장음표시 사용
61쪽
duo sint loca , ad quae animae post Q lutam cum corpore societatem. serantur. Alter, ubi illae quae innocentiam conservarunt, vel amisciam poenitentia, aut martyrio recuperarunt, cum bonis Angelis delisantes expectant beatam sipem. Alter , ubi improbae impoenitentes in miseris tenebris cum perversis spiritibus finalis diei adventum horrentes semper pavent. Parentalia itaque animabus facta aut posse illa quae in itinere a demeritis suis per sinittrum damnationis callem ad imcum horroris abducebantur , ad rectum salvationis reducere : aut, si
illum jam ingressae suerint, continua praece, & iugi sacrificio iram Ditida placare , ut tandem earum missertus libro vitae eas inscribat, & Iudicium universale exercens clementer se erga eas ostendat.
in b.i. . Cum i quo tam densis ignorantiae tenebris idiotae Moschovitae, ei tibi ξ ι & plςrumquς analphabeti coecutiant, dc sensu palpabilibus eorum fides
Mos sues sinteat erroribus, se tamen solos Christianos jactare, omnesque Latinae denega. Ecclesiae asseclas paganos appellare audent. Tantoque a Graecis actur, Luthe cepto in Romanum Pontificem seruntur odio, ut Catholicis Moschuae
etia. 4:. d-ς0tib lib*rum sussi religionis exercitium permittere numquam umebis..d ' fuerint; Lutheranis Vero, &Calvinistis, qui ea, quae apud Moschos
iu . in summa sunt veneratione, nempe imagines, crucis signum, sanct rumque invocationem , contemnunt, quia ab illo defecisse norunt, iacile concedunt. Operante mali daemonis astutia , ne aliquod sanae
doctrinae lumen per usum Catholicae religionis in Moschoviam inseratur , quod tenebras Rusticae disicutiens veram fidei siemitam Moschis ottendat, per quam incedentes ab eius se subtrahant potestate. Vices interea illorum Catholicae professionis hominum dolendae veniunt, qui sperati sive a mercatura, sive a militia exigui lucelli gratia ultro in Moschoviam cum uxoribus, & liberis numquam inde hoc
nimis verum dimittendi transieunt, tacite renunciantes non tantum omni solatio, quod piae animae ex frequenter repraesentatis suae religi
nis mysteriis , S praedicata doctrina percipiunt; sed etiam incomparabili illorum Lacramentorum beneficio , quae ad salutem esse preciso necessaria sunt edocti. Licet enim hujus necessitatis legi legislatoris honitas deroget cum eo, cui petenti eorundem copia fieri nequit,non derogabit tamen cum altero, qui sciens prudens eo se contulit, ubi ea habere non posse sciebat, nisi in illo extremae necessitatis articulo etiam
huius stultitiae suae eum sterili poeniteat. Quod utinam clemens D Euscunctis Catholicis., qui in Rullia mortem obeunt, gratiose concedat. Sed vidi ego Moschuae haud sine Claristianae cum passionis moerore aliquot 1 nostrae fidei exercitio ita distetos , ut , etiamsi quotidie apud nos facerdos faceret , aegre his ipsi , vel ter , clim semper poL sient , & tunc perfunctorie, Lacri licio interfuerint i & conscientiam. suam depositis apud eum per consessionem peccatorum sordibus pumpare plane neglexerint. Rescij autem, quod liberos suos vel domi in si imma literarum ignorantia desides educare, vel Lutheranis, dc Calvi nil tis ecclesiastis literis imbuendos concredere cogantur, in quos hi tanquam in mollem ceram cum literis dogmata sua lignaculo deinceps in-Qui im. sensim imprimunt. pe a.e iiii Rexere olim Rusios Rurichus , Sinaus, & Truvorus Datres , ex uilis usi V aregis, sive M agrijs Slavica gente ad sinum Codanum dynastis pro-
. , qui RusIiae imperium ultr5 ab indigenis consilio, & impulsa, Magnae Novogardiae civium bellum sibi a Kyoviensibus illatum vix su
62쪽
stinentium, ut ab ipsis defenderentur oblatum, adsicito Ebrino ole-ko, anno juxta Graecorum a Rustis approbatam supputationem, quae hoc anno, qui est a Christo nato I 66;. post Augustum mensem 7i7a. ab orbe condito computat 637α Christi ver5 86 i. inter se divisierunt. utrique vero fratri improli mortuo Rurichus successit, qui fato deinde concedens unicum filium I orem nondum imperio maturum siboleki tutela Regni haeredem re liquit, qua ei, & quidem ampliatum, stetit. Ab hoc genitus Suatoslaus parens nothi Volodi miri, Uolodi- miriae urbis ad fluvium Ctesimam, in quam sedem Ducalem Κyovia transtulit, conditoris. Is postquam nefarie