Petri Morini Parisiensis presbyteri et theologi ... Opuscola et epistolae

71쪽

- Feret Morini Lib. I.

M cipir,i & dcmonstrationes ratione conel 'M dit , & solvit contraria, quam Diale -- chicam appellant 3 Ut facilius labyrintos,

evadere posses,. quam illius sermonum lam queos effugere. Astrononaiae qui lcm ,

M Geometriae, & numerorum rationis tan-- tum percepit , ut ne ab iis qui earunaim artium gloria se jae ant, exagitari possctro, quodque in illis supervacaneum est, repu- ,, diavit, ut inutile profitentibus pictatem,oa ut id magis , quod sumpsit , admirari αγ possis, quam quod piaetermisit, atque id, ο quod omisit potius, quam quod sibi a civit. Quis ex his S. Gregorij verbis non intelligit, ea praecepta florenti aetate sequutum esse Basilium, quae senior adolescentibus dedit Scripsit enim librum ad Juvenes;eosque docet, quam ex Graecorum disciplinis utilitatem capezent, quamque in iis moderationem adhiam berent. In eo, omnias inquit Christiani' , α, ad alteram vitam comparandam facimus, Oa quae igitur ad eam vitam nobis conse-αγ rant, amare, & omni ope sequi nos opor-s, tere affirmamus, eaque pIaetermittere , α -ο, pro nihilo habere , quae nullo modo ebdia perti l. eant. Quaeciam haec vita si, & qua, b, & quomodo eam degamus, pluribus Veris bis explicandum est , quam insiti tuta: 1io, me disputatiqni conveniat , quamque ina, vos Auditores possit cadere. Tantum di- ,, cam idque Vobis fortasse in piae lentia sa si iis erit, quicquid post Eomines natos fae, . M licitatis, oratione. complecti quis possir, & in unum conferre , illorum bonorum io, vel minimae particFlae nullo modo exae-m quari , , Lantriue inceIvallo, a.minimo

72쪽

m recto scientiarum usu . Is .

- quod ibi sit, bono , quaecunque hic prae-υ clara sunt , dignitate superari , quantum Mumbra & somnium a rebus veris absunt. V iam nimo , ut veriori exemplo utar, ut ani-

ma omnibus i modis preciosior est cor- pore , ita maximum inter,utraque bona discrimen est. Ad illam igitur vitam nos ducunt sacrae liteiae, & abditis mysteriis' erudiunt. Iam ob rem donec sententiae scriturarum. altitudinem intelligere per aetatem possimus, in aliis, quae non om - nino distent , veluti umbris'& speculis

mentis nostrae oculos prius exercemus ἔπι eorum imitatione , qui aciei instruendae scientiam meditantur , qui cum certa manuum motione , quam Chisonomiam ' appellant, & saltatione peritiam compara-

rint, in ipsis demum certaminibus prioris ludi fructum percipiunt. Nobis om-υ nium maximum certamen propositum esse existimare debemus,, propter quod om-M nia nobis facienda labores omnes ma-υ gna ope suscipiendi sunt. Ad hoc ineun-

dum certamen, tu eorum libris qui vel M soluta oratione, vel versu scripserunt, in. M Oratorum quoque scriptis opera ponen- da , undecunque ad animi curam & di- σα ligentiam utilitas aliqua possit existere. Ο In Poetis , non ad omnia , quae scri-αγ bunt , animum adjungite. Verum cum . oa virorum bonorum facta , . aut dicta nar-- rant amare debetis , atque imitari. Atua cum ad malos venerint, imitationem fu- gite, &. aures vestras , ut olim Vlysses αγ Sirenum i carminibus , obstruite . . In litem rio ,, Uum exemplo versandum est. Hae

73쪽

rs Petri I forini Lib. I.

