장음표시 사용
151쪽
imuderilaus Per mansiones singulasque civitates jussimus collocari: ut unusquisque tributarius sub oculis constitutis rerum Oninium modis, sciat, quid debeat susceptori bus di rei ;V cet. Praeterea certis utique personis erat commissum, curare ut fraus nulla in quacumque publica
motiondi vel ponderandi ratione existeret; nec igitur per
singulas civitates disserrent mensurae: nita ut provinciae moderator ejusque ossicium ad crimen suum noverit pertinero , si possessoribus ulIum fuerit ex aliqua ponderum iniqui lato allatum dispondium' 1 : id curent etiam defensores civitatum 2 : adeo ut hinc liceat statuere, Romanis
quoquo necessarium visum esse, ut pares fuerint, quantum possit, ubi quo mensurae; eamque Curam imprimis civitatis securitati et utilitati omnium inservire. Prae ceteris autem curandi modis, commendatida est eura mediorum, quibus opus est ad distribuenda producta e varias regiones; ad quo cura itinerum, numinum, cet. 3 , quae laciliorem reddunt inter se agendi et me ces transportandi occasionem: n publico enim utile est, sino motu et periculo per itinera commeari' 4ὶ. Constituti igitur certi homines sunt, quibus ovum rerum cura mandata est, unprimis Episcopi Et tres bonae existimationis viri in civitate unaquaque ninspiciant opera lacta; et curent, ut et metiantur et rationem conficiant, qui ea administrant, aut qhi administraverunt: et in in numentorum gestione Ostendant linpletionem operum, aut administrationem sitonicarum et balneariarum pecuniarum, sive quae in ilia muniendis aut aquaeductibus,
aut aliis rebus consumuntur 5ὶ; et imprimis numinum lὶ L. 15. eod. 2ὶ L. f. C. de deferis. civ. 3J CL sLTT. I. p. 23I, sq. 43 L. 1. 31. B. de his, qui e d. 5ὶ L. 26.
152쪽
conditio ne fieret deterior, cautum est Practoris jam edicto: . deterior statio iteinquo iter navigio fieri videtur, si usus ejus corrumpatur, vel dissicilior fiat aut minor, vel rarior, aut si in totum auferatur. Proinde sive derivetur aqua, ut exigui facta minus sit navigabilis, vel si dia latetur, aut dissum brevem aquam faciat; vel contra sic
coangustetur, ut rapidius flumen faciat: vel si quid aliud faciat, quod navigationem incommodet, dissiciliorem s ciat, vel prorsus impediat; interdicto locus erit' i 1 . Addo cursus publici curam, qui per totum sere Rom.
imperium exercebatur, equis conductis ab aerario, lac tis a privatis pro mercede: ubi dabantur evectiones, dia Plomata, quibus cursu publico utendi facultas datur;
imprimis iis qui publice mittebantur, et ad provinciae administrationem pertinebant s2ὶ.
Non tantum Reip. intererat, qua ratione quis producebat valorem, et divitias tam suas quam universae nationis augebat; sed curam ejus quoque erat, ne divitiae, quas quis non producendo, vel productionis ratiotio habita
nimias, conquireret, aliis nocerent; nequo ita nationi prodessent unicerino: etenim ea demum vera divitiarum creatio est, quae, alteri non nocet, sed sua opera novas excutit: n prodesse enim sui unusquisquo, dum alii non
nocet, non prohibetur 3ὶ. ssino apud Romanos tot in taeque leges et iussa, et apud JCtos imprimis tot responsa, quibus damno alieno locupletari aliquem vetabant: nnocenim debet ex alieno damno osso I MI έ); quod ut 1ὶ L. I. I 15. D. de flumin. ne quid cet. ta) cl. Tit. C.
