장음표시 사용
121쪽
oportet: sane enim parvi refert, utrum sortem pupillarem, an usuras in usus suos converterint'' i).n , si conservat reditus suos: quid si erogat eosΤ Et hic bono distinguendum est: etenim duplici ratione eos erogare potest, Vel ut eas res emat, quibus ad producendum egebit, novam v. g. materiam, -- instrumenta, alios servos, iisve scd. et sibi alimenta atque vestes; et
tunc dicitur productive impendere, utiliter erogare, ut acii Rom. aiunt 2ὶ, reditus suos; vel potest inproductiso Expendere, id est, ut iidem dicunt, eos eo umere s). De utraque utendi ratione jam agendum est. Supra vidimus, ad producendum opus esse rebus quia
busdam jam productis; vidimus insuper, id quod ita
acquiritur, pertinere ad sortem, ejusque esse partem: nunc jam probandum est, illam pecuniam, qua res me,sivo singula ea producta, acquisitae erant, ita erogatam, revera non damno, sed lucro cedere producentium, in variis industriae generibus. Impensae Romanis dividebantur in necessarias, utiles et voluptuarias 4ὶ; ex his utiles hic maximo in censum veniunt, quibus scilicet res ipsa melior reddita est; ut ita majus ex ea lucrum percipi possit. Ecce exempla talium impensarum circa ipsam materiam; - in agrion turae specie: n vir in lando dol. Iapidicinas marmoreas peruerat, ... impensam in lapidicinas lactam mulior an vir praestare debuit 2 LAam vim negat quidquam pra
122쪽
standuIn osse a muliore: quia nec necessaria ea impensa esset, et fundus deterior esset sactus. Ego ' inquit recti sime IAvoLmus ii non tantum necessarias sed etiam utiles impensas praestandas a muliero existimo: nec puto sundum detoriorem esse, si tales sunt Iapidicinae, in quibus lapis crescere potest i): impensae in frumentum sere dum productivae sunt, quia uita oonsumitur, ut semper reponoretur 2); - in manuum opera et fabricatione idem obtinet: nex argento subrepto pocula lacta condici P se; . . ergo et in condictione Moesorum etiam caelat me aestimatio fiet, quae impensa furis facta est' 3ὶ; --o minus in mematura: n quod si hae res, in quibus impensae factae sunt, promercales fuerint, tales impensae non Voluptuariae sed utiles sunt' 43. Plano sibi semper constiterunt ICti in distinguendis impensis ad instrumenta paranda utilia in excolenda imdustris , ab impensis lactis in alias res magis domesticas. SABINm Primus, ut videtur, accurate haec disj xit:. quam sententiam ut latetur PIAsus , n quotidie imorescere et invalescere videmus 5). Instrumanis landi sunt quae paravit dominus ad agrum colendum, seisim
tua consistit in iis quae ad proprium usum domini et apparatum fundi pertinent s). Ad impensas in insis
menta reser ea, quae erogata sunt circa servum 73, ut
is doctior fiat 8): - hquod in fructus redigendos impensum
123쪽
ost, non ambigitur ipsos fructus diminuero deboro l); uimpendi autem fructuum percipiendorum causa PoriosIus ait, quod in fundo arando serendoque agro impensum est; quodquo in tutolam aedificiorum, aegrum e servum D randum; scilicet, si ex aedificio vel servo fructus aliqui percipiebantur: sed hae impensae non petentur, cum maritus fructum totum anni retinet; quia ex fructibus prius -- pensis satisfaciendum est si. Accidit autem aliquando, ut conductores sundorum impensas lactas in Iocatoris sundum meliorem reddendum et in agri naturam stercore pingues ciendam, majoris aestimarent quam revera erant, ut itam us
lucrum sibi ossicorent: hoo minime decet, et prae omnibus vitandum et corrigendum est 3ὶ. - Si autem quis fundum colens, talia fundi instrumenta etiam ipso labricabat, et vendero solabat, non ovinia ilia debebuntur ut fundi instrumenta; sed ea tantum, quae in usum fundi erant destinata 4). Eadem plane ratione noum qui venaliti riami vitam exercebat, puto suorum numero non facile contineri velle ejusmodi mancipia filao apud ipsum V Dum prostabantJ, nisi evidens voluntas fuit, etiam de his sentientis; nam quos quis ideo comparavit, ut illico distraheret, mercis magis loco quam suorum habuisse credendus est 53. Tam religioso distinxerunt Icti inter instrumenta alius et producta alterius industriae.
