장음표시 사용
21쪽
Componitur haec vox eX Φυτον planta et λογος.
XXVIII. BOTAN1cΛ est herbarum descriptio, et BOTA NOLOGIA est illa physicae pars, quae berbarum proprietates speciales ad rationes reuocat, s. est scientia herbarum.
Ex βοτανη herba et λογος haec uox coagmentata est. XXIX. DANDROLOGIA est scientia arborum et fruticum. A Δενυον arbor et λογος.
XXX. PRYsIOLOGIA est scientia corporis animati. Strictius: est scientia corporis hum ni seni. XXXI. PATROLOGIA PHYsICA est scientia corporis aegroti, qua talis. XXXII. TELao Lost A est illa philosophiae naturalis pars, quae fines rerum explicat.
Deriuatur a τέλος finis et λογος. Hanc teleologiam WoLFivs peculiari libro comple&us est, qui inscri
XXXIII ΡΗYs1CA Ex PERIMENTALIS est scientia per experimenta stabiliendi principia , unde ratio redditur eorum, quae in natura rerum fiunt. XXXIV. ΡsYCHOLOGIA EMPIRICA est scientia stabiliendi principia per ea perientiam, unde ratio redditur eorum, quae in anima humana fiunt. . 'XXXV. M ΕΥΗo Dus p MILos OPHICA est
ordo , quo in tradendis dogmatibus uti debet philosophus. XXXVI.
22쪽
Ch est ille ordo tractandi ueritates, ubi semper eae principiis indubitatis conclusiones nexu legitime concatenato derivantur. XXXVII. H upo THESIS PHILOSOPHI
CA est sumtio eorum, quae esse, nondum demonstrari potest, tanquam essent, rationis reddendae gratia. Ad hypothesin itaque philosophicam requiriturae ut sumantur quaedam et asserantur, tanquam reuera sint, quamuis nondum demonstrari queat, illa treuera adesse, β) ut illa ideo sumatur, ut ad ratict Nem reddendam alicuius res nobis inseruiat. ConfCl. Scscos sERi dissertat de ossicio philosophi circa b theses. XXXVIII. M ET MODI PHILOSOPHI CAE LEx sv PREMA est haec propositio: ea sunt praemittenda, per quae sequentia intelliguntur et adstruuntur. XXXIX. STYLvs PHILoso PMICus est
genus scribendi, quo uti debet philosophus.
mina rerum a philosopho discretarum, sed quarum uulgo differentia non attenditur.
XLI. UERA A PROPRIA sunt, quae rebus
istis, de quibus adhibentur, significandis desti
Cons. Illustris B ga opsti praefatio dissert. ipsius praemissa de proprio dicendi genere. XLII. LI aERTAs pH1Los OPHANDI AE
Permissio publice proponendi suam de rebus philolophicis sententiam. A s XLIII. .
23쪽
eoactio defendendi aliorum de rebus philosophi-
eis sententiam, tanquam ueram, utut nobis contrarium uideatur. Hae sunt definitiones *x discursu praeli minari Woivit de philosophia in genere. .Nunc ad ipsatraphilosophiain rationalem, siue Logicam nos accinge
XLIV. LOGIC A NATvRALIs est illa naturalis dispositio, exercitio communi ad habitum deducta, dirigendi operationes mentis, seu seculi rem cognoscitiuam in cognoscenda ueritate. Confisf. 6. Prolegom. Logic
in dispositio naturalis ad Operationes mentis , quibus ueritas cognoscitur. XLVI. LOGICA NATURALIS AC RUI SI ae, est habitus dirigendi operationes mentis in cognoscenda ueritate, ipse usu acquisitus absque regulis. XLVII. LOGICA NATURALIS DOCENS est notitia confusa dirigendi facultatem cognosciatiuam . in ueritate cognoscenda. XLVIII. LOGICA NATURALIS UTENS est habitus siue ars dirigendi facultatem cognoscitLuam in cognitione ueritatis solo usu acquisitus.