occisis Jeropolcho ex legitimo matrimonio fratre, S Varego, sud Vagrio, Rochvologdo Pisi viae Principe , universam Rustitim sibi subie isti, anno Mundi C QChristi vero 987. sacro baptismo post aviam paternam Olliam, quae Constantinopoli anno 6 63. Christi dis . imperante Octavo Constantino eodem tincta fuerat, initiatus, Basilij nomen a Basilio cum fratre Constantino Imperiale Orientis sceptrum tum regente assumpsit, ductaque eorundem sorore Anna nascendi infamiam praeclaris facinoritibus abolevit. Cum vero anno i s. in vivis esse desjsset, filii ejus, & ceteri usque ad Georgium , & Jaroslaum germanos sexta ab eo sobole descendentes, dum divisum in plures imperium ad se trahere singuli conantur, mutuis Vulneribus cadentes bellis externis si ejus pron potem Volodi mirum Monomachum exceperis parum inclaruere. Ipsi autem Georgius, & Jaroslaus a Bato Tartarorum Rege bello petitiaversam adeo sortunam sunt experti, ut illi cum filio volodimiro interempto succedere iste nequiverit, quin Rustiam a majoribus suis Ilia heram acceptam Tartarorum insolentiae subderet tributariam. Hi sivi ex superbia rerum prospere fluentium impotes non solum pro arbitrio Rustis ambientibus Rulliae Principatus, ut debilioribus facilius imp rarent , di pisos deserebant; sed etiam fastuoso vilipendio eosdem adiagebant , ut legatis suis, imb & veredariis, obvij plenam equino lacte pateram offerrent, quicquid ex eo ab ebibentibus in equi jubam dissius ret, catillaturi: & in palatium introductis solium Ducale cederent,
ipsi sedentibus aperto capite reverenter adstarent: legentibus autem-
Principis sui literas pretiosissimas Scythicarum icti dum exuvias substernerent, ipsi vero flexis eas poplitibus audirent. Pudendum hoc jugum, postquam Daniel Jaroslai nepos Ducalem thronum Volodi mi-ria Molchuam jam diu ante transtulisset, ejus alnepotis Basilij cccci filius Joannes, hortante, & astuto invento coadjuvante uxore Sophia Paleolas tandem excussit, & Rustiae in unum denub corpus quam plurimis ex agnatis Ducibus variis artibus e medio sublatis conglutin
tae Monarcham se appellavit. Eo autem anno Iso . fatis concedente
filius eius, & successor Gabriel, qui sub Basilij nomine posterilaxi innotuit, reliquis fere omnibus ex Moschoviae Ducum prosapia oriundis in ordinem redactis, Smolens laque retracta, tantis accesssionibus auctus augustiores spiritus gerens Tetaris, sive Regis, titulum sibi He hersteinio apud ipsum Maximiliani Primi Romanorum Imperatoris Oratore teite usurpavit, cujus numquam postea successi res obliti sunt. Etenim anno Is; 3. eo fatis defuncto ejus filius Joannes, crudelitate nimium sorsan a scriptoribus exaggerata orbi notus, Tari mrum Regnis Casanensi, Astracanensi, & Sibi riensi subactis, eum, si in patrimonio haud invenisset, hinc sibi assumpsisset. Successores Ve- P ro non
63쪽
rd non minores majoribus suis videri voluerunt. Reliquit is anno Ie84. ad V. Kal: April: moriens regnum Theodoro filio, per data d lecti infra fortunam animi experimenta aeditui muneri longe apciori, de usi iniuriae opportuno. Cui scelere Borissi Hodum leviri iux, cuius nomen supra suum attolli imprudenter passus fuerat, sine prole anno defuncto is ipse, primus, qui Rurichoviciae stirpis Duces
1 gentilitio excluderet throno, per summum aestum,& nequitiam successit. Quamvis autem male quaesitum Regnum bene administrasset, nihilominus anno I 6 s. percipiens odium in se populi ex applausu, quo impoliorem Demetrium ex Poloma venientem excipiebat , & de- itui illo animi robore, quod homines ad omnia sortito patienda sormat, & firmat, dum ab illo ex ema timet, ignava desperatione mortem ipse sibi hau lio veneno conscivit, filioque Theodoro sedecim annorum adolescenti in male decursis regni vulcanalibus lampada tr didit At brevi hujus gaudio. Intra trimestre enim sui regni ab inn
sehorum Leontiantia reprobatus, mandato PseudO-Demetri l
