장음표시 사용
91쪽
enim civilibus abscesserat muneribus, in corpore tamen essceto vigebat vis animi, consili jq; unde saepius ab illo clanculum visitabatur, dc su pergravioribus negotijs consulebatur, homo iudicio naturali, & longo rerum usu ad gerendam rempublicam aptus, si immodicae habendi cupiditati modum imponere scivisset. Sed certiora sinceri erga eum am ris sui documenta Alexius edidit, cum in extrema vitae ejus perio do eum, quamvis sensus omnis & cognitionis expertem, quotidie
nihilominus, sterili licet ossicio, nihilque promerituro invisere non destitit i & desuncto, dum humaretur, ipse quoque, haud inserius majestate tua ratus, si palam lamentaretur, in templo voluit cui
DETLa- Jam itaque offert se nobis Boiarus Ilia Danilo icZ Miloslamstatis socero. Τzaris socer. Is e stercore pauperrimae, ideoque despicatissimae suae e grege nobilitatis erectus, & ad summum honorum in Moschovia fastigium repentino ludentis sortunae impulsu evectus maximam apud TZarem potentiam, quia socer, adeptus est. Non est tamen, quod se talem iactet, Molchorum enim Principes, Melchisedech ad instar, sine patre, sine matre, sine penealogia esse volunt. Cumque Alexius, ac, quod magis est, ipsa ejusdem filia Tetarissaeum alloquuntur, Iliam semper, non socerum , non patrem, appellant. Sed neque gratia ulla apud generum pollet, capillorum, & barbae vellicatione, pugnorumque impactione ab eo non semel exceptus. Cum post caesos exeunte autumno anno I 66 I. a Lituanis in Polocienti agro Guanskium, dc Nasciomnum de adventu eo Poloni Regis cum numeroso exercitu Ama invalesceret, & simul de discrimine Pereastaviae apud Circassios acriter a Cosiacis oppugnatae nuncius referret, ad IV. Idus Novembris, Senatum Alexius coegit, eumque, qua via, quibusque viribus obviam tot imminentibus hostibus eundum esset, consuluit. Ilia, qui haud longe ab eo siedebat, Domine, inquit, constitue me legionum tuarum Ducem , & ego brevi Polonum Resem captivum tibi adducam. Fastiis divit Tetar insanam vanissimi Thrasonis iactantiam, & effervescente ab indignatione bile, Tune, fili meretricis, respondit, tantam artis miliataris peritiam tibi arrosas 3 Ecquando in Martis palaestra te exercitatae Enumera, quaeso, praeclara militiae tuae facinora, unde ab iis spemco cipere possimus, te promissa praestaturum. Abi delire senex in malam crucem. Et assurgens, impactil prius in ejus genam sonori bombi at pa , ejus barbam vellicando, siccine addidit, nequam homo, audes muhi nugis tuis illudere Facesse hinc ocuus. Et hoc dicens calcibus impetitum extra conclave abegit, pessulumque ostio ipse post eum o didit. Haec, quamvis acerba, serviliter pro dominatione Ilia devorat, - & struthionis stomacho concoquit, modo potentiam retineat, perquam carb auctionatam insatiabili avaritiae suae ingluvies longa egestate a centa novam semper esicam subministret. Et tamen capillaris senex multo minori viatico indiget, ut ad fatalis itineris sui metam, uuam sere jam attingit , pervenire queat, & prole mascula orbus ad solas filias haereditatem suam flumen nimirum ad mare transimittere debe-hit. Sed ita comparata est corruptissima Moschovitarum natura. Avaritiam in pectore non pro hospite; sed pro aborigine habent, eamque, tanquam ignem olim Vestales, subministrato continue alimento non solummodo nutriunt; sed per ipsam alimoniam in dies augescere gaudent.