XLIX. LOG 1 EA ARTIFICIALIS DOCENS
est scientia dirigendi facultatem cognoscitiuam
in cognoscenda ueritate. L. LOGICA ARTIτICIALIs VTENs est
habitus sue ars dirigendi iacultatem cognosciti-
24쪽
LI. SIMPLEX Ap PREHENSIO est atten
tio ad rem sensui uel imaginationi praesentem,
seu menti quomodocunque repraesentatam. E. gr. Si libium quendam in tabernis conspicis, eideinque attendis, de eo uero plane non iudicas, simpliciter librum apprehendere diceris, aut si domi fueris et librum absentem tibi repraesentaveris, itudem eundem simpliciter apprehendis. In illo casa attendis ad libium sensui praesentem, in hoc attendis ad eundem imaginationi praesentem. LII. NOTIO Aue I DE A est rerum in memte repraesentatio. Sie ideam siue notionem tibi sermas libri, quem, absentem licet, tanquam praesentem tibi repraesentas., Quae I. FR. MuLi. Estus contra hane definitionem monuit, confutauit CRA ME Rus iii der Uussi fung degΘiveifel Derria mullers g. a I. Distinguit WOLFivssi plicem apprehensionem a notione, alium, arbitratus, amam mentis esse, quo notio formatur seu idea producitur, alium uero, quo ad notionem form tam seu ideam productam attendimus. Cons. Log. Lat. Paro. I. Dct. I. OP. I. g. 7 I.
LIII. Voc Es sunt soni articulati, quibus notiones signiscantur.
Oh s. I. Hic obseruari et attendi uelim discrimen, quod nonnulli uoces inter et uerba, aiunt, intercedere. Latius patere, putant, uerbst, quam uoces. Hinc verba, sub quibus cum ea, quae scripta sunt, tum ea, quae seno articulato proferuntur, compre-- hendi uolunt, ita definiunt: Verba sunt signa, articulato sono proferri possibilia, mentis 'nostrae conceptus indicantia. Voces itaque tantum ad sonos actu prolatos, eosque articulatos eXtendunt. Ohs II. WoLsius in Log. Germ. Cap. II. Bonheni Sebraudie ber Sorter, hane definitionem sup
25쪽
ben erteianen tan. Quam quidem definitionem, negare non possum, esse latiorem suo definito, cui nomnia quidein uerba sint signa conceptuum. non uero omnia signa conceptuum sint statim uerba, e. bris in mutis obseruamus certa conceptuum signa, fere inulla uerba. De uocibus legi interea potest WoLFius Metaph. Germ. item GoLLiNGir disput. de Catilione philosophiea circa uoces Vitemhe
gae hab ira8 eiusdem disserrat. sub Praes Fg v - . Li Ni habita, de cognitione Ombolica atque inruitiua,
37as AliorsLΙU. T ERMINI sunt uoces, notionem quandam significantes. i
LV. TERMINvs INANIs est, qui notionem deceptricem significat.
Id ea deceptrix est, si proprie et rigorose uolueris loqui, nulla idea, sed talis tantum apparet et cognoscenti imponit. Sic si nonnulli memoriam per receptaculum id earum defidiunt. putant, cum haec uerba proferunt, aliquid se intelligere , sed reuera, his uerbis auditis, nihil cogitant. Receptaculum itaque in relatione ad animam , est terminus inanis.
L UI . IvDic iv M est ille actus mentis, quo aliquid a re quadam diuersum eidem tribuimus uel ab ea removemus. Breuius: Iudicium est convexio vel separatio idearum. LVII. Ρnopos ITIo siue E NUNCIATIO est oratio, qua alteri significamus, quid rei conueniat, uel non conuepiat. Breuius: Est iudicium uerbis expressum. LVIII. ORATIO est terminorum combinatio.
26쪽
ms. I. Cum ustro ea, quae sensibus percipimus, existant, abstracta enim non in sensus cadunt, ea uero, quae existunt, sub omnimodis et uariis circumstantiis considerentur , adeoque omnimode fini determinata, patet, cur individuum L. ens singulare definiatur quoque per ens omnimode determinatum. Cons. WoLFli . N. Lat. Part. I. Sect. I. Cap. II s. . Alii: individuum est, quod non habet suis mile. Obs II. Sie e. gr. haec mensa , quam uides, est individuum, et haec rosa, quae naribus et uisui Oh-uia est, est individuum. Sunt enim in hac tinensa ita iam omnia determinata, ut non plures determinationes siue circumstantiae accedere queant, si debet
LX. SpEC1Εs est similitudo indisti Dorum.
Sic e. gr. sumav Caluin , Petrum , Titium , Sempronium , et plura alia indiuidua, haec, deprehendes, in multis a se inuicem differre, in hoc uero Perpetuo conuenire, obseruabis, quod Caius, Titius, Sempronius, Petrus, homines sint. Hinc classem entium, constituimus, cui hominis nomen imponimus, atque hinc uides, cur homo speciem eo 1 stituat.