uueo cum matre Maria gula fracta die decima Junii mortem invenit. Verumtamen neque hic praeesse diu inllabili genti potuit: solute enim, S contra patrios mores vivens, despicabilis, & odiosus factus, opportunitatem insidiantibus praebuit. Decimum intra mensem , nempe, ad XVI. Idus Maij anno iως. procerum consipiratione a Duce Basilio Suisico initigatore promoti dilaniatus huic locum secit. A Ruricho is per Susualiensium Ducum lineam descendebat. Verum, cum fortun1 parsim favente uteretur, brevi Mos hos ejus taeduit. Quarto regni sui anno invitum, & frustra reluctantem cum Maria uxore tondent, & hanc in sanctimoui alium, illum in monachorum coenobium detrudunt. Nec adhuc aerumnarum finis. Uecto enim sub hac inter alias cum ejus parente pacta conditione, ut Mosaisci a Molahorum
Patriarcha praesentibus clero & Regni primoribus Moscho ilico m re rebapticetur, in TZarem Uladislao Sigismundi III. Regis Poloniae
filio cum duobus fratribus , alijsque consanguineis captivum transmiserunt Qui in arte Gostinensi Palatinaciis Ravensis nondum exacto anno cum Iratre Demetrio carceris aerumnis consectus fatis concessit. Sigismundus autem Rex , ne tam gloriosum trophaeum sibi a morte eriperetur , exstrui in suburbano Varsaviae, quod Cracoviense nuncupatur, sphaericae figura sacellum, in eoque utrumque tumulari voluit,
addit1 in testimonium suae felicitatis tabula marmorea, quae inscriptum miserorum fratrum casum apud posteros perennaret. Per sublacutam tamen inter Uladislaum Regem , & Magnum Ducem Michaelem F doro icZ anno I 63 - pacem licuit Moschis eorundem ossa in Mosth viam avehere, & Michaeli marmor illud, ipsi per Adamum Kisielium Castellanum Κvoviensem ab Uladislao transmissum, cum sua epigraphesepelire. At dum ut adisi us cunctantis parentis consilio ab implendatam iniqua conditione merito abhorrentis, sive pro se sceptrum illulassectantis, Moschuam ad Regnum capessendum se conferre cliu sellia herat, Moschovitae mora pertaesi Michaelem Theodori Mikitomicet O mano. Metropolitae tum Rosioviensis, & deinde Patriarchae filium . a Borisso Hoduno in monasterium Ipathianum primo ab urbe Caltromo- via lapide cum genitrice Martha Juanova olim relegatum,ibique iugiter aetatem agentem, anno i si sibi elegerunt. Grave itaque bellum interutrumque electum exarsit, quod per varios inconstantis Martis eve
64쪽
tus protractum anno tandem I 634. pace mutatum fuit, Michaele per Uladistat abdicationem in pacific1 Regni possessione perseverante. Huic autem IV. Idus Julij anno is s. aetatis suae undequinquagesimum agenti improvisa morte correpto successit Alexius filius siedecim annorum ad lescens , altero statim ab illius obitu die solertia Chyronis sui cor
Si concedamus, eo nobiliora esse flumina, quo ab occultiori sonte promanant , idemque de familijs judicium esse velimus, quarum- i u. originem nesciri antiquitatis indicium sit, Romanoviam gentem nobi- tus.lis limam esse, fateamur, necesse est. Exquisivi diutius de ejus stemmate; sed in obsicum versanti, Moschovitis cunctis ejus ignorationei cum homine extero assectantibus, nullus unquam pauid illustrioris c gnitionis radius, saltem fulguralis, assiil sit. Libenter equidem assemesor, quod Theodorus filius Joannis ultimus ex antiquorum Rul Iiae Ducum per rectam lineam masculam progenie in serali lecto Theodorum Mikito icet Romanovium, tanquam propinquum sibi proximiorem, & arctiori necessitudine junctum, in siccessorem nominaverit: Compertum etenim habeo, Joannem Basilidem, qui tyranni praedicato ab avo suo distinguitur, cum Anastasia filia Georgii ex Zacharia
Romano vio nati primum matrimonium contraxisse, atque ex ea Joannem , & Theodorum filios suscepisse. Anastasiae vero fratrem fuisse Niti Litam Praesectum Novogrodientem patrem Theodori , quem consobrianus Theodorus successorem sibi designavit, quique deinde 1 Mosch viae TZare Hoduno timente, ne regnum, Quo dignus habitus fuerat, iure cognationis assectaret,post sublatos violenta morte germanos Al xandrum, Balilium , Leonem, &. Michaelem in coenobium Sancti An tonii ad oceanum neptentrionalem apud fluvium Syskagum deportatus, invitusque detonsius, & monasticam profiteri coactus, Filaretus vocatus fuit. Unde tamen brevi in Metropolitam Rostoviensem , de
Jaroflavi ensem consecratus emersit et dumque Moschorum procerum
nomine cum collegis Duce Basilio Basilo ica Gali crino, Duce Danieletano ica Miczeskio, & Thoma Lugoroski a secretis legatione apud