Alter gratia domini pollens nnmeratur Theodorus Michalomica
92쪽
Mosechoziam. 87Frtisiche. jam inde a puero TZarei lecti strator, ideoque in omnia sa-
miliaria iura assuetus, nunc vero Ocolnicius, & TZareae Aulae, qu modo & omnibus in universo Moschovitico Dominio monetarijs ossi. cinis Praesectus. Ex hujus tamen muneris exercitio gravi apud aliquos invidia laborat, cum auctor Cudendae aereae monetae, quae cum m ximo omnium detrimento auream, & argenteam a commerciis penitus
eliminavit, haud iniuria credatur , unde novit DEUS, quodnam eum a populo natura sua seditioso fatum adhuc maneat. Interim Domini aura validus pericula spernit ,&asininam Moschorum indolem optime noscens eos ad onus ferendum Verberibus pellit. Sed prudentia sua, qua vix quadragenarius plurimos inter senes excellit, sustem sat commode adhuc abscondita Post hunc merito adnumerandus venit Ocolnicius Bogdanus Mattheo ica Ilitro. tertius ex TZareis ad nobiscum conferendum deputatis, quem bello, domique probatum haud parvi facere Alexius pluribus in eum collatis favoribus ostendit. Nec praetereundus Dux Georgius Juano icZ Romodanorus hi TZa-H a cubiculis, eumque per aviam suam maternam tertio cognationis gradu attingens. Cum hoc ingenii magis, quam judicij expediti vi aliqua praedito fereque coaetaneo deposito interdum Maiestatis supercilio familiarius Alexius conversatur. Iste autem hucusque pirudenter grati olus non artemonem favoris Vento expandit i sed eum dolone in deste excipit, ut neque in altum invidiae pelagus iuratur, unde in Iliam potentiae anxium illidat, nec litorali neglectae conditionis arenae sem-Per adhaereat. Munera vero, cum pauper sit, & paupertatem praeciis suum malorum credat, avidiuscule in seciatur. Fuit, cum Nicon Patriarcha TZari acceptissimus apud eum omni . potens videretur; sed ab ingruente aulici fati vi dejecius iam a siexennio in coenobio Jerusalem dicio, a se quadraginta ab urbe Moschua Verstas, & trecentos tantum ab altero monialium condito passus absconditus, abiecta quidem resurgendi spe ; sed generoso erectus animo, jacet. De casu eius diversi diversa loquuntur. Verisimilius adscribitur nimiae indulgentiae, qua genio suo novarum rerum cupido obsi cundabat , unde Moschoviam hello Polonico ab instigatione sua implicitam Suecico insuper praecipiti consilio involverit. Et apertis M schuae in exterminium Moschoviticae ignorantiae Latinae, S Graecae linguae Gymnasiis, semotisque e templorum parietibus altari obversis, quae dependubant, sacris particularium hominum imaginibus, ne ab ad ranti hus eas cernuo de more corpore indecore illud posthaberetur racriterque utroque sexu increpito ob usurpatas ritu Turcico purificationis ergo frequentissimas lotiones, suspiciosis Mosichoritarum animis, S priscae consuetudinis tenacibus haud obscura conceptae in religi nis dogmatibus innovationis indicia cumulaverit. Propter quae omnia omnibus exosus, & ad exilium communibus votis expetitus patrociunium nullum invenerit in favore Alexij, cuius animum sensim a alienaverant iacti, in longum odiis uxor, & socer illi ob privatas causas insensi. Ab istis autem gratiosis suis reliquisque primariis munistris ita bonus Alexius obsidetur, ut aditus ad eum nemini pariteat. Ipsi vero Oppressorum clamores, Regni necessitates, sinistros exercituum casus vel Omninb eum celent, vel larva suis intentionibus accommoda personatos ei repraesen cnc
93쪽
DE Ti,. Aulicorum innumera multitudine a plurimis inter eos splend
reis Auli- re natalium illustrata magnificentiam affectatae TZareae clignitatis sis. ostentat. Hus aulam quotidie ante meridiem frequentare proceres Omnes eum veneraturi tenentur. Ad eam incisor , qui abaco simul praesectus est, nobiles a cubiculis, pincernae , dapiseri , reliquaque nobilium obligatorum turba, quasi formicae ad granarium tuum , τκα- concurrunt, muneri quisque suo satisfacturi. Mensae colus TZar a vis mensa. cumbit multo epularum apparatu utens. Aqua fermentata , ut plurimum , sitim sedat. Calicem tamen Hispanico plenum mero ad it NEOTh, machi solatium exhaurit. Uxor, & filius, quamvis decennis, tan-jissa nee id minus sorores & filiae, nec