Tertium genus impensarum productivarum, est cibariorum et vestium: hae apud Romanos nudores erant, ii L. 46. D. de usur. 2ὶ L. T. I 16. D. sol. mare. Add. I. 16. D. de imp. in rea dot., I. l. I 4, I. I. pr. D. M GL praelem,l. - 9 3. D. de jure doe., l. F. I 2. D. de pace. GL ' M Cl. Nov. M. C. I, ubi hoc latissime explieatur. i4ὶ L. 12. I 2s ,
M. D. de irratrum. v. nistri ι. Cl. imprimis l. 2. C. de verb. et
124쪽
propior saluiliani interdum maximam servorum, qui, ut ipse dominus ejusque cognati ex industria et sortis r productione ali debebant: sed eo minor etiam erat summa quae in mercenarios et in instrumenta impendebantur, quoniam servis utriusque I o, ut vidimus, utebantur.
Optime distinxerunt Icti Rom. inter penum et cibaria; illum dicebant, quod in privati domini usum ex ceteris ejus facultatibus inpenditur, et statim, consumitur; quo quo interdum valde pretiosum erat si); cibaria potius
erant, quae Ve1 a domino Vel a servo solvuntur ex sorio
ad industriam ex Iendam adhibita, in usum ipsius et servorum 23. nae impensae necessariae sunt et utilissim simul: nsi quis re sua lautius usus sit, contemplatione delatae sibi heroditatis . . , in hoc non videatur factus 1 cuplatior; in statutis oro sumptibus videatur factus I cupletior: utique enim, et si non tam lauto erreasset, aliquid tamen in victum quotidianum erogasset 3). Ab alio igitur Haestuao, semper sunt Testituendae: servus qui ea solvit cibaria, in rem domini vortisse dicitur; valet autem hoc de cunctis industriae generibus; sic: notia in cibaria nautarum fuerit oreditum, sine quibus navis salva pervenire non poturit . 4). Addo pulcherrimum ALGAΝDRI Imperatoris rescriptum 5): n motorum si bonus vir et irinocons tutor arbitrio suo Muit Pupillos, . . . non dubio accepto serro debebunt ea, quae vir bonus arbitratur merito ad exhibitionem educationis, ministeria, si disquo erogata osse. Neo serendus est juvenis, qui cum praesens esset, studiisque eruditus atque alitus esset, si 1ὶ Cl. I. 3. I 1, 2, s , l. 5. I I. D. penu tegat. iri L. 3. I l, l. 18. D. de in rem vera., ceti. s33 L. 25. ρ 16. B. de heris. petit. di L. 6. pr. D. qui potior. in pign. 5ὶ L. a. c.
125쪽
ea per alium Se consecutum non Pr et, sumptus recuset;
quasi vento vixerit, nut nullo liberi hominis studio imbui
moruerit. ' At cavendum est, ut semper modum rei famili ris teneant in impensis alimentorum et educationis, ne ita sors ipsa consumeretur, vel etiam si major haec esset, nimis de reditibus orogaretur: nalimenta socerni debent pupillis secundum lacultat V; sin amplis tamen patrimoniis non cumulus patrimonii, sed quod exhibitioni frugaliter sufficit, modum alimentis dabit'' ij. - Si vero alimenta vesvestimenta ea pro magna Parte sumuntur ex ipsis productis, quae quis industria sua crea it, nihilominus ea sumta sunt de
reditibus suae industriae 2ὶ; sed in eo disserentia est, quod
haeo non antea vendidit, aliaque omit quibus aleretur. Ig tur usi quis solitus fructus suos vendere, penum legaverit, non omnia quae et promercii causa habuit, legame videtur; sed ea sola quae in penu sibi separabat: quodsi promiscuo uti solebat, tunc quantum ad annuum usum ei sumeret, familiaeque ejus, ceterorumque qui circa eum sunt, I gato cedet: quod sero, inquit sABIR , evenit in personis mereatorum, aut quotiens cella est olei et vini, quae venire solebant, in hereditate relicta' 3ὶ. Item n lana, Iino, purpura uxori legatis, quae ejus Causa parata e sent, cum multam Ianam et omnis generis reliquisset puta, Vendendi causaJ, quaerebatur, an omnis deberetur Respondit ΓΑ remisJ: si nihil ex ea destinasset ad usum uxoris, sed Omnis commixta esset, non dissimilem esse deliberationem fab ea quae estJ cum penus Iegata esset, et multas res quae Penus essent reliquisset, ex quibus si L. 2. I l , l. 3. s pupill. e e. deb. Add. l. 2. C.
