Gerardi Ioannis Vossii De philologia liber

11쪽

vetustatis. Agit ea vel de locis, de quibus est Geographia : vel de temporibus, quam Chronologiam vocant ; vel de stirpibus, quae Genealogia dicitur ;vel de actionibus , quae proprie sibi nomen Historiae vindicat. Haec une istis nulla est ι siquidem sine

locorum cognitione nemo scriptores vel sacros, vel externos, intellexerit. Temporum qui non habet rationem, non conciliabit Scripturas. Genealogiae

neget necessitatem , qui negare volet historias potissimum de personis esse , quae familiis distinguuntur. At vero qui hisce se imbuit, facile veram ni storiam a ficta; sacram a profana, dignoscet. Historiam autem legere qua lege, & methodo oporteat, hoc in opere tradit Clarissimus V O s S I V S, quod eo accipite animo, ViRI NOBILIs SIMi, quo, si per fata liceret,ipse offerret vobis. Valete, V 1 R 1 No-BILIssIMI, ac Reipublicae Vestrae , & literarum, bono diu, ac feliciter , vivite incolumes. Amsteloiadami v Id. Quinctii. St. Greg. CII II CL : quo die, superioris seculi anno tricesimo sexto, terras reliquit ingens illud literarum decus D EsIDERI Us

Nobilissimorum, & Amplissimorum

Nominum Vestrorum

12쪽

DE PHILOLOGIA

studiorum: eo initio adfertur distributio totius liberalium artium, ac scientiarum orbis: atque usus, & praestantia eorum etiam studioriam exponitur, quibus ad disciplinas graviores praeparamur. I. E Grammatistice, Θmnastice, LMusice, Graphice, periori nobis libro Rrmosuit. aries,ut liberales diei merentur, eolgatae cum illis βου---ς,sive vulgaribus, ac stalariis: ira magis liberalibus Amiles, quam liberales videan ur, si comparemus eas eum di plinarum iis, de quibus deinceps agereproposit. Siquidem quatuor istarum, de quibus missimus, num orationem dirigit, vel rationem e nulla etiam nisi quatenus pariter pertineat ad mλυμάθει- , veli amphilosephiam)pietate,aut prudentia, inseruit mentes nostras.

C satis quidem liquet, tum de Grammatistice,tum de Gymnastice. Prior enim tum signa tradit, quibus liberales scientiae consignentur. Altera corpus, non animum, exercet. Verum de Musice, & Pictoria, video quibusdam aliter videri. Ac de Musica quidem eo dissentiunt, quia haec modulatione Q-norum affectas componat: ut ex iis videre suit,quae de Doricis, & aeoliis modis, antea dim stanti. Non diffiteor. Verlim pertinet eadem ad Polymathiam, eum unam esse constet e septem artibus liberalibus. Praeterea in quadri- ga illa popularium artium proprie locum habet practica illa Musica,

13쪽

t emitem.

1 DE PHILOLOGIA.

oua pueri imbuuntur. At t eorum est μαλ ριοί,κωπυ ' , ac Riblimioris considerationis: quomodo huc refertur. Atqui, inquiunt, Musice natara sua instillat teneris animis bene vivendi praecepta , vel exempla. Multum dicererit, si haec praestaret de suo. At longe aliter est: quandoquidem exempla petit ab Historia , vel Pocs praecepta haurite philosophia morali; quod ex Theogni de , & aliis liquet. Solum igitur a se habet modulationern senorum : quae animos quidem studiis, vel negotiis lassos recreat, ut alacriores redeant ad labores. Verum hoc est animum ad studia , & virtutis opera praeparantis et non jam studio aliquo, quo fiat sapientior, vel melior, occupantis. Graphice denique, sive pingendi ars, nihil proprium obtinet, nisi artificium seliciter aliquid repraesentandi. Pingit exemplum virtutis : sed ab historico, si verum ; sin fictum, a poeta illud mutuatur. Animalis, vel plantae λguram ob oculos ponit: sed hanc accipit ab historia naturali. Atque ita in caeteris. Vt magnam habeat affinitatem cum Grammatistice. Quod haec literis, quae vocum sunt symbola . id illa imaginibus, quae non vocum , sed rerum signa sunt , significat. Et ita quidem cum quatuor illis artibuhest comparatum.