apud eum discumbunt unquam, nec filiae' eius quo venerationis plus insit alieno conspectui obijciuntur. Intervis tur. mille nos Aulae ministros unum aegre audies , qui alterutrum semel se vidisse veraciter profiteatur. Cumquc shmel Tetarissa aegra decum- heret , accersitum medicum dubia per obnubilatas sipario senestras luce admitti in cubiculum voluit, ne oculis ejus usurparetur, arteriamque subtilissimo protectam velo ei praebuit explorandam , ne nudo ejus contactu dextra sua temeraretur. Si aeris captandi gratia exIre libeat , juxta anni tempestatem operta rheda, aut traha abscondita vehitur. Putares quatuor a te triumphantes Camillos spectari, si
adeli multiiugis albis equis junctam illius Jovis , aut Solis aemulae
thensam videre daretur. Templo vero dum se infert, per ambul cra a palatio in illud usque undique clausa, ne forte prophano pertranseuntium exauguretur aspectu , incedit , Ibhaerica feriatis clie-hus, aut simpliciter festivis obumbrante umbella a subsequenti nobili virgine supra ejus verticem ex supposito tereti ligneo fulcro suspen--o si. At silennioribus, quando tempora corona cingit, oblonga 1 quaternis elata, sub qua medii inter eam & pr euntes TZareas sor res ejus utriusque sexus liberi ab altrice quisque sua post alumni
mortem monasterio dicata, donec juste adoleverint, portantur. Antecedunt eam semper aliqviot ex nobili gyneceo virgines, quae sole absente funalia praeserunt, & cum ijs, si desunctorum manibus p rentare in animo si , vidua ex primoribus aliqua seralia ex metule, frumento, ficubus , & Zacharo, kutiat nuncupata, argenteo inclusa vasculo ad sepulchra exerto brachio serens. Nec vidua Anna Theodori Michalo icZ Taureae aulae Praefecti soror, eodem S ipsa apud dominam, sub nomine tamen dapum, quas incidit, ministra iis, munere fungens, ab ejus unquam sequela abest. DeTga. Promptuaria TZareae Aulae omnibus, quae Amalthea e Decun-ris proma dato cornu suo ad mortalium lautitias effundere fingitur, resertis Imptuariis di ma- & vinariae cellae non tantum Cretici, Hispanici, Gallici, Rh ς ' i' ' nani, & Astracanici vini dolijs , sed etiam cervisiae, multigenique si, & vitii sublimati radis eumulatim interposita aesti Vo tempore glacie aggestis semper repleti in rationibus dispensatoris TZare
rum redituum magni stant. Etenim non solum quotidiano numerosissimae turbae aulicae alimento suffirere debent. Sed etiam frequentissimis procerum convivijs, qui Nexij facilitate abutentes eo inscio, nemineque hoc ad eum deserre audente, promi sibi astatim ad convivas suos saliaribus prandiis excipiendos a promocondo, &cellarii custode petunt, imo potius pro imperio iubent. Reditus Magni Ducis Moschoviae non soliun , quomodo C
94쪽
terorum in Orbe Principum , constant ex peculiaribus Principatus praediis, & fundis: ex agrorum decumis, & agricolarum censibus: ex portoriis , & vectigalibus: ex sale, & serri clinis: ex collectis, atque tributis; sed insit per ex cellis, in quibus TZaris Hoduni inventorius Cervilia, metiones, & crematum vinum ad publicum usum perminii tros suos venalia sub gravissimo ceteris omnibus, ne talia vendere audeant , interdicto exponuntur. Quae omnes late extensio perdundi, totius Rustiae suae oppida monopolio eidem soli lucrum ingens ex divenditis liquoribus quotannis important. Sed neque exiguum capit ex mercatura, quam per emisiarios, & subministros emptionis, & venditionis inveterato apud Magnos Duces usu exercet.
Proilant Moschuae in ejus gagophylacio vulgo venales pretiosae Oinnis generis belles, quas ei quotannis aquilonares provinciae suae definito lingulae numero; sed universae sere indefinito tributi nomine pendunt. Et in publico foro vendunt lanii: bubulam, vervecinama , S suillam i propolaeque mulierculae poma, nuces avellanas; & lineas telas , qua, rationis Magni Ducis esse tam aperta prosessione et mant , ut pertranseuntes, quasi hoc carmine facili is pelliciendos, ad ementium Garis carnes , TZaris poma, Tetaris telam invitent. Illa emendo vero maxima prae alijs mercatoribus pretii vilitate gaudet, quisquis enim Molchuain merce; importat, profiteri eas apud telonio praesectos ab i) sdein aestimandas tenetur , neminique indicare, donec TZar cleclaraverit, utrum eas emere in animo habeat. Quod si velit, nullus admittitur licitator. Si aliquid tamen explorate de eius reditibus asserere audeterm , temeritatis nota merito inurerer. Nulla in orbe natio res siuas tanto studio occulit, ac Moschovitica r nulla tam obnoxia suspicionibus
