De curandis hominum morbis, epitome praelectionibus academicis dicata

31쪽

CLASSIS PRIMA

FERRES.

32쪽

GENERALIA etyranni praesentiam praesentes docent ; absente zmulti, non excludunt. Febris certorum potius

morborum umbra , quam ipRe morbus est. Naturae instrumentum dicere, quo a puris impura secernantur; - affectionem Vitae, intortem avertere conantis, vocare, essectHmnna flS , quam

rem ipsam indicat; quamvis lateat tam in ani- reali , quam in vegetabili corpore ignotum principium , quod resectas partes restituat, fractas, separatas laniat, noxia abluat, involvat, separet, expellat. Hoc principium, in libra irritabili, nervorumque pulpa sensibili domicilium figens, in febribus multis, quam in chronicis affectionibus, essicacius, stimuliς erigitur, excitatur, in ip*am adeo perniciem interdum ac cenditur; a putrido, mephiti, veneno, mi agmate, contagio, moerore, timore, fortissimo quovis animi pathemate de pri ente, alimen ii necessarii defectu, assicitur, deprimitur, suffocatur. An febris assectio irritatae per inconsur

eum stimulum, re gentisque naturae cum is es

Abhinc functione aliqua, dici meretur λ Sed Satius est rerum differentias intelligere, quam denominibus contendore. In multis certe febribus,

33쪽

DE EBRIA S. superato 1 re per morbi causam vitali principio, haec naturae reactio lentamen magis a i re Actiorem , quam reactio dici potest. q. n. Sympto insta febrium, ea Idem vel praecedunt, et futuras indicant Prodroma ; vel coniuncta, ipsam L brim constituunt Constitutiva . Prinna interdum desunt; alia simul si m-pta febrem esiiciunt; separata vero, auctoritatem Saepe perdunt, aut saltem absentem febri laabsentiae sua non evincunt .

. s. Signa prodroma g. 4. in febribus az-

cidentalia, sunt: animi moro altas, taedium , torpor, oblivio rei tam, irritabilitas, senςuum obni bi alio, ira latio, anxietas; artu Um, corporis gravitas plumbea, dolor obtusus, ingrata sensatio, segnities, cita defatigatio, pandiculatio, oscitatio, aversatio cibi, oris mucositas, Siccitas, sitis, praecordiorum molestia , ructUS, PAUS a , vomit uritio , cutis aridita S , contractio, levis horror ex spina dorsi oriens, Scapulas ascendens, descendens lumbos, pectUS 'r nsversim pri stringens, cum calore vago, in

34쪽

3o GENERALIA tercurrente; ulcerum exsiccatio, livor; faciei pallor, rubor insolitus, mutatio magna; capitis gravitas, obtusus dolor, oculorum splendor imminutus, auctus; somnus terrificus, interruptus, inquietus, nullus; sopor continuus, non resciens; cxcretiones naturales, adsuetae, deficientes, auctae, perturbatae. q. 6. Symplomata constitutiva sunt.

AE) Signorum praecurrentium sq. 3.) continuatio, augmentum. Lassitudo imprimis major, et anxius aegritudinis sensus; vires quidem interdum auctae sub deliri is, furore; interim ire' mor, et actionis inconstantia, robur taurinum cum incertitudine motuum, et manifesta functionum laesione, obser Uantur. bH Algor , horror, , sub quibus cutis pal'lescit, contrahit ur, arida, anserina fit, rigescit; ungues albescunt, livent; tactus imminuitur, a millitur, depravatur; memoria labescit ; musculi tremunt , conquasSantur; VaSaad superficiem collabuntur , disparent ; pori clauduntur; respiratio inaequalis, tussiculosa, di D

35쪽

DE RE A R I BUS. Vidissicilis, anxia redditur; ventriculus turget ,

opprimitur, vexatur, nauseat, vomit urit , flatus, contenta eructat. Oris cavum , lingua , siccescunt, cum sapore aut nullo, aut muco So, amaro; siti, potum copios lim, stomacho gravem, infestum, exigente. Urina copiosa, cruda, aquosa. Pulsus contracti, exiles, frequentes, vel etiam naturalibus lentiores, valdeque inaequales. Sed nunc frigus verum , athermo metro confirmatum; nu Ac ad sensum aegroti, cum calore corporis naturali, vel etiam majori. Nunc corpus omne, nunc pars haec ,

vel illa friget. Continuatio frigoris, et ordo,

variabiles: nunc calorem Saepissime praecedit intercurrit, subinde Sequitur; nunc excludit, nunc saepe deest , asinue a calore excluditur ipsum; aut denique solum, per horas bene mul-t .as, scenam ludit, claudit, vitalem caelo rem adimit, extinguit, Ex his apparet, necessarium febris

sympto ma non esse; caloris rationem aequam in se non continere; neque aliam, quam in ip O nervorum systemate, ignotam licet, pete: QOriginem.