egem Poloniae Sigismundum III. Sinolensciam tunc oppugnantem iunia geretur, persuasurus ei, ut Principem Uladisi aum filium in Magnum Mo hoviae Ducem electum Mosaiscum ad Moschoviticae fidei juxta pacta professionem quanto us mitteret, ab hoc sub custodiis inde Rami uncam amandatus, & Marieburgi in Prussia detentus audi jt ad Moschorum thronum assumptum proprium filium suum Michaelem , - , sub quo ad Russiae Patriarchatum evectus suit. At dissentio ab asserentibus, quod is ex prosapia ,& agnatione tyranni fuerit, etenim nec ipse, nec ejus ascendentes titulo Κnesiorum, sive Ducum, unquam gavisi sunt, prout caeteri omnes, qui a familia Magnorum Ducum. Moschoviae per agnationis lineam ortum ducunt, adhuc hodie gaudent, & ad tilios tuos illum transimittunt. Sane si Romanovij sereni Lsimo stemmate splenduissent, Moschi ex innata jactantia res suas ad sidera usque extollere seliti non tantum hoc celare nollent; sed potius
vel non percontantibus ultrb ingererent. Hoc certum, quod ex hac
gente solus nunc cum prole sua Alexius Michaelis filius supersit. Nisi Opinari libeat, qubd agnatos habeat S ircios de Romano oppidum hoc est ad Kaminc2am fluvium in Ducatu Kroviensi & S iertz ia. Russia rubra ab antiquo clarissimos, quorum Theodorus Palatinus Nyo- vix
65쪽
viae fuit, plurimique deinceps ad hunc usque diem bellica sortitudine
Μοολ- Hunc pater puerum ad mores, & artes Moselio Rege dignas imvius fit A- stituendum commendaverat Briaro Borisso Juano ic Z MorosoW, quiu 'j ς tu' tamen in illa puerilis animi re si tabula eas haud potuit depingere' imagines, quas ipse in idaea non habebat. Etenim doctrinae omnis,& eruditionis expertes Moschovitae unius tantum aetatis homines sunt. Praeterita ignorant penitus omnia, praeter ea, quae suo tempore accitiderunt, & haec intra solam sphaeram Moschovitici Regni, cum externorum sint supine incuriosi. Carentes itaque exemplis, S documen iis, quae sunt politici hominis conspicilia, non adeo longe eorum naturalis prudentiae lumina prospiciunt. Unde erudire alios ipsi rudes,& providentiae digito commonstrare ijsdem navigationis ViaS, portum Cue riui & syrtes nequeunt, quas ipsi non vident. Qudu autem scientias exulae in Ruse lare 1 Russia sua tam longa , & obstinata proscriptione Moschovitae si a Scien- velint, imputandum est primo ipsis Principibus, qui eas cum Liciniot tanquam pestem publicam oderunt, verentes, ne subditi cum illis spiriatus hauriant libertatis, per quos ad despoticum, quo premuntur, su gum excutiendum insurgant. Spartanorum ad instar eos esse volunt,qui
literas adusium Laltem discebant, reliqua omnis disciplina erat, pulchre parere, labores perferre, in pugna vincere. Quod ultimum vix praestabit plebeius animus, si nimis exacuata ex scientijs ingenij acie pericula penetrabit. Secundo adscribendum est Ecclesia ilicis , qui cognoscentes eas esse Latino traditas sermone, & non posse aclmitti nisi cum suis praeceptoribus, timent, ne per hanc tam amplam portara ,
si patefiat, ritus Latinus simul ingrediatur, cujus magistri ipsorum ignorantiam populo deridendam propinent, & dogmatum salsitatem, quibus ejus credulitati illudunt, in apertam protrahant lucem. Et tertio aetate provectis proceribus, qui iunioribus donorum, quae ipsi consequi neglexerunt, acquisitionem invident, per quam ipsi a posses sione, quam injuste praescripserunt, sapientium juste cadant. S a g
renda republica excludantur. Callidus tamen Principis institutor Morosovius siceptrum adolescentis manibus nimis grave pro libitu tractans consueti gratiosorum cautela proceres omnes favore defuncti TZaris in aula praevalidos ad lucrosas nobiliorum provinciarum praefecturas specioso exilio amandavit, substitutis ad aulica munia, qui factio haud dubia ejus essent, cujus beneficio in palatium venissent. Non ex grati assectu animi, hospes enim iste plane ignotus, & peregrinus a Mosichovitico pectore numquam admittitur; sed ex cognitione, quod intersit vitium, inconcus sum itare ulmum, cui innituntur. Sic igitur contradictoribus omniubus amotis, ut Alumni sui animum sibi firmius devinciret , multipli-Care nexus statuens, duarum et Iliae Danilo ic Milosi aviski nobilis aulici filiarum forma impense laudata facile persuasit, ut ex iis alteram praesumpta optione duceret. Anno itaque I 6 7. cum granuiore natu fix D' ' Marii, quae genio suo blandius arriserat, nuptias Alexius celebravit, i ά; '' Dcti duoque post Moros ovius alteram connubio sibi junxit, factus auda ci attentato Domini sui assinis. ukb Nec habet Alexius, quod foecundiorem uterum in uxore deside