viviti nulla tam magnifice de sua potentia , opibusque mentiri est
assueta. Si itaque homo exterus Moschovitam de ii s interroget, is vel ex mera ignoratione, vel ex assectata propter sulpicionena, ludit Regni arcana explorare proditoria mente velis, vel ex inani iactantia aut penitus nihil, aut hyperbolice de iisdem respondebit. Germani vero mercatores de Michaelis Archangeli sani portorio , de Nos hvae vectigali comperti aliquid dicere possunt, de ceteris re- uitibuς nihil. Coniicere itaque de iis magis, quilin certo assequi, licebit ex magnitudine expent,rum, quibus tui ficiendis ejus aerarium
Etenim immensis, quos innuimus, Aulae suae sumptibus addit
Trar non leve corollarium suppeditando onanibus prica arum Dia-kis, sive ab actis magistratuum, eorumque a Concipiendis epistolis,& amanuensibus di tribus artis medicae, quos fere numquam consulit, profestaribus et pluribus, quorum praxis numquam periculum faeit, spagi ricis, & pharmacopolis: quam plurimis diversarum artium mechanicis, quos ex varijs Europae regionibus accitos non parvo ima pendio in Moschoviam educi iussit: ac tredecim diversarum lingua. rum primariis cum sexaginta secundarijs idiotis interpretibus annuam liberali manu mercedem. In legatis autem externorum Puneipum excipiendis, & alendis, Inque suis ad eos emittendis multum insumit. 1 requentes enim legationes a Romanorum Imperatoribus: a Poloniae, Angliae, Daniae, liue Liae, S Persarum Regibus: a Tartaris Praecopensibus, & Nahaten
De redi. tibus Na-eni Dueis. Cellas
omnes ineunctis diationibus tuis Trai
95쪽
libus t ac nonnunquam 1 Turcorum tyranno, nec non ab ipso Taac re ad hos ultro citroque commeant, omnibusque Magnus Dux devecturis, & alimentis per ditiones suas susticienter nili comminsariorum, & subministrorum rapacitas hospitalitatis liberalitatem per sexcentas concussiones in suum commodum interverteret, prospicit. De filνε. At Vorago, qu immani semper rictu hians omnes sere aerarii diis miliis divitias absorbet, stipendia sunt. litaria, quae live pacis, livE bellitλribus in tempore aeque semper erogantur. Continue enim quadraginta mil-Pςαtς.. lia praetorianorum militum , quos Strelligios Moschi appellant, TZar sub signis habet, quorum partem tertiam pro corporis sui custodia, reliquis in limitaneis praesidi js dispertitis, quocunque proficisci juvat , circumducit. Eorum tribunis, dc centurionibus pro lii peni ijs sunt reditus, quos ex bonis a TZare quasi in temporaneam fiduciam ad usum assignatis percipiunt , supra quos liberalitate jam perlongum usum i ere in debitum degenerante singulis annis vestibus , ac pecunia ab eo donantur. Singuli autem centuriones binos habent subdelegatos, quorum unusquisque quinquaginta militibus prie est: decem decuriones: & viginti, quorum singuli quatuor gregarios m
diato regunt imperio. Subcenturionibus numerat. TZar quotannis in singulos octo rubios, decurionibus septem , subdecurionibus lex,
gregarijs autem militibus quinque. Unicuique verb aequaliter subcenturiones si excipias , quibus bini adduntur viginti avenae , desecalis modios insuper distribuit, quorum pretium infra octodecim rubios consistere solet. Cunctis etiam semel de panno pro lingulis lGgionibus unicolore prospicit, ex quo ipsi emptis additamentis sibi
togam conficiant, retradendam tamen vel 1 causiariis rude donatis ,
vel a mortui haeredibus vestiarii praesecto ad successorum usum, nisi forte defuncti viduae precibus eam Tetar largiatur. Iis tamen, qui ad ejus custodiam . & praesertim in expeditionibus, pro tempore e X- cubant, haud infrequenter panis, obsonii, & sermentati sontis congiaria praebentur: imo & omnibus nonnunquam donativa, quorutri unum trini viritim rubii in celebritate nati, dum Moschuae essetam,
ejus filii Theodori distributum fuisse scio.
