Historiae naturalis libri XXXVII

341쪽

HISTOR. LIB. XXII. NOTAE.

Ib. 1 Cicis Θ silpestre. Videtur esse lathyrus silvestris maia jor , C. B. Μox: Cicercula. Est lathyrus sativus flore fructuque albo, C. B. 24s, 4 Aristinum. ESi cicer Sativum, flore candido, C. B. Ib. to Columbini. De cicere columbino.jam dictum supra Libr. XVIII, sech. 32. Mox: Nigrum autem. Est cicer sativum, semine nigro, C. B. Porror De ervo - diximus. Supra Libr. XVIII, sech. 38. Ib. xy Farina ejus varos. Vari sunt maculae in facie lenti similes. Ib. 23 Guae cibum non sentiunt. Haec est α ροφι'α, cum nutritio a cibis non sentitur; de qua adhuc infra Libr. XXIII, se 1. 33. a 47, ry Irionem - diximus. Supra Libr. XVIII, Se t. 22. Nox: Galli Velam adpellant. Manet adhuc apud illos pri

scum nomen.

248, I Horminum - ut diximur. Supra Libr. XVIII, sect. 22. Mox t Cumino simile . Minime simile. Hormini semen subrotundum, cumini oblongum. Tum: Cetero porro. Nec porri, sed marrubii foliis simile est horminum. Legit ergo Plinius πρασου pro πρασιου.

Ib. 18 A Virgilio lolium. Virgil. Georgic. I, ISI.aς 9, 1 Miliaria. Iuxta Tragum, est gramen paniceum, Spica simplici, C. B.

Ib. 4 Eromos. Est sestuca avenacea, sterilis, elatior, C. B. Ib. Io Orobanchen. Est orobanche major, caryophyllum olens, C. B. Mox: Necantem ervum. Et inde nomen; nempe ab

Ib. Σx thum in AEDpto. Zythum potio est hordeo parata. Mox t Colia is ceria. In Μss. Reg. & editione principe, cerea . Celia frumento triticove parabatur, ut patet e X Floro II, x8, & Orosio V, 7. Quae sit ceria, vel cerea, non ita constat. Sed eadem potio fuisse videtur, quae a calefaciendo dicebatur cella, teste Orosio, loc. cit. Cervisia autem

hordeo aliisque frugibus facta.

Plinius T. V.

342쪽

IN LIBRUM XXIII.

Pag. aso, lin. ult. Artes in prim s. Ita Mss. Reg. editio princeps, & Cl. Re et Ionicus . Et bene quidem: artes enim medicas in primis natura dedit vitibus. Sine auctoritate a Cli. Gronovio & Η arduino emendatum, has in primis. ast, a Suis locis diximus. Supra Libr. XII, Sect. 6o, & 6 I. aue1, ult. Cicatricibus marcidis. Immo vero gingivis humore faccidis, aut gingi diis marcidis, ut habet Dioscorides V, 6.ουλα φλαδαρα . Proclive fuit Plinio errare. Est enim cicatrix; ουλον, gingiva; ut iam observavit Saracentas. MOX: Ossibus purusente Iimosis. Bene adhuc Dioscorides , loc. cit. δ πυορ ρου . Unde patet deceptum fuisse Plinium, &emendandum , auribus purulente limosis ; quod jam monuit Hardui nuS. etsi, s Di ia a nobis. Supra Libr. XII, sect. 6 r. Ib. 2 s Et spiritus insatione alvum turbant. Male quidem M Ss. Reg. & editio princeps, spiritum infatione alvum turbant. Sed male quoque emendatum in recentioribus editionibus , spiritum in ant, alvumque turbant. Si quis

velit spirituum, pro spiritus, non reluctabor, . asy, 7 a rheriace. De ea dictum supra Libr. XIV. Sect. 2 2. Ib. hi Ceria. Ceria sunt favi, quos vide supra Libr. XX,

216, 1 Astaphis agria. Est delphinium platani folio, staphi-sagria dictum. Tourne fortius. Mog: Aliqui vocant falso.

Quos inter Celsus III, 2 r. Ib. I 4 Rheumatismum cicatricum. Ex Dioscoride IV, Is 6, emendandum, rheumatismum, seu fluXiones, g Ingi Parum, re ρε μα ζομ κ . Plinius adhuc ου'λας pro ου λα

Ib. I9 Labrusca. Est tam nus, Seu bryonia larvis, de qua dictum supra Libr. XXI, sect. FO.as , 8 Salicastrum. ESt solanum scandens, seu dulcamara, C. B.