a. F. aliter est de disciplinis illis, quas, tanqΠamsuperioris ordinis, a quatuor popularibu crevimus. Hae a quibusiam

dissuntur in et δώ- , λογον, , erudixionem, orationis, rationisque disciplinas, & scientiam. Haec tria quia retinuisset, nihil se amisisse ajebat Stilpo Megarensis rvit Laertius in ejus vita refert ex eo Hesychius Illustris. Porro per videtur intellexisse Philosephiam. Per autem, Grammaticen, Rhetoricen, Poeticen, Logicen. Per mαιδείαν vero, Historiam,& Mathesin.

. 3. g. Alii apertius Hyquanto dimidunt in hae quinque; τα

κοι,τα ἡθrκα, N-εγκυκλιους aria τεχνην πάπω naturalia, moralia, mathematica, doctrinam, quae Orationem & rationem format, omnEmque a tium peritiam. Quae universa calluisse dicitur Democritus Abderita: unde, & κέν- , sive quin uertio, est nuncupatus. Auctor Laertius in Dem crito. Postea vero, ubi memorat, quae de singulis horum scripserit Dem

14쪽

Democritus . vocat: eoque refert poesin, vo cabulorum explicationem, & alia. Per πινι ι vero , quae postremum obtinent locum, in ligit modicinam, picturam,artem militarem,& quae

4. g. Evidentior,pleniorque mihi distributio videtur in doctri

nam verborum se rerum. Verborum ista est iam Grammat res, tum etiam artis Rhetoricae,-Poeticae , quaIenm circa sem

monem versantur. .

Nam ratione rerum stiblimioris fiant considerationis, & Eloquet tiae nomine continentur; ut postea dicetur.

F., Doctrina rerum es quadrispi . mirum vHes mem . ria, ut Hisoria e natura , egestorum:velphantasiae , ut ne W: vel rationis, ut Philosephiae vel revelationis,ut The - Iogia.

Ac omnis haec domina, verius nomen mereturi, cum sermo tius sit vehiculum doctrinae. ii

Omnium autem 'apertus ὸ divisurus mihi videor in triae Asciplinarumgenera: primum earum, quae pertinent ad-λυ- . i: μα, μω; ut quae v amparantia Philosophiam. Alterum iEu-- rum, qua pars gratosephiae, sudisn- reginae. Tertium est huyus Regina comitum, ac instrumentorum seu modi uua

. que est Eloquentia. . .. Vt distributio Efacilius iqtelligatur, a sente rem arcessam, deque universae doctrinarratione pauca dicam. '. Motquot studiis incum mus , ad horum aliquid colliniamus: ut alii estos iritelligamus: ut sciamus res divinas, & humanas r ut bene dicamus. Proque triplici hoc studiorum fastigio, triplex est doctii e genus linguarum , sapientiae, & eloquentiae. Sed sapientiae dium partim circa tingula versetur: partim circa universagenera. Singulorum est hi ria: quae vel rerum naturam , vel gesta Dei, ac hominum describit Universum genus considerant haec tria; Christina pietas prudelitia eiuslis , &scientia naturalis. Pietas Christiana praestat, ut iisnus post hanc vitam. Prudentia civilis, ut recte aliis praesimu in terris. Scientia na ura- Λ a lis,

15쪽

DE PHILOLOGI A.