36쪽

Effectus frigoris febrilis maxime conspicui, psunt: circuli humorum inaequalitas, languor, interceptio; capitis, pulmonum, cordis, Vaso rum majorum oppletio; solidorum robur infractum, systematis lymphatici debilitas, desidia,

fluidorum compages mutata, disjuncta, extra-vasatio, Stagnatio in cavis corporis, cellulosa tela; obstructio glandularum, Viscerum, canalium excernentium ; nervorum assectio multiplex. Sub medio febris decursu, praesentis inflammationis suppurationem, gangraenam, mortem, interdum indicat. c) Calor frigus insequens, praecedens, intercurrens, vel et Sine hoc prorumpens, Sallem ab eodem non pendens, aut directu S, nunc verus , nunc sensu aegroti Solo percipiendus, universalis, partialis, internus, externus , nul-

naturalem superans, primum mitis, interfectus, mox auctus, Siccu S, deinde humidus, saepe mor'

dax , digitosque urens. Inter haec pulses s redduntur frequentiores aequaliores, liberiores; interdum vero a naturalibus vix differunt, cum vibratione ad certa

37쪽

DE FEBRILUS. 33 corporis paries, collum, tempora, loca inflammata, evidentiori, sortiori. Caput calet, do-Jet; memoria redit, senς usque interni acuuntur, saepius turbantur. Genae rubore intenso, oculi splendore nitent, fulgent; sitis augetur, vel et cum frigore imminuitur; respiratio velox, sed, nisi pectus locali malo obruatur, expedita; urinae famineae, subrubrae, brunae, crassae, mox turbidae, iumentosae ; nausea ,

vomitu ratio continuat, augetur, vel saepe cum frigore cessat. Causa caloriς tum sani, tum morbosi, parum intellecta; e: Iectus miri, explica iu dissiciles, saepe contrarii. II Se quidam calor verus, mθrbosus, ex augmento causarum, quae calorem sanum producunt, vel ex respirλtione aucta, e re actione cordis, artcriarum, virium nervoSarum, sub stadio frigoris, spasmi febrilis, Oppressarum, resurgente pendet: nunc simplex, et purVS, nunc igne composito , inquinato deflagrans . Calor μά rensum, nervosum Systema Acausiς accidentalibus adgressum testatur, et ab acri coni. agioso, gastrico, exanthematico, Si e cilico, purulento alio exoritur.

38쪽

;4 GENERALIA Estectus caloris animalis sani, vitalis, est fui ditas, circulatio, perfectio, secretio humorum, vasori in libertas, mobilitas; irritabilitatis, sensibilitatis cuivis parti propriae conservatio .

Effectus caloris morbos; , aimplicis, Seu puri, consistit in viscidae, tenacis materiae solutione, ad subeundum circulum dispositione, im mutatione; vel ad futuras excretiones, Suppla rationes, metas i RSe S, crises, praeparatione, maturatione : hinc febrium multarum, intermitientium, acutariam, in solvendis obstructionibus benignis, morbis chronicis, virtus; tumoris immaturi , saxei, in mollem , et suctuantem abscessum, et materiae ad futuras depositiones,

judicationes, elaboratio, coctio Ueterum. Calor diversus, mitior, intensus, brevis, longior, ad

subigendas, praeparandas, maturandas, exceretnendas morbi materias requiritur : exemplo ab SceSSuum, ulcerum, variolarum, morbillorum,

dato tempore, calore incubandorum. Calor ni ratus coaguland ne quidem lymphae impar, secretiones tamen immulat, turbat, creat novas,

auget naturaleS, aut supprimit; fluidorum mi

39쪽

DE F E BRII S. 3sscellam alterat, seiungit, inquinat, futiliora

canalibus expellit, expulsa, stagnantia, corruptioni propriae, celeriori, exponit; circulani lavero ob vim Vitae resistentem non putrefacit quidem, sed ad putrefactionem disponit; acredinem evolvit, exaltat; sensibilitatem, irritabilitatem auget, immutat, obtundii, extinguit; lympham, fui liore parte spoliatam, ad coagula, sub data quiete, proniorem reddit, et in

farctus, obstructiones solicitat; nimiae vasor Umextensioni, distractioni, rupturae ipsi, et hac'morrhagiis favel . Si , praeter causas calorem augenies, Stimulus alienus accedat, vel in coriore latens evolvatur, aut generetur: tunc multiplex, insilus saepe, et obscurior caloris esse clus, cum parii Um, totius pernicie. Calor sens- , internus, externus, parit Z lis, urens, mordax, efectus causis Suis pro prios producit, eo majores, quo minor vi S cor

diS, nervorum, his subigendis, immutandis, exi ellendis invigilat. Hinc coctio in febribus

coniagiosis, nervosis, lentis, in subjecti S c d Che litis, aut nulla, aut larda, aut mala VSSus sordidi, incias lases frequentes, ina

40쪽

rae, inutiles, gangraenae, paralyses, in farcius viscerum, hydrops, atrophia, tabes. d) Ptilsus naturali frequentior , tam sub frigore b), quam imprimis sub ipso febrili calo-

re c). Interdum celeritate magis, quam frequentia aucta arteriae micant : sed non raro in ipsis adeo acutis, nervosis, contagiosis febribus, sub ipsa phrenesi, peripia eum Onia, puistis pacali, naturalibus non frequentiores, sed longe etiam lentiores. In febre larvata, vel etp rniciosa ῖntermittente, Saepe nullum in pulsu

febris indicitam; ut arteriae, fallacissimo Signo , minime sit fidendum . lReliqua febrium symptomata pedisve qua, Si, liis, anxietas, delirium, pervigilium, Sopor, lconvulsio, dolor, alvi obStructio, laetitas, haemorrhagia, sudor, e Xanthemata, partim vix memorata, partim Sub specierum pertractatione consideranda, minus praedictis essentialia Sunt, corumque natura, causae, effectus, in pathologicis opportunius explicantur.

7. Causae remotae, quae ad sebres disponunt, oeca Sionem porrigunt, multiplices, saepe