modo I., init. , Nov. n. c. 7. 2i Add. sar T. III. p. 14 , H 3 L. 4. I 2. D. de penu Dς. Add. imprimis l. l. C. de verb. et
126쪽
iintersa u. Vendere solitus esset: uan . . . Cum Probaretur,
eum qui testamentum fecisset, partem penus vendere s litum esse, constitutum esse, ut ex eo, quod ad aunum
Opus esset, heredes Iegatario darent. Sic mihi placet, et in lana fieri; cet. 1). Vide, quam fixa iis fuerit op
nio, cibaria esse res iudustria procreatas, et vel ipsa vespretium eorum, reditum esse sortis productivae simul et industrias; impensas denique in alimenta, esse ex foris. Aliae quoque multae possunt esse utiles impensae, quae Ox sorte productiva solontur: v. C. Voluit quis extendere suam mercaturam, et socium dimisit ad iter saciendum tu si quis ex sociis prosectus sit, veluti ad merces emendas, eos dumtaxat sumtus societati imputabit, qui in eam expensi sunt: viatica igitur et meritoriorum et stabulariorum, jumentorum, carrulariun Vecturas vel sui vel sarcinarum suarum gratia, Vel mercium, recto imputabit 2ὶ: volvoluit quis negotium exercens, transeuntium oculos ad suam tabernam attrahero, eosque magis adicero ut en uint: ndecorari quoque hujusmodi tabernacula vel ossicinas e lorius saltem marmoreV licebit, B ut et civitati sint d
cori, et transeuntibus voluptatiV 3ὶ; eo magis autem il-Iae impensae productivae sunt et fiunt ex sorte, quae necessariam spectant aedificii restaurationem 4). Haec de impensis utilibus ipsis: qui vero eas pro nobis solvit, eas potest repetere 5); Vel compensantur cum
Ductibus 6); si vero ipso solverit, et aliquid ex iis accesserit, ererisse sortem constat I). Hinc sequitur, r vera his impensis lactis sortem non minorem esse reddi 1ὶ L. M. I 2. D. M. III. 23 L. 52. g 15. D. pro sine. Add. l. 7. D. ad Scrum Treb. δὶ L. 12. I s. c. de aedis prim 4 L. 17. II. C. de SS.eeries. i5ὶ L. f. C. de eviet. ssi L. f.
127쪽
nil vorsum est l); modo scit. ex usuris sivo reditibus eas secerit: hinc nsors Iegata, ut ex usuris se alat 2): si vero ab ipsa sorio semper eas demat, nequo ex accepto productorum pretio eas refundat, patet hano reddi min rem; ut de dote V. o. probatur 33, et otium universe
affirmatur 4). Attamen aliquanto pauperior lactus est η;
scit. cum ex fructibus suis productis, id est, ex reditibus illas impensas debet solvero, non potest id quod ex rediatibus pervenit, sorti addere, ut do novo adhibeatur ad producendum. Quamvis igitur eae impensae fiant ex productione, proprie pertinent ita erogata ad lucrum ex negociatione vel alia industria ortum 6ὶ: usu autem h minum invaIuit, id lucrum dicero, eos vocare fructus, ditus, ex quibus impensae me jam sunt deductae: n fructus intelliguntur, deductis impensis, quae qua
rendorum, cogendorum, conservandorum eorum gratia
sunt γ); nfructus os esse constat, qui deducta impensa
supererunt' 8). Lucrum 9ὶ igitur integrum id demum
13 L. 23. D. M adim. v. transf. I. 2 L. f. I 4. D. de transact. Add. Nov. 72. C. s. is L. F. B. de imp. in res dot. Add. l. l , 2, 3 , 14, 15. eod. εὶ L. 37. B. de hered. pet. i5ὶ Et contra, Ioeupletior est, si potuit illis impensis partim ex alia causa supplere quam ex industriae productis sol. I. 25. 9 12. D. de hered. t. Add. SAT T. III. P. 28, sqq.) , v. c. Vestiario, calceario, alimentis legatis: I. 4, 1. 3s. I 2. D. M alim. ter. , l. s. 9 1, 12, 14. D. de tramaei. si quod a recentioribus dicitur pro ii brtit. sax T. I. p. 21. τὶ L. 36. I 5. D. de hered. pet. isi L. T. pr. D. sol. mair. Add. I. 1. C. de fruet. et lit. exp. sin Proprie
securatius etiam distinguebant Icti Rom. inter lucrum et quaestum: luerum erat universum nomen; quaestus Vero eompendium ex una quadam negoeiatione ortum: quaestua integer ratione sortia pro-
128쪽