liberi Ale. rei. Etenim, cum ego Anno I 66 I. Molchuam venissem, praeter fi-xij. lium Alexium , sextam jam susceperat filiam, Tatianam, Eudociamo
66쪽
Annam, Catherinam , Mariam, & Sophiam appellatas, quarum tamen postrema jam mortem obierat. Cumquc ibi degerem, ad VI. Non: Junii eiusdem anni alterum illa filium, cui Theodoro nomen, enixa ejus desiderijs plene satisfecerat. Etenim Alexius cupidus, ut multiplici
fulcro spes perpetuandi per subsidia dominationis in posteritate sua Moschoviticum Regnum, quod pluribus munimentis insistat, & dandi olim vicino Poloniae juxta spem sibi a Republica injectam ex lumbis
suis Regem sustentetur, magno interni doloris sensu afficiebatur, cum ex utero uxoris toties praegnante masculam expectans prolem, per degeneratum semper in sceminam partum frustratum se expectatione sua videbat. unde eidem , quasi conceptus embrionem effingere in m
trice, quomodo in pistrino pistrix farinae nrasiam in diversas panis fio mas , pro libitu posset, serib comae abscissionem, detrusionemque in m nasterium ad exemplum repudiatae a Basilio Salomeae intimaverat, nisi iam octaub foeta masculum peperisset. At VII. Id: Junij anno 166a.dum Smolensciae haereremus, Theodosiam nonum icecunditatis suae testem in lucem emisit.
Morosovius verb patrem se quidem, & pluries vidit, at Numine fortassis ambitionem in eo dominicae assinitatis vindicante prole omni sua brevi orbum se luxit. Et vix elapso a nuptiis suis anno a concitato ob avare ab eo, & assectis administratam rempublicam populo ad necem expetitus, aegre ab hoc per exactam a correis poenam nonnihil emollito enixi, Taaris mortem ejus deprecantis precibus la- Moroso. crymisque donatus evasit. Deinde λ podagrica passione, & aqua in- vij obitus. tercute lecto avius , ideoque ab omni ministerio siemotus; aurum t men aeque semper, ac aquam sitiens, tandem, dum ego adhuc M
schuae essem, a potione decocti telephii a rustico quodam medicastro ei propinata voce, motu, omnique siensu privatus, aegre post trid um ad mentem suam reversus, poli longam in serali palestra cum morute luctam tu. Idus Novembi animam exhalavit, audituram ab Evangelico exprobratore, haec omnia, quae parasti; cujus erunt Et pros cto non adeo exigua suere, ut scriptum ab eo haeredem tam pinguis haereditatis poenitere deberet. Etenim post erogatam adhuc eo eXtremum ducente spiritum ipsius mandato in mendicos, & monasteria maximam signati aeris vim, adhuc inaestimabilem argenteorum rubi rum, solidorum aureorum, daterorumque Joachimicorum summarru,
nec non & fundos immensius a binis subditorum myriadibus habitatos in ea nactus fuit. Vir est Alexius iusta statura quadratus, vultu placidus, cute Candidus, genis rubicundus, subflavis coma, & barba decorus, virium- Alexitque corporis firmitate robustus, quam tamen fractura sit per omnia corporis. jam membra circumfusa obesitas, licum crescente eius aetate, quae hO- die trigesimum sextum haud excedit annum, per consueta abdominis augmenta ipsis quoque crescat. Animum verti tam praeclaris dotibus a natura etarmatum storti- Et animitus est, ut dolendum sit, qudd liberales disciplinae ad poliendum ab sorma. eadem primo scalpro rudi teressictam statuam haud concurrerint. Mansuetus, & clemens, quique magis peccari nollet, quam animum ad vindicanda peccata habeat. Propensioni autem suae si relinquatur, pacificus est. Religionis erroneae suae placitis obsiequentis limus tota anima pietatem colit. In templis stequens multa cordis devotione sacris
67쪽
sacris interest ossiciis, & haud raro in conticinio Davidis ad instar cubile deserens humi prostratus preces vel placando, vel invocando, Vellaudando Numini usque ad matutina crepuscula continuar. MuOeque mirere, in summi potestate inter gentes totam a dominis luis te vitutem pati assuetas nullius facultatibus, nullius vitae, nullius h nori unquam inlidiatus est. Etenim quamvis ab ira, ut omnes delicati sensus heroes, aliquandb abripiatur; ultra pugnos tamen, ta LM-ces numquam sie sinit asportari. Titulus, quo tempore legationis nostrae utebatur, talis erat. 19