iis, ut sciamus rerum naturalium caussas. Nam eb haec historiam naturalem excedit, quod illa narret, quae sensibus observantur: haec vero ratione indaget occultas r*um caus Ias. Superest eloquentia,cujus incunabula habemus in elegantia, & ubcrtate sermonis ; & eatenus pertinet ad praevias disciplinas. Consummatur autem,si cum prudentia civili conjungatur. Quod cum fit, magnum est Politici hominis instrumentum ad flectendos animos in senatu, in judiciis, in concione , in castris. Per universia haec stiidia animum situm diffuderat Iulianus Caesar: magnus omnino vir; sed major futurus,nisi Libanium nimis aestimasset. De eo sic Ammianus Marcellinus lib. xv I : Per omnia PHILOs OPHI E membra praedenter dryputatao, cunebat. Sed tamen, cum hαc essecte, pleneque colligeret, nee humi Scra despexit: P o E T I C A M mediocriter, e RHETORICAM, ut ostendit orationum, epistolarumque Um cum navitate comitas incorrupta tanostrarum, externarumque rerum HISTORIAM multifor em Super his

V. M. aderat Latine quoque dissereni ' seus ciens s ERMO. A summis ad ima des. disseremi. cendit Ammiatuis. Nos contra adscendemus ab imis. Videmus, ut eum laudet a sermone etiam Latino; hactenus saltem, quod ca parte etiam suffecerit. Graeci autem sermonis ea est illi elegantia , is nitor, ea facundia , ut omnes rapiat in admirationem sivi. Tribuit quoque historiarum

notitiam & rhetorices, ac poeticae. Atque hi jusmodi fuisse ait in studii humilioribus. Imprimis vero attendisse ad philosephiam, sic ut de quacunque ejus parte prudenter dissereret. Hisce generatim delibatis verius, quam expositis , nunc ὲ Πολυμ-λία cu)us partem esse Philologiam , inserius liquebit, initium capiamus : ac proximε quidem a vocabulo ipso , & aliis Mus appellationibus : quandoquidem ea petuntur a natura, atque usu ejus: de quibus hoc loco singulatim agere, propositum est nobis.

7. g. Artes, quibus adphilosophiam praeparamur, Graecis prostem

ea προ-ισειας, vel προπαιμμάτων nomine, censentur. Et

quia late hae artes patent, etiam πιλυμαλιας , vel πιλυμ, αλ νης, variae eruditionis, nomen obtinent. Praetere nuncupant εγκυκλοοαιδειαν , quam Latini disciplinarum o

bem reddiderunt. Artes striae uiter .H,κλι eu dicuntur. mel τ ε--omodo-Latini artes vocant liberales, iana1uam liber homine dignaπ. Sanhsi Aristoteles ipse quatuor eas, de quibus superiori libro egimus, v- σηριμ t in octavo Politicorum nominat et quanto magis

16쪽

DE PHILOLOGIA. s

magis Ll nominis tribuendum illis , quibus ad philosbphiam proxime

praeparamur l Imo has ελυκλως Seneca quoque appellat epist. Lxxxvi r I. Sed existimat, id vocabulum aliquanto esse augustius,quam ut orbi disciplinarum conveniat. Mavult ideo pueriles vocare idque praeeunte Posidonio ; ex cujus sententia quatuor statuit genera artium. inquit, vulgares, sunt ludicrae, sum pueriles, sunt liberales. Vulgares,opia ficum; quae manu constam , ad instruemiam vitam occupatae sunt. Luιωνα , aus ad voluptatem oculorum, atque aurium , tendunt. Pueriles, Et aliquid haventes liverati. - mile, quas ε&υκλίους Graeci, nostra libera es vocant. Solae autem lib. ra esset, imo , ni verius dicam , uberae, quibus curae animi virtus est. Seli nihil caussae est, cur disciplinas, quas ille pueriles vocat, honesto liberassum artium nomine fraudemus. Nec enim dicuntur liberales, quia ii

berum faciunt; quod ista Philo bphia promittit, & praestat: sed quia tiabero homine dignae sunt ; ut ibidem ipse agnoscit Seneca. Hinc Terentius Eunucho ' sic eas liberum scise aequum est : quae Comici verba infra plenilis explicabimus. Idem videtur Plinius velle in praefat. libri X iv : Pelsum, inquit, irae sitae pretia: omne que a maximo bono liber les distae artes , in contrarium cecidere aestruitutesola proci coeptum. V bimaximum bonum vocat libertatem ; unde ei servitutem opponit: ut sententia Plinii sit, liberales dici ex eo , quia conveniant illis , qui fruuntur libertate. Atque eodem sensu a Cicerone, Ovidio, dc aliis, ingenuae vo

cantur.