LXI. GgNus est similitudo specie in.
E. gr. Homines certam entium speciem c6nstitu. Unt, neque minus equi, leones, lupi, canes. Sed si homines, equos, leones, lupos, canes, etc. tecun consideraueris, differre quidem in quam plurimis, obseruabis , in eo tamen conuenientiam reperies, quod omnes istae species uita et sensione gaudeant. Id, quod uiuit et sentit, dicimus animal, et se genus constituimus, cui animalis nomen imponimus.
LXII. GENus svpEnius est similitudo
generum. E. gr. Animal, spiritus, hoc habent commune, quonexistant. Nouum adco genus habes, sub quo haec duo genera comprehenduntur, quod eniis nomine de si na- etur. LXIII.
27쪽
DEFINITIONES LX ΙΙΙ. SPECIE s IN p IMA dicitur, quae non nisi indiuidua sub se comprehendit.
LXIV. RATIOCINATIO est operatio mentis, qua ex duabus propolitionibus terminum communem habentibus formatur tenta, combinando terminos, in utraque diuersos. Breuius: RATI CINARI est ex duobus iudiciis elicere tertium. E. gr. O. sapiens eligit optimum , Deus est sapiens, habes hei e duas proposiviones, habent hae propositiones terminum com ni unem, stil. sapiens, si hinc fo . Inaueris tertiam propositionem hoc modo: E. Deus eligit optimum, combinas duos terminos, sic. terminum Deum, et τρeligere optimum, qui termini erant in utraque propositione diuersi. Deus enim erat in altera, in altera uero reperiebatur το eligere optimum. LXV. IvDICIvM IN TvITIvvM est, quo
enti cuidam tribuimus, quae in ipsius notione
comprehensa intuemur. E. gr. Pluviae tribuimus humiditatem, idque propterea, quod idea, quam de pluuia nobis formamus, eam humidam et madidam nobis sistit. Hinc iudicium, pluuia es humida s madida, est intuitiuum. LXVI. IvDIC1vM DIs CVRs IVVM seudiano elicum est, quod per ratiocinium elicitur.
E. gr. Si Caiuria uideris ebrium, tunc ex hoc iudicio, Caius est ebrius, et alio, quod ope memoria: tibi succurrit, ebrius sua ratione non utitur, tertium elicis: Caius ratione sua non utitur. Hoc tertium iudicium dicimus distursuum. Quae et hic MuLI. E-κvs contra distinctionem inter iudicium intuitiuum et discursiuum monuit, ea, una cum confutatione
28쪽
LXVII. NOTIONE A v NIVERSALEs sunt notiones, quibus ea repraesentantur, quae rebus Pluribus communia sunt. E. gr. Hominis itemque substantiae notio sunt notiones uniuersales. Pluribus enim rubus siue indiuiduis commune est το esse homiuem, et ese Iubsantiam. L XVIII. EssΕ TIALI A dicuntur ea, quae constanter insunt, quorum tamen unum Per ait xum non determinatur.
. E. gr. Rationale esse, est aliquid homini essentiale. LXIX. ATTRI sv TA sunt ea, quae consan
ter insunt, sed per essentialia simul determinantur.
Sic e. gr. docile esse, item moralitatis et libertatis capacitas sunt attributa hominis. α In sunt haec homini perpetuo, Θ) determinantur per essentialia, M. causa per rationalitatem. Quod enim homo sit docilis, quod sit libertatis moralitatisque capax, id eis ficitur a rationalitate.
L X X. Mony quos scholastici ACCIDEN - π I A appellare solent, sunt mutabilia , quae enti
insunt, nec per essentialia determinantur. F. gr. Eruditio in homine est modus. Est enim eruditio α) mutabile quid in homine, cum possit adeste et abesse, salua hominis essentia, β) eruditio
non per essentialia hominis determinatur, i. e. quod homo eruditus sit, id non necessario fluit ex ipsius ellentia, siue rationalitate. Alias enim, qui non esset eruditus, non esset homo. LXXI. ΡR1NCIPI vM INDIVIDVATIONIS
est omnimoda determinatio eorum, quae rebus insunt, siue est omnium differentiarum, siue numericae, siue specificae fuerint, compleSus., Cons.
