectum , & non aliter, quam ut reprae sentatur in tali cognitione; quod enina videtur in imagine non aliter videtur, quam prout in tali imagine reprq sentatur, latque adeo si per imaginem repraesenta tur confuse videtur solum confuse; ergo intellectus diuinus, & angelicus saltem per cognitionem reflexam faciunt uni-

q. Videtur specialiter de diuino intellectu , quod faciat uniuersale . Intellectus enim quo altior est , eo minus descendit ad singula , & eo magis considerat Dium uniuersa; sed intellectus diuinus est altissimus ὸ ergo non descendit ad considera-ltionem singularium, sed contemplatur so la uniuersalia . Confirmatur , quia indi-lgnum esse intelIectu hominis sapientis, ve

immoraretur m contemplatione & nu . meratione singularum muscarum, &

594쪽

Se cat a uniuersalii. 367 pulicum; ergo intellectus diuinus vilissi obiecta conlcmplatur solum in uniuersali a S. Videtur, quod non solus intellectus faciat uniuersale . Nam in in tantum intellectus facit uniuersale, in quantuin tendit in obiectum uniuersaliter ; sed etiavoIuntas tendit in obiectum uniuersaliter ; cum enim aliquis amat bonum tendit uniuersaliter in bonum, non dIstinguendo unum bonum ab alio ; ergo etiam voluntas facit uniuersale. 6, Videtur , quod etiam imaginatio sa-ciat, ac cognoscat uniuersale. Cum eo im lupus famelicus appetit, ac quaerit ouem, quam non videt, imaginatur ovem, quam quaerit; sed tum non appetit potius unam ouem , quam aliam, sed quamcumque , dummodo si expletiu* famis ; ergo imaginatur ovem non determinatam,sed quacumque ; sed hoc est imaginari ouem in uniuersali 3 ergo imaginatio lupi cognoscit ouem in uniuersali, ac facit uniuer

7. Videtur , quod etiam sensus exter ni, qui sunt infimi inter potentias cognoscit iura , faciant uniuersale. Visus e. g. videt in iride , vel in collo columbae varios colores, qui vere non sunt; sedi

per talem visionem non est maior ratio cur videat hunc potius colorem viridem ,

595쪽

quam alium e. g, ergo videt uniuersaliter omnes colores virides adeoque iacit uniuersale ἀRespondeo duas examinandasquq stiones . Prima est utrum omnis intellectus faciat uniuersale ; secunda virum, solus intellectus, an etiam voluntas, ima ginatio , ac sensus externi.

Quoad primam quaestionem certum est , quod omnis intellectus potest habere

cognitionem uniuersalem in repr sentando , hoc est talem, ut cum sit unica, cognoscat plura , immo etiam omnia . Ratio est , quia ut ex Aristotele dictum estquet st. 33. in responsione ad 1. natura intellectiva consistit in hoc, ut cum sit una & simplex , sit quodammodo omnia ; sed

modus cognoscendi proportionatur modo essendi ; ergo omnis natura intellectiva potest formare cognitionem uniuersa lem in reprς sentando , hoc est talem , ut cum sit unica, & simplex, cognoscat quo dammodo omnia . Sed quia ex dictis ad faciendum uniuersale non sufficit cognitio una quomodocumque repraesentans plura , & omnia, sed requiritur, ut repraesentet illa confuse, ac non distinguendo unum ab alio, quaeritur, utrum solus intelleistus humanus, an etiam angelicus,

596쪽

Dicendum , quod intellectus diuinus

non potest formare cognitionem repraesentantem plura , & omnia confuse , humanus, atque angelicus potest . Ratio est, quia modus cognoscendi per unam cogni-itionem plura, vel omnia proportionarii debet modo , quo natura cognoscit tua lita est una, ut sit quodammodo omnia per continentiam, qua continet perfectionem

omnium ; sed natura diuina ita est simplicissima, ut contineat omnia perfectissime, in quantum continet perfectis mo modo perfectionem specificam , & indiuidualem omnium rerum, seclusis imperfectio-iribus, ideoque potest per se solam omnis causare; ergo diuina cognitio ita est una,& simplicissima, ut cognoscat omnia per-lfectissime, & distincti si me secundum on

nem rationem tum uniuersalem , tum singularem sine ulla confusione, vel impersectione . Cognitio igitur diuina cogn0. scit omnia sub qualibet ratione tum Vni-iuersali , tum singulari ; e. g. non solum 1 co noscit, quod Petrus est risibilis, Paulus'est risibilis &c; quod est cognoscere homines sub ratione singulari, sed etiam per eamdem cognitionem cognoscit,quod omnis homo est risibilis , quod est cognoscere homines sub ratio no vniuersali.