Ib. ii Vitis alba est. Est bryonia aspera sive alba, baccis rubris, C. B. χS , χε Est ergo nigra. Est bryonia alba, baccis nigris,

C. B.

343쪽

HISTOR. LIB. XXIII. NOTAE. 33 p

p, 9 Flemina. Teste Festo, semina dicuntur, cum ex labore viae sanguis desiuit circa talos. Ib. 23 Contra meconium. Neconium, sive optum. MOX : Do- Ocnium. De dorycnio jam dictum supra Libr. XXI, sect. io F. 26o, i Multias exposDimus. Supra Libr. XIV, sect. 8, 9 &ro. Ib. 8 Ab eo cognominatum. In MSS. Reg. I, ct a, cognominatus. Mox: G judices. Editio princeps, ut indicer. Ib. 18 Guin, ut constarent. Et iamSi con Starent Sententiae. 263, a Non rigido potu. Potu non adeo frigido. Ib. at Orbis medius. Regiones temperatae, inter calidissimasti frigidissimas pOSitae.163, 4 Novitio in nio. Id inventum ante XL annos, extremo Tiberii principatu, ut dictum est supra Libr. XIV, sect. a 8. Mox: Ad prociniuium . Ad Serias gravesque res agendas tendentibus. Ib. 7 Homerica ilia Helena. Homer. OdySS. VerS. I9. Mox: Vino damus bomines. Mss. Reg. 2, & editio prin

Ib. ro Meracis potionibus. Veracae potiones a mero vino plurimum distant. In iis enim tres aquae partes ad quartam vini accedunt; ut docet praecipitque Hesiodus, ,

a64,8 Liberaliter genitis. Liberaliter genitis liberaliterque educatis . Noae : Sacco viribus fraLiis. Quomodo vini robur sacco frangeretur, dictum supra Libr. XIV, sect. 28. Ib. 22 Dicta crapula. Crapula, Graecis κραπαι 'λη, quod Ny κα ρα παλλει , caput vibrat .a6s, 9 Picatumque adpellatur. Vide supra Libr. XIV, sect. 3. Nox: In febri. M s. Reg. 2, & editio princeps. Ib. a 6 Dimima enim pars periculi. Periculum dimidio est

levius noctra .

Ib. 23 Opisthotono. Opi Sthotontis est morbus, quo perpetuus rigor nervorum caput Scapulis adnectit. Tetanus, rectam di immobilem cervicem intendit. Vide Celsum IV, 3. I b. ult. spnoea. Difficultas est spirandi. r66, I Genis stantibus . Genae stantes sunt palpebrae rigenteS, quae non moventur. Μox: Vel si lemis. Humor in oculis concretus dicitur & inde lippitudo. Ib. Io Cardiacorum morbo. Vere Seneca, Epist. Is . Biberct sudare, vita cardiaci est. Ib. ult. Et supervacuum. Intellige, arbitror.

267, 7 Et palmeum. De hoc vino vide supra Libr. XIII, sect. s. Nox: Bion adpellavimur. Libr. XIV, sect. 1 o.

344쪽

3ήo IN C. PLINII NATUR.

Ib. 24 Cum eadem convalescentium. Cum eadem aqua prodest stomacho convalescentium a solis ardoribus. 168, 6 Foris in spongia impositum. Inde videmus quomodo sit datum Iesu Christo morienti. Mox: Conylobatnm. Sanis guinem in ventriculo conglobatum, lac ibidem coagulatum discutit; ut docet Dioscorides V, 21. Inde adhuc in Italialae bibentibus ante bibitur acetum. 269, 7 Guae diximus. Supra Libr. XX, sect. 39. Ib. 19 Meliis minas decem. Sive libras decem. Vide Plinium supra Libr. XIV, Sect. 2I. 27o, 2 Oxalme. Acetum Salsum est Ib. 1 Ex albo hoc. Ex albo vino melior est Sapa, jam memorata supra Libr. XIV, festi 11. Ib. I9 Mammarumqne insationes. Bene ΜsS. Reg. 1, & 2. Sic quoque volebat Pintianus. 27r, &m acaciae. De usu acaciae ad perficienda coria vide infra Plinium, Libr. XXIV, Sect. 67. Mox: Pro materia. Ut acrior est aceti materia. 272, 18 Spoli vicem. De spodio vide infra Libr. XXXIV, sect. 3 4, & y2.273, 34 Cobmbaris. Colymba des olivae sunt muriae innatantes ut dictum supra Libr. XV, Sect. c. I b. ult. Rhagadum. Rhagades sunt ani pedumque fissurae.