ri iti Isis peditibus addendi sunt equites , quorum tamen nunc per equites paucae legiones TZaris stipendia merent in provinciarum limitibus a lerogari reprimendum improvisas turbulentorum vicinorum incursiones coia i xi Iocatae, unica semper in statione apud eum per vices consistente. Unaquaeque autem constare ex sua institutione deberet bis mille in uri oecim turmas distributis equitibus , quibus ossiciarii iuxta morem. Germanorum , & exteri sere omnes , nunc praeponuntur. Menstruum autem adventilii tribuni stipendium ,. nisi expressa pacta consuetudini derogent , est rubiorum quadraginta, Vicctribuni duo claviginti, supremi vi liarum praesecti sedecim, turmae, praesecti ircue-ciin, vicepraesecti octo, dc signiferi septem. Ceteris vero minori-hus ossiciariis, qui omnes Moschi sunt, persolvuntur aeque ac equitibus, annuatim in singulos rubii quinquaginta, supererogatis tamen, si contra hostem educantur, binis ad Viennensem mensuram vini distillati urnis , tribus farinae triticeae modiis , unico strumenticiae , quinque laridi lateribus , di quater viginti piscium vento elisiccato- De aliis rum pondo..editibui. Si vero belli vel inserendi, vel sustinendi onus sbi incumbere
96쪽
praesentiat, pedites alios volones purgamenta urbium suarum ad tym pani pulsum nullo alio praeter spem praedae aut horamento accurrentes congruo necessitati numero TZar authorat, quos exotico Voca
hulo ad ditierentiam Strelligiorum sol datos appellat, moreque nostro in legiones sub exteris ductoribus id uiri huit. Tribuno autem rubios triginta, vicetribuno quindecim, supremo vigiliarum praesecto 'ua' tuordecim, centurioni undecim , subcenturioni octo , & vexillisero quinque cum dimidio menstruatim persolvit. Gregario vero militi, di cuilibet ex inferioribus officiarijs aequaliter sex copicorum diarium subministrat. Haec stipendia tam exacta promptitudine suo quoque tempore numerari Consueverunt, ut, si prima statim post elapsum mentem, vel annum die aliquis ex stipendiariis coram.aerarij militaris praesecto suum recepturus non comparuerit, ab hoc postera itatim ei us que ad aedes habitationis suae integrum transmittatur. Si quis ex iis in acie fortiter pugnando ceciderit, uxori ejus, donec acl secunda vota transierit, & libessi, donec adoleverint, de honestis TZar prosipi cit alimentis. Captos verb ab hoste lytro persoluto redimit, conju gibus eorum interea dimidiatum stipendium, reliquum iis , cum pos liminio reversi fuerint, persolvens. Hinc iactum, ut ex Germania, Batavia, Anglia, Scotia, alijsque Extranei regionibus quamplurimi TZari militaturi Moschuam confluxerint, plurim ita ut anno I 66a. praeter binos militiae legatos, binosque generales Ri vigiliarum praesectos , super centum exterae nationis tribunorum no mina, plura Vicetribunorum, plurima summorum vigiliarum praesectorum, & innumera sere uixerim centurionum, & signiferorum. albo suo inscripta legere potuerit. Quibus omnibus , etiam pacis tempore, Otiosa numerare stipendia non gravatur, ut ingruente bello improviso eos semper praelio habeat. Novi tamen.inter eos quam plurimos, quos summe poeniteat desertis paternis laribus, posthabittaque libera inter populares suos militi ta falsa spe lucri labyrynthuri L. intrasse. Etenim pactis, quibus quasi Ariadnae filo conlisi tibi post
definitum a se militiae tempus dimissionem caverunt, astute TZar il- Et Athludit, largitione hunc, alterum prece, tertium promotione , imb, si nVRqu. libeat, relegatione in flexuosis i textricabilium callium maeandris de d mxRR'tinendo , Omnibusque eam indecoram viris militaribus praedicando, dum bellum ardet, vel timetur. Quo timore, cum vallum Moscho rum imperium bellicosis, & quietis impatientibus populis fere undi- quaque cinctum , ab eorumque invidia , atque odio circumsessum. numquam Vacuum esse possit, miseri numquam dimittuntur. Sed de alia, ta quidem gravissima, pinnitudinis causa eos amigebat, quat
Moneta, quae in Russia Mosichovitica ab antiquo ad usum coma De Ru
munem cuditur, nummuS cst argenteus oblongus, copicus vocatus, m*μς quorum quatuor cum laxaginta dat ero Imperiali, cujus materia constant, aequilibrium faciunt. Altera est cuprea denga, quarum qua . tuor unius copichi pretium usuali aestimatione acla quant. Sed hae in commercium non veniunt , & raro admodum per sorum olit rium plubis manibus Leruntur. Terni copichi attinum, denigrivnam centeni vere, rubium imaginarie constituunt. Commerciorum autem occalione ab advenis mcrcatoribus in Moschoviam importantur a
97쪽
gentei dater, Ioachimici, & itidi aurei , quos in cerinania duratos appellamus, & hi quidem centenis, illi quinquagenis copichis aestimantur. Quin imo haud raro ante hac contigisse percepi, ut aureum ad minutiores rei familiaris exigentias supplendas permutare volenti quatuor tantum supra decies novem, aegre vero sex num rarentur. Cum autem necessariis ad incoepta hella Ilatonicum, &quae inae Suecicum prosequenda sumptibus aerarium suum Alexius impar expeream de- riretur , persuaderi sibi facile passus fuit, ut aereos copichos seririx Gavit. mandaret aequali cum argenteis ael limatione ab omnibus mutuo commercio accipiendos. Ex erogatis itaque ad coemendum cuprum tentum oc sexaginta Copichis centenos ex eo rubios in monetarijs officinis suis culos sibi comparavit. Unde eadem expensa , qua prius uni, jam sexagenis, & supra stipendia persolvit. Neque ea per m netae deteriorationem diminuta quisquam sensit, donec haec promiscue cum meliori sine ulla aestimationis disserentia ab omnibus in-
Omense admittebaturi Attamen eum Aula illa commoditate haud contenta, avida insuper aurum omne, & arseritum ad te attrahendi homines subornaret, qui aureos, & argenteos nummos pro cupreis, quos eis subministrabat, maximo addito collybo commutarent, anumadvertens populus, qudd illa monetam suam parvi faceret, min ris ipse sedit, ita ut unicum ducatum decem aereis rubiis tandem redimeret. Hinc necessario consecuta est mercatoribus merces suas, rusticisque fruges cum ceteris cibariis decuplo supra consuetum c riores indicantibus, maxima rerum omnium difficultas, quae si i pendiarios docuit, quam curti familiae necellitatibus facti essent aerei illi copichi, qui quamvis argenteis tanto pretii intervallo inferiores, ipsiis tamen haud majori, ac illi antea, numero erogabantur. Ideoque in ipsorum animos inauspicati sui in Moschoviam transitus poenitentiam, sed seram, induxit.