' enim nec flores omnes petunt, nec indes, 'M quo ailvolarint, omnia auferre cCnantur,

sed eo sumpto , quod ad opificrum ido-πο Deum videatur , reliqua sinunt. Nos, α eodem more, si sapimus, quod veritati prO- pinquum est , & affine , ab illis capie- γγ mu S , cqtera transgrediemur ; Ac quemad- σα haodym in rosario florem carpimus , eVi'

His vir Saiutissimul praeceptis. laritum lim lumen nobis praeseri, vel crurn scdipta. OI- Ventibus. Hunc ut audiemus bene discendit 'Magistrum , cum decerpsera paus ex anta' quis monumerntis, quἡ ad finem nobis propositum reserantur , ad ea , quae veriora sunt , atque certiora, quaeque nihil fraudis & viiij admistum habent , nos tempe sti Vc Vertemus , nec aetatem omnem in illis consumemus. Apud Platonem senemquemo

plini uti puerilibus eas non tenete', quincertissmae indagatriees veri, aetati virili magis convenirent. Cum igitur Christiaria sapientia, Grlaco sim doctri iam omnem' αGentilium contemnat, ac pro nihilo pittet, iis exceptis: si qua finem , quem sequimur,, attingant , quid a pueris aberimus, si a pueritiae studiis nunquam avellemur At in iis; voluptas est, & liberalis oblectatio. Ista vo-Iuptas si a melioribus studiis, & sanctioribus abstrahit, prope est, ut qui eam sequun--c, Puerorum similes sint, quos a ludo, a

74쪽

Iascivia , & liuem perantia vix gravium hominum aspectus, & verecundia revocat. Eudoxius olim per litteras. S. Gregorium NaZianetenum rogabat utendos libros quos dam Rhetoricos . Commodare studebae Gregorius homini amico vir humanus Mbonus , se eos libros missurum rescripsit. Sed tamen epistolae s7.ὶ initio eum objurgans, studiumque intempestivum reprehenden Nos, inquit, oportebat aliquando finemri facere ludendi, & quasi balbutiendi pue-

., rurem morem. Non haec igitur studia im- , , probantur, sed iis modus praescribitur. in Utilia sunt ista , ait Sanctus & gravis au- Milior Augustinus , nee discuntur illicite , m nec superstitione implicant, nec lux ueneris Vant, si tantum cccupent, ut majoribus re-ribus, ad quas adipiscendas servire debent, is non sint impedimento. Servire igitur , ex sancti Augustini sen--.tentia , debent hae literae, quibus pueritia informatur , ad religionem adhibendae sunt, ad res divinas celebrandas, ad vitam humanam colendam , atque exornandam. Alio referuntur , non propter se discuntur. Si quae in his sententiae sunt proditae convenienteTreligioni, & disciplinae Christianae, iis, eo in sancto Angustino aut hore, utendum est;

carum accomm culatione vita de eonsuetudo communis tuenda est atque: munierida.

, Quicquid , inquit . de ordide temporumi, transactorum inducat ea , quae appellatur ,, historia, plurimum nos adjuvat ad libros sanctos intelligendos, 'etiam si praeter Ec-esesiam puerili institutione discantur. Phi ri losophi quoque qui vocalitur dc maximς

75쪽

Platonici, si qua forte vera, &-no strae accommodata dixerunt, maxime Pla- tonici, non solum formidanda non sunt, is sed ab eis etiam ,. tanquam ab inj ultis pos- sessoribus in nostrum usum vindicanda. Aut hortiatem sancti Augustini si sequemur, & intelligemus, ad quam quaeque studia metam dirigantur , in his non confistemus , horum voluptate capti, meliora, quo illa pertinebant non fastidiemus, sententias faIsas, absurdas, inanitatis plenissimas repudiabimus . a quibus communis Christiano rum sensus, vel judicibus nobis, abhorreataram senim me ferat, Iovem, & Bacchum, ω hujusmodi monstra celebrantem, eoiumque: nominibus in re piae sertim seria utentem νNani gratulari debemus, & laetari, senis optimi doctissimique causa Lauremii Gambaro Brixiani, qui cum a prima pueritia aetatem magna ex parte consumpsisset, in scribendis ejui,

Reneris carminibus, quibus veterum Poetarumi salsa imbutorum religione, sententia , & Tatio exprimeretur, in eoque magnum se puta Tot operaepretium facere, tandem exacta aetate ad se rediens, dc quasi deposto veterno eX- citatus, intellexerit, operam se in rebus. levissimis do futilibus, 3e in insano studio lusisse; damnavit nuper scripta sua , quicquirmultis annis versuum ad undecim milia, elucubraverat , non solum contempsit & pro nihilo habuit, sed etiam combussit, dc ex sua memoria deleri, sempiternoque interitumactari voluit. Quid tu ne foezus tuos, tot exhaustis laboribus editos, in ipso ma: uritatis articulo perimis ὶ & Iaudem ingenii,

do inaeque dc eloquentiae gloriam tisi ipsi

76쪽

Derecto scientiarum usi. '

infestus extinguis , tu debita industriae tuae praemia immortalis nominis, & ae ernae meis moriae prodis Ita inquit, ego potius im- , , mortalitatem , vitamque aeternam hoc fa-

cto adipiscor. Laudem illam nihil moror ingenij , artificiique Poetici: caduca haec ,, sunt, fluxa, inania. Stabilis est , dc ve- , , ra illa gloria, quam recte factis, & cono, venienter legi Christianae vis endo sed uia