274, 13 Alienata explet. Hiantia vulnerum carne replet. χI F, 3 Nomas repurgant . Nomae ivlcera sunt putrida, quae errando corpus depascunt, 276, ro Oleum cicinum ' De hoc oleo nuper prodiit curiosa

dissertatio. Dissertation sur Phuio de Palma Ch isti, ou P huiis de Ucin, quo i' on appelle communement bulle

de Castor, traduite de I' A Jois de M. Can vanne. MOX et Caldae mensura. Calidae aquae menSura. 77, ult. Totus modus deperit. Id est, totus olei lacus, vel totum olei factum . Vide supra Lib. XV, Sect. 6. 278, 2 tatilissimum acopo. Acopum est remedium contra lassitudines. Ex ae particula negativa, & κoetros, labor. Ib. 6 Balaninum oleum. De balanis dictum supra Libr. XII, sect. 46. MoX: Gingivas. Bene Dioscorides I, 4 o. μελπι, tres. Perperam autem Plinius, gingivas. Hic ουλα, gingivas, pro ου λας, cicatrices, accepit. Vide jam notata Supra Sect. I, & II. Porro et Capros - docuimus. Supra Libr. XII, Sect. FI.

Ib. 33 Struthei mali sunto. Et errat hic Plinius. Neque id

345쪽

HISTOR. LIB. XXIII. NOTAE. 34i

de strutheis malis, sed de struthio habet Dioscorides I, r24. De herba struthio dictum Supra Libr. XIX, sest. I 8. b. x9 Adstringit gleucinum. Quomodo & quibus aromatis confici Atur oleum gleucinum docet Columella XII, si . Ib. 23 In unguentis diximus. Supra Libr. XII, sedi. 14.2ν , 8 MalobathrI-- expos&imus. Supra Libr. XII, sest. Sp. aro, 6 Ad tussim o quadrupedum. Bene Ms. Reg. 2, ω editio princeps. De pissino oleo vide Supra Libr. XV, sect. 7. Ib. 2 et Palma, quae fert. De hac palma vide supra Libr. XII, sect. 47. Nihi videtur esse palma humilis longis latisque foliis, cuius fructus ossa non habet. Ib. ult. Palma elare. De hac palma jam egit Plinius Libr. XII, secl. 62. At, ut jam ibi observavi, elate non est arbor, sed involucrum fructus palmae arboris. In MSs. Reg. I,& 2, palmae elatae. Unde legi posset, palmae elate; tunc nihil peccaret. 2 2, 16 Melimela. De malis melimelis, sive sapore melleo dictum supra Libr. XV, Sect. Is .a 8s, 16 Ut Libriati pondere. Victoriatus erat nummus Victoria signatus, & media pars denarii Romani argentei, de quo dictum supra Libr. XXI, Sect. IO9. Ib. 26 Praecipue inusitimina. De piris Crustuminisque vide

supra Libr. XV, Sect. 16. 237, 3S, Medicatae te s. Hordeo, milioque terra mixtis ficus medicabant antiqui, maturitatis causar sed insalubres erant; sicut & insalubres & ingratae ex caprificatione, ut adseverat Cl. Tourne sertius. Moκr In febribus constrictis, quar ste-gnas . Febres con Strictae, Seu τε γνει , quae ex sensibilibus excretionibus impeditis oriuntur. I b. ult. 'thagoras, exercitator. Hic est Pythagoras Phliasius corporum exercitator, de quo Diogenes Laertius agit in vita Pythagorae , Libr. VIII, Se h. 46.188, 24 albis singulis aquae. Ad illa percussorum, praecipitatorum, convulsorum , ruptorum mala, cinis sci cyathis aquae singulis bibitur, admixto exiguo olei. Dioscorid. I, i 36. 289, 7 Ctim aluta. Aluta est pellis mollior, quo crumenae fiunt. Nox: Verr&cas Θ tbmos. Thymi verrucae sunt, seu ulcera, AEgyptiae fabae magnitudine, quae thymi florem

repraeSentant.