de cursu pubL: praesertim I. 3, l. 11, 1. 22. eeti, L 3. C. de ea n. largit. et Nov. 130. U. 7. I 3. Add. Cons. LA Lad ,
153쪽
summo philosophum ost, ita naturali jure ei aequitato nititur: unam hoc natura Requum est, neminem cum alterius damno fieri Ioeupletiorem ij. Summa igitur cura, interdum inquirere debuerunt ipsas operarum ali volaboris mercedes, ut concerneretur, utrum majores fouVerentur ne ne; n non enim amplius praestari lacatori oporteat, quam quod sua cura atque Opera consecutus e set 2); , si quis negotia mea gessit, non mei contemplatione, sed sui Iucri causa, LABEO scripsit, suum eum potius quam meum negotium gessisse; qui enim depra dandi causa accedit, suo lucro, non meo commodo fit dotV s). - Ιpsius igitur productionis studiiun valde e citabatur, ita quoque, quod hujus producentis causa multo melior habebatur, quam ejus qui ex causa lucrativa
quac dicitur 4ὶ, aliquid accepit; hic onim nil facii
quo augeat saevitates suas, sed eas ab altero, per her dilatem V. g. , ad se transfert; Producens Vero, V. O. me calor, augendo rerum Ularem eas reddit pretiosiores, εο ipse ditiorem, nationis sortem auget: hinc n melius est, Iegatarium nou lucrari quam emtorem damno as- fioiV 5). Accuratissimo igitur anima eriendum est, ne ii homines quorum res valde delapsae sunt, periculo aliorius bonorum, sibi quaerant Iucrum: nam uti inemo. . I, edo est, qui pretium numerarit l), sic contra qu
sit, vide in I. un. C. de impon. lucrat. deseripe. 5ὶ L. 14. I l. B. de religios. 6ὶ L. 13. g3. B. de hered. μι. τὶ L. 16. pr. D. de furt. Diuili od by Corale
154쪽
st talia caverentur, notabatur V. g., si quis soro Cedero actus erat, quia non amplius erat solvendo, ita ut cun
iis innotesceret: nde quo palam proscriptum suerit, ne cum oontrahatur, is praepositi loco non habetur: proscribere palam, claris literis, unde de plano recto legi possit, ante tabernam scilicet, vel ante eum locum in quo negociatio exercetur; non in lam remoto, sed in evia denti' 1). Non minori odio erat, qui fingebat tantum, res suas esse delapsas, ut ita Daudaret alios, eosque --ri bonorum parto contentos esse cogeret, sed qui revera bona sua occultaverat: n si quis dolo secerit, ut bona ejus votarent; in solidum tenet V 2). Huc reser eos, qui pretia tanta exigebant, ut prima facie iniqua cunctis vid rentur 3): hac In re omnibus antecellebant venalitiarii s4ὶ, sivo mangones 5), qui servos quo possent pretio, sine rubore fraudulenter quam maxime vendebant: quare cum de iis diceretur: nid genus hominum ad I crum vel turpiter faciendum pronius estV 6), accurato in eorum agendi rationem inspectum est. Talo lucrum damno alterius paratum facile quoque existit ex collegiis et corporibus γ) hominum uni industriae generi deditorum; qui merces resve labricatas dum soli et pari inter se pretio Vendunt, modus interdum quam docet I crum sibi possunt acquirere. Neque igitur omnibus Romae indistincto talia collegia instituere Iicitum fuit: n neque s cietas, neque collegium, neque hujusmodi corpus passim
omnibus habere conceditur: .. ea res coercetur: . . Cone Sa
155쪽
sulit . . Vectigalium publicorum sociis, . . aurifodinarum vesurgentifodinarum et salinarum. Item collegia Romae certa Sunt, quorum corpus . . confirmatum est: Veluti pist rum, et quorumdam aliorum et naviculariorum, qui in
provinciis suntV si); quibus alia addo nonnulla in codice memorata: jam quaedam Romanorum do his principia
summo ore attingere Iubet. Universe, ut vidimus et ut sanae Oeconomiae rationi
congruum est 2), Romanis collegia erant prohibita; nec nisi in singulis quibusdam causis admissa: sic V. g. sis te majori Opus esset, quam ut privati singuli rei alia cui sincerent, collegium quoddam et inter collegas s ei etas essiciebatur, ut V. g. vectigalium conducendorum δ), moiallisodinarum 4 , et salinarum 53; ves si res ea erat, ut totius Reip. magni interesset, ne talo negotium minueretur, aut in deterius rueret, ut pistorum 6 , et naviculariorum 73, qui annomao, Ιigno, ceterisque publicis necessitatibus inserviebant, et argentariorum 8ὶ; vel in dem iis qui publicis civitatis sumptibus operarentur, de quibus dein sermo erit. Omnia illa corporatorum genera subjecta erant Praesecto urbi is); privilegia quaedam iis concessa suerunt 103; numerus in singulis erat restrictus 11 ; nec nisi probatis in arto facultatibus, in illud corpus admittebantur 12).