ost, quod omni damno, Omuibus imitaensis deductis, superest: n Mucios LMAEvoLAJ scribit, non posse societatem coiri, ut aliam damni, aliam lucri si in partem sociusserat: sinnus est, nec posse societatem ita contrahi: neque enim lucrum intelliotur, nisi omni damno deducto; nequo damnum, nisi omni lucro deducto 2). Hoc lucrum, rursus sorti productivas additum, dici potestnincrementum n ciationis 3ὶ; et revera, incrementum nam plano noviun quid creatum est: ditior, Iocupletior non tantum unus illo homo, sed per eum tota civitas est: etenim Iucrum illud est id quod excedit ex compensatione laboris et sortis ab ipso adhibitae; novus valor est Pr ductus ab eo; quiquo pretio justo huno Vesorem acquirit, nequivalens pretii accipit.... Factus est lacupletior. - An igitur isi qui redii sortis sum comedit, quique usurus suas in ludis et hac chanalibus perdidit, lactus est pauperior p Non statim; nisi in quantum non ditior s. Iocupletior redditus st: servavit quae habebat; sors ipsius integra est, ut ante; igitur proprie eaedem manent ejus facultatos; non fit pauperior: n neque enim pauperior fit, qui non acquirat, sed qui do patrimonio suo deposuit' 3). Hoc autem spectari, si reditibus tantum suis utitur, patet ex J Ct rem interpretatione prohibitionis. donationum inter virum et uxorem, quae tunc erant Prohibitae, cum alterius damno alter fiebat locupletior; sed licitae, si vel alter non pauperior lactus erat, vel alter nou ditior 4ὶ: - alter
129쪽
non pauperior; V. c. si ex reditibus donaverat l); altost non ditior, si consumserit accepta 2ὶ. noo solum igitur spectantes rectissime responderunt ICti, imo subtilissimo distinxerunt, dicentes, non fieri eum pauperiorem 3): n quin non debeat videri is damnum sacere, qui m veluti luero, quo adhuc utebatur, prohibetur; multumque interest, utrum damnum quis faciat, an lucro, quod adhuc laciebat, uti prohibeat V 4ὶ. - Non enim negabant, illum qui his usuris productiso uteretur easque sorti adderet, non fieri Iocupletiorem : contra, aequiparatur minus illud Iucrum omni alii damno: naut quod habuerunt amiserunt, aut quod acquia
rere emolumentum potuerunt, omiserunt, aut se oneri quod
non suscipere licuit, obligaverunt 5); unam hoc ipso, quo non est pauperior factus, Iocupletior est fl); hino illud locupletior feri saepius opponitur m male consumere T).
Malo autem consumit suos reditus, - non si producta incorporalia emat; harum enim, ut Vidimus 8, summa esse potest utilitas; - sed si impensas facit Voluptuarias, nullam in rem utiles, nulla re urgente factas 9ὶ. Ob has igitur non consequitur quis actionem s10): ad eas reser monumenta mortuorum 11), nurum, argentum legatum si 2),
hered. , 1. 11. c. quod cum eo, qui in M. F., I. 20. C. de jure do ., 1. 21. C. dedon. int. viri et ua, l. s. C. de uoc. p. e t. iτὶ L. 13. B. de reb. erad. , I. 29. D. de cond. indeb., l. 13. D. de eo . furi. I l. in . Inst. quibus alim. Iic., l. 8, I. 17. C. de Gn. int. ν. et M.
130쪽
commodatam tulendendi causa pecuniam l); ad ornatilin,
quod non utiliter re sua usus est, quod sors rius Pr ductiva adeoque, divitiae nationiri non aucta est. PIane igitur idem est, quod ad nationis divitias, utrum terras tem condiderit. Si vero reditus alicujus sortis non susticit his luxuriae impensis, modum non tenenti immoderatae luxuriae s5ὶ,iPSa Sors, quae ceteroquin usuras proferret, ves adhibita in industriao genere fructus, tota Perditur ; et cito non tantum se pauperiorem, sed pauperrimum, sed miser bilem reperiet. Talis igitur luxuria quam maxime ipsi nocet, et proinde civitati; neque absque ratione in prodigos durissimo Romani statuerunt, qui s ultates suas dilapidarent; nimiamquB Iuxuriam magna Cura Compes-
Ceterum, ut alicujus reditus annuos computes, Omnia, ex diversis industriae generibus interdum, saltem ex diaversis negociationibus orta tam lucra quam damna debes spectare et una enumerare: nsi in alia ro lucrum, in alia damnum iliatum sit, Compensatiouo saCla, solam l) L. 18. s l. B. de reb. e L, I. 3. I 6. D. commod. Interdum
tale commodatum prodest revera commodanti, si mercedem accipiat usust ut V. g. v Si eas menins argenteas et ejus generis argentum haberet, quo ipse non temere uteretur , sed commodare ad ludos et ad ceteras apparitiones solebat; V l. 28. D. M aur. απ. I.