minus TZar, & Magnus Dux Alexius Miliato icZ totius Magnae, Pamvae, & Albae Rustiae autocrator. Moschoriae, Κyoniae, Volodi mimae, Novogardiae, TZar Casani, TZar Astracani, Gar Sibi riae, Dominus Plesicoviae, & Magnus Dux Lituaniae, Smolensciae , Tuveriae, Volimae. Podoliae, Jugoriae, Permiae, Viathae, Bolgariae, Sc. Dominus & Magnus Dux Novogardiae inferioris, Ceterni choviae, ReZamae, Pol Octae, Rosthoviae, Jaroslaviae, Bieloserae, tidoriae, Obdoriae, Condiniae, v iis
te psciae, Mistisi aviae, omniumqub septentrionalium regionum Domin tor. Dominus Jueriae, & TZahiam Cartaliniae, ac Grusiniae, α Ca-hardiniae regionis, nec non & Principum Circassorum,& Montanorum,ac quam plurimorum aliorum Orientalium, Uccidentalium, S Aquilonarium Dominiorum, & Regionum per longam atavorum s Criel legitimus haeres, Dominus, & Dominatori Magnus sane titulus; sed cui Moschovitico more inania, non Vura,
Dominus sine dubio est, imperat enim omnibus pro morae antiquo despotice. Eius voluntas lex est cunctis subditis inappet Iabilis. Ille in omnes, uti Dominus in servos, habet ius pro arbitrio vitae, Mnecis. Si ab eo vapulent, si ejus mandato vimis, aut flagris caedantur, ei gratias asunt. Facultatum suarum non se dominos vocant, sed DpuM & TZarem. Pauperes ad templorum limina, vel in compitis mendicantes eleemosynam sibi erogari obsecrant pro amore DEI& ret ris. Si quis de re aliqua sibi incomperta interrogetur, respondet illic γ, hoc me latet; soli DELIS, & TZar norunt. Breviter: Omnes de eo tanquam de Numine loquuntur, multi sentiunt. Libellos supplices, quos ei porrigunt, omnes in litterenter subsignant nomine ad diminutivum humiliato , ita ut, si quis Stephanus vocetur. Stephanulus subscribat. Pa riarcha autem, ceterique ex clero, ac sanctimoniales addunt Bog-homoletZ tuoi, vel Boghomolitra tuoia, tuus, vel tua apud D Eu MPrecator, Vel precatrix. Senatores, cunctiquu nobiles, & exterae nationis militares viri, Chlop tuoi, mancipium tuum. Mercatores primae clastis , quos Gosti vocant, Musick tuoi, subditus tuus. Iniurioris, & peregrini, Satrota tuoia, Orphanus tuus. Foeminae nobiles , Rablina tuoia, servula tua. Rustici, Cherstiani tuoi, Christianus tuus. Famuli Senatorum CZelo eck tuoi, Homo tuus. Detur tamen suus veritati locus. Cum heri potius in siervos , quam patris
familias in liberos Moschorum Principum imperium sit, subditi, qui
patrem in TZare suo non agnoscunt, neque filios erga eum se Exhibent. Metus itaque iisdem obedientiam, non filialis reverentia exprimit. Quapropter altero abstente, vel remittente, reluctatur altera, de recalcitrat, & quamvis immitis dominus in eorum terga Vulgati Setiam cum proceribus flagris Laeviat, nihilominus canum ad instar CX-cusso
68쪽
cusso post vel beta dolso, si flagellum tortor amoverit, refractarii esse pergunt, parati animo iterum corpus servili patientia flagris sibijeere. Turcos, qui similiter in virga ferrea reguntur, vidi ego longe alacriori
promptitudine Imperatori tuo obtemperantes. Crediderim, quod ob- Itinata, & contumax Sclavorum natura a turbulentis epoti quotidie vini adusti vaporibus concitata Moschos calcitrosos reddat. Et e contra, qudd in Turcorum minus sera gente, & ex lege abstemia ratio sui compos magis se exserat ad ipsis considendum, ut hilariter dent, quod vel invitis extorqueretur.
Tetaris titulum Basilius Joannis filius, ct alterius parens primus, uti De Titu- scribit Herbersteinius, assumpsit. Cui adstipulatus est ejusdem Basilii filius Io Traris. Juanus, dum anno ima. Sigismundi Augusti Regis Poloniae legatis dixit , a summo Pontifice Clemente, Romanoque imperatore Maximili no parenti suo tributum suisse. Cumque supremus sacrorum in Moschovia Antistes alijs ejusdem Regis legatis biennio post literas ejusdem Maximiliani, & Solymanni Turcorum tyranni, quibus Basilium Bali-lides hoc titulo dignati fuerant, ostendisse dicatur, errare videntur ii, qui postquam haec omnia sine contradictione narrarunt, asserunt, hunc titulum ab Suano post debellatos Casianenses primum usurpari
De hoc vocabulo monuerunt iamdiu tam ipse Herberstet nius, .