His artibus animus noster ad philosephiam praeparatur. Vnde Py

tradi debent minora r se et aries libera es ante Philosophiam. Cui simile hoc Simplicii in Enchiridion Epicteti t: Α δυνατιν cret των ροκοωντων μεγάλων ρα λαχεῖν. Me enim feri pose aiunt, ut participes m ma, o-rum myster*um minorum expertes. Eadem mens Senecae epist. Lxxxv I II: uuare liberalibus aridus filios erudimus ' Non quia virtutem dare possint; sita quia animos ad aecipiendam itum praeparent. Ibidem de his artibus inquit : Rudimenta sani nostra , non opera. Nec abeunt vel Iudaei, vel Christiani. Lactantii enim est lib. r Ir, cap. xxv. Multis artibin opud est, ut ad Philophiam possit areedi. Ac Philo Iudaeus πολυρι ιαμ, si re ε&υκλο-ιδώο- , vocat prooemium , & vestibulum sapientiae. Quemadmodum & famulam ejus appellat, & cum Agar consert, quae Sarae ancilla erat. Eleganti etiam allegoria ait, ut Abraham prius ex Agar suscepit, quam Sarae misceretur: ita nos prius misceri ancillae Philosophiae, hoc est, liberalibus disciplinis , quam prolem ex virtute concipimus. Multus

A 3 est

17쪽

6 DE PHILOLOGIA.

idonei Protem ex virtute seu cipree, m: priri congrediamur cum jud famula. M autem sapientiae famula Musica, Luitaque , iqua liber adter 1nstituimur. Sicut enim in domibu vestibula sunt ante Januam; urbes habent fisa subumbra, per quα adeuntur: ita et ante virtutem artes liberalis sitae sunt. Nam illa

per hanc viam aditur. Sciendum autem , quia magnorum a Vumcntorum magna esse convenit etiam prooemia. Atqui et istus est argumentum max mum. Habit enim materiam maximam ; videlicet totam hominum vitam. Merito igitur non parvis utetur 'eormiis ; sed Gran malica, Geometria ,

AIbon ia , Rhetorica, Musica , reliqua coni mplatione Logica universa; quae significantur per Agar, Sarae famulam. Quid hinc manifestius, quam 1ermocinandi, & ratiocinandi artes, ac praeterea disciplinas Mathematicas , praemitti philosephiae debere λ Objectet aliquis Heracliti illud ' , σπλυμα&η νοον ου δεδα i , varia eruditio mentem non docet. Item, qudd Cynici t τοὶ ἐλύκλια μαΝ rejicerent. Atque idem de Stoicis dicat , & Epicureis , ipsoque Seneca; qui utramque hanc sectam sectabatur, & ex duabus facere voluit cinnum. Nam & ille variam eruditionem ridere videtur lib. de brevitate vitae cap. xxv d item ep. LXXXPIIT.Vertim omnes isti non aliud volunt, quam liberalibus disciplinis non esse inhaerendum; quia non dent virtutem ; sed tantum praeparent; ac rudimenta esse debeant, non opera ; quemadmodum antea ex ipso Seneca dicebamus. Noc Sanctorum patrum illi, qui secularia reprehendunt studia, alios damnant, quam qui modum in his studiis non tenerent; cumque famulari verae debeant sapientiae; ea nihilominus stipra dominam ipsim esterrent: ut gentiles faciebant, & plerique Christianorum; qui ex Philologis, ac Philolbphis , in Ecclesiam recepti, sic prima studia miscerent sacro, ut Christianam religionem non ornarent, sed corrumperent. Caeteroquin satis videbant liberalia studia esse donum Dei, atque erudiationem inter humana bona primum tenere locum : de quo NaZianzenus