aso, ult. suam Graeci epineon. Videtur esse hieracium fruti cosum, lati solium, hirsutum, C. B.

a Vt, 8 Pruni folia decocta. Tonsillas molliunt pruni folia ex vino decocta & gargarizata. Gingivis autem plurimum

346쪽

341 IN C. PLINII NATUR.

prodest eorumdem foliorum ex vino decoctorum suetus εχ pressuS & intra os retentus; ut habet Marcellus Empiric. Cap. O, & Is. Ib. 2 4 Limus arborum, Graeci lichena. Lichen ille est muscus crUStae modo arsori adnascens, C. B. Dioscorides I, 1 4, id de gumini pruni, non de musco prodit. Ib. ult. Mora in AEgnto . Est ficus sycomorus. Vide supra Libr. XIII, se l. I & IS. 292, I Summo cortice desquamato. Hoc quoque de nostrate moro, resert Plinius Libr. XVI, sedi. 72. Ib. 7 Neque apπd nos succo. Succo mororum, quae apud nos

nascuntur.

Ib. 11 Fici nigrae. Est ficus sativa, fructu longo, majori, intus purpura Scente. Totarne sortius. Mox: Ad praesens stomacho titilia. Sic quoque & nos aestate usu eXperimur. Nihil ergo mutandum, licet Dioscorides I, 18 o. κακος μαχα dixerit. Ad praesens autem est breve tempuS, quo mora eduntur Ib. 18 In niatura ejus disimus. Supra Libr. XVI, sect. 4r. Velut alicujus animalis, mori arboris observantur miracula, ut exactum frigus certusque calor cognoscantur. MOX: Ex pomo. E moro . Panchrestos autem, Seu παγχρητοs , e tomnino utilis. 293, 19 Et crepresso. Cupressi succo . 29s, Is Cum elelisphaco. De elelisphaeo dictum supra Libr. XXII, Se h. II. Ib. 22 Nucibus Graecis. Nuces Graecae sunt amygdalae. Nuces autem amaras habet Celsus III, 24. Ib. 26 Nuces juglandes. De nuce juglande dictum supra Libr. XV, sedi. 24. 296, 8 Adversantur cepis. Ms. Reg.& editio princeps. Mox rEt cum ruta. In Mss. Reg. & editione principe, non,

item.

χ97, 1s Siliquae. De siliqua arbore dictum supra Libr. XV,

Ib. 2 r FerrΠgo. Ferri rubigo . χ98, 3 Dipsadis. Dipsas Lucano IX, 71S dicta torrida dipsas, Ob urenS venenum, videtur esse serpens Le ah, juxta Cl. Sham, Vones, Tom. I, pag. 2II. Ib. 8 Liberant tussio Parim suspiriis. Mss. Reg. I, & δ Ib. 17 Nam S coquunt. MSs. Reg. I, & 2. 99, 36 Si urantur. Ms. Reg. & editio princeps. MOX rFebres frigidas . Mss. Reg. dc editio princeps.

347쪽

HISTOR. LIB. XXIII. NOTAE. 343

Ib. ult. Cetera laurorum genera. Μs. Reg. 2, & editio princeps .

3oo, 4 Nominibus quae diximus. Supra Lib. XV, sest. 39. Ib. Io -rtus sati Da candida. Est myrtus communis, Italica, baccis albis. Tourne sortius. Ib. x 4 Θnaristosae. Σ cepi ζωσαι, seu feminae simul prandentes, fuit Menandro fabulae argumentum. 3oi, uod liparas vocant. Lenia emplastra Graecis dicuntur λ'rαρώ. Vide Celsum, V, I9. Ib. a 4 Mγrtidanum diximus. Supra Libr. XIV, sest. I p. 3o1, 8 Mdirtus silvestris. Est myrtus silvestris, foliis acutissimis , C. B. Sunt tamen qui velint esse ruscum, & Plinium cum ru Sco myrtum silvestrem confudisse. Ib. 18 Ovmorsinen Ῥrti foliis acutis. Est ruscus myrti folius, aculeatu S. TOurne fortius.