quam Gaguinus, nuperque Olearius linguarum interpretes, ut ab errore consuetae translationis resipiscerent, perspicue demonstrantes, qudd Russico idiomate TZar non Imperatorem, ut ipsi vertere solent;
sed Regem significet, dum ipsi Moschovitae a sacra pagina Sclavonica
lingua loquente, Regibusq; semper TZaris nomen tribuente edocti, cum de Romanorum Imperatore & Domino suo unico orationis contextu loquuntur, hunc TZarem, illum Caesarem, ut ego pluries audis notabili disserentia appellent. Ipseq; Magnus Dux se non Russorum, non Moschorum Taarem; sed vel indistincte TZarem, vel distincte TZarem Casiani, Tetarem Astracani , TZarem Sibi riae vocet,quae certe nullo modo Imperia nec Regna Abiria excepta vocari merentur, cum pria ter urbes, unde denominantur, vix aliquot in jurisdictione sua oppidula numere . Interpretum tamen aliquot amica monitione posthabita vocabulorum voluntarie falsi inver res punienda Imperatorij nominis dejectione in incoepto perVicaciter pergunt. Si in exteras gentes tanto studio seruntur, ut eas ornare ampullosis titulis Velint, & nomen TZareum propter assinitatem soni cum Caesareo aliquid supra Regium augustius spirare credunt, Principes earum Dares dicant, non Imperatore Sic in salsi crimen non impingent,& adulationi suae facient satis. Opi rem tamen, ut semel Cartas niae, & Grussiniae Regulorum, quos noster TYar in suis titulis TZares appellat, personas,& ditiones oculis usu parent, persuasus etenim vivo, quod ridentibus intra montuosos Georgiae fines tot TZares Moschis, vel Persis, vel Turcis tributarios longe ab omni principali splendore vitam multarum rerum indiga vivere, TZaris nomen vilesceret adeb, ut illud in Imperatorium vertere imposterum erubesicerent. Magni
Magni Ducis titulum Volodi mirus Suatostat illiu S nothus Prior Dud , hi;
usurpavit, & ad posteros transmisit. tulis. Alexius nomen est inter mihi compertos a Ruricho descenden- De homi tes in Rustia Dominos inusitatum, ac plane peregrinum. Adorant ne Alexij. Moscho
69쪽
et tur Mi. halomicae. Rusia: extensio.
Mosichovitae Alexium Metropolitam Κyoviensem Joannis Danilo. ica
Moschorum Principis tempore natum, circa annum I 36 . consecra
tum, & quarto decimo post anno regnante in Rustia Joanne Juano- lcg vita sunctum, cuius anniversarium diem Ill. Kal. Octobris, poris verb Moschuam translationem XIII. Idus Maii perquam solenniter celebrant. Consuluit iste popularibus suis, ut posthabito contra Tartaros Crimenses bello pacem potius ab ijs certa aliqua annua pensione redimerent. Consilij que sui executor ab horum Chamo Berde-gereio picem Russis suis emit. Mi halo.leg est nomen paternum iuxta stuperius indicatum M schovitarum morem proprio additum. Russiae nomen latissime patet, comprehendit enim quicquid a montibus Sarmaticis, & fluvio Tyra, incolis Nistro, per utramque Volyniam ad Boristhenem, & Polocensem agrum ascendendo Poloniae minori, antiquae Lituaniae, Livoniaeque conterminum usquis ad
Finnicum sinum protenditur , & quicquid inde a Caret ijs, & Lapponibus, Oceanoque septentrionali longo finitimae Scythiae tractu ad Tartaros Nagaienses, Volgacenses, & Praecopenses excurrit. Sub magnae autem appellatione comprehendunt Moschovitae tractum illum, qui intra Livoniae, albi maris, Tartarorum, & Boristhenis limites co tinetur, & sub nomine Mo hoviae vulg6 venit. Sub parvae Brati flavi ensem , Podoliensem, Haliciensiem, Sanocensem , Praemistiensem , Leopoliensem, Belgensiem cum Chelmensi, Volyniensem, & Κyoviensem inter Scytharum desieria, Borysthenem, Pri petium, & Ve pruina fluvios, Poloniam minorem, & juga Carpathia ditiones. Sub albae v
λ inter Pripeiij, Borysthenis, S Dunae fluenta Novostrodekum, Minia scum, Mici flaviam, Smolens iam, Vilepsiciam , & Polociam cum suis ditionibus. Quae omnia Russorum quidem juris olim fuere ; sed per
bellorum casus Polonorum, & Lituanorum sortunae, & sortitudini varijs deinde temporibus cesserunt. Primus, qui se totius Rustiae Monarcham scripsit, Magnus ille Ioannes Basilij cccci filius in literis suis ad Alexandrum Lituaniae M gnum Ducem anno I 92. datis suit, qui excusso Tartarico duorum, cum dimidio seculorum jugo, suoque Magnae Novogardiae imposito, ac ejectis ex avitis ditionibus quam plurimis ex agnatis Ducibus majorem Rumae partem sub imperio suo conjunxit. Hunc titulum succes.sores postmodum usurparunt siemper, & preci se eius nepos Juanus in literis suis ad Senatum Poloniae anno Is a. post mortem Sigismundi Augusti. Verum distincto magnae , parvae, & albae autocratoren