18쪽

DE PHILOLOGIA.

oratione in laudem S. Basilii. Imo quantum Christianis ex eruditione

varia accedat, non ignoravit Iulianus Caesar : qui evertendae religioni nostrae facilem esse viam arbitrabatur, si iis politioris literaturae scriptores non praelegerentur in scholis r ut vidcre est apud Naaeianγenum Invectiva i in Iulianum, Socratem lib. III, cap. XI T, & xv I, ac SOZOmenum in Tripart. lib. v 1, cap. xxxv I r. Acile Christianos id falso objectasse credas , agnoseit & homo gentilis , Ammianus Marcellinus: qui gemino in loco , libro videlicet xx I I , atque iterum xxv, narrat ', ut prohibuerit, nequis Christianus doceret Grammaticen, vel Rhetoricen. Quibus nominibus humaniores omnes literas , hoc est, proprietatem vocabulorum, historiam universam, styli doctrinam, ac enarratio- euria..nem Oratorum, poetartimque, complectebatur. Nimirum acutus, ac

perspicax Imperator satis videbat, quo pacto maxime posset nocere religioni Christianae. Utinam modo nunc non pauci adeo , quos illustri loco in Ecclesia sita constituit Deus, tam parum essent oculati, ut necdum viderent, quantum haec studia humanitatis majoribus conferrent; eoque sibi, & aliis, persita sum irent, sussicere si illa minora gustemus, ut, crocodili metu, canis solet Nilum. Quales tantum non dicunt,despuisse Iulianum; cum ex Grammaticis., Sc Rhetoricis, ad Christianam religionem multum adeo utilitatis redundare arbitraretur. Equidem dixero a multis esse lustris,quod experientia,quae stultorum etiam magistra esse Q-let, didici, in hisce etiam literis nostris locum habere illud Ascraei vatis t: ημιου κανυς ' : majoraque es te speranda ab iis, qui, penitioribus prius literis imbuti, post operam dimidiam , vel longe minorem etiam , wie.

minoribus studiis impensam, reliquum dimidium in majoribus decurrere gestiunt; quam illis, qui, hisce levioribus contemtis, ad fraviora continuo provolarunt, longaque etiam aetate consenuerunt, S: sola hac fiducia magni sibi videntur Aristarchi; cum interim nihil ab iis sperare liceat eruditis vel oculis, vel auribus dignum; beneque agi nobiscum putemus , si non tales bellum literis, & literatis indicant. Quod non pauci faciunt. Sed hos, qui contemtim adeo de humanitatis studiis loquuntur, contemnamus & ipsi; quando graves satis inscitiae suae poenas luunt, dum nihil illorum capiunt, quae assidue captant; nec alia de caussa sic erga penitiores insaniunt literas , quam quia sui similes esse velint caeteros. Quam .ussam vere adsignat magnus ille & re, & nomine, Theologus ,

darida est eruditis , quia sic videatur non dis r sed potius eos esse tam , U

19쪽

mperstos existimabimm , ita μα amimari: qui verint omηes fibi esse satos, in incommuni illa vere Opim eorum lateat, ta inscitiae reprehen messulant. Quae verba etiam Iusso Lipsio adducta lib. I Manud. ad Stoic. phi seph. Sed Graeca non satis eepit: ut vel illud arguit , quod sic veriniat, ransiendum Lewι , S imperitos illasse asta.

C A P U T II. Qui admitti ad studia debeant i inque his etiam seminas reponendas: item de ordine studiorum. i. I. Hod si artes bapraeparant ad omnis sapientiae, aeρ- dentia studium, quod Philosephiam dicimus e non potest non uterquestrem ad haν artes admitti. Seios id negaria nonnullis; qui inde pudicitiae perieulum esse arborantur.Sed

F recta, ac conveniens ineatur'diorum ratio, nullam animis, inferent noxam. Quod sapiens ille Hispanus, Ludovicus Vives , ostendit partim de I stitutione Christianae seminae lib. x; partim libro. de ossicio mariti cap. de disciplina seminae.