I, & taeteram turbam salsent in 'I horum Calliopen, & Erato, M alias musas, au. M thorum meorum' extirpio , invocabam, ,. contra sententiam meam , quasi ipii au- ,, thores non ex sententia sua ista celebras-ον sent, aut quasi nugis & ineptiis . si quod verae religionis lamo assislfilles, , , perseveraturi sui Mens ' Debelle ιθ ia. eiplina: Christianorum natus :/ de edui trussa, ex V iis,. quae apud nos In communi 'lehsuis & eὁnsuetudine posita sui , 'ex his . quaeso vera 'eslli' a prima us Ue aetate didici timae Parentibus, Y Magiaris , a necessaxi is is omnibus, 'argumentum scribendi capere iis & de medio sumptis uti', eaque poeticisa, ornamentis , quae in quamvis sententiam ,, convenire posunt, illustrare. Moto vel se-M nex sententiam : sero quidem consilio Ted ,, necessario , in illis nimium multus fui, p nitet , pigetque; meliora paro, & diis gniora me , atque hac aetate.

77쪽

De recto scientiarum us . M

α apta collocatione verborum. rationibur, sentcntiis. Ducebant, inquam, ex mentibus & 'intimis sensibus hominum, quae scriberent, eaque ante oculos pret clara imitandi facultate proponebant. Et cum intelligerent, pietura capi homines, non solum propter venustatem & artem, sed multo magis propter imi- ratio m & agnitionem & subitum reminiscendi motum , qui motus jucundus est , quod doctrinam facit, quodque discos idelectat hominem , in pingendis atque imitandis maximum studium , operam, diligentiamque posuerunt. Hyc quo pertinent, Ut secernamus, quae nobis in scri Sehdo ab illis sumenda, quae repudianda sint. Ing ita fuit primis hominibus Dei religio, qui uia j verit talem condidisset, qui visibilia creassci. Post, errore astititio , invidia fraudeque daemonum, imbecillitate hominum, exorta falsa religio est. Lex a Deo per Moysen Israelitico populo data, . Gentes adulterinam religionem imbiberunt, de pluribus Diis, iisque facinorosis, deque temeritate fortunae r flagitiis

ac sceleribus, quod ea etiam ipsi Dij in lesuscipere putarentur, aut horitas data est, errore prauitateque opinionum imbuti hominum animi. Haec Poctae versibus expresserunt,

quod de medio sumptis, & haustis ex opi nibus hominum, multum honoris accedere posse judicarent, si luminibus omnibus, & in' signibus poeticis ea exornarent. Nondum di- eo haec a Christianis respuenda esse. Jam ipsum sanctum Basilium , egregium Doctorem, ,, praecipientem audiemus. Tantum dico, nihil abesse, quin, si ad illos veteres Poe-

D ino Leseramus , plane judicem Hui nodi

78쪽

11 Petri Morini Lib. I.

,, rerum non ibium imitationem, sed usur- , , pationem etiam obsoletuisse, & vetustate ,, ita deletam, ut vulgo non intelligatur, re- ,, nΟVandam non esse. Illi a posmiari sensu

sumebant , quae arte tractarent e n S ea

,, in scripta nostra inferciemus , & populo obtrudemus, quae vix intelligat quae re- , pudiet atque aspernetur r ut religioni de ,. veritati, atque adeo sensui communi con-M traria ξ Quae non solum impia , absurda, inepta sint, verum & antiquata, & jam situ , , ipso vetustatis horrida Auratum , inquit, , , sanctus Hieronimu '. squallet capitolium. ,, Fuligine, & aranearum telis omnia Romae templa cooperta sunt. Solitudinem patitur, , & in urbe gentilitas. Dij quondam natio-M num cum bubonibus , & noctuis in solis., culminibus remanserunt. Ista igitur contra

sententiam Doctoris Sanctissimi, & Doctis simi nos celebrabimus 3 vi in antiquum splendorem , ac nitorem scriptis nostris revocare' studebimusa Nihil videlicet cultum esse potest, nihil elegans ac politum, nisi quod redolet ve-

instatis errorem. At idem Sanctus de obitu Paulina. Caeteri, inquit, mariti super tu- mulos conjugum spargunt violas, rosas, M lilia, floresque purpureos, & doloremis .ctoris his ossiciis consolantus. Pam- is machius noster sanctam favillam ossaque , , Veneranda eleemosynae balsamis rigat: hisis pigmentis atque odoribus fovet cineresis quiescentes , sciens scriptum , scut aqua ,, extinguit ignem , ita Eleemosina peccatum.