sive conservatorem , praeter Alexium, neminQuod Moschoria inter titulos praemittatur, non antiquitati, sed dignitati tribuendum venit. Postquam enim Daniel Alexandro icκ duodecimus juxta eos, quibus ego sum usius, Mos horum annales a Ruricho per rectam dominantium lineam successor Ducalem sedem e Volodi miri urbe Moschuam commodissimo consilio transportasset, ibi siemper fixa permansit, majoribus in dies ornamentis augustior reddita. Imo & ipsis urbs nomen a fluviolo per sinum suum a Tuverensi regione decurrente mutuatum universae Russiae, cunctis ita populis eam incolentibus tanto applausu communicavit, ut ea multis ab hinc retro lustris Molchovia , hi vero Moschovitae communi in orbe vocabulo vulg6 appellentur. Ipsit tamen prisco nomine, sive a Russo
70쪽
iratre, aut nepote Lechi Polonorum Ducis primit sive a vetustinsimo oppido Rus, sexaginta a Novogardia magna veritis positor sive a capillorum subflavo colore, qui Sclavonico idiomate Ruls dicitur: sive a populis Roxolanis: sive ab antiquo vocabulo Rosscia, disiperasionem , vel disseminationem indicante, assumpto, novi vel ignari, vel contemptores , Russos se semper appellant. Provincia quidem Moschoviae sub intemperie aeris frigus, & dxitum per excessum haud raro alternantis agrum propter vicissitudines nimiae siccitatis, S humiditatis in arenosio suo solo facile segetes enecantis haud fertilem , & fines non adeli amplos habet; sed, qudd nulla intra eos vivat, praeter lepores, sera, nulla melli9cet apis, pace eorum, qui hoc scripserunt, haud concedam. Quicquid enim olim fuerit, nunc sane &vulpibus, & lupis, S ursis, apibusque & melle abundat. Fabulas autem illas de animantibus propter frigus in ea minime cornutis, accle uabus sterilibus contrarius cum alijs pluribus de visu testis explodo. Sed nec admittenda est illorum assertio, qui regionis illius Coelum adeli 4 salubre esse scripserunt, ut nullo unquam ad clavum contra pestem, figendum dictatore, prout olim saepius Roma, opus habuerit, cum nulla ibi unquam saevierit. Quia ab annalibus Moschorum refellitur tradentibus, qudis anno 69; o. Christi I i. dominante Basilio Demetro icet, & siexto deinceps elapso sub ejusdem liberi Basilij primoradiis peltilentia eam tam graviter afflixerit, ut exinde, quasi universa
Rustorum naturalis conlii tutio debilitata fuerit, eorum paucillimi l culare Vivant annum, ad quem tamen antea plurimi multos insuper
addere vivendo soliti,fuissent. Anno autem 7Io9. Christi ICoo. α per biennium subsecutum Borisso Hoduno principante grassantis in Rullia pestis tanta suit Moschuae saevitia, ut inquilinis sere omnibus eam exhaurierit. Annoque I 6s . & sequenti imperante praesenti Al xio ab eadem lue septingentis utriusque sexus millibus assumptis eam tantum non evacuaverit. Urbs Moschua amplissima olim, & populosissima fuit; sed multoties fortuita passa incendia, & anno Mundi 79. Christi irro. die a . Mais a Tartaris P copensibus, atque anno De urbe
Is II. a Polonis omninὼ exusta, nunc intra angustiorem undeviginti NQyς ς' Verstarum ambitum a longe minori, eoque majorem partem Lituano, & Polono in captivitatem abducto, incolitur habitatore. Imo cum singulae in e1 aedes, ut a quamplurimis ante me observatum fuit, sp tiosas areas, & atria comprehendant, multisque earum adjaceant horaci, & pomaria: Cumque praeter plura identidem interjacentia haud exigua prata , innumera sere dixerim templa, & sicella ius sint in.
termixta, eam non continet populi multitudinem, quam non ulli amplitudinis ejus specie decepti sunt opinati. Arcem habet, cui Κre. melinae nomen , Magnorum Ducum sedem mediocri urbe haud minorem, muro a Joanne exoculati Basilii filio primum circumdatamia,& iam per meliora augmenta addita sola longe munitiorem. Tanta autem Moschuae est rerum omnium ad vitae necessitatem, commoditatem, & luxum, & quidem honesto parabilium pretio, amuentia, ut nullae orbis plagae aut esementius coelum , aut foecundiorem agrumis, aut ditiora terrae viscera, aut industriosiores hominum genios debeat invidere. Licet enim a quocumque mari quam longis lime absit, muli rum tamen beneficio fluminum cum remotissimis provinciis opulentissimo commercio communicat.