Ratio est , quia ad perfectionem scientiae spectat cognoscere risibilitatem non solude

597쪽

de singulis hominibus , sed etiam de omnibus ; sed Deus sicut omnia continet modo persectissimo, sic omnia cognoscit modo perfectissimo I ergo non solum cognoscit quod singuli sunt risibiles , sed etiam quod omnes. Neque ex eo, quod cognoscat omnes homines esse risibiles , sequitur vlla confusio in cognitione diuina. Tunc enim cognosceret omnes homines confuse, cum ita cognosceret omnes, Ut per eam cognitionem non distingueret singulos; sed Deus Ita per suam cognitionem cognoscit omnes, ut etiam distinguat singulos ; ergo non cognoscit confuse, sed distinctissime . Deus tamen simpliciter non facit unitu riale, quia uni uersale est unum unitate abstractionis, &con fusionis , ut dictum est . Ex opposita ratione probatur, quod intellectus humanus, & angelicus possunt formare cognitionem representantem , plura, vel omnia confuse. Nam omnis natura intellectiva crina etiam angelica ita est simplex, ut sit plura, & omnia so- Ium imperfecte; ergo cognitio , qua cognoscit omnia, debet illa cognoscere imperfecte , ac non distinguendo unum ab alio. Et confirmatur, quia intellectus angelicus debet posse aliqualiter cognoscere totam naturam humanam,equinam,& alias naturas , cum sit perfectior intel- , lectu

silit

598쪽

De caresa uniti Uiatis. 37Ilecta humano , qui hoc potest ; sed non potest cognoscere totam naturam humanam , distinguendo omnes homines possibiles inter L ; homines enim possibiles sust infiniti, intellectus vero finitus, qua lis est angelicus, non potest cognoscere in fiuita , illa inter se distinguendo; ergo potest cognoscere solum confundendo , adeoque potest facere uniuersale scientificum. Disserunt tamen in modo cognoscendi uniuersalia , & singularia intelle, cius humanus , & angelicus differentia , fundata in diuerso modo essendi . Intellectus enim humanus peruenire non pom test ad cognitionem uniuersalium,irasi per abstractionem a singularibus per sensum cognitis b e conuerso intellectus angelicus cognoscit naturas Vnium sales cognitione propria, & quidditativa per species sibi connaturales acceptas a Deo sine ulla abstractione a singularibus . Rursus in- 'tellectus hamanus singularia cognoscit so Ium cognitione eXprimente quid per accidens sint, non penetrando distinete singularitatcs per se singularibus competentes; at intellectus angelicus cognoscit singularia cognitione exprimente quid pere sint, penetrando singularitates per se

in ta Iaribus competentes .

Quo ad secundam quq stionem, dicenduximo , quod voluntas potest facere uni

599쪽

uersale proportionaliter ac intellectus .

Ratio est , quia in tantum intellecitus facit uniuersale hominis e , g, in quantum tendit in omnes homines unica cognitione confusa non distinguente illos inter se; sed voluntas potest amare omnes homines amore confuso non distinguente unci hominem ab alio ; erro dcc. Ratio a priori est , quia non minus voluntas in essendo est inde pendens a materia , quam intellectus I ergo non minus potest voluntas per suam operationem tendere in is obiectum, abstrahendo a materia, & ab accidentibus indilii dualibus, quam in te, lectus ergo potest facere uniuersale non minus , quam intellectus. Neque quoadi hoc potest fieri alia quSstio , quam de no-lmine , dicendo , quod voluntas non facit uniuersale, quia supponit iam factum ab

intellectu . Sed hec erit altercatio de voce, & contra sensum legitimum quaesionis, qua qu ritur , an posit volun ras tendere in obieetiim uniuersaliter tendentia non distinguente unum ab alio. Dicendum secundo: imaginatio non is potest facere . uniuersale completum , &seientificum, sed solum in completum .

Probatur a priori, quia potentis, qiit inessendo pendent a materia , etiam in cognoscendo pendent a materia, & ab accidentibus indiuidualibus loci, temporis

600쪽

Rc; sed imaginatio est potentia materia iis , adeoque pendens a materia in essendo ; ergo in cognoscendo I ergo non pO test cognoscere obiectit in , abstrahendo penitus ab accidentibus indiuidualibus oci, & temporis &c; e. g. cum lupus imaginatur ovem , imaginatur ovem nunc

existentem in aliquo loco , cum aliqua figura, & cum quibusdam accidentibus indiuidualibus; sed uniuersale scientistcuin debet esse abstractum ab accidentibus in, ditii dualibus loci, & temporis , & ab omnibus , que competunt naturis soluin er aecidens , Ut dictum est qussi. a mergo imaginatio non potest facere unii r sale scientificum, & completum . Potest

tamen facere uniuersale in completum . Lupus enim cum querit ouem , non qua rit potius hanc numero ouem, quam alia,

sed quamcumque, licet non abstrahat ab omnibus accidentibus indiuidualibus ;sed hoc est facere uniuersale incompletum; ergo facit uniuersale incompletum. Et ratio a priori, cur imaginatio posse facere uniuersale in completum est , quia licet sit potentia materialis, tamen est siu- prema inter potentias materiales , & intellectui propinqui istimat, sed supremum infimi attingit insimum supremi, ut eXSancto Dionysio docent Sanctus Thomas,& omnes scholastici ; ergo imaginatio , quae