29쪽
ConL LE in Ni TIi disp. principio indiuiduationis sub praesidio I A C. TMOMA s. Lipf. I 663. habita, itein Bui vi NGE Rus de origine mali I. a J3. seqq. omnium scilicet determinationum, et circumstantiarum complexus, per quas Caius est hic potius Caius, nec alius quispiam, constituit principium indiuiduationis, siue, stylo uererum scholasticorum, haeccilitatem. LXXII. DIFFERAENTIA NOTIONVMνORMAL Is est illa, quae a modo cognoscendi desumirur.
Sie differentia notionum formalis est, cum notiones dispescuntur in claras et obsi uras. et clarae rursus in distinctas et confusas, distinctae uero αδ in completas, et in incompletaS, 8 in adaequatas, et in in- adaequatas. Omnes enim hae diuisiones, quod facile uides, a modo repraesentandi desuniuntur.
LXXIII. NOTAE sinit rebus intrinseca, unde agnoscuvtur, et a se inuicem discerativtur.
Sic nota spiritus est conscientia fui reruinque extra se politarum. Est enim haec conscientia sui α) spiritui intrinsecum quid, β) hinc agnoscis, quod sit spiritus, γ per hanc conscientiam sui spiritum a. corpore discernis. . l
.. I XXIV. NOTIO CLARA est, quae nobis notu exhibet ad rem agnosevdum , atque ab aliis dbierneu iam sv ficientes.
E. gr. cum colorem nigrum intueris, cum oppido agnoscis, et a colore albo, ceteriSque aebus discernis, hinc notionem camque claram tibi de colore nigro formas. Sussicit enim haec idea siue notio ad colo. rem nigrum ab aliis rebus dignostenduin
LXXV. NOTIO Oas CVRA est, quae notas insu cientes continet, Me, quae non jufficit ad rem npraesentatam ab aliis rebus distinguendam.
30쪽
LOGICAE. 'I7 Praesentiam perceptionum siue notionum obseu rarum plurimarum in animo adstruxit BuLP1NGE κνs in epistolis Amoebaeis de Harmonia praesiuilitag. 6. Statue te, inquit uir aeutissmus, in medio centum oratorum, in ambitu circuli aequalibus interuallis distributorum , et uoce alta, sed aequali, sermones ha- , bentium. Percipies omnium N es, nulla enim ratio est, cur alteram magis, quam alteram i percipias, et nihil tamen intelliges, percipies igitur Obycure, Caii enim uocein et sermones a Titii uoce non poteris discernere. Euc, ut unus eorum utatur tuba stentoria, et reliqui pergant, ut antea, uel impone reliquis sirentium, aut iube, ut submisse adinodum loquantur, centesimus vero pergar ulra, ux Priu , uoce, Percipies clare, quae dicer distinguere enim centesimi uocem ab aliorum . uocibus poteris) neque rameu in primo casu reliquorum in aures tuas actio minuitur, neque in secundo augetur actio centesimi etc. Haec BuLFiNGE Rus ad Hor. L-MANNvM de id eis obscuris, de quarum in animo praesentia multum disputatur, si de Harmonia praestabilita sermo instituitur.
LXXVI. TERMINvs OusCvRVs est, cui notio obleura adhaeret, clarus uero termiuus est, cui uotio clara respondet.
Eiusmodi terminorum obscurorum plena sunt nonnullorum scholasticorum scripta, item libri Boeh-
mistici, Paracelsistici, mystici, alii L in quibus sub
inde Occurrunt uoces , Microcosmetor, Bithnimalca, Gaseranax, Eachammelia ete. id. Wri Dii dissert. de Lue animarum Boelamistica, et SoNNTAGius in Vocabulario PDudo - M sico.
LXXVII. NOTIO DIs TINCTA est, si notas, qua nobis sistit, distinguere ualemus. Si-ue: Notio disti icia est eiusmodi repraesutatio, ut cultis nou modo obiectum repraesentatum ab aliis r bus possumis discernere, sed notas quoque characte-BAVM. Dur IN. B risticas,