Ceterum omne omnino monopolium, tam in his colle- 1ὶ L. l. pr. B. quod cujusq. univ. 2J SAT T. I. p. 264,
156쪽
giis, quam inter ceteros idem industriae genus exercentes, quam maxime arcebatur: n Jubemus'' inquit zsso Imp. 1J:n no quis cujuscunque Vestis vel piscis vel pectinum sorte aut echini, via cujuslibet alterius ad victum vel ad quemcunque usum pertinentis speciei vel cujuslibet materiae, pro sua authoritate, vel sacro jam elicito aut in posterum
eliciendo rescripto, . . monopolium audeat exercere: -- quis idicitis habitis conventionibus conjuret aut paci catur , ut species divorsorum corporum negociationis, non minoris quam inter so statueri ut, Venundentur: ... aedificiorum . . . artificos vel emessii, aliorumque diversorum operum professores, et balneatores Penitus arceantur pacta inter se componere: ut ne quis quod alteri commissum
sit, opus impleat, aut injunctam alteri solicitudinem alter intercipiat; data licentia unicuique ah altero in choatum Et derelictum πω per alterum, sine aliquo lia moro dispendii implere, omniaque hujusmodi facinora donunciandi sino ulla Mimidine et sine judiciariis sum tibus. Et ipso avsTINIAN magis etiam id extendit 2 in cognovimus'' inquit n quomodo qui negotiationes ot ludos Iiterarios exercent, diversi otiam generis artifices, et agricolae, insuper et nautae, ... lucri cupiditati se dediderint, et duplicia tripliciaque ac mercedes praeter
veterem consuetudinem requirant: utSmn igitur est,...
interdicero det tantam istiusmodi avaritiam, et ne quis in posterum cujuscunque etiam negociationis negociator, qualiscunque demum agriculturae agricola, quam vetusconsuetudo serat, Plus pretii mercedisquo nomine exigat :jubemus vero etiam ut aedificiorum et colendae terrae,
IJ L. un. C. de monomi. cet. , et Meentur omnes omnino orius-eunque mercis dardanarii, I. 6. Pr. I . de extraord. erim. 2ὶ Nov. 122. praes. , C. l.
157쪽
alioruna quo Oitorum mens es nihil amplius operariis imputent, et illis antiquam consuetudinem conservent, cet.
Idem principium, quod in quibusdam suadebat, talia
sinero cesima et societates, quod scd. magna pecuniae sorte opus erat ad excolendum id industriae genus, in diversis causis diversum debuit operari effectum: si enim talo industriae genus esset, ut sunt Ionge Plurimae, quae mmori pecuniae sorto plano non egent, sed ea adhibita, potius rem in paucorum manus reduceret, et monopolium constitueret, Pauperiores a tali industria arcendo, pra stat ipsos ditiores a tali mercimonio excludere: n nec enim pauperibus industria Vel augmentum patrimonii quod I boribus et multis casibus quaeritur, interdicendum estV 13. Bino Imperator: n nobilior V inquit , natalibus et honorum luce conspicuos et patrimonio ditiores, perniciosum v hibus mercimonium exercere prohibemus, ut inter plebe et negociatores lacilius sit emendi Vondendique comme ciumV 2 . Etenim non pecunia tantum sed imprimis qu que gratia horum nobilium emeret, ut ceteri deprimerentur ; quos tenuiores idem industriae genus exorcendo ossendero Vererentur: ob eandem rationem n si cujuscun pie modi actiones ad potentiorum fuerint delatae personas, debiti creditores jactura multentur. Aperta enim crede lium videtur esse Voracitas, qui alios actionum redimunt
exactores 3); et expresse Imperatorum sapientia fuit prohibitum, ne Principem litis participem sacerent, in
audem creditorum qui Contra tam potentem advers rium agere non auderent 4 . A mercimoniis autem pra 1 L. 10. C. arbitre. tui. Add. I. s. I 4. D. de Q. Praea. 2ὶ L. 3.
C. de eommere. et mercim. Add. impr. I. 33. D. de reb. eris.
158쪽
ter potentes ob alias causas alios arce os esse putarunt: religio11is causa, haeretici 1i: - ab honesta vero mero
iura clorici non repelluntur i2): - mulier quae publico mercimonio praeerat, inter humiles et abjectas personas habebatur 33. Sed haec pertinent ad ejus temporis morum conditionem; majoris momenti est, quod do militiatius cavetur: n milites nostros alienarum rerum conduci res seu procurat es aut fidejussores vel mandatores co ductorum fieri prohibemus; no omisso armorum uin, ad opus rurestre se conserant, et vicinis groes praesumtione cinguli militaris existant 4ὶ. Arcentur igitur, ne