A Quod si ego more Christiano, sanctis sacri- ficti & eleemostrae balsamis irrigo sepulis chmefunctorum, cur musam meam ine-

79쪽

Σ e recto sicintiarum usis. 23

ptire patiar, & rosas, lilia floresque purpu-

reos spargere λ Communis enim vita, mores

probi, lancta & pia instituta literis, & versibus exprimenda frunt, non aspergenda m cI- Iis impiae , jamque extinctae superstitionis, Scribebant veteres illi, qliae in vulgus proba Tentur, quae viris Principibus, quae multitudini placerent, quibus assentirentur omnes rIn Regum & Procerum gratiam noli ea scribe- Te, quae cum ipsi legant, nec intelligant, jam sibi idiotae esse videantur , nec dum satis literarum habere, & Aristarcbum quendam, aut Servium accersiri jubeant: mirentur nona publicis & Christianis moribus, sed a pravis gentilium opinionibus , scribendi argumentum duci, falsorumque Deorum scelera & fiagitia usurpatione nostra perversaque veterum Poetarum imitatione renovari. Jam enim , quam haec nobis asciscenda non sint ab opinionum errore nata, & hominum mores. vitamque labefactantia, Sancti Basilij senten-

'tiam attendamus. Malarum, inquit, fa- bularum consuetudo , ad ipsas res viam is quandam munit. Quare omni diligentia is custodiendus est animus, ne sermonum YO- ,, luptate capti, deteriorum aliquid in nos, , admittamus, ut qui feralia , & mortifera, , Venena una cum melle sumunt. Non ergo ., laudabimus Poetas, cum imitantur con- ., Vitiantes aut cavillantes , aut amanxes, ,, aut ebrios ; cum lauta, & copiosa mensa,

is cantilenisque dissolutis scelicitatem defi-

is niunt. Omnium autem minime attenderi mus eos de Diis disserentes , iisque non ,, concordibus. Frater enim apud illos cumis fratre sedirione confiictatur, paIens cum

80쪽

1ι Petri MOHni Lib. I.

, , liberis, & hi contra implacabili mente bel- , , , la cum parentibus suscipiunt. Adulteria , , vero Deorum, & amores, & coitus in pro- patulo, maximeque Principis eorum Io- ,, vis, ut ipsi dicunt , quae vel quemvis deis pecudibus narrare pudeat, iis relinquemus, ., qui in scena versantur.

Num aperte ex his Baslij verbis intelligimus

horum vel mentionem, nisi forte in detestatione, pietati Christianae alienam esse Labem morum, pestem adolescentiae , flagitiorum omnium hortatricem Hi vitandi in do 1rina scopuli, in quo navis semel illisa, aegre optatum portum salutis tenebit. In his abjecto admodum, angustoque animo consistitur αmale omnis a plerisque consumitur aetas. In hoe Poetarum campo eligenda bona sunt, & carpenda, tum ad meliora veniendu Si quis . in arena aurum legens, inde nunquam disce- dat, varie auIum illud cum arena pertractans, satisne sanus esse videatur Inventis sanὸ frugibus, glande vesci homines destiterunt. si oblatam meliorem vitae colendς rationem aspernati essent, in eo non multum inter eos, & pecudes interfui siet. AEgyptum male

desiderabat Israel, & vilia . Egypti obsonia, eum in solitudine , Deo, Rectore Moyse duceretur : Nos perverse delicati manna fastidimus, AEgypti monstra, portuniaque respicimus, cisternas dissipatas amamus, fontem aquς vi ae relinquentes. His deliciis convictum est fastidium eorum monumentorum, quae a viris eximia sanctitate , dc doctrina ornatis reli et a posteritas ad Theologiae, letumque Ecclesiasticarum summam cognitio-

em, orationis lepore, pigmentisque fucata