1. Et siue qui sexum alterum adstudia idoneum negant, jam olim resecti aere ab omnibusphilosophis.

Quippe Pythagoras, ut in ejus vita refert Malchus, hoc est, Porphyrius , instituit si ρ νον-, αμα υῆ γνωκας, non soli m viros, sed.'- minas. Inque his ibidem resertur Theano , uti & ab Iamblicho in ejus dem Pythagorae vita. Et ante hos idem tradiderat Didymus libro de Philosephia: unde hoc refert Clemens lib. x Stromat. Θεανω Κρύωνις ν ταώQ- γνωκῶν φιλο φῆσαι, primam femin

rum Theano, Sphilosopharnm ese, se pomata 'ipsisse. Fuisse eam Brontini Crotoniatae filiam, ipsius Pythagorae uxorem. proditum est Laertio lib.vr I r, & Theodoreto ' Serm. xi de principio adversus Gentes. Nec aliter animari filere Stoici, Epicurei, ac Academici ipsi. De quo sic Laetiintius lib. II r, cap. xxv : Senserunt Me ad o Stoici, qui es μνώ, cs mulierom, phil phandum este dixerunt: Epicurm quoque, qui mdc

20쪽

DE PHILOLOGIA. v

emnium literarum ad philosephiam invitur item Ptiro , qui Hestarem de sapientibus voluit componere. De Epicureis etiam firmat, quod mox subjungit: Denique nulIMunquam mulieres philosophari docuerunt, praeter unam ex omni memoria Themisten. Ea Themiste erat Leotitii conjux, ad quam Epicurus scripsit. Vt nihil caussae sit, cur Themistoc ea legamus , Quamquam hoc quoque institutum nostrum firmet: sed de Pythagoricis. Themistoclea enim Pythagorae soror filii. 3. g. Verumsectau mittamus. . uantus carum numerus , quae sive

alicui se sectae addixerint,sive minus; pulcram sibi laudem p

rarint eruditione lΙnnumerus prop8 earum numerus est et & multas retulimus quadruplici opere de Graecis, Latinisque, tum historicis, tum poetis. Ne tamen nihil nunc agam, plusculas adducam: sed vix alias, quam iis libris indictas

nobis.

Hellanicus, &ex eo Tatianus, initio ilibri adversiis Graecoti ait, Alossam in Persia imperasse, primamque docuisse μγλἀς συνασειν,

epistolas 'ibere.

Alexandri Magni aetate, videlicet olympiade CXr, claruit Hippa chia, soror Metroclis Cynici, uxor Cratetis Cynici: de qua pluscula Laertius lib. v x. Ea scripsit de argumentis philosophicis, item epicheremata, & quaestiones ad Theodorum, cognomento Atheum: ut est apud Suidam. De Pamphilae AEgyptiae, quae Neronis tempore vixit, octo libris historiae miscellae, vidimus lib. II de Historicis Graecis cap. v I T. Athenaeo lib. I. cap. v II r celebratur Agallis Corcyrea grammaticaea qua in literas relatum ait, pilae lusem esse repertum a Nausicaar sed existimat eam hoc dedisse honori sitae gentis. Nam Dieaearchum Sicyoniis quidem, Hippasiam vero Lacedaemoniis tribuere. Sed pro Agallide est, quod Homerus solam ex heroinis Nausicaam inducat pila ludentem. Caeterum quam Athenaeus vocat Agallidem , s sic enim constanter in ejus legitur codicibus) haec Suidae dicitur Anagestis. Et videtur haec verior esse scriptura et partim quia mendi suspicionem tollit series literarum: partim quod ἀναγλις etiam herbae sit nomen; & non sit inusitatum, nomina a plantis imponi; ut ex Fabiis, Pisenibus, Lentulis, Ciceronibus. liquet. Tres Romanas feminas his verbis celebrat Quinctilianus l. I. cap. 1: Gracchorum eloqu-iae multum tam se aec in m Corneliam matrem 3B eupud