incommodo sint et noxii ceteris producentibus; sed pro terea quoque, quia Resp. illorum usum sibi tantum ro-quirit: v milites qui a Rep. armantur et aluntur, solis debent utilitatibus publicis occupari, neo agrorum Cultui et cust diae animalium vel mercimoniorum quaestui, sed propriae muniis insudaro militi V 5ὶ: contra n veterauis liceatomero et vendere, Optimis negotiis pecuniam tractare,
et mercimonia agitare' 63. Inhaesit igitur Romanis ea veritas: impediri producti nem, si a locupletioribus obrueretur; impediri quoque, si
a collegiis, qui inter se de ceris, majori, pretio conVeniarent, occuparetur; Omniaque monopolia damno esse privatorum, qui rebus illis indigerent: - et tamen, contra Omnem, ut videretur, prudentem administrationem, quarumdam rerum fabricationem ot mercimonium sibi tantum vi
dicavit Summus Imperans. At, in his solam quam putabant,
l) L. 10. C. de haeretis. 2 L. 2. pr. C. de viae. et elem 3ὶ L. T. C. de ineean, I. 1. C. de natur. liberi s4ὶ L. 31. C. de loeat. eond. Add. l. 35. eod. i5ὶ L. 15. C. de re militiisi L. l. C. de veteran. Duili eo by Corale
159쪽
Rei p. utili lateiii et salutem totius nntiis iis, I OII vero turpis Iucri damnosam cupidinem tali monopolio vel praecipuae Summi Imperantis curae ausam dedisse, probare studebo. Primum, ut sero omnes Summi Imperantes, sic Rom. quoque Imperatores putarunt, quasdam esse res adeo necessarias, quae et sussicienti numero, et certa, pari, qualitate, in Rep. adessent, ut imprudens laret, earum rerum labricationem vel advecturam aliis, privatis, r
linquere: eaque sentemia multis oeconomis suit probata 1 . Huc reser frumentum, quo multo egebant Romani, olomnes ad alimenta privatim si hi servisque paranda, et publico in militum et pauperum utilitatem: hinc magna et specialis ejus fuit cura, ut testantur Aediles cereales 2ὶ,
lex Julia do annona id , Curator annonae 4 , qui eliam Praefectus annonae 5 dicitur, curator frumentarius 63,
cura in hanc rem Praefecti uri ii T), v curatores pistris rum, n προεστωτες των ἀρτοποιεῖν ἐργαστηριων. 8 ; et multae circa annonam prohibitiones, quae insigno ejus studium notant φ): praeterea ad hanc monopolii causam civitatis, arma ceteraeque bellicae necessitates pertinent,
13 Cl. sir T. I. p. 31s. 2ὶ L. 2. 9 32. B. de Orig. jur. , I. II. D. de eo ens. 3ὶ L. I. D. de ptibile. Ddie. , I. 37. D. de poen. 4ὶ L. 21. I 2. D. de appellat. , l. 21. D. ad municipia. , I. I. I 2, I. 18. I S. D. de muneris. i5 L. 1. C. de Q. Praefurb., tit. C. de Praef. ann., ibique cdIAc. is, L. 17. C. de epise. audient. Add. BURNA1 F. I. l. p. 118, sq. qui hos tamen locos omisit. ιτὶ L. I. C. de ost. Praef. urb., L 4. C. de contrah.
et eomm . atip. i8ὶ Nov. 30, et cora. ad I. 5. 9 1. C. de feriis. έ9ὶ Cl. v. g. l. 20. D. de eo ens. , I. l. I 21, 22. D. de a. , l. s. pr. , I 2. C. de eatraord. crimin. , I. 7. Pr. C. de appellat.
I i. C. de feriis. Duili so by Cooste
160쪽
quae collegio subrice istu suerunt ab In Deratoribus inandatae iii; summaque prudentia non Pe unia undo mat riam eincrent, sed ipsum quod elaborandum esset serrum
Secundo, nonnullarum mercium monopolium habebat Summus Imperans Rom. , quia comparandarum Earum dissicillima orat ratio; etenim si non nisi barbari ea Ρο sent adducere, vel a barbaris possent emi, unprudens foret, unicuique potestatem dare cum hostibus patriae agendi, ut merces acciperet; igitur non nisi uni hoc concessum
est Comiti Commerciorum, qui summa diligontia et publicao utilitati et mercimoniis laciendis invigilaret 33.
Ceterum, hae erant merces, Iuxus inutum Causa paratae; igitur eo facilius ceteros arcere poterant Imperatores otab emendo et a portando talia Vestimenta, quae non nisi summo civitatis pericuIO acquiri possent: hinc igitur u a ratas ac sericas Paragaudas, auro intextas, Viriles, privatis usibus contexero conficerequeV prohibitum suit; nequo. Ianam, vel vestimenta linea tingere muricis colore licebat privatis: purpuram nemo habeat; neo tiniverse vestes,
qualos Imperator 4ὶ: nec frenis et equestribus sessis geminas aptare permissum erat 5 . Ipsi autem hi negociatores, Imperatoris domo addicti, summa assciebantur dignitate et honore 63.
1 L. 1. C. de fabrio . , l. 5. C. de hered. de r. , navis., 1. 32. C. de decuri et fl. , Nov. 85. C. 1, 4. 23 L. l. C. de fabricens. t 3ὶ L. 2. C. quae res venire cet. 4ὶ L. I , 3, 4, 5. C. de vest. holob., l. s. C. de murilag., I. l. C. quae res venire cet. i5ὶ L. iin. C. nulli licere infrenis cet. is, L. T. C.