Usuvenit omnibus Principibus , ut in plenam protacti diu belusi paupertate mulctentur. Alexius vero , dum bella gessit, ab ea aere mediante se redemit. Illud enim per omnes provincias suas late spargendo ingentem auri argentique signati thesaurum per submisiasos homines coemptum congessit, quem reconditum neque extremae necessitatis vis in lucem extrahere potis erit. Interea subditi omnes ad metallum, sed aereum, damnati non solum eo, quod in imon
tarijs domini sui officinis publice percutit ut, & per integrum lustrum, a quo eudi coeptum fuerat, ad ducenties centies mille rubios iam ascenderat, gravatur; sed alio insuper, quod ab exteris regionibus ingentis lucri gratia, ut fama sert, clam in Mosicho viam invehitur,& ab ipsis Moschovitis ubicunque adulterino signo seritur. Solus Ilia Danilo ieg rubios sexies vigesies mille ex eo sibi cudi curaverat. Et
mense Decembri anno i 66r. Moschuae quadringenti aereorum copi torum clandestini cusores in vinculis detinebantur. Cum autem ru
stici, imo dc ipsi nobiles pagos & praedia sua inhabitantes usu a m soribus suis accepto peculium suum in agris & sylvis sub terram e
sodere consueverint, si quando necessitate, aut curiositate exigente defossum aes effodere ipsis contigit, sere totum ab aerugine propter telluris humiditatem contracta erosim, nulliquς amplius usui aptum cum gemitu invenerunt. Verebamur itaque semper, dum Moschuae A negociis detineremur, ne populus, alioqui propensione sua ad seditiones
98쪽
ditiones semper paratus, desperatione adactus tumultum aliquem haud levi manu sedandum concitaret. Praesertim cum tanta prem retur annonae caritate, ut triticum bis septuplicato pretio emere de- heret, ceteraqusi res cibaria & vestiaria impenso veniret. Unde aliqui jam in minas contra senatores prorumperent, quas pro tunc Compescuit severa ab opulento mercatore de ijs' prolatis convicto exacta per manus S. linguae abscissionem poena.
Accedebat taedium belli a biennio tum parum prosperi, per quod provinciae colonis ad nova semper legionum supplementa e
hauriebantur , & equestris ordo ob innumeros nobiles vel morte consumptos, vel captivitate maceratos, vel longis expeditionibus attri tos rarescebat. Caret enim Moschovia alleviatione illa, qua pluria Trar mima Regna gaudent, quae conducto ad bella gerenda externo milite
incolis suis parcunt. Omnes Magni Ducis exercitus OX ProviΠςi h, ibi hedibus eius constant, demptis, quos jam innuimuS, peregrinis ossicia- piorihelia xijs, qui alienae dominationi, & religioni sanguinem Commodant. suis con Et hic merito aliquis mirabitur, quod Moschovitica gens exteram quirit. superba morositate nauci iacere assueta advenarum imperio Obodirς ui ix non detrectet. Vis haec est exploratae virtutis, quam in gentili iu0 αωi tale
haud invenit. Cum enim concives sibi invicem sint apprimu noxia iis parere numquam alter alteri, quem scit aeque, ac se, imbellem, atque in- non recu- expertum concedit. Adventitio vers militi, quia ab opinione st. e- sent.
nuitatis Commendatur, tanquam homini juste supra se posito sine
Consueverant olim Magni Moschoviae Duces equitatum dumta- Duomodlixat in hostes armare, nunc verb longe diversa Alexius utitur mili- exercitustari ratione. Expertus enim, qude plus penes peditem roboris lit, e ereditatas ex praetorianis, & collectis voluntarijs bombarda manuali, ense, vel acinace, & lunata securi armatis maximam manum in aciem educit. His addit longe minorem numero equitatum CX nOhilibus ratione beneficiorum obligatis, & pauculis ex Regnis Casani,& Astracani Tartaris coactum, rotatis siclopis, & minoribus fistu- Iis , salcatisque gladiis, inter quos aliquot ferreo thorace, & galea muniuntur, instructum. Nec desunt ei quamplurimi, Alexandri Mace donis dimicharum ad instar, amphthii generis milites desultorii equites dragoni apud nos vulsb appellati, qui fere omnes ex inserioris subsellij nobilibus Sinhoiarsia vocatis constant. Nec bellicorum tor
mentorum ingens apparatus, quorum tamen usus propter Moschorum, qui libratores agunt, imperitiam haud magno hostes detrimento lo-let assicere. Dux unicus exercitui, quantumvis magno, praficitur, cui legati nulli adjunguntur; sed aliquot assident , consilium, non autem operam suam, ei probaturi. Ab ipso expeditionis initio disponit ille, quae legiones dextrum, quae laevum Cornu, quae primum, quae postremum agmen constituant,& sic deinde numquam mutato ordine ad finem usque proceditur. Pedites in acie sub ductore strenuo stataria pugna egregie dimicant, dummodo carrasine vallentur, aut portabili vallo tuo eΣ t. . transversis tigillis, ex quibus praeacutae sudes undiquaque, lance
lae verb acuminato veru munitae in fronte prominent, compacto le- piantur , ita ut praefidenter hostem occursantem excipere queant.
Nam L tutum receptum haud videant, ignave pavidi aufugiunt.
99쪽
Non ita Equites verb numquam paria edunt militaris virtutis specimina, no- equites. biles enim hoc nomine indigni adigi nequeunt, ut saltem semel in hostilia agmina sicloporum explosione impressionem facere tentent: aut si ex ijs aliquot paulo audaciores peregrinorum ductu eousque procurrant , nisi hostem subito fugaverint, fugiunt, peditatu ab ejusdem arbitrio captivitatis, vel necis legem subitum turpiter deserto. Dedites. EXercitus nulli Duci, nisi Moscho , creduntur , in quibus elueitus Du- gendis non belli usu praestantia ; sed prosiapiae claritas spectatur. ας. Perindὰ ac si illustres avi ac parentes unὲ cum sanguine virtutem ,
sortitudinem, ac experientiam in filios & nepotes necessario tran funderent. Cum itaque humana ingenia ita comparata sint, ut eblaborem, ac periculum impendant suum, unde emolumentum, atque honorem siperent, hacque subtracta spe studia eorum langueant, si ctum est, ut per haec bulla, si cuipiam Imperatorum alicujus mome ii sortuna fuit; cum tamen mens, & ratio non dominarentur, nutulius aut prudentia, aut bellicarum artium scientia per sortia aliqua facinora enituerit. Etenim maiorum gentium homines summum,
magistratum adepti, eo, quem sibi tanquam dignitati suae debitum arrogant, perfunctorie sunguntur. Minorum vero a spe eumdem adipi sicendi exclusi , pars tussicere putant, si muneri quisque suo faciant satis , & pars ob dolorem clausi virtuti suae ad eum adissis etiam infra debitum sustentandi incumbens sibi onus sponte torpent. Longe consultius Imperio suo provisum eunt Ottomanici Reges, qui duces ex virtute sumunt, eamque, ac sortitudinem in quocumquc eae emicuerint, praemiis afficiunt, & ad suprema militiae, S palatij m nia extollunt. Habent quidem Moschi in exercitu haud paucos p regrinae gentis Chiliarchas, sed cum ij, paucis exceptis, ex inserio Tibus apud nos vix calcatis gradibus, dum in Mosichoviam transi unt, intermedios alios ordinatae militiae repentino saltu transilientes, ad eminentem tribuni evadant, docere illos artem imperandi nequeunt, quam ipsi non didicerunt. Et illi ex innata superbia moneri ab istis dedignantes consilijs eorum interdum prudentibus haud auscul
tant, donec cli errantes devenerint, unde pedem amplius referre non licet. Tunc in extrema perturbatione, & summa rerum trepidati
ne sera animi flexibilitate consilia ab ijsdem haud amplius profutura exquirunt , & exercitus irremediabiliter pereuntis administrationem ijs ultro metu consternati concedunt. Hinc toties ab hoste Noschicae copiae deletae: Hinc strages a Gauanski frequenter perpessae: Hinc TrubetZkoi in Severia ingens clades : Hinc TZerem te. in ulteriori Volynia , totiusque septuaginta millium exercitiis ignominiosa captivitas: Hinc ipsius Tetaris ante Rigam inconsultus
Nosthi Perpendatur belli ab eo siud Lituaniae, sive Livoniae illati pro- milites in cessus, ta apparebit, Moschos aliquid praestitisse visos, dum hinc a P δ perduelle Cosacco jam fatigatus Polonus, & illinc Suecus potentia, s I 'a. non vi ; --, & 'atriae proditorum nixa, ideoque flu-
leui. Xa mutuis odiis se invicem distinentes ad propugnandas provincias suas nusquam comparerent. Sed statim ac pace inter eosdem coalitarespirare Poloni potuere, maximis Mosichovitae ab iis affecti cladibus, quamvis per inhonoram cum Suecis praecipitatam pacificationem.
hostis illius onus a dorso suo excussistunt, huic Ioli tamen impares aded
100쪽
adeo fuere , ut his damnis reparandis, cum Moschoriae oppida e hausta jam volonibus essent, pluraque eorum cum ipsa Moschua pestis saeviens hominibus fere evacuas let, ad colonorum desectus recu rere necesse fuerit, quorum tot tamen desieriis castris ad lares suos repedabant , ut numquam iuitus exercitus hosti opponi potuerit. Libenter tamen huic veritati assentior, qu6u gens Mosichovitica in arcibus, & oppidis propugnandis multa strenuitatis experimenta dederit, laboris enim, caloris, algoris, & inediae patient illima vitae incommodis corpore, & animo ab ipsis incunabulis occaluit. Cu rue se muro septam videt, praefidenter pugnati Verumtamen neque iisteri volo, aliquando a me dubitatum, an eadem constantia, &successu nostrae gentis, S artis oppu3nationem sultineret. Remora interim, quae commissionis nostrae stiterat cursum, in dies pertinacior ad cluodecimam usque lunam Moschuae nos immobiles af-nxit, ubi continuae nostrae domi inclusionis taedia, & solitudo amaro nobis documento fuerunt, pene nihil apud Moschos inter pacis legatos, ct belli ligatos, interes te. Quin imbpenaciori illos carcere affligi omni literarum commercio intercepto. Petita saepius Mosichuae a nobis etiam scripto facultas ad nostrum Augultis imum Imperatorem scribendi fuit; sed numquam impetrata. Et si quae literae ad nos datae ex Germania afferebantur, a tortore Almasio vim passae creditum sibi secretum prius prodere cogebantur, di deinde eiusdem manibus i trangulatae indigne peribant. Cumque semel Curiandiae Dux obvium huic staudi se facere credens literas ad nos ab Imperatore diligentiae suae commendatas Praefecto Duneburgi a Moschis insessi Moschuam promovendas per expressum exacta ab eo earumdem acceptarum scripta consessione transmississet, tantum non attigit, ad quem collimaverat, scopum, ut magis aberraverit. Nam a procurata tam diligenter certi in manus nostras literarum traditione arcani aliquid in ijs contineri Moschi suspicati eas maximo curiositatis ardore violarunt, & silentio suppresserunt. Utque in posterum haud patefieret, cum Idibus Mariarius anni issa. in palatio cum deputatis conferremus, ultro hi nobis
dixerunt, 1 Praesecto Duneburgi scriptum ad Magnum Ducem fuisse, quod ipse in Novem: tunc proxime elapsis Caesareas ad nos uirectas literas a Curiandiae Duce accepisset, easque ob Lituanorum ex agro ci cumiacente praedas tunc agentium excursiones apud se ad Decembrem
diue asservasset. Cumque easdem tunc per vias haud usitatas mi-:t, tabellio nihilominus in eorundem manus incidisset. Erat nobis indignissimi facti veritas perspicue nota; sed cum eam in os deput torum ingerere relatorem prodere suisset, a tali hostimento abhorrentes , S ulterioribus notitijs viam intersepire nolentes injuriam tacendo devoravimus. Qudd etiam repetere deinde Sinolensciae eadem nos iussit convenientia, quando literas a nobis ad Caesareum in Polonia legatum exarataS , & TZareo legato Duci Odolowski eidem transmi tendas creditas ab eo Moschuam Magno Duci missas fuisse comperimus. Quod Odojo fhi occultum credens, & praevenire volens suspicionem, quam a notitia non traditae a cursore legato Caesareo epistolae concepturi tandem eramus, cam a Cancellario Lituaniae PacEio cutibri ablatam. ultronea narratione, dum Smolenscia abiremus, nobiscum mentitus est. Tam accurate fallax, & mendax esse satagebat. Agrotaverat Moschuae Gosievius, conclamatumque apud Mo